GEIJER Eli

MORES HEROICjE JETATIS APUD VETERES GRJECOS

ET

i

SCANDINAVOS COMPARATI.

DISSERTA'TIOj

CUJUS PARTEΜ TERTIAM VENIA AMPL, FAC. PHILOS. UPSAL.

PRiE S I D Ε

ηλο.

Eli ICO GÜST. GEIJER

HISTORIAR. PROF. EEG. ET ORD.

REG. ORD. DE STELLA POLARI EQUITE,

ACADEMIiE SVECANjE OCTODECIMVIRO, REG.ACAD. LITT. HUM.

HIST. ET ANTIQU. HOLM. REG, SOCIET. SCIENT. UPSAL. REG.

SOCIET. SCIENT« KIDAROS. REG.SOCIET. SCIENT. AC LITT. HUM.

GOTHOß. NEC NON REG. SOCIET. SCIENT. HAFN. ET ARCHJEOl SCAND. HAFN. MEMBRO.

PRO GRA DU PHILOSOPHICO

r. p.

CAROLÜS NICOLAI

OSTROGOTHUS.

IN AUDIT. GUSTAV- DIE XXVI MAJI. MDCCCXXX.

Η. Α. M. S.

UPS ALIiE

EXCODEBANT ijEGUE ACADEMIIE TYPOGRAPHI.

Jtf SACRAM REGIAM MAJESTATEM

SPECTAT.® FIDEI VIRO

IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSl-

LITTERARUM ORIENTALIUM PROFESSOR! REG. ET ORD.

CELEBERRIMO DOMINO

mag.

petro sjöbring

benefieiorufl

CA R OLUiΝ

IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSl

HISTORIE ET STATISTICES ADJUNCTO

CELEBERRIMO DOMINO

ι

N " ■ --· ; "· - "

mag.

YILHELMO FR. PALMBLAD

ur

pie

memor

VD.

LüS'N^icolai.

VIRO ADMODÜM REVERENDO

PAROECIARUM ROXLOSA ETWAFVERSUNDA COMM^INISTRO

DOMINO

OL A O LEIIDNER

* '' . - -' ^ - -

ET

PRiECLARI.SSIMO DOMINO

μA (i.

CAEOIO A. LEFFLER

A m i c i s A ^m i c u s

%

■«

R ΕSΡO Ν D Ε Ν S,

»7

a μοι ποτ ε$ωκχς, εγω

d1'

ι'ιτεόν ^{σε εκ χ}στα,

παάνος ε μν, κατά _{κηπον επισπομένος·} Λα ^αυτών ίκνευμεάΒα, ^συ Λ ωνόμασας y.cc) ^{εειπες έκαστα.}

tyst as· μοι

$ωκαε τξιεκαΐάεκχ

καϊ $έκα μηλέας,

συκεαρ τεσσαςάκοντ οξχους $έ ^μοι ωό όνομηνας όωσειν πεντήκοντα,

^ιχτςυγιος Λ?

^{έκαστος·}

ηηνΛ εν$α J° aW σταφυλα) παντοΊαι εασιν,

οππότε _οη A/oV ^ωναι έπιβξίσειαν υπε εν.

'Ώ,ί φάτο' ^του (Γ αυτού Λυτό «yomaroo κα> φ/λον ητοςΛ

σηματ άναγνοντος, τα ο;

έ'μπεία πέφξα^ ^Ο^υσσευε,

αμφ) $ε παά) _φ'ιλω βάλε πηχεε' τον $ε ποτ) cl

είλεν

άπο-φυχοντα

πολυτλαε frios 'OduaaFus- 39)·

Idem vero LacrteS_{, cum ante coenam} lotus _{unctusque et} pulcro indutus pallio balneo exit, Minerva simul _{augente se-}

ηύ formam, fiiio ά$ανάτοισι Βεοίε εναλίγκιος videtur. Ita et

heroes Septentrionis, cum veste solenni incederent ornati,

dus Asis forma assimilantur 40); neque Rex Sigurdus

Syr tam humili cultu semper utitur, sed multo splendidiorl quuin privignum Olauμ convivio domi excipit. Coenam

vero hane adventitiam non sicco prseterire pede, venia Lecto*

ris, placet. Pomis quidem et piris, quibus LaörtiS abuti*

dabat hortus (ut ficus _uvasque taceamus), carere cogimur.

