Dn. HEMM INGO

q.f.f.qls. 3l

De

DUCEPA-

DISSERTATIO Quam ^cum ccnfenfu attpfitffrttgio

[imi+JOriinis Philofoph: in t^Acad:

Upfal:

PRyESIDE

yi<%P Amplüfimo

Celeherrimo,

Dn. HEMM INGO

F O R E L I

O,

PoefeosProfeff:Reg:atqueOrdinario.

Publico cxamini modefté fubmittit

OLAUS SUNDIUS And: Fil:

Ang:

Inviudit\Gtißi<JWaj\a. d.y/t menfis CMartii

\yinno lM VC C1/.

VPS ALI£, Typis KEYSERIANIS»

tfeverendisftmo in C H 3^7

T

AT%1

Dn. J U L I O

MICRANDRO,

S.

Theologise Doäori Cdeberrimo

Ecclefiarum_perNorlandsasoccidentaleis Su- perinnendentigravilTimo, ConhfloriiHernofanden*

fisPraefidi, ac Gymnafii Regii Ephoro am-

pliffirno, Maecenati magno, omni ho¬

noris culruperpetimprofequendo.

Ti. Reverendo Clarisfimoque,

Mag. ANDRERE Sundio,

Paftori in Parenti fuo pptitno,

omni filialⁱ obfequio «tatem mihi colendo.

SpeBatisßmo,

Dn.MAGNOSundftröm,

Civitatis Hernofandenfis Cönfuli dexter-

rimo, Avunculo maxime mihi honorando.

Luculratlunculam

hane,

nifi Nominum

claraniy deVota

Confultisfimo

SpeElatisfimoque

Fl _,

Dn LAU RENTIO

Judici Territoriali

Angermannia

sequiftimo, Patrono multis nominibus

mihi fufpiciendo.

PL Reverendo atque Voctisfimo,

Dn. PETRO Sundio,"

Paftori in rneritiflimo _pa-

truo delideratillimo.

CLrisfimo VIRO,

Mag. JOHAN NI Gene,

Scholar i rivialis_,quar Hernofandiae eft Re-

öori incegerrimo, Avunculo jugitec

colendo.

Vyirorum _Jplendore

materU dignitctU

nerabmda _mente. D.D. D.

O, S.

AMICE ÉXOPTATISSIME.

FAteor

equidem.^lusfolito

temporis

me quafinefciente,

(exVefttobothniaenim nuperredii) quo

ojjicn

minusobfervans nihil literarum adtemifertm$ Verumfpero3

imb confido fore, ^ut intermtjfa nonnihtl officia, pro noftra familiantateexcufationem apudteinveniant, quod,fi quid comtmffumeft, culpanon meafaftum fit. Ceterum3 mihi

redeuntifarna attultt, te exduobus Ulis,quibus darumfteri licet, hterit puta0armis3 prim³utinamfelici fidere l ele~

gi(fe, tantaque cumdiligentia excolutffe, uttibi jamantmus fit fpecimen quoddamingenittutpublice exhibete. Quibusau-

ditis, tantaexultatioammumfubiit, utinter vota prafen- tisfimamqueUtitiam3fufpenfodiuanimototushafenm^, do-

joecadmepaulatimreäienscertisfima amoris at gaudn edidi

docuwenta. Scis etenim ipfe , quantafede , quantaque

integrttate, facramenta noftra amtcitia inter nos pridem

mutuodata, acconfirmata fint, cum dpueroundvixérimm,

nonfolam amtcitia officiis, verum & ßudüs commmbw conjunfiisfimé,quaquenullonectempore3nec corports abfen-

tiadeleiipoftunt. Quocircaoffiäimeimemor^onaborabfens

praftare³ qu*prafens facereqtiam maxime optaremj gra-

tulorque tibi ex antmo , hosftudiorumprofeäus^, teque

dignos conatus j Summuwque Numen fupplex ^veneror, dignetur eosdem ita fortunare, ut poft exantlaios

labores duUi tandem otio_perfruaris. Quod reltquumeft, de- prehendesme perpetuo talemfuturum , qualem me fuijfe multisexperimentiscognoviftt. Vale. Vige. Vive.

Hernofandije_{bett 14,} Febr» Tuusexaffe Ao,1702.

Jacob

3ßCd>f0tt.

