DISSERTATIO ACADEMICA

VSO.'

A. J.

DISSERTATIO ACADEMICA

DE

p r u d e n t i a romanorum

IN

LEGE ANNARIA

CONDENDA,

QUAM,

CONSENS. AMPLISS. FAC. PHILOSOPH.

IN REGIA ACADF.MIA UPSAIIENSI,

MODERANTE

FI RÖ

CELEBER

Mag. p e t r o

EKERMAN,

Eloqu. PROFeSS. Reg- te Ord#

PRO GRADU

PUB HCSS CENSUR/E ^,

JOHANNES E K,

pgstrici u s

, IN AUD. CÄRÖL. MAJ. DIE XXIX MAJI.

ANN! MDCCLXIV.

H. A

M. S.

U PSALIfi

VI RIS

Admoåum Reverendis _atquc PraclariJJimis,

MAG. ERICO TEGMAN

Gevalienfts &adjacentis Ecclefoe Paftori ac Pras- pofito digniffimo, Gymnafii, quod ibidém ^-

floret, Ephoro graviflimo,

Mag. PETRO HILLBERG

Ecclefla? Ack iboeniium Paftori vigilantiffimo,

Diftri£tus Ge&riciae Praepofito adcaratiffimo,

Nec non

VIRO Fr<?clariJJi?no,

MAG. ERICO STENFELDT

Scholae, apud Gevalienfes, Triviajis Re&ori longe meritiffimo ^, Avunculo honoratiflfimo,

PATRON IS INDVLGENTISSmiS,

Opufculum Hocce Academicum

Pia mente

D. D. D.

Au&or & Refp.

JOHANNES EK.

D. D.

$• L

omani, fortitudine non mi¬

nus, quam urbanitatc , va- riisquc utiliffiniis inditutis ^,

gentes fui asvi quemadmo-

dum praedicerunt; (ic &

prudentia, caeteris longean-

tecelkbant nationibus. De- bitne'hujus iaudis non poflumus non convinci, (i,

vel ipforum adeamus hidorias, vei intentis oculis,

res gedas coritemp'emur. Hinc ornnium tcmpo-

rum annales pleni funt elogiis, tot fa&a heroica,

quat magni animi, condantia: & virtutis, funt indi-

cia, percelebrantibus. Quid igitur mirum, cur

ad fummum honorisfadigium adfcenderint Romani,

gloria & admiratione, prx ceteris mortalium, de-

corandi? mirandum potius, quod,cum, nul o non

tempore, ab hodibus infedarentur, per plura ta¬

rnen fioruerint fecula. Verum cnim vcro, ut na-

A a tura

'Sff 4 I|3p-

tura robuttiores ^erant fa Q: i, i ta c.tiam Iiberos, in- de a primis aetatulis, bellicis imbucndos curarunt

exercitationibus , unde, haud raro accidit, utr

parva manu, maximas adverfariprum prodigarinc copias. De iis, quse PoÜticam Ipeftant ^{rem, non}

minus fofliciti fuere. Conftituerant, inquam, Re¬

ges, quorum rntche fubeffent, datis fimui legibus,

lecundum qu$s & ipfi viverent, & populum rege-

rent. Simul ac vero hi, ma] etta te abull fua _, in-

juftam, pro lubitu, vim admitterent, libertärem populi opprelluri, da tim Romani, natura utpote Ii- beri, magiftratu ifto peftifero abrogato, novum or-

dinarunt, _nempe Gonfularem, ^ca i c er tas injunxe-

runt leges, quo iniperii dos magis magisque au-

gefceret. Poftea,uc primum incognitis vitiis, qux exteri intulerant, populus obruebacur, legibus

cautum fuifle le&itamus de luxuria tollenda, ne

mollitie civium vires reipubiicse ullo debiiicarentur modo. Et loci & inftituti ratio prohibet multa de

his dicere, fat erit prudentiae ^illud , npud Ro¬

manos, exaffciffimse fpecimen ⁱⁿ Lege Annaria con-

denda, paucis cradere. Tu _{vero, C. L. pro more,}

tenues b :nigne refpicias conatus, & ^, quidquid in

nobis (it dere&us, folito impleas fa vore, oramus, obtefiamur.

