matthidl ARTIBUS

Deo Duce! EXERC IT l IIΜ AC_{ΑΏΕ Ml C II Μ} , Dt,

SEPTEM

ARTIBUS

liberalibus;

Quod;

Ex

_{Conf. Celeberr.}

_Facult.

Phitofi

In

_{Reg. ^Academia}

_Upfalienfiy

Sub

PRiESIDIÖ

AMF LISS IMl _VIRI,

mag,

_matthidl

mβ

/

Éloqv.

PROFESS. Reg.

&

Ord.

Ad

_{pubiicum honorum}

_Examen modefie defert

petrus

öl.

_waldner*

Apolog. SchoL GevaL

HelfingJis.

In _{Audir. Guft. Maj. die}

19.

DeCi

Anni MDCC_XXXIV,

Horis ante meridiem_folitisi

Aämoäum Reverendo atque

mAG. andrea

Pr<epofito

8c

Paftori Gevalienfium

laeque Infpeäori

laudatis-Plurimum Reverendo _{Clarijfimoque}

D;NO laurentio lingzelio,

Vaflori

in Arbrå 8c Underswik

meritiilimo.

Flutimum Revetendo _{atque Doftijflmo7}

D:no a ν d r ε ε

thelao,

Vaftori

inOfwanåker

vigilantiffimo.1

PATRONIS &

FAUTO-QUantum

^pojjum:

Vobis

majorem

debeam

veto

,

cumulum

Patroni 8c

Ve-fyero·) & rogo, benigno animoferatis,quod

η are _{aufim. Patiamini}

5 qvum aliter non

in me collata _beneficia

, animum tefter lon·*

O, M. Vos _{Veftros^ quam diutijfme,}

AmplifE

PneclarifT. Plurim.

Re-humillimus & ob"

Amplijfimo

V

I R

O,

WESIERMAN,

longe

meritiflimo,

Gymnafii

Scho-(imo, Promotori optimo.

praclariffimo VIRO7

Mag. Ρ Ε T R O

GRIS,

Schol. trivialis , qux

Gevalias eft,

Reclori adcwratiffiimo. plurimumReverendo atque Doftffimo^

D:no

_J

_{O Η}

_A

_Ν

_Ν

_I

BACKMARK,

Pa/Iori in Tuna Helf.

digniifimo.

KIBUS _{benignisfimis.}

Fautores _{Optirni, verbit exprimere non}

ftris in me beneficiis _{addetis, β,} quod&

Nominiblis Veftris_{hancDiJfertntionem}

or-valeam, ut, hoc modo Vobis,ob plurima gegratiflimum. Confervet, precor, Deue

& _{omnigena beetfeliciute !!}

verend. Notmwm

_Veftrorum

fervantiff. ,

ϋνάΝοφ Jpanbetémattiin 10öberbattm/

$reborne οφ^5att>«lacffab

#crr

9m©€9i@

2®»

^asDieeooi

_wxooi

9Ki»_{gunjlige SBälgörtnaré.}

9tia fonfier mdl at öfh?a/

.£)0r tf>emfii/ fom dro fri;

Sinbrc _{jltppa fabani brp/}

®om ett #anbttt>crf mer bfböfroa/

änpcr <5frå ftg bafla mdft/

öiöra _{fropfentf lemmarbdffc} Om _{tljc förra finneö (Trtfmii}

.£)oö tbe 1'arbautan mått ί

93?én _{jag tbet mdfi förbigåt /}

Οφ i fortbet något brifmit

5£bet/ _{fomSchohn bdifi itlböri}

Οφ til iarbom ungbom för..

?efn til ett _{tacffamtfinne/}

<?3ier _{jag tbem för Qrber fram/} eom _{förnufftetö ringa fram}

SGdimcnt $ i» jag bari minne

5ίίί tben_gobbef/ fom min 5m

0in tib _{af <£br}nutit bar. $ag bå upp meb _gunffigt nöjet

037inJperr

3?åbman/btt>ab jag f>år

gör (2brtcbt / _{/ag idrligt ber*}

$tmien (fdbg <£b* finnen böje/

iåte&bvbdr (efroa nögb/

©tbfi få emtg

^tmla

frögb!!

0nlTar

ι Ν.

_y.