Prooemium

VE

reor, ne

quis forte

ean-

nem, quam fortiffimus quÄi-

dam Carthaginienfium Imperator

Haunibal Phormioni, de Imperato-

ris officio deque ^re militari difle-

renti, objecit, dicens; cMaltosfede«

lires feries ßpe

vidijfe

qui

gls quam fbermio deliraret ^,

vidijjk

neminem. (a) Exiftimavit quippe

ille

Poenus neminem neepoßfe, nec de-

berc, ulla de re dilTerere, nifi ipfa experientia de cadem folide infor-

matus efiet: immemor & quando-

que belli negotia ab iis tradi, qui

tarnen in rebus bellicis verfati non

fu,ere# Equidem

Homerus, qui

A mes

(a)

lib.

de

18*

*§

§$

men fuumMufis potlus, quam Mar¬

ti_, confécravit, opus illud admira-

bile Iiiada confcripfit, in quo o- pere res belli, lummorumquc Vi-

rorum admiranda invcnies facinora, Certe quidem ibi Imperatoris Offi- cia, roilitumque munera, tanta cum

prudentia, tantaque ingenii dexte-

ritate quafi depingit, ut facile quis

diceret eum numerofiflimas du&afie

copias, beliiquc fummam gefliffe.

Et quid dicam de illo Poeta, qui

- -

virumque cam t, (b)

Nonne in /Enea exhibet exem-

plum magnanimi ducis? Visfvafit e- vim ojfineas _{, ut utar ver}bis

Jul:

Seal: (c) bellum ut Jufius : & tn hello pugn&vit , ut fortis ^{: &} fuper- ßesfuit fatis patria, ut felix: & 11-

pofuit patriam ⁵ ut grattu * & perpe-

tUAvit facra ^, ut pias, Re&é igitur

Vir-

(b) cs&n. Ith. I« v. i» (c) Poet*

Ith,

cap. 12. '

$§

§&

Virgil. C hunc

agnofcit

facit

- . - betto major & armis.

Atqui haec eadem quum loquor de

rei militaris cognitione, ex literis

& bonisScriptoribus haurienda, tan-

tum abeft, ut experientiam exclu- damf ut potius illam, quemadmo-

dum in aliis rebus _, fic in bellicis negotiis maxime commendem. Ve¬

rum enim _vero, mihi longe alia

mens eft ac Phormioni ; ille varias forte rei militaris regulas Pceno tra- dere inftituit , ut ingenii dotes o-

ftenderet; ego vero nobiliflimum

hoc argumentum , qucd fupra in¬

genii mei vires quam longifllme pofitum elfe ingenué confiteor, tra- (ftandum mihi fumfi; non ut ullt quidquam praefcribere conarer, fed

ut ftrenuum Imperatorem admira-

rcr. Maxime autem animum ad ärduam hance materians adpulit fa-

cics

(d) sJLn.

lib♦

$§4§*

des temporis praefcntis, quo oasnjå undique armorum ftrcpitu fonanr.

Et quid frequcntius omnium ore

verfatur ? quid fingulorum auribus

©bvium magis cft, quam Excelicn- tiflimorum heroum atque fortium

virorum prsclara audirc fa&a$ Pro- inde ubi hoc qualecunque ingenii

mei fpecimen rudi licet Minerva ela- borandum fumfi, fumma votorum cft _{, ut quc} B, L. minus polite

å mc expofita depr^henderit, velit

tarnen pro fuo candorc in meliorem partem in-

tcrpretari.

i n

I. /.

lUcem å verbo

ducere derivari

(f)

cuivis, qai dclicias lin- gvae Romanx vel primis guftarit

labiis _, in propatulo effe autumcy Ut autcm ab ambiguo hane ^vo-

cem fignificatu _{liberemus, prxci-}

puas duntaxat _ejus acceptiones fi- gnificaffe juvat, Sumitur late, pro eo, qui alium ducit, ac viam pere-

grino vcl crranti monftrat, ut a-

pud Curt,

(/)

ßrf+

duce nen åudebat

ingredi.

Äs (e) Veret11in Mert,p.

w.458. C/J

lik _{3.c. 13, $, 4,} add, Freinshm

Indi ed _Curt*

$§ 6

& Ovid;

(g)

Hac duce carpe via* ^. - - Item Virg:

(b)

Dux ego vefier ^eram„

Hinc etiam Scriptoribus Latinis i-

dem ferc eft dux atquc au&or, uti apud Virg.

(/)

- - -

portantur avart

Pygmalion

peUgo.

fe mi¬

na

fafii.