§. IL

Legem, de qna, exinttituto, fumus a&urf,

vario nomine, apud Scriptores comprehendi fuevic.

Alii comitialem

alii annahm, alii annariamMlam nuncupant, unde Fettus ^: „Annaria lex dicebatur ab

„antiquis, quattniuntur anni magiftratus capiendi.

a) Hittoricosinter pervarie, fateor, difputatum ett

de

5 IS"

de prima legis hujus origioe. b ) Alii epntendunt illam, cum ipfb. Roma, conditam fuiffe, ^eo nixi

argumento, qaod de Romulo obierrecur, ipfum voluiße, tutelam urbis penes juvenes, confilium

penes lenes, eße; c) alii hujus inltkutionem iliis adfcribunt, quibus rninime deheatur. Maxima autem ßde cligni tefhmtur nulluni ^, apud veteres, ad cortos

ann os refpectum habitum, nullamque annartam

legem, ante annum ab U. C. DLXXIIl in ufa fuiffe.

„Hinc Corn. Tacitus: apud majore?, inquit, vir-

„tutis id pnernium fuit, cunftisque civiurn, ß bonis

„artibus fiderent, licicum petere magiftratus: ac ne

„aetas quideni diOingvebacur,, quin prima (lati n ju-

„venta Confuiatum &Di£taturas inirent. d.) Cum

vero, re ipfa e do et i, yiderent modum aliquem &

limitera eonftituendum eße ambition! & calori ju- venili, hoc ipfum deprehendimus eße iinmutatum.

Quam ob caufam i ta feribit Cicero; Majores noltri

„ veteres illi admodum anciqui ^, leges annaler

„non habebant, quas, multis poft annis, attulit

„amhitio, ut gradus effent petitionis inter äquales,

„f ) Nos itaque, probaeißimorum virorum tedinio-

niis füfFulti, cxiftimamus, ante Lucium Villium,

nulkm legis hujus promulgationsm folennem ^per-

aftam eße. Ita enim habet L inus: eo anno roga-

j.tio primum lata tft ^a L.Villio Tribuno plebis, quoc

„annos nati quemque magiftratum peterent cape- j.rentque. Inde cognomen famiiiae indicum, ut

„annales appellarentar. f). H«c lex legkimam,

ad petendos magiflratos, praéfcr i pfiffe viderur aeta-

tcm, i*a quidem, ut nemo ad manera publica ad- mitteretur? nillcertos impieffet ^annos, idque tanto

A ₃₅ ri-

<m *

rigore, ut, quo majoris momenti cenferetur offici*

um, eo provedtior arta te föret petitor. Sic ad Quae-

fluras dignitatem nemo pervenire potuit, ante an-

num ärtatis XXVII. Tribunatus null i deferebatur, qui noa XXX annoseflet ^nätas- iEdilem oportuic annors'explevifie XXXVII. Prator fieret ^nemo, qui

non annum ageret XLff). Hac de lege ita cante

Ovidius:

Ne c nifi pofi annos pätuit tunc Curia ßtos : Nomen & atatis mite Senatus erat.

Jura dabat populo fenior, fijiitaque certis Legibus eft <etas, unde petatur honos, g).

Åd Confulatum denique, fommae utpote majc-

datis munas, nefnini patuit aditus, nifi ad mini¬

mum, annum arta tis XLIII. ageret, & varia infu-

per documenta intelligentis judicii & virtutis ex- irmde praeditiflet, feque idoneum reddidiffet ad hunc

"Tonoris veluti apicem, per magidratus ante a gedos, quibus gradatim fungeretur, nempe per Qaadturam,

iEdilitatem ^ac Prseturam. hj. Legem hane, a Ro¬

manis ipfis, magni habitam fuiffe, ^{patet , cum ex}

eo , quod rei Romanae grai de fulcrumfitadpellara,

/), tum ex tedimonio Drepanii: Tanta, inquit,

„majoribus cura fuit', ^ut non folum in magidratibus 5,adipifcendis,fed in Praeturis ^{quoque aut} iL dilitatibus

