D. D.
dissertatiö gradual1s,
De
RUS TI C ATIO N E VETERUM
ROMANORUM;-
QUAM
Ex Confinfu Åmpliff. Eacult. Philofoph.
in Regia Academia ZJpfallenfi, PR/ESIDE
PIRO CELETjERRIMO,
Mag.
PE T
R OEKERMAN,
Eloquent. PROFESS. Reg. & OrdT
Publico examim modefle fubjicii^
NICO LAU S HO F W E'N>
1PEST-GOTHUS,
In Audit. Carol. Major, die VIII» Martii>
An. MDCCXL
tiorky ante mridiew y folitis.
wi "mmmmmmmmm ii i'mi ii. —mm-mmmmmmmmmmm»
uesJLUBimpreftu
S:as Ras M:tis
SUMME FIDEI VIRO,
lllufirüßmo ExceUmtitfimoqtte
H E R O I ac COM 1 TE,
Dn MAGNO
JU LI O
EJ—M
Regis Rcgnique Svecia:
SENATOR!,
Et
Regia: Aliläc
MARESCHALLO Supremo»
M MC EN ATI
§RATtQSl$Sim,
V.1B iU
Célfiflime COMES..
Gnofcas, precbrhumilTime, COM ES Hin ftrifHmer piisaußs-, ignofcas No min i Ta® Ceififlrmo pa*
gellas bas, Ruflicationem V&terum Romanorum adumbrmtes , qmd confeerare jußmuerim. Es vninlm proceßisfem aiidacw, niß-ad hoc me adäuce*
ret inßgnk iüa & incompavabilk gratia, qua,
tn Apollinkcafiriscert antes , femperfoles comphtEi,
ut devotfsfimam mentem ßtermmque obfequium, ob ma•
illa in mgpatremque meum^ Tibi, Excelleras-
fime Cö'MES, fubditwn; obfenrum licet humidem ,
collata beneficta , limma Celdtudinis Tuse venera*
bundits deponerem, Quibus baudparum ergdut, »#2
potui non occaßonemmtbi oblatam, ambabus 9. ut vo*
cant, mahibus. captare. Haqtte Jujcipias, Celliflime
COMES, benign}ßiwa facte ßecimen hocAcademicum
inpiß venerationis pignus , patiark, (tipplex oro,
fortums me as in poßerttm etiam Tibi ^ commenda*
tas. Ego.ut debeo.pro Xuo, Exxellentiflrnce COMESj,
£9" Familie Celfiflima? perenni flore, falute
columhate preces hindere devoti(hmas nunquam mter- mittam«
Iliuftriflimae Excelkntise. TLI^E
mitor fuojeffiffimtc?
N. IIOFVVCN.
S:se R:a* M:tis
magna: fidei viro,
Revercndkßmo
PA TRI acDOMINO,
Dr PETRO
schyllberg,
S. TheoJL DOCTORI Cckberrimo,
Jncluta? Dicecefeos SkarenHs HPISCOPO Eminen- tiffimo, Ven-er. Confiftorii PRJESIDI Gravifiimo,
Regil ibidem Gyrtanafii Scholarumquc
EPHOR O Adcuratiflimo, Vigilantitlimo ,
mjECENATI summo.
NE
hanequod,indigne ferau Revercndiflime
Dijjertatiunculamcum aliud non (uppetat,, obplurmatenuemPater,
il¬la mihi praßtta beneßcia, Magno Tuo No-
mini
mini oblatam velim £ff facratam. Etenim feci hoc frettis profeBo non praßantia mune-
ris, qua nulla eß/fed Tuo favore, quo,nuh
lo non tempore , me compleBi baud fmßi de- dignatus. Sinas, obfecro , mwiufculum hocce
levtsfemum , Qf indtgnum prorfus,
Matenas Summe, detur ac dicetur , effe mei
erga Te obfequii, meaque venerationis indicium.
De cetero, Summum Numen implorare non de- fefeam , veltt per annos plurimos Te confervare
tncolumem , ut de lumine fplendtdo Ecclefta,
de fulcro Respubl. literaria, CT clientesfebi de optimo jat diu gratulari queant Patrono.