Utide _quoque vocabulum illud au»

Dior , expolitionis loco apud Flor, (k) pottponitur ^: vcrba ita fefe

habent _: Igitur Brutg

ColUtincque

Ducibm & auDforibus. & Cic, ad Fam, (/) Dux nobis ef auDtor opus

eß. Stridc vero hoc titulo in- figniuntur fortes militiae ac belli 4uees, qui excrcitum dirigunt, du-

cunt,

(g)

L

fab,

(b)

Del. B. v. 38* _[/]

/•

v. 364.

(k)

vid. quoque

Ind# Fretmb. ad Flor

&Curn

(l) i

&

7

§*

cunt _, atque praeeunt. Horum

autem alii funt primarii, qui fum-

maß rei imperant, fuoquc du&u

rem gerunt. Ovid. (m)

Tantalides omnes , tpfumque

regebat

K^ichillem.

Hic pars milttia, aux erat ilii

ducum.

Ålii fecundarii, qui priorum ^au- fpiciis atque Juffu imperant ^, ut

legati & adminiftri bellorum ^, qui

a furhmo duce creati funt. Sum-

mus igitur ducum å quo om nes &

omniä pendcnt : atque ille non du&um folum ; fed aufpicia quo- que habet. (n) Re&e Svetonius' (<?) Domuit autem partim

ducfu^par*

tim aufpiciis fuis. Duftu , cum

ipfe interfuitj aufpiciis ^, cum , illo

rnandante & fortunam acDeos fuos, Cut

(m) Ovid: Herm. Ep.

8.

(n ) Vid• Lipf, de MiL Rom.

1. 2. Dial% 12, (o) De Cap, 21i

*S 8 §&

(ut cum prifcis loquamur ) com- mödante, exercitui

praefuit

Horat: (p) pulcherrimé cxpreffic, quid fit altcrius aufpiciis vinccrc ^,

ubi ita ad Auguftum dc privignis,

Te copias, te confiliutn, & iuos Prabentc divas,

Oftendit ibi pocta ipfos duxiflc, hunc direxilfe & jufliffe. Sic au-

fpicio Csefaris Augufti bellum con¬

tra Sext. Pompejum geflit Agrippa

de _quo Horat: ,{q)

Jguam rem cumque ferox navibue

aut equis

Miles ^te duce

gejßertt.

Be Tiberio etiam clarc Ovid. (r)

Ter quem

bella

pore fugnas,

\~duß>icium cui dos gr

ande,

que tnos.

Ds

(p)

v. 3. 4. (r) 1,2. Trißl El. u

v, 173, 174.

SS

§*

De prioribus paucis agere J uti-

nam felici fidere _, propofitum eft.

De cetero indicandum etiam hoc efle duximus _, Principem ^, Impe¬

ratoren*, atquc ducem in prxfenti negotio, nobis candcm habere fi-

gnifieationcm : intelligimus namque hic loci, per omnes hafce ^voces fupremum belli ducem _atquc refto-

rem _, quemadmodum fummum im- perantem & principem fuum pafiinv

vocat Maro Ducem uti (s)

Dardaniumque ducemjTyria Carthagt•

ne qui nunc

Exjpcftat,

fatisque

cit urbes_t

Kjilloquere,

& (o

Vttx Amhifiade ^{- - «}

& paulo poft C»3

- - - -

Dux imUte Ttttcrum*

B Item

( s) l, 4» f. 114. (t) h 6.

v.348, (u)

*§

§#

Item

(*)

principe,

- - . . nuncfarna ^, minores ltaliam

dixijfe ducts

genfem.

S. //.

Alterum illud vocabulum _, in

difiertatiunculae noftrae fronte quod

apparet, cft å

paludamtnto,

feu Imperatoris Romani veftitu,

Varro

(y)

h&c infignia &

menta militaria. ldeo ad bellum cum

exit Imperator, ac littorei vefiem mu¬

tant_, &

ftgna

paludatiu

dieitur proßct/ct; qua propterea, quo

i

menta ditt_a, & Feft: (*) Paludatt in libris

auguralibus ßgnificat,

raniu*, armati, ornati, ow«/«

««///- ^•

Ex^ £ i. f. 5*33. 3-

166. (y) Z)< /4/. //£.

&

p♦ m* 5% (&) X« 14, p. I».

