OMAN OTH

'3.

Q. B. F. F. Q. S.

DISSERTATIO A C A D Ε Μ I C A

STATU&STUDIIS _IMPER11

OTH OMAN N1C1,

g V A «5M

Permiffu AmpIiflimatFacuItatis Philoiöphica

in

Regia Academia Vpfalienfi

Ε R I D JES E

V. Cl.

M. PET RO FONTELIO

^·

Math. Profefs.

Ord.

jgm·

Pro Grada

Magifterij

Publicoeruditorum

examini[ubmittit

C A R o L v

5 c 21 91 2

<o O

Calm,

Habebitur die 18/Jun. in Auditor. Guftaviano

Anno

Chriftiano. _{M.DC. LXI V.}

v

Ρ S A

L

I _Μ

Excudie Hinticr« Cvrio

S.R.M.&Aead,

Upial. Bibliop,

V I R O.

Fide, morumcjue Integritate SfeBatisfimo

Dn.

CAROLO JOANNIS

Curise Calmarienfis

Senatori

Prudentiffimo.

Nec V I R I S.Nim

SpeUatisßmis.

Dn. Μ A

V R I T

I O

@Ä.

Dn. NICOLAO

PETRI

Dn. Ν A T HANAELI F

ABRITIO

Dn.

J O A Ν Ν I

llliParenti

Optimo; ißis Adfimbus Charisßmis Tau- toribusque fummis

⁵

kuic Fratri Germano Bene-

fafton Magno DiJJertationem hane Aca-

demicam»

Tic, officiofe &Fraternc offert

dedicatque.

Auåor &

Refpondcnr

O mea in Te merito

valet pietas,

ut ftudiorum ^meorum nulli iufti- usacceptum

feram fru&um nulli

lubentius

referam gratiam, quam

Tibi, parenschariflime,cui vitam

&

quidquid habui habeoque poft Deum debeo.

Sunt vero h^c inmetot

tantaque paterni amoris beneficia,

ut

fi

^ea

explicare vcrbis aggrederer,

mentem

linguamque nimiae molis

onere

plane

obruerem.Id enim illis

plerumque accidere iolet, qui

majora

animo

^,

quam pro facultate fermonis

gerunt concipiuntque

^,

^{ut quo} magis

^ea

explica¬

re

laborant,

eominus

id quod volunt affequan-

tur.

Velis igitur,

pro

charitate in meTua,

^pa

rensoptime,

nontam

quid dicam fcribamve,

^aut

icribere

poffim exquirere

^,

fedquid,ut debeo, cogitem racitus apud

te

cogitare. Sunt 8c veftra,

affines optimi, majora in

me

rnerita, quam ut

iis

explicandis

nunc

verba

pro

dignitate 8c volun-

tate mea

ilippetant· Date veniam

o

venerandi

multum

affines,quod

tam parcam

verborum

gra¬

tiam

referam fadlis

in me veftris 8c numero

mul-

[o] tis,

tis, &beneficio magnis. Tum fereno animo ae

cipite, quod hoc officii genere quando alio not*

poflum,vos cultumveniam. Poftremo 8c Tu,Ger¬

mane

fräter,quem unicummihi jam casterisfu-

perftitem reliquere fata, multum mihi orandus

es, ut pro

fraterno amore

,

quem toties meo

commodo expertusfum,hocteuue officium ad

charitatem noftram

&

gratam invicem ^memo-

riam

pertinere interpreteris. Deus vobis omni-

bus

Pater

charisfime affines optimi, fräter dul- ciflfime, perpetuo ilabilem felicitatem & bene-

volam memoriam rnei

confervet. Sic defino,

quando per fummam feflinationem aliter non li¬

cet.

Valete.

Scribebam

Vpfalice

1i.

lun*

j 664.

Vobts

Ad

obfequia & ojjiciaparatisfimus

CAROLUS

£2(9ί£<5 £

isasa- &ssa-&s®g,^a ms-^s&^Bds&-&sa&nsams&sa

Ρ R iE F A

T I

O.

Ε Tur (Arumorigine ^, imperio3difciplina militari> altisquv inßitutis belliacpactsmultamulti tradtdere, necfneegregia

commendationis & Uudis merito. Nam ca resinconfpeäumorbi Chrißiano deditgentis hujus potenttarn, Armerumßudtum>alt»

Asque regnAnd iartes, quibus innixa^, inidfaßtgii > inquo nunc

fuperbit,provedaeß. "IηtAntacopiaelegantisfimorum feripmum^,

mirabiturförfan qusspiam, quidcaufa fit, quod audeatnegopofi

tot Hörnern Iliadafcribcre ^{> aut} verius inter olores anferftre-

pere. Mirari tarnenfpero, definent, ubi cogitaverintquafitho-

r«ffi tahum fpecimtnumratio. Videlicetintis ubiprolixwefima~

teria & ardua magis,nemo aquus> & taltumnegotiorumpaulb

peritior flenamrequirittraäationem, comparAndam laboribuseo-

rum₃quijußaoperaintegrtsqueyolumtntbuseamexpofuere. Licutt

tarnen taliafpeciminamolientibus, iniisdemargumentis, pro con- dit^toneatatis&inflituti feexercere, cuminrebuspulcbrisfatius fit occupajfepartem, quamnihilprorfus attigijfej Necdubito^, quin,

Candidus & benevolus leder hoc quidquid erit conaminis bonifit (onfulturus, necfacile reprehenfurus imparemquidem,honeßum

tarneninreardua conatum.Multum quoque promeadveniamvalebit pYolixaauftorumnecuniformis de hocArgumentacommentatio,utde obfcuritAtevertinqutbusdam partibus nihil addam,quaminfertvel difcrepansferiptorum traditio, vel rerum in imperioanobis lon»

gius remoto nen cuivis apud nos

facile obfervabilis

mutatio. Sei quidquid erit, quod reprehendere rigtdior cenfura posfit, excufa- bitfpero, benevoli&juvtntutisconditmemnonignorantis ledoris judictsquebumanitasβ

A

CAPUT

Ρ R I Μ U Μ.