PROOEMIUM.

Avore ac benevo-lentia eorum, quo»

rum intereft,

mi-hi, duicedine li¬

terarum _capto,

ad

3 s almam

hane Academiam

licuit

redire, Redux autem deliberare

ccepi, quo

potiillmum modo

fpe-cimen

_{quoddam exftaret}

qualis-cunque meas

induftri#.

Occurrit

tandem _materies,

_{jucunda omni·}

no

, & laboribus meis

fcholafti-cis,

quibus

per

quinquennium,

&

quod

excurrit, in

Schola

Trivia-li Gevalienfidefunäus _ium,

_admo·

^ _{<8f -G ft»}

dum _{conveniensj 6q}

_Septem

_Artibui

Liberalibits* Veneror _{egoSu m m os}

Viros,

quos*hoc

in argumento fequi

mihi iicuit, ied

fimul cum

quibusdam

eorum

doleo

, ea, qua?

ad hiftoricam rei

_{intelligentiam}

pertineant, poene

defiderari.

Sed

mihi , cui eximium

quid

praeftare

datum non _eft, fnffecerit, _eorum

veftigiis iniiftere

, eaque ,

fpicile-gii inftar, adducere,

_quibus

ipfa

harum rerum _{antiquarum difEcul*} tas nos

jubet

_{elfe contentos.}

Tu-am vero _{humanitatem, B. L. mi¬}

hi _{magnopere expeto,}

_fignifica·

turus _{ubique animum tlbi ded}

tif-firaom , ii mite de conatibus

hii-ce noftris feras

judicium.

§. I.

QUoniam

tianis _conftat,

ex

frontifpicio difterfca-

_{Artes Liberales}

inträ _{feptenarium numerum}

fubfifte-re_{j hinc fimul patet>}

non

omnesdifci-plinas huc cumnonnulfis eiTe referen¬

das. Certe Alftediws _{*), cum auo} ctjara

*§ .© ®* i

ctiam facit _{Timplerus £), quaslibet}

fcientias inträ_{hancfphasram concludif,}

diftingvendodifciplinas

liberales,

quac

hominem vere literatum reddant, in

Philologiam,

PhiloibphiamMedici-iiam, _{Jurisprudentiam &}

Theologi*

am: Immo artes_quasdam

mechahicas

pro

liberalibus

venditat c).

¥owe«

rius _{d) liberales difciplinas}pro omni-busomnino notitiisbonis apud

ethhi-Cös _{accipit. Novimus,}

apud

Seiie-cam _{e)j artés} liberales in

fenfu Stoicö

eOTe folas virtiites. Comrnuniter vefö

dicitur, artes aliasefle liberales, feu

λογικλς, itemό-εμ,να,ζ, alias

illiberales

* feu fellularias, item manuales ac vul¬

gäres, Graece

βαι/Λν<τας

&

χείξωνακτικας

g). Neque vero heic attendimus ad

feptem

illas

artes

liberales, in

Pro-fefTione _{Regia Rami, per}

_Freigium

_in

titulo

_promiflfas:

_tum

_{enim illae}

_pro·

complexutotius

ptiilofophiae

fumeren-tur _{h). Qu?tre etjam, ex mente}

Rami,

philofophia

definitur,

per

artium

libe-ralium

_{comprehenfionern.}

_Vulgaris

autem, quam & nos

fequimur,

fen-tentia dé _feptem

_artibus

_liberalibus

_i

φ

Auguftino originem

duxitj

4 ¥$ ° Ιδ*.

que veneratio, qua a facerdotibusnon

tam _{Proteftantium, quam}

Pontiiicio--rum _fufpicitur, haud dubie _in caufla

fuit, cur illa in fcholas & introduda

fuerit, & ibi retenta/). Numcrantur

autem illae artes _{Septem, hoc modo:} Grammatica_{7 Dialettica? Rhetorica,}

Mu-flca7 Arithmetica, Geometria 8c

Aftro-nomid. llnde conflati funt verfus ifti

memoriales :

Gram _{loquitur: Dia} V era docet : Rhe

verba colomt: MUS cdnit: Arnumerat: Geo

ponde-rat: All colit afird.