*§

§*

militari* Ornamenta

paludamenta

ahantur* Albert: Rüben» (4) Palu-

damentum erat chlamys imperaro-

ria coceinea, limbo purpureo prae-

texta. Atque ita cum Rubenio intelligimus Ifiodorum (£). Valuda-

mentum , inquit, erat

inßgne

imperaterum, cocco , purpuraque

&

auro dißtnftum. Unde Val. Max. (c)

de Craffo loquens ; qui apud Par¬

thos oeeubuit :

pullum

cxcuniibus album, ^auf _purpureum

dari

luft (d) togam

paludamenta

Togis enim in pacc utebantur Ro¬

mani; (vide Ferrar: & Rüben: in de

re veftiaria) ubi bellum advenerat

paludamentis, Ac licet paludamen-

tum & fagum faepe å feriptonbus confundantur, cum forma idem ve-

B z ftimen-

(a) in deRe

Veßiaria

C.14.p m. 1302

(c)£.i.f.6.

M

ftimentum fucrit _, paludamentum⁹

Chlamys

prio locuti funt, paludamcnturo Imperatoris

Chlamydem

(e)

damento _uti di&um eft dcducitur paludatus,

JuvcnaU

Cuwque paludatls

ducibus,

aß

marit_Oy

lpfa

loqui,

Et ante cum Lucil; [gl

Tone

paludatus ßabat

Nifi _cum Francifco _Doufa legere-

mavis paludatum. Cicero [h\] Pan»

fa

noßer

]an.

profeÜus eßt & (/) _Confules quia ve«

rentur, ne illud fenatus Confultum fat, ut paludati ^extant^ i. c. Ut ad bellum mittantur. Imperatorcs e- nimy

(c) de Veßt _part. a. 3» cap* 6„

£f] Satx 6. _^.399. [g]

p« 49, (h) 4^/4«i./. _iy. Zp« 17»

(i)

Si

nim , ut in fuperioribus innuimus,

eo die, quo ad bellum profe&uri

erant, in Capitolio induebant palu- damentum, facrisquc fa&is, ac vo- tis nuneupatis, paludati ex urbq exibant, & in campo Martio fub- fiftebant, donec omnia ad iter cf- fent _parata: atque ita duces & Im- peratores Romani in bellum profi-

cifcebantur paludati; cum é bello reverterentur, pofito paludamento togati urbem

ingredigbantur, Vide

J?er; cit; loc.

$. ni

Hifce praemiflis, ab inftituto noftro haud alienum effe duximus,

ante, quam ad rem perveniamus u

pfam, duas praemitterc qusftiones,

quas faciliorem ^nobis viam ad ea, quac in pofterum di&uri fumus, fternent ♦ prior ^{erit ,} an bellum Ju- fcipere ^ac gerere liceat ? _{quam quae-} äionem, ut in anteceffum _cxcutia-

mus_i

*4

§&

mus, ita nccefiarium efie ducimus, i

ut in caffum fore putemus, de Of¬

ficio ^boni ducis aliqua differere,

nifi prius pro dato ftatuerimus quae«

dam bella jufta elfe _atque licita«

Ecquid enim prodeflet varia belli inquirerc^^requifita, de quibus bo-

nus Imperator follicitus fit f nonne item fupervacaneum föret ducis Officia _{exponerc 9} fi beilare fecun- dum quorundam mentetn omnino

prohibitum efiet f Quid dux * quid

milites S quid denique omnia belli inftrumenta , fi bellum ad quod

haeccc neceflario rcquiruntur , con¬

tra jus fasque eflet. Nos autem non dubitamus dicere _, qusedam

bella efle iicita atque jufta, qualia

puta funt, quae fufeipiuntur ^y ut pax habeatur, qux peraguntur, pro defenfione fidei _{, pro} tuendis fini- bus, & quae fint alia • infuperque

alTerimus talia bella juri naturae

non repugnare, quemadmodum fule

fatis

*i

§*

fatis docent Grot* Ck~\ Pufcnd: C/3

& Boecl: ad Grot: aliique. Non

naturs repugnare diximus \ nam haec ipfa nobis fuadct, ut injurias

nobis iilatas repulfemus; hinc illud

tritum , Vtm vi ^re

geilere licet

&

O vid. [w 3

\_Armaque

in

fumere

Quod & Eloquentiae parens fuo comprobat calculo in Oratione quam habuit _pro Milone p. m*768. Eß lex

non (cripta, fed näta, quar/i non du

dtcimus _, accep'tmus,

legimus

ex natura ipfa arripuimus , haufmtu

expreffimttt,

imbuti

ut ß vita neßra _{in alt qnas} infidias ^, fi in vim, in teU aut latronum, sut tntmicorum incidiffet ^, omnis boneßa

ratio ej/et expedienda jdlutis, Vide«

mus

(k) de\.B.&P.Li.c.i,

c,6.