„capeflendis, setas fpeékta fit petitorum ; nec quis-

„quam tan t-um valuerit nobilitate vel gratia, vel

„pecuhia, qui annos , comitmii lege praefcriptas,

„fedinatis hoooribus occuparit.jOEt transgreffionem

illius perraram fuifie, concludere videtur nobis

Tu Ibas, de Pompejo, ubi ita fatur: Quid tarn ,p rar ter confuetudinem, quam homini peradole-

^fcenti, cujus a fenatorjo gradu tttas longe abefier,

•Sfi *2 f&"

, jonen um atque exercitum dari? Quid tam inu-

„(katum, quarn ut, cum duo Confules clariflimi

„fortiffimique efient, equcs Rom&nus ad bellum

„maximum forrnidolofiffimumque pro Confulemk-

„teretur? Qu:d tam iingulare,quam ut,ex fenatus con-

„fulto,Conful ante iieret,quam ullum alium magiftra»

„tum per legescapere 1 icuificc?Aj Neque ballucinabi*

mur contendendc,pcenam aliquamillis iropobtamfuif-

fe, quihanc viol a re conati furie legem. Nullaenimlex

quidquam prohsbere poteft,niii fimul pcena muiffen-

tur transgrefTores. Et, fi non graviter puniantur, arro*

gaucia? tamen & temerariianimi incufentur,ncce(Teeft.

aPa%, 252. b ) cfr. Thyfii Rom. lllujirat. p. 4./I/.

r) cfr. Dijfert. de ef täte idonea honorib. <L? ojfic. pubt.

bab. 1719. p, 8. d.) L. XI c. 22. Annal. e) Philipp.

V. /7. 19. f) Liv. XL ^c. 4yr ff) Reinhard, in

Lips. p. 774. not. 8- (3) g) Fajt. L. V .v. 6y Ifc.

h) Dijfert. fub Cejebefr• Pr<*J. de Majeft. Rom.

Qonfulis. p. s• bab. /773. i) Rein b. in Lipf.p. 77^.

j) Drepan. Pacat c. 7. k) Örat. pro Lege.Mani t. c. 2/.

§• 1 L

Romanosx, pr^claridlmo inftituto ^, prudentiae

fpecimen edidilTe, hand fpernendum ^, lue lentcr

videbunt omnes. Etenim, ad rem adtendendo, rc-

periemus, quod, per hane legem, muleum publi¬

ca profpefhim yoluerint (aluti. Procuratio rcipubli-

cae maximi fane eld momenti: ab ca namque, vci gentis famma Felicitas, vel deploranda pendet ruina,

Neceffe igitur efl ip 1 prseheiantur prud^ntes &pe-

riti gub rnatores. Prudentia, experienna adquirj-

tur & annb ; fr oft ra igitur ab iis ex.petdatur, qui-

bus, per imnucuram JEtatem, nondurci xnuka licuk

ex-

-m s' su*

experiri4: adolefceritum namque animi parum funt providi; a) (ok ^ex fene&ute arceflenda cd pruden-

tia. b) Dum adfeuc in iubrico verfamur, varas, (i

non innumeris, läboramus näsvis ac molediis. c)

Ifttelieäus videlicet, ^utrum haec, vel illa , res bo¬

na fit, ^{nec ne ,} dijudicaturus deficit ita , ut infcitia

omnes propemodum dirigat a&iones. Incondan- tia, aetatis ejuscemodi fidiffimus adlccla, animum vi*

tioram incendit cupiditate, &, ut, natura, defticu-

ti fumus facultatc libidines refrcnandi, ita defide*

riaadolefcentum, ^ardentiora funt& immodica pror- fus, amnium inftar, _qua via data ed eruptio, ill ac excarrentium avidius d ). Malta prasterea, ad rite

fungcnda officia publica, requiruntur, quse in his

deiidcrantur. Et aliorum confiliis eget adminiftra-

tor & falübribus legibus reipubiicse, cui pra:eft, pro

re nata, confulturus, fed _neque utiles poteft ferre leges, quem nondum experientia edocuit ulk, _quo-

modo (latus reipublicse fiorelcere poffit, neque bo¬

na a mal is probe difcernit condliis, cui adhuc imrna-

turum cd Judicium. Biandis potius decipiuntur fcr*

monibus, kspiffime eligentes id,unde maximum de trimentum capiat (alus publica. Öbtinet igitur heic