JDeormne Tur

Carum.

Urcicae gentis, quseterrarvim Or¬

bis partemadebmagnamSc pobi-

lem occupat fedibus , domina-

tionepremit, ftatum Sc ftudiaru- diore Mmerva defcripturus non

inconveniensputavb in

ipfoftanm

limine,paucisde orjginetamvaftas

molis imperii prsclibare. Digna profeäo res eft, cujus nontan«

tum progreiTum admirentur o-

jnnes, fed progreflus caufas excutiant, qui in ;n(us vitx

patentem eruditionem vel poifident vel quserunt alii aliis,

ut quisque poteft, felicius: quod formidabileorbiimperii

roburåtam tenuibusinitiis, adidpotentiasScmagnitudinis faftigii afcenderit^> quoneafpirare quidem^potuerunt, mul-

tis ante fxculis forrunx fu« Sc fpe & fpeimateria majore operata imperia· De Turcarum ortu alii aliter tradidere ^s

quorum difcrepantes opiniones nihilattinet

huc

congerere.

Duas celebrioresattuliffefufficiet; alterameorumquiTur¬

easex Arabia^ortos arbitrantur: alteramoriginemgentisde-

ducentium ex Scythia & quod addunt quidam ex Scythia Europsea ^» qua illa adorientem vergit magis,

iedeiqueolim

ad Tanaim incolentibus prsbuic* Poftcrior hxc nobis po¬

tioreft* »

Sed_qua caufa indeprofe&i funt non perinde apud

au&ö^

res invenitur. Hoc iatis conftat _, plus fatis tenuia fuifle primordia, Sc ut carterarumgentiumplaneobfeura^, initio

nempe parvam manum, tnrbamque paftorum * alia atque alia appetendo in Perfas de Medosprocesfifle. Inde gentis opibus circa Perfidem auåis Saracenos adeamdefperatio-

nem adegifle , ut reeepta Mahometis religione paterentur

eos Perfidis dominationem obrinere; Dubiumen;utragens majus fenferit damnum ^, quae regnum con:esfic, ^an qua#

Yefana

religione fe

ipfamexcxcavit» fola imperandilibidine.

Ita

Ita mox uno quafi vinculourraquegensropnlatautSaraceni pro

Tnrcis Sc T»ircx

^pro

Saracenis indifcreta appeilarione

haberentur. At lapfuremporummagis magisque audaTur-

cartimporentiaadeoeoruminval.iitnomen,utalterumplane

aboleretur.

Etpoilq"am Romanumdeclinavit imperium » nullus un- quamprincipumtot Provincias^acRegna jurisfui fecit ^> quoc Orhomannus armorum virrute. Prope in

immenfum

feuin magnitudinem ac porentiam Chriftianis principibiis exti-

mefcendam ext lit regnumTnrcicum^,innumerispopulis^a-

liis poft al oi armorum felicitate fubadis. Cuietiam Ro- manornmdifcordiaE fatalisqueignaviapercommodaaccidit.

Sed priusquam

fada

^exequorOthomanni» ex quodeinde

prodierunt

reges , quos

vulgus Turcarum appellat Cxfares,

hand absre fädurummeexiilimo, fipaucaadjecerode Ma- homete fuperilitionis iöius Sc impietaris Principe, exquo

religionis fua» venenum imbiberuntTure», Isnatusfeculo VI. ad ^annum Chrifti 597 Mauritio imperanre> iedente

utioquunturjGregorioMagnonitmemorantCufpinianus,Phi.

lippus Lonicerus&alii. Ingeniofuit perfpicaci, Sc crebr ori Chriftianorum converfationeufus, remhumano generiper- rticiofam commentus novara fedam condere ftaruit. Ceifit

propofitum exvoto»

ftudia

conatusejusfingulariItudio pro-

movenre communi 1II0 Dei Λ hominumholte. Principnma-

nimospriraoiibi

devinxit,

quofadum^, utbreviapudomnes in magnam veniret

exiftimarionem

^* adeo ^{ut a}populis iftif Prophet* loco paifim

haberetur

; qui Sc pro religionis ^»

quam profitebatur, defeniionevitao>profunderenihil dubi-

tabant. Idem Alcoranum compofuit ^, de quo mox plura.

ItaviresScmerementafumpfitimpietasSc potentiaMahome-

tis, Scad Othomannorum familiamtemporibus fuccedenti-

bus tranilatum imperium eil iubjugatis iemper gentibus fi-

pirim/s.

Poft Mahometis temporavariisdifcordiislaboraruntTur-

cac,undeiroperioadv.riosdevolutodominos,potenna gea- tis divi(a» Sc qiod inde fequitur debilitataetiamfuit. Ve-

A % ruta

mm cumnonefiet,qui

ardius

urgeret externus

noftis, faciie

vires fuas recollegicΛ in

primis poftquam gubernacula regni

in manusOthomannotraditaetfent. Qui primus ineagente id nomen a caftello Galariac> quod å

Prufia Trapezunfm

verfus (ex diernm itinere diftabat , a ie capto tulit,

Alii

id ejus natale folum

exftitiile fcribunt» Vir is ingenio fagax

fuit, inIaboribusimpiger,

bellorum Sc peritus &

appeteni.

Indecalliditatefingulari,

contra&a

per

(editionem mulritu-

dine ex gregario

milite, Turcica

arma

circumferre cacpit»

fecue & familiam fuamrerumgeilarum

gloria illuftrare.

In- gentidenique

colle&o exercitu

^,

obvia q'iasqnepopulabatur,

ommbus prope

infellus Sc exitiaiis. Neqtieenim ChriitianoS

Cohtm vexabat, fed homines etiam

iuagentis

armispetere

©pprimereque

ftudium illi folenne

> nec

expers iiicceffus

fint.