(m)

as 16 §«

mus quoquc fingulis animantibus

]

vires å natura attributas, ut fibi tuendis juvandisque fufficiant. lo Halicuticon fragmento eftj

. - - Omnibtu hoflem

Frafidiumque

Vtmque

modumque fttn

& Horat: («)

Vente

luput,

petita uttde

nifi initu

Adonßratum?

Quod amplius Lucretius fic extu- lit. (o)

Sentit tnim vim

quüque

pojfit abuti.

Cornua nataprimvitulo, _quam

frort-

tibm exftent:

IB* iratm petit, _atque

infenfut in*

urget.

At catuli

pantherarum

Scymniqut

Ungut-

(n)

qzl (o)

V, 2$<

«

8»

Vngvtbtts

pedtbus

que repugnant,

fix dumettam cum funt dentes ^un«

gvesque creati.

Addatur quoque Saved»

(p)

ungves dedit ( natura ) aquila falcu-

las ,

Elephanto

ob

eornua, apro exertos dentes, Erina-

ceo punden tes aculeos, _fcrpentes &

'viperas venetio fecit formidabiles»

5» Jr.

Expofita atque pro modulo in- genii excufla priori quaeftione, no- bis ulterius progrefifuris altera haud

minus intricata obvenit ♦ utrum

Princeps hello _ipfe

interejfe

hane quaftionem confideranti _{, a-} deo gravis armatur# milites, utrim-

que pugnantes, occurrunt, ut plane

nefcum , cui parti me accingam»

C Nosa

(p

) Symb.

*S 18 §*

Non enfrn mc fugit ncc finc

horrore ftkere pottum , quanto in periculo , quantoquc difcrimine

res tota publica verfetur ^> fi ipfe princcps

C Cum tot in hac animafopulorum vi¬

ta_,

faltaque

Pendedt,

utcum Lucanoloquar)*)periculisfefe belliMartisquealeae commiferit»Quae

mala $ _quae mutationcs , nc gra-

vius quid dicam, catervatim quaß

exorirentur _, fi humani quid ilii ^,

cui fumma rcrum & pacis Sc belli

tempore concredita eft , praeter Ipem accideret 5 Nihilominus ta¬

rnen muliis adduäus argumentis in aifirnaativam eo fententiam _{, quum} conftet interdum ( faepe enim aliis

Vindittam mandafe fat eß9

ut ioquitur Claud: ) Reip. majo¬

rem in modum utile cfle _, ut lummus Imperator ipfe bello quan- doque i*l Ex ejm hb. 5. v, 685»

19 §$

doquc intcrfit» Hinc enim ccrtius certö perfvafum mihi eft, nemi¬

nem före, qtii non nobiscum fen-

tiat _, principis preefentiam ^ma¬

ximum ad vi&oriam effe incita-

mentum : militibusquc animos in

maximis perieulis addere ^, eosque alacriores fottioresque reddere ^, ad

ca patrartda, quae nemo eo ab¬

lerne cogitare, nedum tentare au- deret. Certe åd hunc cffe&ur» al- ludit verfus ijlc

Virgilianus.

Tum vero incumbmtj urget pra

fett-

tie Turnt#

%^itque

omnis faäim pubes

gitur utris.

Nam milites, ut Imperator Theo«,

dofius filium adhortatur apud Claud;

(r)

- . « • . -

promtlm

ibunt

Te

Cq) cJin,lih 9. v.73. [r] ^4.

Conf.

Hett.v.$$o*

20

SV focio ⁱ tum

eonfåicuw

que

feretur

Sub te teße Ubor*

Ådhaec _, defatigatos fua prarfcntja reficit, pcrterritos nunc admonen-

do, nunc feverius incrcpando in- trepidos reddit, fcgnioces fua ma-

jcftatc ad vigilantiam _{adigit: quor-}

fum ailudit _, Plurarch. dc Inft.

pucr. dicendo ♦ «5 xßv %}ea 7ncüm

"]htHrpr ^uig ßaat\wt haud aliter ac föl qui hilcc fublunaribus

siovam quafi vitam» novosquc fpi-

ritus fuo calore ac praefentia com«

enunicar. Habet itaque, ut reäe

annotavit Grutcrus, verfus Horttii

In Auguftum minus adulationis ,

quam prima fronte adparet (/)

Lueem redde tuu9 dux borte , p*'

tru,

Injhr ^verk enim vuhtu ubi tuus

{*) _v.f. &

/eqf

#S

§t

%jSjfulßt, fopulo

£f 5tf/w meItus nitent.