löcLim i Und Reinhardi: lubrica & periculis _expo-

„(ita ed adolelceiitum adrninidratio, &, präster'in-

„feitiarn, plerumque vana & incerta fequuntur ^con-

„dlia, illis confultoribus maxime credentes, qui

„blandiri novére magis, quam vera dicere. e) Hoc Ludovico, Regi olim Hungariae, contigit. Svafu

namque jovenis cujusdam, renitente optimo quo- quo confiliariorum, parva manu, ingrueneibus Tur-

cis fe objeeit, quare fafitum e(t? ut non modo exer-

ci-

*$ti ⁹ tu?*

citus ejus ingefitem acceperit ckdem ^, verum 8z

magna pars regni in pocefratem hoftiurh v ene rit.

Hane ob caufam, Mtecenas Ocbavianum hortatar, ^ne

ad Equedrem dignitatem, minores o&odecim; ad

Senatoriam, viginti quinque autem annos natos, eii-

ge ref. fflj Accedit defectns au&oritatis, actaci haic,

raro congruentis ^, quippe quam infolentia, temeri-

tas, libido, hand raro praecipitem agit. gj Ubi

enim nulia aji€toritas imperio ed adjunäa, ibi quis-

que, pro lubieu, vi vit, fuperioris fpernendo leges,

qux tarnen civitatis funt vinculum, &, quibus nift

fatisfiat, nec ordo, ^nec falus obtineri poteft publi¬

ca. Cseceros intcr Tullius nofter, hac de ^re, e!e-

garner ioquitur: cum ad gubernacula, inqu-ir, rei-

,?publicas temerarii&audaces homines accedunt,ma-

„xima 8z miferria a fiuilit naufragia. h) Ab iis vero, qui aetate funt provedtiores, plura, & quidem ma«

jora, funt exfpe&a-nda. Etenim ingenii ^{acumen j} quod ab illis abeft, in bis, cum iplis annis, tamdiu

augedar, quömdiu a tyrannide canae fenéSuds invio-

latis effe licucrit. Prseteréa, cum ad cempiis variis

.

illis gavifi fumos 'bonis, quaé infolentibus noftris ani-

mis tantum addulerunt Öble&amemi, &{Trriul pen- (itamus, quam parum nobis profuerint inania ifta5

nos taedet priftina: vitac, roböre animi in dies accre- feente, quo ntilia tandem reipublicae membra eva- damus. Eflo: fuerint nonnuiii minoribus inflru6Ei nranitiqoe donis, ar horum tarnen pcrmulti, crebris

cxercitarionibus & laudabili peritia, ipfi fe dignos reddidere, qui ad fummos nonor.es extolkntur.

a) Reinh. in Lipf p. 772. b) Idem p. 77/. c) C/r. Dtjfcrt.fub Celeb. Prof. de Lubrko Adolefcenti^e

B bab.

"§£§ i o Iii*

b ab. nuperrime. d) Natal. Comes HIß. L. IV.fol. 76.

e) Reinh. loc. ^cit. f) Reinh. 1. c. jf) Cfr. hunäem.

g) Ibidem, h) Cic. L.I. de Inventione Rbetoric. c. 3.

$. IV.

Ex adverfa autem parte, flolidos & inconflantes fenes, juvenes vero dari fapientes & moribus gravcs,

quotidiana convineimur experientia. Hoc ipfum ^,

qua magnam partern, naturae debetur, iogenia quae

producit di^erfifiima. Apud alios fcilice-t, dum ad-

huc funt infantes, igniculos cernimus, qni innatam

teftentur conftantiam & prämatur um p o i 1 i ^c antur

fru£hmi; in aliis non nid tarditatem & pertinaciam, incerdum, _usq e ad fenechni, horimi adfiduosco*

mites: hinc eandern femper retinent indolem, nui-

kqtie emendari pofFunt ratione ipforum mores ,

quamvis Jubricam looge fuperaffe videantur ^setatem.

Alii iis maturefcunt annis, quibus vix florere incipi-

ant alii; in aliis, ad canitiem usque, non tantum

piiericia, fed, quod gravius eft, puerilitas remanet.