His artibus _{pueri in ludis}

inferio-ribus ad altiora _{praeparariatque}

infor-mari folent _{/£). Neque vero hoc}

ne-gligendum cfh , artes liberales accipi,

vel _{exoterice, pro imperfedioribus,}

prout illae in fcholis inferioribus tra-dunturj vel acroamatice, pro

perfe-dioribus, prout in Academiis _longe

accuratius docentur _/),

a) /. Lncycl.f. 6z. b) in Techn. Tratt,

wtet.pramifld. c) lii.Encycl. f. 6zS. d)

in _{Polym.ρ. /7. e) in epift. p. ju. yi6.}

edit. _{Lipf. g) IVoW, §. zy. h)}

Horfi. infl. log. i) StoUiiintrod. in hift.

«Ι ο §9» 5 hdc re^ ceterisomnibasntomentis^ λ me

dUdtisyobf. Selett. Halenf adrem

Ut,

Tom» /. _{obf. IF. §. ι.} tfV.

§. II.

Non autcm convenii; intcr

fcri-ptares, de

rationc

denominationis,

cur dicantur liberales. Aliisenim

itavo-CanturaIibertate;aliis,quialibero

homi-nefunt _digna?. Hinc

pueri

&adolefcen-tes _{ingenui eas}

_{difcebant, aritequam}

ai

rempublicam

accederent,

&

liberis

tantum hominibus, in iis verfari,

c-rat concefium. Alii hanc catfiTam

af-ferunt, quia

antiqui liberos

fuos iis

imbui voiebant: Alii, quia

liberum

faciunt: _{Alibquia liberant}

_acuris

fecu-laribus : Alii, quia _ope

mentis,

qua?

libera _{eft, traclantur: ilcut}

_ferviles,

opecorporis exercentur

m).

Interim

non dubitamus fubfcribere fententiac

Craufii, his verbis

expoiita?

: Artes

li¬

berales denominata_funt a Ubertate, non

tanquam ab effeUu fuo, quod in

liberta-tem

? fivc civilem afervitute7 five mora¬

lem avitiis_?vindieent (h&c enim

provincia

philofophia praclicxpotius competit,

quam-vis &artes liberalesfuamfymbolam

confe-rant, juxta illudpoeta Ovidit:

libr.

z.

de

Inge-é _I o I

-Ingenuas _{didiciffe fideliter} artes Emollit _{mores, nec finiteffe ferosi} Jtetn libr. /. de Ponto _{eleg. γ:j.}

t - Artibtu _ingenuis

Ρeclom_{mollefcuntaflxeritasque fugit)}

fed tanqudm a conditione _{fubjefli, quod}

flim ab hominibus liberis _{addifeerentur,ö'}

hos maxime deceant _{η). Artes vero} il-liberales & fellularia: rnerito hinc funt

exclufae, quippe _{qux corpore} potius,

quam animo, perficiuntur. Quo in

genere _feptem illae artes manuariae,vel potius, feptemillarum claffes

conftitu-untur, ratione ufus, quem praeftant

bomini, juxta verfum:

Riu^nemtu^armajratii^ulnerdddndyfAber, peiingulisvideaturCraufiuso).Nosve«

ro obiter _{obferyamusshas, licet fint}

il-liberales , non tamen fimpliciter, fed

analogicc , ita dici. Qmnis enim

arsboni _{aliquidappeterevidetur. Ner}

que _{qbfeurum arbitramur, quale} bo-num artes _mercenaria:

appetant: funt enim _{politices famulae, ita}

compara-ta:, ut focictas civilis nullum

defide-ret vel_{pra:iidium vel ornamentum ad}

bene _{beateque vivendum} ρ_\

m) Obf. Sel. Tom. i. _{Obf.cit, ft) Diff»}

de art. Lib. _{o) cfr.praf ejusd,}

p) cfra

Vo(j\ de nat: _conft.art*

<0 · I» 7

§. III.