Lacedacmonii fuos Reges ctiam in

cunis ifta prxftare exiftimabant ^,

idcoquc

«o pofnam effe vi&oriam credebat,

Ii tåntum ante figna ftare potuiffer.

Curt: («) Et quis,quaefo, milestam

extreme deperditus effet, qui cum viderit ipfum ducem, primum adi-

re pericula, primum in hoftium cohortes impetum facerc ^, qui

non animum colligeret, mortemque

ipfam contemncret , comitemque Intrepidum fe fuo duci prKftaret.

Verum abfit, ut fummus Imperator

fine diferimine _omnia adcat bella,

fed ^ca tantum, in quibus falusRcip.

in fummo eonftituta perieulo eft ^,

cuoi cadem calamitas immineat domi habitantibus5 ac in acie mi- litan-

Ct ]

Sjmh.LXXXPl,[oj

^4< i* f*

m

§*

litantibus: imo ncc obfcura qui-

deai adeat i tunc temporis fatius

crit alios defignarc ^, qui viccs ejus fuftineant, quomödo & Alex: M.

amici dixere _: Qbfcurd bella, igtu»

bliesque pugnds nobis depofemus, U-

tnetipfum ad ea (erva pericuU, qtti

magmtudittem

Poftquam qua fieri

potuit

brevitate probavimus ^, qu«dam

bella effe licita , majoremque

in

modum Reip» expedire ^, ut

ilic 1

quem fummus omnium conditor

ad regni gubcrnacula admovit»

bello quandoque interfit,

cxigit

inftituti ratio _, ut ad boni duds

Officiä' atqtie lexpyg/a» gradum pro*

feramus, IJtque omnia felicitcr

&

cx voto fuccedant _{, quae} fummus

Dux inftituit, ncceflfariam illi "1rtl

§> r.

2?

st

i' primis ducimus fcientiam rei mili- taris, fumma firmaram prudentia ♦

non equidem gencralem duntaxat ,

(quje do&rina, ac crebra optimo-

rum politicorum atque Hiftorico-

rum paratur lucubratione) minime

famen rejiciéndam , fuffragante Al- phonfo rege Neapolis & Arrago- nis, quippe qui adferere non dubi- tavit, fe ^ex libris armå^ ormorum-

que jura

didtctße

atque experientia accedant , nifi I quse

prius legendo hauferit,

ftea experiundo, eadem ipfe _cogno-

verit. VericuU entm _, ait Saved.

C y j optimi funt _principis magtfiri.

Tr&terito docent curare prafentia , &

futura pr&venire : altena erudiunt ,

/ed focile ^{e memoria exetdunt.} Pro¬

prio, domnorum figna quodam (jr ci- catrices

reltnqvunt

tia _,

Cy3 Symb. XXXVii _p, m. 287.

*§

§«

tid, ^tam ar&is copulantur nexibus*

tit nullo diftrahi modo poffint, vcl,

ut re&ius dicam quod fcntiam, dc-

bcant: & fi forte å fc inviccrti divcllerentur _, utraque tunc forct ifcanca, _atque imperfe&a* Alitct prörfus illi fentiunt, qui cxecrabili quodamodio in litcras fcruntur, quip- pe qui firmitér fibi perfvadent, ftu-

dia literaria non folum Reip. noii neceffaria, Saved. {&) fed etiant

minus convcnire Principi ^, qui pu- blicis diftcntüs curis _, literis ope-

ram na vare non poteft. Vid, Sa¬

ved. [43 Sed his miflis, dum ad

alia pedem promovemus, occurrunt

nobis tria commemoranda : ^dpa-

ntui, milites, atque Co»filta-, quo-

rum fub illo, ^tria quoque com-

prehenduntur, pecunia, cornmeatuä atque Arma; nos fingula brevitet

fuo tra&abimus ordine.