Jam enim Turcarum

duces Sc principes regnandiaemult-

tione dudi alii aliosperfadionesoppugnarecacperunt, eo- que dementia?

progreifi iunf,

ut

in

arma

inteftina

>

Sc bella

jdusquam civilia

fäeviiümis odiis exardefcerent

^,

lymphati

quaii infania,

Sc nefcio quibus exagitati furiis. HasÖcho·

mannus tranfmitrere noluitoportunitates, utingenioScrno- ribus ejus optime

ferviebant. Itaqne oblata jam idonea

ge·

rendar rei materiaadfcitisqueundiqueomnibus, quiprscdas rapinisque inhiarunt, magnam

breviaudoritatemeftconfe-

ciuus Oppida

quajdam

oppugnare

adortus, alia fuse fecit

ditionis: alia folö *quavit> atque itafuturi iucrementinon fanc

aipernanda ίο!

erter

jecit Fundament« Juvabat hos

conatus Chriilianorumdiicordia, quamille nadusoccafio-

nem Bitbyniam Scomnescircapontumprovincias,

fub

fuam redegit

poteilatem. Id enim illi imprimis

curse

fiiic,

ut

difcor*

diasinterprincipesnon

fereret modo

^,

Sc

jam

ortasfoveret.*

verum etiam ut inb amicitise fpecienunc huic^, nuncillife

focium adpngerer, doneccun&orumviresρan(anmattere-

ret, iicqtie non admodum longotemporelabefadarapror- fus Sc proftrata caererorum potentia,

fuam

miris

mod »sfta-

biliret. T^{un c}

iraudiumrdi&^aotbagibus,

viaperta

bellum

gere-

gerere, Sc fe&* fu« principatum

äflerere omni curaaggre£

Iiiseil. Gimantemdecemannisfau&oremSchiefequor Cus- pminianum ) regnaiTet^j filio iuo

ürchani

paternarum ar-

tium xmtilo imperiumreliquit. Inclaruit

hic

anno serae

Chri-

llianae millefimo Sc trecentefmio. Suntquiferibant o&oSc viginti annos rerumpotitum, quibus

Bithyniam Sc propin-

quaEuxinopontooppida^nonpauca

imperio fuo ad]ecit,hinc

Othomannicumimperiumauipicatus.

FueritveroSchujuslociconfiderareprudentiane

Sc arte^,

an fortuna Turcicum imperium ad tantar potentise

culmen

adfeenderit Non defuere qui progreflus^regni

Turcici

tan- tumfortunse, id eil,utilli fenferuntincertiscafibus

adferip-

ierunt, quemadmodum etiam extiterunt,

qui originem

^uia- gnitudims Sc potentise Roman«ex

fortunx ludibriis aritima-

runt, quac tarnen advirtutemSc

caufas altioresreferri debe-

bat. Eqwdem nonnifitemere

valde nulli virtuti

^j

fed caiibus

tantumfortuitistotprseclaras äTurcis^res

geil» tribui poßfunt,

cum intermediavitiatoteflent etiamin illagenteprudentiae

Si fortitudinis, temperantix & virtutumaliarummonumen-

ta. Sane providentia cadeftis,quse necminuta temere

ferri

finit,multo minusimperia,quibus fatapopuloriUT>,&

humant

generis talus inne&itur, extra

confpe&um fuumcuramquc

ponit. Et quanquam

juftiffimo Sanciiilimoque Deooptime

conftet ratio^> cur interdum infigniter etiamvitiofosfummx

rerumadmoveri non abnuat; tamen non eospremovetaut

promoveri vulr per

exofa fibi, fi

cu/quam,

vitia: nifi

qua-

tenus horum impetum Sc

deftinata

iaepe

fle&it

in

finem

Sc

eventum bonum. Sed hos homines neccflariis ad hane^rem

inilruic virtutibus, etfi de^cateroaliisnecpaucisnecparvis

laborent vitiis. Et ab illis virtutibus re<äe petitur prjeci-

pua

ροίΐ Deum civilium

operumorigo^,

& talium hominum

hoc nominejuftaatquead imjtationemvalenscommendario.

Sunt_quiflatuant fortunamiibi hocvendicare, quodRes-

publica

Romana non

fatpe duobus implicatafuirbellis, ied

exorto feré novo icpitum prins. Re&ius tamen id

poft

providentiam Numims

prudentiar

coruna

adicripferis,

qua ii

id dederunt_{operam, ne}viderenrvr

ambitione fufcipere

cerra- mina, neque per ca fam acquirendarumopum arma corripe·

re , ied innocentii;bonoarque ad injuriamoppreflorumvin- dicandam , juvandosqué focios ^, qui fe iilorum fidei &pa- trociniocommiferanc. Tantoillisfacilius fuitin alienacanfa

fufcepta bella ponere ^> nec exnecesiitatepluribus

implicari

bellis,quibusipfaipforumagereturfalus.QuinSchoc pado,

asfidua armornmtradatio , feriembellorumqlafi difpenfa··

vit. Nam Romana arma inomnempartemcircumlatafaepe

prsetextu fxderis cum vicinis percuili ; non

ieditiones

modo Sc rebeliiones , qt'£e in vicinia frequenter oriri

folent , compefcuere : ^{verum et'am} iociorum auxilio

inremotioresprovincias vidriciaarmaprorulere ^, Sc imperii *

terminosanteanguilos fatis, moxmirificéampJificarunt.

Quod tärde ntmis deprehenderuntfocn, nimirum cum in immenfum _prope jamexctevififet po^entiaRomana^, Sc

vicinorum, fociorum ^, armulorum visIooge jaminbrafubfi*

derer. Sed _qlidqnid fit dehis populi Romani artibus^,cer·

tum eil, ur ad id^, undedigreflus fum, revertar, utnec Tutcici imperii conditores abomni virrure, itaneccuram divinam ab ^totohoc negotioalienamfuiile, necab imperii

Turcici origine Sc increinentis prorfus fepararidebere. Vi

morefuo^>ideilplaneelegantertnoneatingensillud

Reipub-

ϊηdiffert. j,ca» bterarise decus· Johannes Henricus Boecleriia non

Iul^CaeTar"

^{* '}

^

H H *&norarc

Divlriim in canverfione

rerum occupa*

tionem,q* a naturasntagnorumoperumejfeftricespotenterinftrutt»

voluntatesbonas adjuvat, malastemperat, utrasqué ad deßtna'ot fibifincs ordmat. Qgo fit utquamvis necvultmala ^, necprobat,

exiis tarnenbona eltctat» &[tvepermittit mala^, fivepunit, bo«

tt tmutrobtqié exitumprocuret. infolennibasmajorum imperiorum

vicibus, rum vel concutmntur, vel convertunturveldeflruuntur s

intima qaidem illainrerum contcxtu , fedplanefingularia funt^,

& _lärarnratio

veßigari

ntquit, ProvidentiaDtyinaopera.