Ex _his, quae diita

funt,

fatis

pa*

tere arbitror,quid_per

hasartesintelli-gatur. Qui vern

varias

earum acce-pdones5 &

yariam

indolem

intimius

pcrfpicere cupit,

adeat,

praeter

ali-os, _paffim obvios,

etiam

Stephanum

ChauviniiminLexico

philofopliico.Ar-tes liberales varia admittunt

fynony-ma, quorum ultra

o&oginta,

partim

graeca , partim

latina

collegit

Jacobus

Thomafius. In his partim

denomina-tio frt a libertate , partim a

pueri-tia , quae iis

inftituebatur

, par¬

tim ab ordine difcendi, partim a

cir-culo feu orbe, _partim a

bonitate,

re-diitudine & fimilibus., partim ab hu~

manitate,partim ab

ethnicis,

tanquam

priftinis

doftoribus,

partim

deniquea

numero novenario & centenario qy.

Haec vero fingula, _ne

t$dium

pariatur

Leclori, non recenfemus,

fed

obfer-yamus folum, inter fynonyma

non-nunquam

nominari

&γκυχλιον

7ΓΛΐΜαν^

7Γ9λυμ,α&ίαν, &

<φιλολ·γ'ιαν.

q) Obf, Sel,\Tom« /.

obf.

IV.

§.

//.

§. IV.

Non diffitemnr,

diviiionem

illam

t m o n>

ärtium liberalium , antea allatam ,

a-erem cenfuram fubire vix _{poiTe. Ε}

te-nim Grammatica late nimis extendi

videtur, fiPoéticam & Hiftoriam

com-plefti debeat, quac peculiaria potiu* conftituunt dodrina; genera.

Rheto-rica non minori _{jure ad eandem, in} hac _{latitudine acceptam, referri}

potu-ilTet, _{quemadmodum etiam}

Gramraa-tici

_quidam

_{ejustra&ationem fibi olim} vindicarunt y). De _{Logica etiam &}

difciplinis

Mathematicis disquiritur,

annon illse ad _philofophiam

pertine-ant? _{Qusri etiam poteft, cur tantum}

quatuor iftae\ non vero reliquae

difci-idinas

ium orbem

MathematiciE

referantur

ad

? Verum enim

artium

libera-vero noftrumnon eft _,

_iingula

_ad

vi-vum _{refecando,antiquos migrare} limi-tes. Numerusille artium_feptcnarius,

olim receptus, in fcholis inferioribus

locum _{prcecipue habuit: Academica}

vero _pulpita

_{altioripolymathias}

_fludio

perfo-nabant. Etjam

difciplin<e,

juven-tuti _{necefTariat, hoc orbe exhibentur;}

neque illis _{aliquid decedit, iive}ad hane,

iive ad illam _{difciplinamgeneralemre¬}

Ad-•β β IS» 9 haec memoriae _{juvenum hae ratione}

confulitur, cui fa:pe aptior eft levis

eaque explanata , 5Luam

exquiiita

ni~

mis & anxia ac difiufa rei tradatio.

Verbo: tradatio harum _artium,

phi-lofophia; olim praemifta , exoterica feu

imperfedior , non vero acroamatica

& exadior rcrum _{cognitio dici}

mere-tur _z).

y) Vojf. fhil. c, 8. J. z) Crauf. cit, &JT. §. to.

§. v.

De _{origineartium difputare,} no-ftri nec eftinftituti, nec noftrarum vi-rium. Inter commenta tamen refe¬

rendum efle videtur , quod

perfvade-re nobis volunt _{fcriptores nonnulli}

artes _{liberales, jam ante}

diluvi-um,infcriptas

fuifle

columnislapideis&

lateritiis,ne velignevel aquaperirent.

Interim confentiunt Hiftoriae Literaria;

fcriptores , humaniora hcecce ftudia,

ab

_Jtgyptiis)

_{& aliis orientalis plaga:}

gentibus excogitata, a Graecia, illaar¬

tium & fcientiarum altrice & matre, fuifte melius exculta. Ab his ad Ro¬

manos_{, &demum adaliasquoquegen¬} tes _{diffeminata, pervenerunt.}

ιο _{$$ ο} |β*

ftrum _{itaque eft, ordinem}

_divifionis

noftrae _{fequi, & quamlibet artium}

_le*

viter tangere.

d) cfr, Chron. Carhn.

§. VI.

Incipiuntautera pueria

GrammatU

(£ prseceptis, poftquam

prima

litera¬

rum elementa & Grammatifticen di-dicerunt. Hane antecurforiam Gram* maticae yocant, quae fimplici

modo

le-gere & _pronunciare,

item

fcribere

&

computare docet. Hinc

ad

technicam

feu methodicam, qu& eft notitia

fer-monis _{puri & ars congrue}

_loquendi,

procedunt. Poftea

Exegeticam &

Po-étarum &: Hiftoricorum adeunt b ).