Inftitutionis namque, quas, a pueris, ingenia pras-

parabit diffimilia, ratio, diflimilem utique parit ef-

fc6tum» Juvenum, imo puerorum, in quibus feni-

!is fuit prudentia & mor um compofitiffimorum fria-

vitas non minus, _quam conftantia, plurima adfer-

ri poffunt excmpla. De Afcanio, Poeta i ta canit:

Ante annos anmu?nquegerens}curamque virilem (i).

De Pifonc alius:

Ore puer, puerique habitu, fed corde fagaci, /Equabat feniam, atque aßnfuperaverat annos. b)

De Honorio Claudianus:

Cur annos objicis? pugna cur arguor irnpar ? JEqualis mihi Fyrrhus erat, ^cum Pergam a Jolus

Ver-

-til ii fÉ5~

Vert er et, a c pani non låt gener ar et. Acbilli c).

Nec dcluar, qui vi ror am, & quidirri len um, mer- tiam iliaudabilem commemorent. De Richardo Cromvel, alios ut taccamiis, legimus, quod, pro¬

prer infcitiam & mollitiem, munere Proceäorio An-

glise privatus (it. quo tarnen officio pateriphus, fum-

ma cum admirationc, _per plures annos, funetus

ed. Cum jam, uti fubmontiimus, virtus non fo- lisannis fit adligata, verum dentur adolefcentes, qui

non modo fenioribus nihil cedant, Ted ^eos fsepc prseftent induflria, a fummis honoribus minime Tunt excludendi, adeoque, neefine conditione, ulla fe-

ratur lex annaria. Ut enim munera publica pne- mia funt explorata? in patriam pietatis,ita horum partieipes fieri debent omnes , quibus rirtus hacc

adefl finrvel juvenes, vel fenes. Alias juventae

ardor & vividiores ere&iorum ingeniorum ignicu-

li fjflfocarentur

& ignavffub torpida fecuritate,an-

nos tantum optarent, ab his nam caetera fument.

Per abfolutam ejusmodi annariam legem, respu- blica quoque multum ^caperet detrimenti : cum, haud raro,adfint cafus, imminentia minitantes peri- cula,quac tarnen ab intrepidis & flrenuis adolefcen-

tibus declinari _potuerunt. Hoc experiri lieuit Ro¬

manis, cum Gallus quidam, magnitudine & armis infignis, Romam adpropinquabat, unum ex civibus,

ad mu-tuum confliäum provocaturus. Hunc eun- dem Valerius vi&um debellavit & proftravit; quod

ü nemo feeiflet, Gallus, permagna fua multitu- dine,Romam funditus deftrucre potuiffet. Hase &

ejusmodi plura in caufa funt, cur, apud Romanos

quoque, infra aetatem, ad fummos magiftratus haud

B 2 pau«

paucis adfccndere liéuerit, quamvis id peculiare &

extraordoarium fneric. Sic Marcus Valerius, _pro*

pter egregium ccrtamen, tres & vigenti annos na- tus, Confui in comitiis cönfularibus renuntiatus eft.

ä) Scipio Afrieanus, quamvis nunquam Confula-

tum pediffet, bis tamen Confui fa&useft, & qui-

dem prins, quam ad aetatem proVe&us effet legiti¬

ma m e). QyiriCtio Fi iminio, minus triginta ^annos

nato _, deferebätür Coniulatus. Scipio iEmilia-

nus, immaturä retate, fic Confui, eicjiie ^extra for»

tern data eft Africa, _p ropte rea q nod Carthaginem

incenfam diruiftet f). AHos ^nonore?, pari ratio»

ne, fuiffå cbktos, Scriptores commernorant, quo-

rum cxempla (llenrio prastervehimnr. Quando, hoc modo, qüorumvis meritis prsemia rependuncur, non folum ipfi, qui eorum participes funt fa&i, in vir- tutis ftadio alacriter pcrgunt, verum etiam ad ftu- dium virtutis incitancur älii,iiniul ^ac _{vident, virtu-}

tem infolitam infolids ornari prjöniié. Cur Romani

ürenui adeo fuere, tamque intrepidi maximis, pro

patria, fc obtulerunt periculis ? Cur certatim o*

mnes ftudebant, primum hoftium muros & näves

copicendere. cum tarnen mortem undique adfpicie-

bant cruentam? nihil aliud , nid quod de promifta Corona, vel Civica, vel Triumphali, vel Cbfldio»