C A«

C A Ρ

VT SECVNDVM.

De flat» ζ??forma Rcipublica.

JNter Turcas omnium

unum

arbitrum & Dominum eflé

imperatorem regiminis plane despotici, paifim inculcant

monumentaillorum, qtiiresTurcicas pofteritatimandarunt.

Hsec Ttircarum Principem adeo abfolutum ^{Dominum re.}

rum omnium inträ iines imperiicontentarum, faciunt ^»ut Doinini five Caefaris mancipium indigitarimagnoapudeos inhonore _ponatur. Indefeiftihomines mancipianonfubdi*

tos nuncupant- Et vix fui quisquam juris, mulco minusdo-

mus quam inhabifat aut terrae quamcolit Dominuseft, ex*

ceptis ali<|uibus familiis in Principe urbe Conftantinopoli^, quibus premii loco & privilegii conceiTum id å Mahomete

Secnndofuit.Neque quisquaminter eos,cujuscunquefit for-

tisSc conditionis _, devita, de forcunis atquéftatuinquovi-

vit longiorem fibi fecuritatem polliceri poteft, quammagno iili Domino vifum fuerit. Ipfeprivatocuiquéad libitumin dicere, vel cun&a _quse posfidet auferre

abiquc

ullapericuli

fufpicione

poteft. Qua? ipfa naturaficindoles eftftatus do-

mici_j in _quo imperator omnium rerum , uti di&um eft,

Dominus exiftit.

Alias quidem Csefares Regesquctitulo folennirerumDe- lib. 7· äe

mini appellantur, nihil ominusre<äéSeneca: fuboptimaRe-

bcncf.c.5.

geinquit, omnu Reximferioposfidet,fwguli dominio. EtRe¬

giquidem extra ftatum herileminbona fubditorummultum

licet, falva tarnenhis ordinarie eftproprietas ,nifiqaatenus cafus_magna:neceifitatis jurieminentimateriam dat. Atapud

Turcas non audet quisquam, quamvisin eminenti fortuna collocatHs, aflerere fé hnjusvel lllius agripoffeiToremefte,

cum qnidquid habent precario habeant, ideft ³ ad Princi¬

pe nutam omnia poifideant. Eft igitur diverfaratioherilis dommationis,_{in qua} Princeps

bonorum

& perfonarumfe

Dominum gerit, & confuetudine quadamregionis vel alio jure, fubditos ut Dominusmancipia regit. Har dominatio-

ßes utut ugnmultum abeile videnturatyrannidc» incerdum

tamco

tarnenjuftse vel

i'deo dici poflnnt» qnod vel ingenium populi

ta!epoftulavit

imperium, vel irinitiö iojtifta, qnia coaäio

* jurealiquo jtiftafuit, ^aut

ii initio injuftitiam coa&io habuit,

Sctyrannidem^>poftea

confenfus publicus in contrarium

ver-

tit, Scjus concuiit ficimperanti:

unde Sc talia imperia

per legititramfucceffionem

åmajoribus

non

aliter

quam

patrimo-

niaadliberostranfeunt.

Ac non multum ea res negotii Habet

aptid Barbaros ad

ferviendum natos, id eft, illos quiingenioiunt

tardo ftupi-

do ac ignavo : facile ut

intelligitur

aptos non

eile, q'ii faluti

iiiae Sc fuorum Dominorummore

profpiciant. Vnde6t,ue

quando hi etiam

duriushabentur ,nwliam fibi injuriam fieri

exiftiment. Hi fuut illi_quos Arift,inPolit.nonuno

in foco

naturafervosappellat. Quamvis igitur inquam

aliquid

com¬

muneregnaifta^cum

tyrannide habere videantur, å tyrannidis

tarnen appellatione Sc injuftitia

abftint

:

injuftitia inquam

Sc tituli _quo tenentur, Sc modi quo exercentur»

qui ple-

rumqué ^quam in

tyrannide humanitati Sc mifencordia: eft

propior- Sunt Sc

difcrimina alia minus forte univerfalia

^»

utquodArift.

fcribit,

Regesa

civibus,

tyrannos

å peregrinis

cuftodiri: _quanquam

id de Regibus in univerfum videtur

Arn Pol ma§*s

^qui

^>

^oc tarnen certum eft ^tyrannos violenter irp-

cap. p.i

'

_ftatumpware

Sc invitis: Reges

_Arnibeus

heris fimites volentibus. Dominicutn

ambiguum dixit inter regnum

Sc tyranni¬

dem,itatarnenutåregnopropiusquam

tyrannisabfit Sicut

enim ait Dominus fervos non intendit fejfundarecum

[etatfem¬

rumperniciemtraäuramfecum totius domus

ru'tnam,

nectameneos primaria intentione curat,

fei

quia aliter

Jalvus ejfenequit-t ita

Dominus nec evertitfubditos, quod eft tyrannorum , neceorutn falutem primam habet, quod

eft

Regum:

Sed

^cum

familiam fuant

intuetur, eamque fubfifterealiternonpoße

advertit

^t

confequenter

defleäit curamfuamfecundario ad fubditos» a

quibus

propterea

redamatur quia Barbarorum talem naturamait

effe Arift.