Sed habet hxc ars latiilima p^omueria,

cum & Artem Criticam, qua: ratio-nem audores antiquos

intelligendi

explicandique , vera

ab

interpolatis

aut corruptisdifcernendi,atque

corru-pta

emendandi

reftituendique

tradit,

ambitu fuo _{compledatur c).}

_Hiticqui

iolide hane artem tradarunt, multis

magnisque

elogiis funt

ornati.

Inter

Romanos, primusGrammaticus, Grå¬

tes _{Mallotes, piiilofophusxaj}

'εξοχήν

€8 ° is» 11

rati, ut a literatoribus, mediocriter dodis,diftingverentur,

itemPhilologi,

Critici, Hiltorici, immo

Polyhifto-res, _{quas appellationes iigillatim}

ex-idicat

iberalibus

Walchius

_{in genere,}

d'). Ex artibus

_{dum primse}

autem

_con? ftituerentur Academisj earum

dodo-resArtiite _dicebantur.

Qialcffican,t, inter _Grascos,

Cyre-naici & _{Cynicij inter Romanos, Ar} mafanius & _{Rabirius rejecerunt. Ad}

philofophiam vero eam retuiit

Arifto-teles _{c). Wowerius autem prolixe}

pftendit3 eam a veteribus

phjlofophts»

in πξοτταξασκίυνι πξος φιλοσοφία#

pro-poiitam tuiiTe /'). Sed no tum eft ab-unde , a mundi indeorigine, ad hunc

usque diem, haud parum effe laboris

collocatum _{jninveftigationemveri, &}

quam anxie philöfophiveritatem,

fcri-bendo,

diiTerendo,

difputando,

fenten-tias _{conferendo quaeiierint. Gum}

ver

ro _{veteres,in multos lapii}

errores,

fal-fa _quaedam

difputando

colligerent,

at-que jrnpoilibile videretur, duo c oΠι tradidoria _{praedicata de eodem}

fubje-dq limul vera effe _{poiTe, qux fibi}

dif-fentiens ratio _{conclufiffetj hinc vifum}

II «δ§ Ο 10»

cft, prius

difputationis

ipfius

véram

integramque

confiderareindolem}

qua

cognitå, quid per

difputationem

con-cliifum eifet, verum ne an falfum,

e-videntius _{pateret. Atque}

_hxc

_fuit

Logices origo.

Hincnon

obfcure

de-ducitur, id ejus officium

eiTe

, ut

ra-tionem _{dirigat in vero}

_{inquirendo &}

inveftigando. Quia autem

iingulis

difciplinis

propoiitum

eft,

quid in

u-naquaque reverum

iit,

indagare,

o-mnis autem veri inveftigatio _a Logica

regitur5 hincnulla erit

difciplina,

ii-ve ars _{, quae} Logicas adjumento _non

egeat g).

Rhetoricdm infcholistradant, quac

non rantum in tropis & figurato

ier-mone coniiftit, fed etiam in eo, ut verba folide, prudenter,

fvaviter &

accurate cogitationibus

refpondeantj

ut auditores orationis vim & verita-tempercipere, _eamque

approbare

que-ant. Si antiquitatem hujus

fpe&es

_, retulit _gentilitas

_fabulofa

_ejus

origi-nem ad Deaftrafua, Mercurium, &a~

lios. _{Polydorus Vergilius ad Coracen}

& _{Tifiam, Siculos b). Ceterum, cum}

coe-m ° & μ

piiTe, confirmat

Heilmannus

l). Haec

vero de Rhetorica _{ntente, qu<e diu}

an-te _{confcriptam methodum viguit,}

in-telligenda funt. Vacillahat tamen il¬

la _{, donec naturs fubveniens}

induftri-a, _{quidquid artificii} tot feculorum &

orationes & _{fcripta enixa eiTent,}

prae-ceptis tandem complederetur k). Sic

prognata eft Rhetorica, quam

docen-tem vocamus _{$ cujus, poft aliorum}

irnperfeda molimina, rite

conftituen-dae_{primus audor fuitAriftoteles, ρ}

:i-lofophorum princepsj quem Cicero

/), ccmmodiiiimum _prasceptorum ex-plicatorem vocat, & cum_Ifocrate,

ae-qualiejus,familiam ducerepraedicat: a

quo pofteri pleraque fuamutuati funt.

b_{) Crauf. cit. dijf. §. 6. c) Stoll.} p. i.