P. III. _t.

39) Od. XXIV. 331—348.

40) Exemplam videsisj Svea Rikes Häfd. I. p. 302* not 1.

ι8

Hord olitorii, vel viridarii, sub nomine Gras_gardur, in

Scandinavia sub gentilismo nonnunquam mentionein esse fa-

ctam novimus 41). Arbores vero fructiferas, quarum im- patienten! etiani Germaniam fuisse TacituS affirmat 42),

rnuko serius nostrum pati coelum, et id quidetn Monachorum

curå, edocfie sunt43). Pro vino hydromeli contenti erimus vel cerevisiä, secundum Tacitum, /'humore ^ex hordeo aut frumento in quandatn similitudinein vini corrupto7'40^. Da-

pes vero, qua; lautitias Hoinericarum epularutn aemulantur, inprimis vero lardum υός

άξγιόΰοντος,

probabilc est, non de-

siderabit inensa Reginas Ast^e, convivium filio parantis.

Snorronem iterum audiamus. °Ad villam appropinquante

Rege Olafo, ^cursu domuin festinantes famuloruna quidam

atque atrium intrantes, ubi sedebat Asta, mäter Olafi Re¬

gis, mulieribus quibusdam cincta, nuntiant ei adventum Re¬

gis Olafi, illumque brevi adfuturum. Surgens mox Asta vocansque tam viros quam mulieres famulas jubet,' ut omnia optitiie pararentur.

Quatuor

mulieres jussit coenaculi appara-

tum promere,

illudque

quam ocyssime aulasis ^atque sedilibus

et culcitis instruere. Straminibus pavimentum sternebant do-

mesticorum duo; duo abacuin poculis atque potoriis aptum posuere, atque vas ansatum

fmulso plenumj; fercula

duo men-

40 Heimskringla Saga Halfdanar Svarta c. 6.

42) Germania c. 5·

43) Arborum pomiferarum mentio fit in Legibus vetustis Sviogo-

~thicis, ut in Vestrogothica Tjuf. B. Fl. dl, Uplandlca Widh.

B. Fl. _14, cfr Tingm, B. Fl. 14.

44) Tacit. German, c. 23,

*9

s» imposuerunf; duos e villa ablegavit, uti quibus opus erat, ocyssime pararentur omnia; duo cerevisiam intulere; ceteri

omnes tam viri, _quam feminas, extra domum in ^{area versa-}

bantur. Missi ad Sigurdum Regem nuntii vestes tulere, re¬

gi» dignitati aptas, equumque duxere ephippio ^aureo Stratum,

frenoque instructum, lapidibus pretiosis ^et multo fulgente au-

ro. Domesticorum quatuor quoquoversus ad vicina misit ru- ra, qui praecipuos quosvis invitarent, festis epulis^, quibusve- nientem filium voiebat excipere, convivas futuros. Ceteros, qui adfuere, omnes vestes suas induere jussit pretiosissimas,

aut non habentes a suis mutuari. ^{— —} "De indole et nio·

ribus Sigurdi Regis relatum _accepimus, fuisse illum_perquatn industrium, in re dornestica ^ac pecuaria curanda plurimum,

cui ipsemet sedulo erat intentus; sed a fastu omni et pompa

alienum, et pauca loquentem; omnium vero, qui tunc tem¬

poris Norvegiam habitavere, prudantia nec non auri argenti-

que divitiis pr»stantissimum; pacis studiis deditum, sed a sor-

dibus alienum. Conjux ejus Asta erat insignis liberalitatis

atque magnificenti».—-— "Missi ab Asta nuntiavere Regi,

petere Astam, ut quod sua jam plurimum referre sibi vide- batur, _quam magniiicentissime ^se gereret Rex, utque ad in- geniutn et mores famili» Haraldi Pulcricomi se potius

resque suas componeret, quam avunculi sui materni Ranii Mionefii (nasi tenuis) vel Nereidi Jarli vetusti, quam- vis sapienti» laudibus hi clari essent. Magni momenti res eos portare, sed importune satisque vehementer respondit Rex:

magno apparatu antea Astam excepisse homines minus _pro- pinquo sibi cognationis gradu conjunctos; cernere se eam hac inre eosdem mores eandemque servare indolem, ut maxinio