Reverendiifimi Nominis; TUI
iultor devotiifiMtw
N. HorwéN.
viroj
.Amfliffimo få Cetebe rrimo^
"domino
Mäg.WDRE/E
/
Ethic. & Polif. Professor.!
in Iiluftri Åcad,' Upfal.Reg.
& Ord. Senioki Amplift-
Racult.Philof. & h.t.Deca-
No.Max.Speilabilij Patro-
noj nullo non tempo- r\ -re,j fufpicienda.
V1RO
AmpUfiimo få Celcberrhn&l DOMINO
Mag. ELI ERONDIN,
In Illuft. Aéadjemi.a Upfa¬
llenfi Hiftoriarum Professor!
Regio & Ordinario^
Patrono acta te m
colendo.
\llm toneafenatam illam , qua Vos , Celeberrimi
Domini PROPESSORES, diftrictos tenet, gra*
vium occupationum ftriem confidero f an in con-
jfieftum Veårum prodire , få hifce crepundiis Vobis ob"
firepere aufim7 vehementer dubito. Sedfubrtwt tarnen a*
nimum beneficia fane ampliffima, quibtu få univerfos Ute*
rarum cultores , ad almam ban c Mufarum federn, få me
pracipue , maltos jarn per annos , voluißis exomattm9 eaquefacilem mihi pollice-ntur aditum.Efifane hoc 4pusculum
tarn celebrium Cenforum ingeniis inäignum > fed ß lucem,
quam a fe nallam habet, ex Veftris Ampliffimis Nomi¬
nibus ipfi licuerit mutuari , voti mei compos ero, inqtte ßnu mihi gratulabor impenjc. Sera fit iüa dies, qua Pin*
das noßer^quave Orbis Iiteratus, Vobisfutpote tantii lumi*
nibus deßitnantur.
Amplisfimorum & Cclebcrrimorutn
•Nominum VESTRORUM
ibttltor bumiIIimres N. Hofw6n.
I N. j.
N vocabulis, qu« titulus no- ftrae praefert diflemtionis, expla-
nandis , breviffime verfabimur,
cum quid fignificent, neminerq,
nifi linguac hujus plane rudern, fugere pofiit, Etenim rußitatio,
flftrifttf fumatur, ftudium & cul-
turam agrorum denotat, ac di-
cuntur Uli rufticari , qui exer-
cent agrum , fru&uumque percipiendorum caufia re¬
bus diftinentur fere rufticis: fin autem la rim extenda-
tur, eos innuit rufticari, qui vel frudus, vel deleda-
tionis, vel etjam ftudiorum gratia, in agris commora-
ri geftiunt : quemadmodum veteres Romani, qui va- letudinem ut eo melius curarent , inque literas fe fo¬
tos abderent, prsedia fua fuburbana identidem obie-
runt. Haec igitur loca , ad quaedivertebant procerei
& eruditi alii, rationera fynonymicam fi^fpedemus >
•varia avariis fortiunturnomina. Nempc
f)Secreta vocantur, ut fit aCorn, Tacito: per eosy
inquit, rites , non omifere Primtu ac Varutcrebri* nuntiie falutemx & pecun'tamx&feereta CampAnia oferre ViteUto a)%
A SiC
* 484 ) o c niij
Sic Rhodi fecretum j fic Mitylenenfe fecretum apud
eundem habebis.
z) Seceßus , undc Ovidius:
Cnrmina feceßumfcribentis (S otla cjuarunt b).
Nec non Plinius ad Proculum : petis, ut libellos tnosin fecejfulegam^ examinemefc, an editionefint dtgni c)? Haud
aliter Audor Dialog, de corrupt. Orat. : mnbo fecu-
rum (S fecretum Virgilii fecefium, in quo tarnen, neque
Apucl divum Augufium gratia caruit, neque apud yöpulum
Komanum notitia d).
$) Anguli, teftis ed Ho.ratius:
lüe terrarum mihi yreeter omnes
Angulus ridet « - e).