β. d) _in hifi. Crit. Ung., lät. c. 4. §* β.

e) Stoll. cit. p. 11. c. 2. §. 10. 14. _f)

Volym. c. z6. _{g) cfr. CanutiLen. Log.}

Peripat. h) Lib. 1. de invent. c. /j. Cic. de Örat. i_{)iDiJJ\ Rbet.1. k)}

Claud.Mi-nos. in _{Rbet. 7aUi. I) Lib, de inv. c. z.}

§. VII.

Tres hx artes, apud Scholafticos, vulgatiflimo iito npmine, Trivium, un-de _{Scholac Triviales dicuntur,} venie-bant.

U 4§ ö §gi

bänt.

_ISteque

_{vero credas, pueros}

_has

artes in fua_{amplitudiné abfolvere}

pof-fe; fedideö häe

fcholaftic£audiunt,qUiä

mentes

juniörum,

prolufione

quadarri

éruditionis, in fchölis fuperioribus ad

maturam _frugem perducendas,

imbu~

iintur. _{Auguftinusartes}

liberales

_eurrl

in modtim _{diftingvit, Ut}

_alis

_{ad ufurri}

Vitse difcantur , queinadmodum hae

tres, _{jam explicatae, aliae ad}

cognitio-fiem rerum _{contemplatioriemque m)*} Auctores tarnen Obfervationum

Sele-dlarum_{Hälenfium n),} ex collationedu-örum locorum, apud Auguftinum

oc-cUrrentium, inferunt, has tres efife

rationabiles in _iigmficando,

pofterio-res _quatuor

tationabiles

in

contem-plando.

Logicae

illae priores

vocaban-tur, quia circaAcyov, h. e.

fermoriem*

ex hiftoricis & poétis

hauriendum,

o-rationem ornataiii &

argumentatio¬

nen!, occupabantur.

Scilicet,

natu-ralis ille fermo, quemab

incunabulis

&in _{gremio materno}

_difcimus,

regii-larior ex Grammaticis,

ornatior

ex

Rhetoricis redditur, & mens

noftra,

de

_quibuslibet

_rebus,

_per

_argumen¬

tationen & conclullones optime

expri*

i ό I» I|

m) Obferv. Sel. ToWi Ϊ. _{Öbf. IV· §<■ 18,}

n _{) §. eadi}

y

~

§. VIII.

•

( Reliquae _{quatuor artés liberales}

(Quadriviumolim_{appellabantur: in hunc}

vero _{cenfum Mathematicae difcipliiice,}

~Mufica^ Arithmetica, Geometrin, Aflro~

vomia, fbnt relatae. Earum in _philofo¬

phia ρ.iriter ac vita univerfa nfus eft

lorrge

maximus : hx enim mentem a~

cuunt? excitant, _{perficiunt. Quam}

in rem _{apte omnino Boethius:}

Mani-feftum _{eft* inqu.itj baudquemquam u}

in_{Philofophiae difciplinisadcumulum£i}

perfecftionis evadere, nifi cui talis u

prudentiie_{nobiIitas,quodamquafiqua-«}

drivio > veftigatur o). Quid _prasterea

*

Mathematicis _{demönilrationibus}

certi-us,quid in totaPhilofophia jucundius?

Mufica, primo loco olim _pofita,

tonorum harmoniam _{docet, & non}

modo fenfuum _judicio > fed etjam

ra-tionis &_{fpeculätionisacumine eft}

fub-nixaj hinc definitur : _{ιπις-ημη τα μέλας,}

Και των

7τεξΐ μίλος <τυμβαινόντων< _Qua latiorem _{hujus vocis lignificationem} excludimus, pro toto difciplinarum

orbe & Mufica _{vulgari acceptam, qux} elnu

16 _{D o |H}

ανευ μα$ή<τεως, h._e.

ufu

&

exercitatio·*

ne tantum addifcitur />). Illam ante diluvium inventamfuifle,

exSacrisLi-teris conftat q). Verofimile quoque

eft, Muficen, qua: voce humana pera*

gitur , a?tate efle fuperiorem ea, quac

inftrumentis traftatur, _quippe

omni-no aves ofcines homini ad cantum

pradviffe

videntur. Suos vero

&

ama-tores & ofores diu habuit haec ars.