3.

pol,

f. ιc.utalitercommodeviverenonposfint. λccedit.quodcum

Hb

erta*

lem nonguftarint, ignorantia bonorum ejus

contineat bomines i»

Que Qmnia

quanquam

difficilius forte fucrit ad T

_cas

ur.

cas omnes applfcare& inprimisomneseos,qui

hodieå

por-

taOthomannicaarbitriumexpedantvit» & necis ⁵ ( nequc enim gens una, autunius

eil

ingenium )

ita

tarnen

fervien-

dihabitns degentetoraprxdicari

poteil

, ut

etfi

non

fingu-

li a natura, univerfi tarnenlongaconiuetudine,qux altera

dicitur _natura, cuidc robur addunt exempla^, & veneratio majorum, & publica gentis

barbarxqué dominarionis ^inili-

tuta,adfervitutemfadidicuntur.Atquébinceil illud,

quod

coram intuentibus plus fatis mirabile^, iis quinunquam

illa

fubjecereoculisprope

incredibile accedit, iftos nrmirum ho-

mines, erga Cxfarem fiiuin

ejufque minillrosin fxviifirnis

etiam & omni plenis diritate ^,

plus

quam

juifis

^,

bruto

obfequio ^, adverfum alios

impotenti admodum faftu

uti.

Vtautemdeforma htijusimperii

rediusconftet,operq fuerit

pretium,finem^,queminimperiofibi propofitum

habet Tur-

carum Dominus_,confiderare. Notum enimeft ^,

quidtinis

cognitio,non tantum in rebus

naturalibus

^,

fed in civilibus

etiam_, atque adeo inhocipfo

Refpublicas confiderandt

ne- gocioprxitet. Nequéenim

audiendos

piltamuseos,

qui

non

nifi ubi illisforteplacet,å finepetitas rationesaudiunt. Ita- qtiéfinis imperatorisTurcici.quem,quatenus

imperat,

quas-

rit, eillibertärem eorum, quibus imperat,plane tollere, ^ut

necinlegibus,neeinprivilegiis,nec

ulla

re

alia

prxter

fuam

gratiam,illisprxfidium

falutis fit. Ut

nec

vitx,

nec

corporis

iui,nec bonorumcxterorumjus

habeant

majusaut

longius,

quamimperatoriplacet:

vel

ex

privato,in hac vel illa caufa,ar-

bitrio :vel exgeneraliinilituto, quo

Turcarum imperatores

quxdam

populo conceifa vim quafi legis, fed quafi legis ob-

tinere voluerunt, quod ad confervandam in cxteris

abfolu-

tamillampoteilatem apprimeea

ntilia eile deprehenderent;

Nequé vero jus apud Turcas

imperandi reftridum

^pro-

bant rebelliones ex eo natx, quod

populo quadam

nega- rentur, quaanteain

licitis fuere. Nam vel fadiones

ex

fite¬

repotius,quam

rebelliones xutfeditiones, vel fi id

tantum

fue¬

retquod

elfe dicuntur,

non

magis apud T

ureas

jus fit publi-

B cum

cum

probant,

quamapudalios. Rebellionesenimcontranon

fecundumjuraiufcipiuntur. De juretarnenmutandi religio-

nem Muhamedanam Scdejuilitiamotuum, qui ejuscauia

forte aut fuscepti funt, ^aut

fuicipi

poflent difficiliusvide*

tur ilatuere» Sedeade^renonminusΛ forfanmagis» quam decarteris hujusargurrentiå peritoribus erudiricupio. Sed

confervandse abfolut« huicpoteftati, nonuna arsab Caefa- ribusTurcicisinventaeil.Ecut exfineimperantiumperpetuo magna peticur pars judicii de formaReipublicx, ita&de imperatoris Turcarum fine prolixius conitarepoteftexcap:

feq. deinilitutisTurcarum <5c iludiis.

Nequc enim fimpliciter tyrannidem eamappellarclibet.

NametfiinTurcicoimperio multatyrannicefiant & quidem

ordinarieitarnen exeonon infertur Turcarumimpcratores fimplicirer^tyrannosefle. DiilinguuntPolitici intertyrannum

quioccupatione talis eil,Λ qui excercitio vel adminiilratione.

Turcici imperatoresjure imperium adeuntnecinvitaRe*

publica ^: in adminiilratione mulra quidem ^occurrunt _quse

cum tyrannis communiailli habent, fedplura his, quamin tyrannidei interveniunt ea compcnfantia bona, Scprjererea

quoniam in volentesea excerceötur, aut ialtémpradlantibus reliquis Reipublic*civibus omnibusvelplerisque, domina-

tum potius, quam tyrannidem arguunt. Nonincommode

*n^ancremJoanncs Carmerus:differt, ait3tyranniceimpera- feptal.

°de*

^re

&

^tyrannum

ejfe, quod interdum confundi

folet. Namquicru·

tationefta- dclitcr infuos f&vit, eosque omni modo malehabet, nihilominus tusl. j.c.z. impetat volentibus, is von tyrannus efl, fedfolumtyrannice im·

perat» fiAriftotelicam definitionemfequimur. Iohannes Bafilidet Magnus Dux Mufcov'u^, de quoconfiansfuma efl, plurimosfub'

ditos primosque ducatus viros crudelinecefufluliffe; ^attamenne-

quaquamilleerattyrannus. Namcumflb'tipfiabrogajfetimperium

acSlabodamdifcesfisfetprivatam inptfterumvitam acturus, ulrro fubditicumprtmoribusRegnivelbisiverunt ad imperiumdenmcor

pefcendum rogatttm. Al'egat in hac_{gentenatumrerumi}Mof-

«oviticarum

fcriptorem

Petreium,

CA«

C A Ρ

VT T ERT I VM.

De

Inftitutis.

1 NftitittaTurcarumquasdam funtcommunia paci Scbello*

quxdam paci magispropria^qngedambcllo.Intercommunia

eft religio- Hane Pfeudopropheta ille Mahometes feu ut alii Muhamed invexir, nruferaeacftolidasgentiilludeus fuo Alcorano, quem omni lege ian&iorem Turcec habent i

cum tarnen deliramentiimpotiusScacervusmendaciorum,

quamlexhaberi^mereatur. Ablurda hacc, fed adpropofitum

finem felix illa viafuit,irato jamhumanae generis protervias

Deo: Simulabat ille conciliandac cauia auftoritatisinferio¬

rem amicitiam Dei, Sc cadeftes communicationes, quemr

quemadmodum Egeriae

Nymphe

congrcflus olim finxit

Numa.