Et Sidonius:
Angulus ifie ylacet, yauyertinusque receßus f), 4) Solitudines, quofacit illud Cieeronis ad Atticum:
In hacfalitufiine9 careo omnium e&Uoquio, cumque måne me in filvam abftrufi denfam 0" aßeram, non exeo inde ante ve¬
nerum : in ea mihi omnis fermo efi cum literis g). Et paulo poft : mihi folitudo Ifi receßus yrovincia efi h)t
Sed hax hadenus : felens nainque praetereo fyn-
onymas didiones agrum & agcllum, villam &
villulam , praedium .& praediolum , nidum 8c nidu-
lura , rus, htibulum , perfugium 5 & nefcio q«uae alia , ab audoribus boms pafilm Frequentata. Nunc quomodo Romani, urbe ipfa relida,rus atque fecefium .petendo ac repetendo ? crebro Mufarum coramercio fe- fe inprimis obledarunt, quod nos, voce latius aece- pta, rufticari nomjnarnus, paucls delineare conabimun.
a)Hift.Lib. i. e.6q. b) Trift.L,i>Tieg.1. c)Lib*j. Sy.ij.d)
c.ij,e) L.z\Od,.6.f)L.j.Ep. 17. g)L.u.Ey./jtb)L.u.Ep.zC.
§. Jf.
Ad hoc démonftrandum, quod in literas colendas
curam prorfus: fingularem contulerint & diligentiam
Romani?
Romani, ratio illa , qua ad filios, indea ténéris, uti ajunt, unguiculis', educandos inftituendosque ufi fuerunt, plurimum valebit. Etenim non in emtac nm tricis cellula , Ted in gremio & finu matris educaban-
tur, arceffitis Eatis mature ad'jutoribus, morum puta
& virtutum magiftris , qui ipios non verbis tantufn, fed verberibus etiam caftigarent, fi a rcgula honefti &
decori vel transverfum ungvem deflederent. Et hze feveritas difciplinat eo fpedabat, ut tenella puerorum
actas, nulla labe, nullisque corruptelis irretita, ftatint virtutis ftudio, & honeftis artibus imbueretur. Sic domi elementa edodi extra limen producebantur ,
Grammaticum quendam vel Rhetorem auditurrj. (ic in
fcholis & confefiu faepe publico aHorum xmula-tione incitati, majores majoresque facere eeeperunt progres- fus. Exemplum, ut alia fileam , occurrit Pomponit Attici, qui, Nepote teile, in pueritia nobilis inter aquA«
let ferebatur , cUriusque exjpiendefcebat, quam gtnerofi condifcipuli Aquo Animo ferre poß'vnt. Itaque incitabat
omnesftudio fuo a). Cui jure veluti adjungam P. Ovid.
Nafonem, qui de fe, & fratre fuo natu majore, canit:
Protinui excolimur teneri, curaque parentü
Jmus ad infignes urbü ab arte virot b)„
At poftquam ad maturam perveneratu frugem, adeo
Iiteris operam eos dediiTe conftat, ut vere dicatur:
tempora fotnni ipfis Ateliera> quam noElü fuifTe, quod de
Macedonibus habet Curtiuscjjvere etiam dicatur illos Homeri, prineipis quondam Poetarum,prasclare moni-
tum,altius in artimo atque mente habuifle impreftum:
Ou %(>ti 7rtLWvxtov 'w&iv ßa^Cpioov avJ&t-
Non ättet per totam noblemprudentem virum dormire.
Teftantur hoc ipfum vigiltae & lucubrationes eorum, quaepaflim a feriptoribus celebrari folent. Demofthe-»,
Bern ioquor, incomparabilem illum apudGratcos ora- A z > "" torem.
4 '). ^"C
torcm , quem laudat ejus ex a(Te armulator Cicero,
dum ita loquitur : cui non funt audita Demoßbenü vigi-
Ha? qui dolere fe ajebat, fi quando opißcum antelucana
viftus effet indufiria d). Sic in manibus eft Ciceronis opufculum de Paradoxis , non majoribus & hibernis vigiliis, fed contradioribus h. e. aeftivis nodibus Ju- cubratum. Ita etiam de feipfo fatetur Seneea : nuüus
mihi per otium dies exit, p nrtes noclium ftudiit vindico:
non vato fomno , fed fuccumbo, & oculos vigilia fatigA-
tos cddentesque in opere detineo. Voflerorum negotium a- go , Ulis aliquA, qud prodejfe posßnt, confcribo e). Idem
Martialis:
Inde lego Pbabumque cio, Mufamque laceffo ,
Dum pdrvus lychnus modicum confumat nlivi
Hac dat no&urnts nox lucubrata Camenis /).