nali, vel Murali, vel Vallari, vel denique Koftrata

&c. impctranda certi cflent. Tanta mortalibus in- eft cupiditas gloria? : huius obtincndas _gratis, quid

non tentant, affitarif, fudant, algent, milliesque ve-

luti mortem oppetunt ? In diftribuendis honoribus

videndum denique eft, ^ne nimia & fola nobiiisgc-

iieiiS & ftirpis habeatur ratio; in his cnim, fubli-

mi

"13" in-

mi (lemmate oriundis ,interdum non miriüs, quam in aliis, c .forte inferiore, praüentiss defe&us ^cer-

nitur. Verum qnidem e(t, quod nobiikas verum regni

Sc decus fit &robur3 omnibus item, quorum minor,

vei _par, etf indutiria, majorum oh merita, fint ^an-

teponcndi ^, non vero iis, qui eos fu-perent; alias

enim nuil.am,-in exercenda vircute & peritiä qaae- rcnda, navarent operam, cum prsvicieant fe ^, abs-

qua mer i eis, fummis dignos juidicari honoribus, et- jamfi ex iilis parum, vel nihil projbus, emoluroenti

caperec respublica. Etenim faris non efV, quod ad-

miniiirato.r generofo fit fangvine, nobili qnoque in-

genio efie, oportet. Acque fic in hac non minus,

quam lege omni, debita adhibenda eric cautio.

a) Vir g. lEneid. L. IX. v. 31/. h) Sil. L VllL

v. 38$. c) IV confulat. ver f. 363. dy Liv. L. V1L

c. 26. e) In Ltelio c. 3. /) Cantelius de Rep. Ro-

?nam> p. ^io±,

«. V.

Neque Romani foli fnere, qui leges fanxerint

mmarias, fed plurimis moratiorüm gentium vi«

fum fuit, fimilia promulgare ftatnta. incertum qui-

dem manet, utrum Romanis, an alii genti, naules

fuos debeat ilia lex, interim crebitu fas eft, jpfa neceffitate ^{urgente ,} unurnquemque popu- lum , edo&um fuiße, quantum comrnodi parkt lau-

dabile hoc inventum. Alexander ab Alexandro docee Thebanis fuifle legdhi, qua: jpbebat, neminem ad publica acceRumm fore munia, nifi qui,decem an«

Iiis, a mereimoniis deftitiffet. a) Quid per hoc in- tellebtum voluerint, nos utique fugst, nifi conclu-

dere liceat, mercatores iceieilos Sc irauduientos

B ₃ ha-

"tff '4

habitos fuifTe, adeoque ^a negodis publicis excln*

dcndos,quoad fraudis oblivilcerentur. ßuhyn-is x~

que legem latam comperimus, riiciitantem, ad ho-

nores neminem, antiis triginta natu minorem, ad- mittendum fore. b) In Veteri _{quoque TeÜamcnto,}

in ulu fuifle _annarias leges, ex i Chron.'XXtV.v.

26. 27. Numer. VIII. v. 24.2;. NumeriIV. _v-3.

aliisque lccis conftat. Leges p-atrias fi adtenderimus,

haud _mus. paucas ejusdem _generis rigoris deprehendi-

Scilicet, ad minifterium facrum admittitur nemo, qui non vigelimum quintum adtigerit ^an¬

num,niti finguiaribus praefulgeat natur# fautricis dotibus, & eruditiönis exirni#que conftantise edid rit

fpeeimina. In comitiis, nulii,vel Comiti, vel Libe¬

ro Baroni, vel Nobili, interefle licet; fi ^{annum non} egerit XXIV. Civitatis jure, in urbe, nemo dona¬

tur, qui ^{non annos} coippl'everit XXI. Ante annum

XV. _ante in foro _annum reftem _agere & dc fua ^re difponere,

XXI, illicittim eft. Perfpicuum igitur

erit, Legis annarics ufum efle inlignem, ^cum tot in idem gentes confentiant. Tanto majori jure,

nos, pr# Cceteris, feliciores falutandi fumus, _quanto

certior determinata ei fit _aetas, qui fummum in nos

imperium erit gefturus. Solium vidclicet Sveca-

nurn adfcendere 'prius non licet, quam annos XXI.