Solenne fuit flcaliis quibusdam principibus religione lu¬

dere_,omniuma£bionumfuarum au&orem Deumprartende-

re; religionis tituloambitionem velare, fufeepta^perperara

bel'afacra_vocarc, Scidgenusalia. Etin omniumore, pau·

corum cordibus fan&umpiumquebona fide verfatur: ver- bis hominum puta laudatur; confilio, conatuanimofecuj agirur. Ita 6t Princeps

Turcarum

ut

malefa&a

fwategat,

aut faltem fuam voluntatem populo excufet, fiimmo fa-

cerdote quem Muphtim appellant ^, tanquam inftrumento

nefaria confilia velandiutitur. Idem hoc ira nobilisfimus

Forftnerus, Apud Turcas caput ac princeps religionumMuptis

[.n pe"

e/t a Regedeleäus. Ismagnam obtinetauttoritatem, illumtan-

c'l"

quam oracutumadeunt. Et quamvs pracipiendi atqué ^{imperan■ Cor, Tac,}

di_jus nullum habeat: tarnen cuivis exlege illumcon/uterelicet,

Brcvt refponfo in Oraculi modum, quid leiifeatfignificat; tan- tumque in eoponderis, utilh contradtcerefitnefas Gravtsftmis

de rebus, qua adfummam imperii pertinent, RexjufiltiaaiRe¬

ligionis opinioncm affeäansab illofententiam pofcit: utreligione

tattos populosad ex, quaanimo meditaturconficiendafaciliutfle·

äat: licet isaßentandoplerumquepropenfioneprincip'ucxplerata^t

tamquaplätere

posfitfententiam

teneat.

B % Sed.

Sed hxc

fpeciofa

religionis oftentamenra^nonfuntnova,

Jchocprimum feculo excogitataj fed jamindeå multorur»

annorum memoriaenata. Itaetiam Jeroboamum novamin-

troduxiiTe religionem teftantur divina Oracula^, netempli

§. Reg. ii, Hierofolymicanidignitas,veterisque religionis

majeftaSpo-

pr.lis adipfumdeficientibus, defideriunarevertendiad

fuurn

Regem injicerent Et quidem hoc religionis mercimoniumia

Ethnicorum principibus inter potioraprudentia?arcanaha-

beripoilit; Chriftianorumautem reges eadecet fentent'a,per

timorem & amorem DeiOpiimi MaximifeliciiTimeguber-

nari regiquepopulum^, nequefineextremaimpietate,nomi¬

ne divino abuti licere ad velandaamb-tionis & avarittene·

faria confilia. Quemadmodum fecit aftutusilleMahomet, qui fub religionis lpecie ^ac praete.xtu ad rcgni guberna-

c«laevehicupiebatj id quod non facilius fieri polfeanim-

advertebat , quam fub prjetexm religionis ^, quam Omni¬

busa&ionibus fuis femper praztexebat. Scilicet novit nul-

lam Fm efficacius multitudinem regere, quamreligionem

Curt c et'am pravam,

five fnperftitionem

; qua

alioquin impotens

^,

10Urt'4' c'

fava, muubiiis^, ubi femelreltgione capta

eß,

melius vatibus

Üb^' i ^uam

duäbus

paret.

Hoc philtro dementaruntfubje&osfibi

populosΝ^umaPompilius,

Scipio Africanus,L.

Sulla,

Q.Ser-

torius, uti videre eftapudVal.Max.quicumDiis

Deabus-

q. e colloquiafinxerunt.

Et cceleilem au&oritatem

refpiciens

affe&ansque Maho-

metlegemfuam cofftpofuit,^quametfi alii aliis

tribuunt,

com¬

munis tarnen opinio eit, audoremejus fuiife Mahometem^>

&^ur majoreeara

populusapplaulii

reciperet

ad inftin&um di¬

vinum provocavit, cuiquidquid Alcoranuscomplectebatur

accep .um ferebat Hinc vnlgavitobedientiam fuac legi prae-

ih'tam, mercedem habituram caelcitem gloriam. Sedmani-

feftumtamenjllum librumplenum mendaciorumacnugarum eiTe, quem propterea multi ^, ingenio dodrinaque

excel-

lentesviri»argumentis plurimis,extrema?conviceruntabfur-

ditatis· Deeare:gitur bic laborare fuperfluum effet Satis

eil veluti

digicoqu*damrehgioüisiniiicutaiignare. Iderout

po-

1

popnlum rudern prorfus

demetitaret,

tauriim

quendara

adfuefecit £fuis manibus pabulum ^capere. Hic intercor-

nua vin&um librum tenuit ^, Sc adftaute mifera ac fim- plice plebe, alriore quadamvoce ex

abdifo

evocatus ^, per mediam irruit plebem ^, mukös proilernens ^, folique nu- tritori Mahomeriparcens, cuilibrumtanquamdivinummu-

mis in manus tradidit. Quem deceptor ille non fine re- verentia accepit,

quxdam

^exeo moxpopulo interpretatus.

Hoc commento regem fiericupientem

columba acceffit, li-

téris aureis fic infcriptam

fententiam afferens

in

collo.

Uurojagrni impenat rex eßo. Qiiod Mahometi

facile fuit

^,

mox rex afinitaplebevocatus, credentehsec divinomunere faéfca ac volumen illud cum gratiarumaäioneacceptante.

Inhocprxcipiturcircumcifio,non in

remediuin alicujus cul-

par,velpiaculum criminum

originalium,

qux

apud

eos

igno-

rantur3 fedob meramfuperftitionem, vel

utaliquidicunt>

nequid Turcisfelavantibus ( lavant enim

frequcnter

) ira-

munditiei fordisque maneat. Ante omniaenim

mundi¬

tia; Turcai ftudenc. Omnia igitur, qua; eam

impedire

vi-

denturamovent.