Inprimis illuftre eft fadum C. Plinii fecundi, qui tot Volumina, admiranda plane induftria,condiderat. Huie
erat acre ingenium, incredibilefiudtum, fummavigilantia:
lucubrare Vulcanalibus incipiebat, non aufftcandi cauffa,fed ftudendi : ßatim anacie multa : hieme v er o, ab hora fepti*
ma, vel quuxn tardisfimt , cttava , fapefexta. Erat fane fomni parcisfimi : nonnunquam etiam inter ßudia inflantis
& deferentis g). Nec reticendutn, lediculas veteres habuiflc lucubratorias, in qBibits recumbentes ledioni,
meditationi & fcriptioni magnopere adhxrefcerent.
linde de Augufto rede tradit Svetonius» quod a ccena lucubratoriamfe in letticulam receperit k). Addo ad hane litim literarum difcendarum reftingvendam, Romanos it-ém peregrinationibus multum tribuifte temporis. Et- nimrecenfentur fedes Mufarum varias, quas frequenta-
re perftudiofe folebant, utpote urbs Athenarum, mä¬
ter illa, & quafi alumna quasdam omnium fcientiarum,
de qua extant verfus Lyfippi, Latino fermone a non
aemine, & paulo quidem liberius ita exprefli
«0 1 o( |> t
Si nunquam Atbenas videris, n* ftiper es.
Si vifa te urbs hnud traxerit, afinus merus, 4*/ vifa abire poteris > cantberius,
H<ec namque vere urbs Grseca i)-
Sic Rhodum , Alexandriam , Miletum , Mitylenem, Apollonia™ , Ivlaffiliam , Neapolin , Tarfum &c. in-
genuarum arrium dornicilia , ac virtutum gymnafia >
incredibili dudi uberioris fcientiae defiderio,adire haud gravabantur.
4) Vit. Attic. c.t. b) Triß.L.4.Bieg.10. e) L.ß.c.z.
d) Tufcul. £pus>ß.L. 4. c. lp. e) Ep. 8. f) Lib.4. Epigr.po.
g)P/in.L% Ep.j. b) c. 7/. i ), Falßer% ^u^efl.Rom.p.a/j,
% III.
His, jam inde a pueritia, domi forisque in artibus praeclariffimis, inftrudi dotibus, munera in republica fufcepta, debitacum diligentia atque cura adminiftra-
bant. At cum affiduos iftos labores publicos, forcn- fes, urbanos, provinciales,concatenatasque moleftias
terum privatarum & domefticarum fuftinere nequi-
rent j prodeft namque omnibus fubinde animum rela-
xare, ac feriis negotiis otia ita interponere , ut exci-
tetur & recreetur vigor: quapropter non miramur eos
ruf ex urbe, tanquam e vinculis, f*pe evolaffe a). Nem-
pe, fecedebant in villas , a frequentia hominum re-
motas, magis propter ftudia, quam ut rifum, ladum jocumque confedarentur: fecedebant, ut ftilo Sc pu- gillaribusnon minus, quam vomeri incumberent, in- genium, quam rus excolerent : fecedebant, ut litera¬
rum monumenta nodurna diurnaque manu voluta-
rent , & fermonis patrii nitorem , quo nihil prius, nihilque potius fibi faciendum duxere , perpolirent:
fecedebant, libros ut legerent, audirentque, qui le-
gerent : fecedebant, ut adolefcentulos in variis feien-
tiarum generibus erudirent, ut ipfi meditarentur, &
é y<b.(- m-
de graviffitnis in Philofophia argumenta colloquia rm- fcerent. pererudita: fecedebant, ii?quam, ut dubia Sc
controverfa difputarent, Sc quae difputata efTent, fub-
tiliter in libros Sc commentarios referrent. Cicero autem iic eomplexus eft otium hoc literarium, ut ab
eo confiteatur fe divelli non potuifTe$ quernadmodum
duo Gymnalia in Tufculanofuo idem habuit, alterum Lycei, alterum Academias nomine infignitum i). Ad baecipfa,rufi:icandi caufla, confluxiffe legimus C.Cottam,