exegerit Princeps Hereditarius. Impius ^{au rem} adeo

fic _nemo, qui credat, hoc _eapropter factum efie,

quod, illam ^ante _{#tatem,non fatis prudentias & dex-}

teritatis _{nim Nnmcn} Regio adefTet Puero. Abfit: Supremum ^e-

tales nobis femper conccflit Principes, qualium ^{, non} fine ©mnium admiratione, _pr#c!ara cxfpknduit _vircus, & _quorum poteflad, fub imma-

tu-

tf Wr

tura aetate, noftram commiteere potuifTemusfalutcm;

fa&um potius reputemus, ne tam grave onus infir-

miores adhuc deprimat humeros.

a) Lib. VI. c. 6, b) Blin.X. ep. £3. ad Trajan*

$. VI.

Ut Romani, fine ullo dubio, fuum floremac felicitatenr _laudabili adquifiverunc prudctma ; i ta omni in republica bene conftituta, in id operam då¬

re decet, ut prudenter geratur imperium, (§uo fine

finis _nunquam obtinébitur internus. Hiftoria nos

edocet, _regn um quodvis fua habuifle feta: alio e*

nim tempore, ad fammum felicitati? culmen ad- fcendit, aiio paulatim decrefcere ccepit, alio deni-

<3ue prorfus fuccubuit. M 1 ti fåne reptntinam e-

josmodi demirantur mutationem in republica, ^o- ptimis ga v i fa legibus; ratio autem in legum trans-

greffione, imprudentique adminiftratione, lätet. Ne-

que fufficit, uti 1 es tantummodo ferrc leges fun¬

damentales, fed variis qnoque edi&is & ftatutis ^,

prout ratio tulerit, opus eft. Praccipue farta te&a-

que habenda erit mutua civium concordia, ^ne alter alterum opprimat, unde interna oriatur, neceffe eft, diftenfio, certiflimum imminentis perniciei in¬

dicium. Deinde profpici:ndum eft, ut, fccuritatem

a vi externa habcant cives , ne, hoftium incurfio- nib is, bonis £ is fortunisque fpolieneur & regni co- ar&entur limites. Huic quidem fententiar objicere quispiam poflet: ^regnum, quod potentior hoftis adgreditur, nullo modo, ab interitu liberabitur,

cum minor potentia majori ^non poffit ^non cedere.

Hoc vero dieitur facilius, quam geritur. Caftella

c-

enim bene munita difficüe oppugnantur, &copis

exercitatae, dum peritus ante prima figna ftat Impe¬

rator, raro fugantcr. Hinc parva fopilfime ^manus

rita fl renne, ut nihil fupra, ir cq,ucndffimor ^um ho*

ftium impetüi refiftk. Uriius infulae Melkenfis in- cols, fortker, in acie} contendunfc ^cum innurnera-

biiibus imperii Turcici copiix Atque ^ut5 adejus-

modi res gerendas j opes-requiruntur maxims, ita

& cura erit princeps adhibenda indoftriafs, ac (ol¬

lem, Oeconomiae. Hase tibi adeft5 brevi coliigi pos- funt npes; contra autesp (i hat, qui opulentihimi fuere, pauperrirni erunc evafuri. Excmplo fit ko¬

lonis _regnum, q.uippe quod natura permagnis io- cupletavit donis, at fumma tarnen rei pecuniaris inopia fkpius laborat, cum Belgiurn Fcederatum,

parva illa provincia, omnibus fere Europas aerariis,

(i divkias (pe&averis, exceilac. Quis non vide- bit felickatem a prudcntia pendere omncm? O-

ptandum vero eilet, ut nobiiiffirns rhuic virtuti ftu-

derent _omnes, magni parvique; tune felices diu vi-

verent vigerentqve. Alt doiendi eil: ergo materies, quod imprudentium imperitorumque turba ad gu«

bernacula munerum ampliffimorum, haud raro,fe- deant; hinc focietates ^non foium ^, & nrhes,

verum regna etiam funditus de{lruO:a3 lugentes comperimiis.

TANTUM.

f# fielt H