Prima

(z) Sjmb.LXyi, [a] Symb.lK

#5

§$

s. ru

Prima itaque , Impcratori bel¬

lum fufcepturo cura erit, ut sera-

riuip multo auri pondere habeat

refertum ♦ nec enim confultum eft bellum prius decernere, quam benc perfpexerit, num agraria , annuique reditus fumtibus refpondeant belli- cis, ut pecunia nor\ folum ad bel¬

lum inftruendum _, fed maximé ad continuandum & conficiendum in promtu efle poflit : quå re folide penfitatå, tunc demum capeflenda

funt _arma» Fruftra, inquit non ne¬

mo , de hello princeps cogitat, 11

ifte ncrvus _, pecunia defiaat. In iisdem _quoque caftris militat Saved.

nofter [£3 cum de pecuniarum ar- morumque in hello neceflitate _po- lite ita dixerit: Brachia rerurnpl arma

funt i [unguis earundem (jr Jpiritus

thefiuri,

fi ht

robur

D tribuånt,

(b) Symb.

tueantur _, ac foveatte ^, imbeSes jace- bunt Resp. & rapitta ^y violentuque

omtiium erunt expoßtä. Quemadmo-

darn cnim hoaio, firie viäu atque acni&u in vivis

eke

beila fine re monetaria fubfiftere nequeunt. Quod anima in homi'

ne ₅ id _{pecunia in} bello. Addö

nihil effc tam munitum _, qnod pe¬

cunia expugnari non polfit.. Unde

Horat: [>3

x^darum per medtos ^tre fatellites,

Rt petrumpere amat fixa, foten- i

fm

lein fulmmeo ^{- - - -}

Portas vir eJMaceåo _, &

fuhrdt

amutos

Reges ^mimerihm ^{- -} Quin & facile dixerim ingentcm peciinise fummam miiitibus animos addere _, hoftibus vero , sequé ter-

rori efife ac numerofiflimas cöpiasi

(O

«S

§*

eui fententise omni ex parte fimile eft

illud Saved. loc. cit. _{p. m»} $86.

JNee minm hoßittm

percellunt tnimos,

belltet# , e-r amnie _{gen er}

k inft

ta mihtaria in drmdmentariu _, 4«?

tUffes

.gnate dixit Nafo C^3

Jametue nocensferrum9

ferraque

tentiM durum

Fredierat. prodit

heüum

quod

gnat utrogue.

I

Taceo infinita illa mala

fti-

pendiis militibus, vcl non rite _per»

lolutis , vcl prorfus denegatis ^ex-

oriri folent; noxias dico fedi- tioncs, graviflimas vicinorum de»

praedationes ^, & horrendum di&uf

facrorum non minus quam pro- fanorum vaftationes _, faerilegia,

furta _, latrocinia, caedesque ho-

minum

(d)

l.

fak

14*.

.

'*§ 28 _§g

minum truculentiflimas, Adhsec le-

ges ncgliguntur, difciplina milita-

ris corruit fingulorum fit con- fufio extremaque tandem omnium

ruina. Hujus rei plus quam fu°

nefta exempla apud Hiftoricos

paf-

fim occurrunt» Ceterum ut h#cce eviteotur incommoda , boni folent Imperatores in primis tempore pa- cis de ep unicé efife folliciti ut as- raria ditentur _; quod fit jufta fub-

ditis imppnendo tributa ^, qu#

Ci-

ves _, fi modo cives effe velint,

minime recufare debent , quum fciant illam pecuniam in Reip. uti-

litatem _, ((ine qua h^c falva con*

fiftere nequit) inque fuam falutcm

å fummo duce cumulari. Hinc Tacit:

(*)

fint

armis _, neque arma

fine fiipendiis

neque

fiipendia

habeti

queunt. Quse omnia Senatus Ro*

manus curatiori mentis perpendens

inda- (c) U4. Biß.74.

g

SS =9

indjpfnc

^Neronem

^cun&ä

veoigalia omitti juberet, dubi-

tantem monuit _,

dtßolutionem

rii fore ^, fi frucius,

qutbus

fu

(f)

$. Fil.

Proxima hinc fupremo duci

cura profpiciendi neceflariam com»

meatuum _, frumentorumque co-

pianv, antcquam res ad vim ar»

maque pervenerit: non folum il¬

la, _quae ad hominum ^, fed & ea„

qu5£ ad equorum jumentorumque

vitam faciunt fuftentandam _J fru-

mentum, farinam, pancs, omnis-

que generis obfonia, item pabu- la, ayenam, & hujusmodi, quae- fl ^non ante parentur, faciie a-

£tum erit de toto exercitu. Sa*

pius ait Vegetius _(g) penuria quam pugnq [f1 Lib. 13.An, 50. (g) Lib*}>

f. 3.