P.Sulpiciumy Craflum , Q_Mucium , viros confu- lares,de republ. univerfa prseclaiißime meritos, & ad rnala , quae civitafi impendere vidcbantur , avrrrun- canda, non päratos modo, fed confilia niaxime faiuta- ria,hunc in finerrr, ipter fe communicantes. Heica Scacvola , M. Antonioj Q^Catulo, Se C. Juho Carfare
ea quoque effe difputata & pertra&ata novimus, quag
ex ore tantorum virorum veluti haufta, idque elegan- tiffime,in tribus fuis de perfed:o oratore libris,poftmo^
dum eli perfecutus ipfe Cicero. Larlium quoque cum Scipione femper fere folitum fuifte rufticari, &, poft
feria negotia peradta, conchas St umbilicos ad Cajetam
ScLaurentum legere confuevifle, adque omnem animi remiflionem ludumque defcendere, rnemoriae prodi- tur*).Terentium Juniorem, qui equeftris rruliiia: gra-
dibus,ac procuratione Narbonenfis provinciae, omnium integerrime, erat perfun&us , quod in agros fuos fe receperit , paratis honoribus tranquillifiimum illum fecenum pradaturus, non potuit non Plinius etvrévv3§
admirari, dicendo: quam terfa il/i omnia ? quam Lati-
VA > quam Grteca ? quantum ilie legit, quantum tenet ? AthenU vivere bominem, non in villa putes c)>, j^ec ob- fcurum , credo, erit, eidem, quem modo nominavi>
Plinio fuiflfc fulurbana pnedia, Laurentinum, ubi hiber- num,ScTufcosfub Apennino monte,ubi atftivum maxi-
me
■»* ) ö f M* *r me exigeret terapus d). Laurentino vero fuo cur tan- topere deleåabatur, non reticet, commcndando par-
rim gratiam ipfiusviliae, Opportunitäten! loci, Jitto»
risque fparium , -partim commoditatem ibi plurimum;
fcribendi & fefe exercendi , cum nemo ftudiis il-' lius obftreperet *)< htec åfe fuere ejus in Tu-' fris cur« , quippe non ni (i perpaucum temporis
aliis recreationibus ccmceden-ti , a Amuno mane ad>
vefperam usque , facris Mularum operari licuit. Ad idem fere opus penfumque wrgendum , amicum fuum
Caninium his cohortatur verbis: quid Agit Comum?
rua me#que deltet#? quid fiuburbAnum am.anisfimum ? an,
ut falebasy intentione réifamiliaris obtunde, crebrisexcur*
fionibus avocaris? quin tu (tempus eft enirn) humiles & for«
didos turas aliis mandas } & ipfe te in aho iflo pinguique fecefiu fludiis adferis. Hocfit negotium tuum , hoc otium9
hic labor , h#c quies t. .in his vig iIiay in his fomnus ettorn reponatur fj. O re&arp finceram vivendi rationem!
o honeftum fuaviftimumque otium, omni pame negen
tio pulcrius, amabilius ! RediAime proinde heic ufur- paveris illud Ciceronis : ftudia adolefcentiam alunt?
feneäütem obleBant,fecundas res ornant, adverfis perfugium
ac folati-um probent : deleciant domiy non impedium foris^
pernoclant nobiscum, peregrinantur, rußicantur g). Ulti«
rhum hoc rufticantur ita explicat joh. Matth.Geftnem
in Chreftomathia Ciceroniana:
Sie find mit uns.auf dem Tedde. rT)enn der Rö¬
mer gröftes Vergnügen beftunde-darinnen , wenn fie
fich auf ihren Land-Güternrund auf dem Felde aufhal¬
ten , und nebft den ftudien fich an dein Garten und Ackerbau beluftigen kunten.
a) Cfr.Cic. 2 Orat. c. €. b) Cfr. adAttic. L. 2. Ep. 60 '*) Ch.z. Orat.c.6, c)L, 7 Ep. 2f. d) cfr. L. p» Ep,4.0, zp
Ep> 17. f) h.i, Ep.p. g) Pro /irchiaPoet.c. 7.