Ve-teres enim

_{Aigyptii liberos fuos}

hac

imbui non facile patiebantur _{, qvum}

in noxiis _{, quae virorum}

_animos

efFe-minent , eam plerique

numerarint.

Quin &, fi,quse Cornelius Nepos

per-hibet , fidem merentur r), haud

be-nigne aRomanis

habita fuit.

Attamen

conftat,AppiumClaudium,

Gabinium,

Caecilium & Licinium Craflum , inter

hos, in _optimis

_{fuiiTe fidicinibus.}

Ma-ximi vero Muiicamfaciebant Graeci? ii

Cynicos excipias.

Pythagoras,

qui

harmoniam cceli audire ilbi vifus eft,

eam ad afFedus moderandos &

coér-cendos adhibendam efte _{judicavit s).}

Haec Aritbmetic* innititur , quae

fundamentumeftdifciplinarum

Mathe-maticarum. Q<r<* evyatgti_{εαυτγ τα λοιπαγ}

<ruv&\-o _fgt

17·

£ _{συναιρείται åe εχείνοις} , ait Nieomachus

Geralenus _{t). Difta eft άποτχ}

_{βίξΐ$·μ&}

a numero,· docetenimnumeiare,

quau-titacisque difcretae determinationcm ,

ejusque proprietates & proportiones

reéle invenire& demonftrare.Ad

Phce-nicios, _{qui ob eorumrncrcaturam}

inii-gnem hane artem excoluere,

vulgore-fertur Arithmetica?_{origo :nonnuili ve·}

ro hane, cum ipfaMathefeos fcientia,

ccepiiie autumant.

HancexcipitGeometria', quac in

Ii-neis,fuperficiebu!» &fo!idis,utilla in

nu-meris, occupatur. jEgyptios, obNili

crebras ioundationes^ agrorum

termi-nos _{oblimando, confundcntes,primos}

hane _{reperiiffe putant}

_nonnulh

_{, ctrn}

Herodoto in _{Euterpe : Αοχεει}

åt

_{μ,οι sv·} 3-ευτεν ( fcihcrt in _AFgypio) γΐωμετηη iv_{ξε^εισα·,}

ες τηνΕΥΑα^α έζ

ανελ3'ειν

Ρο'ιΐ-CamyEgyp o, Grafcia ύί alibi

clarue»

runt_{Geometri,quos inter} eninetma-gnus ille Mathe natfcus Euclides, qui, tempore Regis pfoI'oma?i, Alexandriac

florn!t,Se fnaμοιχειώνβιβλία confcripfit,

inde & ς-οιχειωτης Pr^c o vocatus «).

Afironomia , qux ftellarum&

Iumi-num cceleltum diftantiarn, motum &

alia, aGeometriafuffulta5 docet, inter

Ig Ί G |l

artes,jam

r£cenfitas,locum

ultimum

ob-tinuit. E)usoriginemad Chaldaros

refc-rendamefle,nonnulli volunt λ·).Thales

quidem inter Grascos primuscam

exco-luit, dextrevero cxplicuitHipparchus

y).Hucquoqipertinentreliqnac

difcipli-nae Mathematicar, a Leonh. Sturmioin

tr.de natura& conftiturioneMatheieos,

aliisque, longo ordine

recenfirar.

o_{) VofJ, de Seient, Μät}b, _c. XVII,§._2, f) Id·c.XIX,§,2,r. 4) Gen.4:2/. r) in

frafat.de vit. excell. vir♦ s) StoU.p./. c.

ii· r./>.$./. ») Μ ί·.//. $.

ä")fat, /. /. y) Ρeralt, p.16. lom,4. IX.