30

§&

pugttA

confumit

& fitfo f

(tvior fames

eft.

poft:

liqvti ctfibus

fubve-

pabulatio &

necejjt-

tAte remedium non habent»

nifi

quåm difficile eft, cum ftrenuo»

éc _{quodammodo crudeii} adverfario

manus conferere _j multo autem in- tolerabiiius cum ipfa natura, ac fame pugnare ; iüe armis

yinci

non rarö, h»c vero nunquampo- teft» Multos equidem horrendus

iile Martis furor omni tempore

f,

confumfit, haud tamen multo pau- ciores inopia fregit, ac in träns- vorfumire cocgit. Quorum cxem- pla utramque apud Hiftoricos

pagi-

nam faciuntj nobis fufficiat unum

& quidem fat memorabile in me¬

dium protuliflcs nimirum de Cam- ibyfc

Perfarum

qui,

cum

iEthiopes

fur ßgnis ^{, non pro}vifts» ut pat

erat,

M

i _erat, commeatibus, in

Jpfo

néris primordio defuére alimenta»

quibus exercitus fuftcntareturj her- bae, cacumina arborum, & quic- quid prsetcrca humanse imbecillita-

tis efficaciffimum duramcntum ne-

ceflitas cibum fecerat, pro pane

erant, donec procedcntc tempore»

deficieritibus Herbis _, radicibusquc„

dccimum _quemque fortiti, alimcn-

tum habuere famc facvius ut ex

Herod. Thalia pulcherrime refcrt

Sen. (f) Et tali in rerum ftatu ,

f, nihil militum animos ad gioriam

ac virtutem mätare valet _; norj

fuperiorum

jutfa,

non inferiörum adhortationes , non

fcniorum admonitiones, nedum ]tf-

niorum _{preces, non} dico matrump

ieminarumque

pillorum triftiflimi ploratus, milU

tes in _annonac penuria movere pof«

funt0 it) ^111,de Ira f. 20.M, GrHt. dtfe.

ädTacitl Bift. ltb.%_Cttp. 32»

funr. Ham

difficile iß ad

trtrft attribut carentem verba facere»

ait Cato. Annonse defe&us indi- Vidua comes eft pefiis, ob res tali

in neceflitate commeftas, quarum üfus, ab hominum moribus & ^natu¬

ra, alias quam longiffime abhorrct,

Haec itaque quum re fe ^vera ha-

beant, nihilque intoierabilius tnoc- talibus fit, _quam famem tolerare*

in hoc uno toti prudcntes affolent

efle Principes, ^ut tempore togae?

cum dulcifiima floreat _pax, fru-

-L

mentarias domos variis exftruant locis, frumento, atque obfonio re- fertas, quo tempore fagi habeant, quibus militLim defatigata recreen-

tur corpora atque membra* Sic

Romani plerisque in oppidis com*

meatum in ufum belli habebant re-

pofitum, acetum , frumentum lar- dum, hordeum, & paleas.

Tholj

(Ja) Lib,^11.deRi$,cap. Iii

as

&

lapidem debent, ^ut

hoftem ad

tremam adigant inopiam , omni-

que viftu ^, ac cömmcatu prohibe-

äntj quod optimum eft ftratage-

ma, omni ferro graVius ,• atque niulto utilius, quam aperto Martc

belli fortunam experiri i ideoquc

firmum tatumque manet illud Ve- getii (t) qui frumentum tommeatttm- que non preparat, vincttur

fine ferro,

perator ab hoftibus obfeflus, ad in¬

opiam ipfe reda&us fit,

- - - - curis

ingentibus

Spem vultu fimulet, premnt oltum

corde dolorem•

( ut de fuo principe canit Maro) ( k) feque ita gerat 4 quafi ^o-

mnium reruro maxima abundaret copia, ad motem Romanorum 5»

å Gallis in Capitolio obfefforum ;

quippe qui5 ut abundantiam anno*

E nx

(i) Lib. in. c,26. (k) Hki, v* 209. 2lo.

34

nae eo magis fimularent ⁱ hoftibus«

quc animum ^» fpemque omnem adimcrent, quamquam in Tumma fame, pancs tarnen ab arce jacu-

lati funt. Quibus rebus

faäum

eft , ut Galli omifla obfidione a-

nimum ad paäionem adpellercnt,ut

docet Florus (/)

§. Vlll

Habita inftituti rationc,

ad

arma• utpote in bello quam ma- xime neceffaria, tranfitum nunc fa*

cimus; in quibüs parandis

fummi

quique duces ^, toti nullo non tempore fint ; artifices conftituen- do, qui omnis generis arma , tor-

menta, tela _, & hujusmodi ope- rentur, inque publica armamentaria

reponanti ut ingrüente bello in

promtu fint arma , quibus miles

munitus audacior contra hoftiurn viM

(1)L. i, C. 13.