IV,
r «K ) ° ( 8»
S. IV.
Sed quoniam, quod ad rufticandum compulit ve-, teres, nondum attigimus , id paucis quoque juvabit
indicare. Locum prore&o quietis & tranquillicatis ple-
nifiimum, ficut ruri in feceflu , inträ urbis moenia noti item habere poterant. Et licet vita urbana omnis ple-
rutnque inquieta fit, & turbata maxime, magis tarnen,,
quae Romac agebatur, molefta, plurimisque clamoribus
& iriulto ftrepitu referta fuit. Audire inanes difcurfa-
tiones hominum , crepitum transcurrentium efledo-
rum , turbam fervorum, fabrorum, &c. officio togac virilis interefley fponfalia ac nuptias frequentare; ve¬
niread fignanda teftamentaj rogari in confilium & ad-
vocationem; vacare officiis clientum & mane falutan- tium, nec non multis rumoribus abripi; haecerant in
urbe Romana impedimenta praccipua,quac animum huc illucque diftendebant, fatigabant» &> fi vera funt,quas
de Chryfippo fuo refert Seneca , quod aflidua cum fa-
lutatio ad mortem perduxerit, tantum non enecabant.
Ne dicam de exclamationibus ftridulis libariorum , po- tulentorum, cruftulariorum , & omnium popinarum
inftitorum j item balneatorum, & ejusmodi farina: a- liorum, partim merces infignita quadam modulatione, partim opera fua ftentorea voce venditantium.De qui-
bus idemSeneca: ab hifce molefiiis multum remota eft tratt-
quilla vitafedataque, que infecejfu & ruri agitatur a). Et
Plinius: nullafptr, in feceflu fc.»ullo timore follicitor, »«/-
lk rumoribut inquietor : mecum tantum & tum libcUu lo*
quor b). Nec aliter Cicero ad Atticum de Tufculano:
nos ex omnibus moleftiU, (f laboribus uno illo in loco co»r
quiefcimut c). Adjurgam Tertulliani verba, quac librO
dePallioTr^orcoxcfroiKais pro pallioCynico fecit,quoniam
negotia urDis ,moklta, & profundum in fecefiflbus o- tium optimeexplicant; ego nihil forQ)nihilcampt•> nihil
x curia
4M ; <m, „f
c#*).*debepi nihil officio advigilo, nullaroßra praoccupp? can*
oellos ntn 4doro , fubfellia non contundo, jura non conturbq, jp.AuJffiu non elatro} non judico, non mitito, non regno .ÖV#
lydufas lgitur feceflTum quaerere, nec jundlum fecum a-
Iiud fimul opus, nec turbas pati, fed cum vacationem
a curis & negotiis, tum folitudinem & filentiumama-
re fua fppnté patet. Silentium , fl quid aliud, mul-
tum hic proderit, qutppe , mire(ilentio & tenebris animtu
Alitur. <4b tis y qua avocant, abduEltUy& Uber, (Smihi re<
liftusy inquifc Plinius , non oculosanimo, [edanimum och•
Iis fequor , qui eadem r qua mens,pidenty quotiesnonvi*
dent alia e). Demofthenem taceo, qui in locum fub-
terrapeum fe abdidifle fertur, ex quo nec vox cxaudi-
ri , niliilque poflfet profpici, ne aliud.eum agerc ipfi
cogerent oculi /).
a)Ep.j^ b) Lib.i. Ep.,p. c) Lib.r. Ep.ß. d^c^f
e) Lib.ß, Ep.jd. f) cfr.Quint, inß, Örat*Lib%io*etj,
§. V.