De_{praeftantia harum}

_{difciplinarum}

facile _{judicaripoteft;exearumdignitate}

&_{urilitate.Dignumprufe&o &utile}

ha-beturhomini _{ingenuo, iiapte&}

erudi-te_{loquatur,fi gaudeataccurata}

hiftoria-rum notitia,fi perfvadendo

valeat,fipos-fit rite ratiocinari , apte numerare

w&

menfurare. Hinc &illud:

Ar tibtu ingenuisqudtfito eftgloriamultte,

Indignumveroprorius&turpe ,

fi

hac

notitia _{quis deihtuatur. Sapiensitaque} antiquitashas difciplinas

nonofcitanter

coluit, fed maximi fecit: qvurn utilitas

earumtanta _iit, ut nemoiinehis in

*8 o & 19

verioribusihidiisprogredi,certenon

fe·

liciter,poifit.Namque

&Theologi

&Ju.

ris_{periti&Mcdici}

_{&Philofophirefte &}

crudite_{loqui,antiquitates}

_{noffe &}

ratio-cinaridcbent. Undefubadliin

graviori-busftudiis_{judiciiViri,neminem adea} o-lim admiicrunt, nifi artibus hberalibus

imbutum> quiidcirco non

pcemtendos

faciendo_{progreiTus, famamaeternam}

fi-bi_{compararunt.Barbariesautem}

fuperi-orum feculorum cui potius accepta

fe-rendaeft.quam negle&ui

harum

artium.

dumfcholafticiftudiumlingvarum ,

hi-ftoriarum&c.fusa; deq;

haberent,fuisq$

fpinis &vepribus

implicarent?Poftquam

autem hisartibus fuuscultus rediit, res literaria etiam priftinum nitorem recu-peravit a).

Quos

vero

fines

his

artibus

conftituerit_Auguftinus>quos

Caffiodo-rus,quositem alii,qui

ad

plures

uius

has

artesrevocarint, videfis

obfervatiqnes

SeJe&as_{by Videquoq;}

_ibidem

_fpccialia

qustdam»detrivio &

quadrivio c)

:

item

deordinenumerandi hasartes»

&quae-namalteri praemittenda

vel

poftponen-da fit _J).

a) Conf,Crauf.§'ii.n· b) Obf. W»tom^

, t) %.ts-js, d) M-j7

20 1$ O §& §. χ.

Modum addiicendihasartesverbis

CrauiiiexponcreIiceat e) : Nempe i)

Certorum Dottorum _{aufcuttatio & ipforum} Auctorum evolutio. _{ζ) Interdumperegrina·}

tto&cumeruditis_{converfatio, Optimabaud} dubie _{eft metbodustraden di}artes_antiqua>

/. ut ha artes_{pvimo locoante ccteras} dijci'

plinas puerisadhuc vel adolefcentibtis

propo-nantur-ιinfcholisclafficis: dehincinGymna·

fils if Acadcmiismagisma^isfoitf foltde

qui-demy excolenda. Reqniruntenim ipfce, im·

primis Grammatica exegetica feu dottrina

fetmonis & Ungvarumvariarum;itemGram¬

matica_{hiftorica* qu<e defingularibus}

abUo-nibus, locisyperfonis? inhiftoriapragmatieai

Geographica,Genealogica &c.agit^

memori-am _{vegttam^qualistniftam}

λtatem oppidoca-dit. llbivero in _{feram(fdeteriorti tnemoria}

Atatem, _{qu&judtcto pollet} ξ$ gra"viortbusdtfctpltnts}

trtbuenda efi, fludtatfih&crejtctuntur,ηοηηβ ma-ximo cum labore, ξ$ f&pe t&dto adclifcuntur, ySdh&c

jucunditate &facilttatefua artes tfint. allictuntad

fe adolefcentes, tp/isquefe commendant, Contra fcvertoresdtfctpltna,quin dtfficihores funt

mo-rofiores} eos pldnef&pe abfierrent. 2.Ltbellt

tccbnt-ct _{pr&cepta pauca}

, uniuerfalta,accuratA jufa

metbodo _{dtfljofita babento, ne},βproltxa, falfa ζβ

tonfufaβηί, tempus>olettm &operam dtfeendtqt*Μ ferdat, ζ$ loec nomtne plertque ltbellt GrammattcA

techntca _{gra-vtorum Sctoppii cenfuram merito} experiuntur,