Religionem ad potentiar andnm magis^j quam

ad

verita-

tempietatemquccompararameile, etiam id

oftendit»

quod impix legis lator Mahomeres ^, fine

Dei reverenria, fine

cura honeftatis , dominationis vinculum fecit religionem.

JPerfuafum enim Tureiseß^, verbafunt

Nobiliifimi

Forfineri, AdJil>.

fuum quemque divinum, fed mortalibus oeulis

invifibtlem

chara-

A anal.

äerafatorum & mortis inevitabilem ordinem fronte prafcrre.

Quafdefaäumefi, utvitamortisquecontemptores,c<tcatemeri-

tate,omnibusfe periculisoffcrant,afataltdifpofitione faluiem^ut

exittum frbt impendere arbitrati. Quse perfuafio handparum

prodeft ad militiam. Quin eojam

apud

Tureasvalet triftis

de fatalibus rerumeventibusfententia, ^utquosdam adver-

fus hoftiles iiåus,immutabiliquadam neceilitare, adeotutos elfe credant,ut nullopa&o

iispolfntnocereboftiumarma.

Quantumhoc audacias aiFerat nemini non conilare poteft.

DecaetctoTurcaruimperatorquamvisherileimperiumin

B _i GM

fibifubjetlos exerceat, permictictarnencuiquc

iuanrretine-

re religionem, nec quetnquam ad alienam religionem

v«lt

cogi. Qupdquoconfilio

faciat

non

difficile eil colligere. De

Parti.Sus- Ci£tero,vereinhanerera CamerariusPoliticeioquendo,inquit

cis.horar, cu'tus ver a religionisperfeminimeajfertwutationes&

perturba-

tionesrerumpublicarumbene conftitutarum. Sedeoincidunt, dum Magiflratus inveteratam opintonem absque difcrimine

& retfojw

dicio3 rejeäis reliquis per vimpertinaciusfovet&^tuetur. Hoc

nonignorant Turca , qui religionumdiverfa^generain

ipforum

U- tiffimo imperio ferunt, neque vim ergaconfcientias

hommumficut

in corρora exerceut. Sed uteafervttuttfubiciunt⁵ itahasUberas umcuiqneejfevolunt.

Porro vinum minime bibunr* Dicuntenimhominemhoc immundum fieri. SedaliiiitiusiuterduäicaufamaliamfuiiTe exiftimanc , quod in Epilepfiam proclivis erat Mahomet * trade ut faciliuscelareciuspicionemiitius morbi, quife vi-

DeTure.

no0forutlun corripuiiTec, vini ufum prohibuit. Vinternenirn

*£·29·

ut,Cufpiniani verbisutarmtemperantiusfurp umtneatuscerebri

nerefpirattofiat,obturandogignit fovetquéEyilepfiamquamLati*

nicomitialemmorbum voeant.Nobiliflimus Forftnerus_pr®- ceptum illud^, quo Turcisviniufusinrerdicitur eoipe&a-

Amjal·'1^

^re

A^lUt Prtfe* frugulitati ajfuetus miles parabilt &obvio cibo

potu-

que in cafiris degere velit, ^nec illa impenfa gravetur, qua in nofirisexcercitibus enomisfacit, utnulUftipendtavefti, equis,

armis_, emendis ac tuendis fuffictant. Ex quo creberrimasoriri fedttiones necefe eft. Cui acieditquodcumTureisarva,

agrique

iolles & aperta camporum frumento produiendo, & pafcendis

armentis infervUnt; apad nosfertilisfimum quodquefolumfit vi~

tibus femper confitum, & numcrofis exercitibus commeatus de*

fiaant.

Conjugiorum apud Turcas baec

fuit

ratio,

utconcubinas

quotquisque veilerhaberepermitterent, repudio & divor-

tio

femper

admiflb: quo facilius rudeo» ^ac imperitum po-

pulum ad ic traheret. Sunt ramenquiputent,

legeiftade-

finitumutduodecim uxoreslegittimas, ancillaslibidineob-

noxias fiae numcro quot liberet habcrcnc, ac.

proinde

juxta ^eam legem promiTcua coucediturhiei'edifajexconeti-

binis Sc legitimis uxoribus naris. Solent enim in diverfis

locis habere fingulas uxoresadevitandajurgia, qu»obin- quietndinem inter ^uxores plures^, indomo habitantesoriri

folent. Vxores apud illos åconcubinisfoladotedignofcun-

tur,illarumenim^nonharum dosullaeft.Nam^easvel_pecu-

niaredimunt, vel bellocapiunts quarumtxdiumfianimos

eorum occnpaverit, ineorumpoteftate ficumeftinforum produ&as vendere.Atfiquisalicujusfiliamjuftomatrimonio

«xorem ducere vulc, adit _parentes, vel eosquiar&iffima cognatione annexifunt, Scab hiseampetituxorem. Quod

fi obrinuerit dos datur, quantam parentumfacultatesper- mittunt. Pofteainfponfidomum ducitiir, ibiqitc in fecretum angulum abditur. Inpublicum quotiesprodeundemfaciera

obvelant, ut vixå maritis ^nedum ab aliis agnofciqueant.

Caufa forte eft, quod exiftiment, uullammulieremtpecio-

fa; forms finepeccatoconfpici pofle. Interplures^{uxores una}

tarnen csteris prseftat ^, quas fcilicet dotis magnitudine ^, tempotis prbtogativa^, autalioquocunquetitulo reliquas

fu-

perat, Ea etiam imperium in totam maritidomum, prae- cipueinpellices obtinet*

Inferinftitutapacimagis propriacftamtrumademptio.Tur-

carum imperator civibtis,qui milites non funt^>armorum

poteftatem demit, pra»fe<äosque ejusmodi iis imponit, ex quorum incolumitate horum ialus pendet. Ita fit ucpro- vincisefiore_nervoquevirorum fpolienturScimbellisacmer- mis multitudo , eriamfimaxime numero Sc roborevigeat,

tarnenpropter

iubfidiorumdefe&um&

impofitosTimarros,

de quibus mox plura, nihiltentareposfit Eademdecaufa

Romanivi&isgentibnsarmorum ufum negabant, fcilicet,

ut omnem ipfispratriperent occafionem parandae rebellio»

nis. Et libertatem populi imminuereparantiumhxcars in¬

teraliasnon poftrema fuit, cujus Sc hiftoria facra exemplum

habet inPhiliftaeis. Adeoquc inter figna lervitutisnonfal- lentiaponitur populumcarerearmis Sc fundis.