Kon tamen nos ftatuimus viro, qui je reipublicae mancipavit , licere pro lubitu a negotiis ad otia ruris
& quietem confugere, autaflldua Iaborio.fi operis fta-
tione fatigatum corpus voluptaria peregrinatione re-
creare , aut ftudiis privatis animum ita detinere, ut
ex arbitratu fuo omnem difponat diem. Etenim 9 qui imperii negotia fudinet, non magis is otiari potéft,
quam tlle fe incurvare, cujus humeris fabulofa anti-
quijas ipfum cceluminniti finxerit. Suprema lex opti-
mi civis eft, ne quid respublica detrimeqti,capiat. Ad
hane erit unice refpiciendum, hqic per omnia obtem-
perandum , ne deillo olim conqueri patria neceOum
habeat , quod Nicetas de Imperatoribus Romanis,
quos confueviflfeait, in ora Campaniaein magnificen-
;tiftimis prattoriis aeftivaré , & fic rebus mägnis fafpe
B tmpe-
k 4S* )Ö(
impédiméftto fuiffe. Proinde cum grarto falis äccipiéÄ-
da funt verba Senccae : llle vir ßncerus ac purur,
qui reliquit C fttriAtrty & forum, & omnem adminißra*
tionem reipubl. ut ad ampliora fecedetet a). Ve¬
rum fi imperii commoda non prohibeant , fi
tion repugnet reipublicae fortuna, permittatur fä- pienti a negotiis cefiare, & ab occupatione ad vaca- tionem» ab induftria ad otium, & a civitate in fecef- fum animum nonnunquam adplicare. Inde eft, opi-
nor, quod ipfis Romanis3 eertis anni temporibus, le¬
gibus indultum fuerit, animos curis & laboribus, tum
curiae, tum fori folvere, atque in otio vires reficere»
©pere velutidiuturno håud parumquaflfatas : vocaban-
tur vero fubcißva tempora^tf dies ad rußicandum dati b), isfempe, feriari licuit, praceunteGeorg.Greenio, cum folennes anni cur ar um inducia fierent, Cf judiciaria cura
rcmitteretur, diebut ludorum, tempore meffis & vrndemia-
rumj a die oEiavo Calend. Julii, mque in Calend. Augti*
fii meffis feria erat comeßa ; a Calend. Augufti, tuque in
decimum Calend. Septemb. agendarum cauffiarum tribueba•
tur licentia l a decimo autem Calend. Septemb. tuque in
Tdus OUobr. vindernialis feria concedebatur c)* Sicapud
Plinium : Julio menfe lites mAxime interquiefcunt d).
Qujd, quod ftatuiffe Auguftum, dicit Suetonius, ne
Septembri, OElobrtve menftbut neceffie effiet in fendtum veni-
re alios, quam ferte dubios, per quorum numerum decre*
ta confici poffent e). Hoc iine dubio vindemiarum caufla ita erat conftitutumi quae in Italiamenfe Odo- bri, alibi vcro menfe Novembri, ut cenfet Boxhor-
fiius, contingebant. De L. CraflTo refert Cicero, eüm
ludorum diebus , quaß colligendi fui tauffia, fe in Tufcula•*
nttm contuliffie f). Sic in Saturnalibus, inque publica
laetitia per feftos dies, indidum eft paflim jußitium ,
494) 5 am- II
wbi céffatiö ä foro & cauflisagendis proclamabatur. U
no* minus Horatius probat, dum lcribitf
*■ Concines Utesfc dies, ö* urbis
Publicum ludurn , fuper imperato
Fortis Augufii reditu, forumque
Lttibus orbutn gI,
quam Martialis:
Otia dummediu* fr£flat tibiparva December.
Idemhocjuftitium elegantiexprimere videturperiphraT?
Lucianus: r\r eHucoty i!pe&t,*ccti ahoyog e%eyharr'icte xr>tf9 Sr6 farij&sri>eiy ziypv, tire qpitgohtyJoVyds vjgovopéi&cu. h.e.
non judicialis, Ted nefaftus fuit dies : proinde cutrt
eflet iilentium in foro , neque perorare licuit, neque per diem dicendo aquam difpenfare£).
d) Epifl. 73. b) Cic. de legib. 1. e. 3. e) Cfr. Loc+
antea citat, d) Z. 8 c. zi. e) Cfr. net. Bexborn. in c.
$S. f) Li /, de Örat.c% 7. g) Z. *d. a, b) Lexipkd
p m. fzy.
§. VI.
Ad ftudia , quibus Romani in feceflibus animuna excoiebant fuum , referimus Eloquentiam, literas hu-
maniores prope omnes , Philolophiam quoque acJu- risprudentiam. Stilum yidelicet diiigentiflime accura- bant, adeoquidem, ut lingva Latina per fele&am ejus«,
modi rufticationemmirifice coeperit emendari, rheto-
rice ornari & poliri- Neque immerito heic ad Tuliiuth ipfurnprovocaveris, qui Attico fcribit: cecp^ivu fimul
ut rtu decurro,atque in decurfu§i<rt\g meas commentari nen
Heßno a). Quid, quodoptimae fpei juvenes, viros mul-
ta do&rina confpicuos, inque villas abeuntes gregatim
comitari folebant, quo do&iflimis colloquüs, & difpu«,
tationibus eorumintereffent,&,per fingulas horas, ali¬
quid iQ fuo$ ufus, decerperent, ne a latere quidem il-
B i iöfOT