P€-

Deinde pfardpna in regno

officia Apoßatis it religione

Chriftiana committit, adeo ^ut ad ^magnasdignitates adfpi-

rantibus c re atque ex

ufu fit,

non

nafci Turcam. Per¬

petuum hujusrei

exemplum prxbent Ianizari, qui ⁱⁿ infall¬

na autprimapueritia

paretmbus eripiuntur é gremio,

ut ne

illosquidem

pofteanoiTe <5camare pofiint.His prarcipuedein*

ceps religio

Mahumedana inftillatur in Chriftiani nominis

odium: bis_permagnabeneficia» &certam

aditus* ad maxi-

mos honores, fpem, reiTurcicaccura

«5c cufto'dia inprimis

commendatur, utviciiiimfalus illorum omnis ab illo,quem tuentur, ftatu pendet.

Denique apud Tureas nemo ex

majorum «ftimatur

^,

fed ex[ms tantum meritis ^, excepta

foJa domo Otho-

mannica ^, quae fuis fe ja&at

natalibusj adeoque apud

cos nulla eft nobilitas hasreditaria ^, nullum in majorum gloria pretium aut

praefidium iis

>

qui fa&is Sc meritis ipfi

non excellunt. Inde fit,utpromiscueiummorum virorum

filias nubant infimx fortis hominibus, adeoque hicmosin Turcicoimperiovalde receptus

eft, utinhonoribus Sc

mu- neribus diftribuendis, nonnobilitasgeoerisfpe&etur (ex-

cipittarnen

Geuderus

eos,

qui in aula ferviunt, vel cubictilo

imperatoris

prseficiuntur i) ied vittus Sc peritia rei militaris.

Prtetereaomnes &tnulosé medio tollit, quod inter prx-

cipuas tyrannorum artes

referri folet. Hinc Sc occidendo-

rum mosfratrum, barbaras crudelitatis plenus, qui Tur.

eiscumtyrannis communis

ef&cit,

ut

multi fimpliciter

eos tyrannis

accerferent. Verentur eni

m nerapere,

quod minus

expe&arepoflunt,regnitm

velint.fed huic metui aliter

occur-

rendum fuic. Miferrimi igitur femper fuere apudTureas Imperatorum

filii

^? e

quibus fi quis patri fuccelfit ,reliquis

ftatim ineubuit moriendi neceflitas, åqua quandoqué cx-

emptii tam proeul å

confpeftu imperatoris relegabantur,

ut

fibiabillis cavere> quod multi aliiprincipesfaciunt, ^opus

nonhaberet. Hoctarafasdopropofito

femper

mutosaliquot

in aula Turcica imperatoresalunt, quorum operautuneur iaCftdeiidisfratribus> vel magnatibus aliis,guosetiamut

fo-

iene 9 e medio tollere voluat ^, idqtte ne imperatoriY

fecreta åcfatvitia, velfiquidinterficiendi queilifint^$ pare- ficri_unquam pofiit. Sic aliquando Sc ipfc Viziriusprimus

ex improvifo cadit. HodietarnenTureasniitiore elieinge.

nio onenduntexemplafrarrum^,qnosfucceiiilieimperatori-

bus fratribusrecentioEeshiilori* teftantuF.

Porro^mos eil Turcarum imperatoribus vel clam adefi*e

coniiliariis, vel _perfuosexploratores in miniftrorum fidem inquirere, ut aulam nofcant » procerumque ac caeterorutet bominum iludiaexplorent.

Literarumftudiumlatalegeprohibuit bammedes,ve·

ritas ne animirudes literarumcultumitefcerent, Sc domi-

aationis fatditatetn re&ius perfpicerent Sc averfarentur vehementjus.Forfan& Muhamrnediieditvulgäracredoma¬

gisquamverafententia ^,literarumftudiaeffacminatosredde-

re» VeteresGothosfic fenfilTehiftoriaprodit.

Adpacisoperaetiara

fpe&at

pecunisecopia, quanonper indeabundare_putanturTurcac,neceaminTurciamagnitu-

diniimperii relpondere credit^ur.Namii occafionesSc com*

moditatesadeamfpe£les^,quidaliud quamnegligi ridebitur pecuniaaTurcis^, de qua navigationes aliorumnon parum detraxerunt, putaJudajoruroSc Chriihanorum. Nondico

nullam» fed ii cumoportunitatetamluculenta conferatur,

nonfatis _magnameiTe* Mercatura jacet, Sc agriculcura ibi¬

demnegligitur- Qu*resjuxtanonnullos caufa eilinopiat im- peratoris ^, quam tarnen alii qiiasrnnt inarmorum iludiok

Namutconferventurexercitus/^pecogitur fpoliarefuos^re¬

busneceflariis, itafituttaliaofficia negligantcives,cumvi*·

deantddquod ipii feruntac metuntaliosconfumpturos.Qu*

Scpraccipua

caufa eil, quod

agricultnra apud Tureas fere jaceat. Exinde annonasCaritas. Cujuslongealiaeil caufaa-

pud illosquam

apud

nos.

Apud

nosenimpropterpopulorum

multitudinemScColiaiiguftiam idfitj fedapudTurcas,ideo

quia fpaciofiiSm« regiones folitatis funt, &quieasinco- lantplusColiexcolere nolunt,quamquantunineceffitatifuas·

fateft,icicntesfacilcfuperfiuumfibi_ereptumirisatqiitafertile

C foluna