20

smbitu i!lam tracfet, modo fieri possit, ut eodem fastu et ap- pararu abeuntem dimittat filium, quo nunc venientem ample-

ctebatur. Sibi tarnen videri, si res ira sit processura, lore ut

qui ei iuissent impliciti, nec opibus nec vitas satis possent consulere, cum Olafo, contra majorem longe suis viribus po- tentiam lucrari esset necesse, Regumque tam Dauias quam Svio-

nias iram sibi contraherc, si _coeptum propositum^non veilet mis-

sum facere. Hi$ dtctis, considens Rex, calceos _atque pedum

indumenta sibi detrahi jussit, braccas ^e corio Cordubensi (ior-

duna hofcr) indui, arque calcaria inauratapedibusaptari. Post·

hac exutis toga atque tuntca, serica induit vestimenta, quibus

postquam togam ex coscino (Skarlatz kap o) superinduerat,

gladioque

cinetus, caslato multo auro, inauratam galeam capifi imposuerat, equum ascendit. Missis ad eircmnjecta prasdia operarioruui quibusdcm, viros sibi adjunxit XXX, vestibus aliisque rebus probe paratos, quibus comiratus domutn _equita·

vit. Inter hos equitans in villain, cum coenacuio appropin- quaret, videt ab altera parte sedium late coruscans procedere

Olafi vexillum, quod sequebatur ipse atque ejus comites,

omnes splendide vestiti, (quos excepere) qui longo ordinein¬

ter asdes (utrimque) dispositi eranf. Olafume regem filium

suum ejusque comifatum mox comiter acceptum et salutatum

ex equo Rex SiGURDUS ad convivium et pocula invitavit;

Asta autem accedens filium osculo excepit, cui et hospitiå

tecum obtulit nec non terras copiasque, quajcunque ei auxilio

csse possent, secum libere participandas omnes. Gratias ei

prolixas egit OlafuS Rex, quem illa manu prehensum ^, iu coenacuium et auiam duxit, _atque ad summam ibi paratam sedem. Hospitum vestes servare eorumque equos frumentopa-

* t

scere cum suorum quibusdam in mandatis dederat SigurduS

Rex, ipse solium suum ascendens maximis sumtibus structo

eos excepit convivio." ^{— —} "Commoratus ^est ibi aliquam-

diu suo cum comitatu Rex OlafüS, quibus SigurduS

Rex ad mensam ministrari curavit, alterno quovis die piscee

atque cibaria lactea, alterno carnes et cerevisiam''43^.

Mensis non accumbunt homines Homerici tevi, qui serior

usus invaluit, sed nostro more sedent. Sedilia aulteis pretio-

sis et stragulis apud divites ^sternuntur 46): apud inferiores ra¬

mis frondeis pellis ovilla superinjicitur 47),

θςόνο?

i. e. kcc-

Ssfycc ^συν υποπο^ω sive sedile ^cum pedum fulcro (ut nostra- tium Rdsceti vel Högsäte) a patrefamilias vel honoratissi-

mo hospite occupatur. Circe Ulyssem collocat:

— — — %τΐι &ξόνου

άξ'γυςούλ.χ

,1

κοίλου,

das;άοίλεου,

Jtro

Je

^ξηνυε ^{ποσίν ηεν} $8)

Achilles surgens suo insidere throno Priamum jubet 49).

Sedes ^{honoratior est} _quo proximior hero 50); af, e regiono

etiain e}us5i), vel in medio convivarum honorem habet 52).

Usum septentrionis sequentia plenius illustrant. *'Mos erat antiquus in Norvegia ^, Dania, nec non in Svecia, ut

ubi

re¬

gia prsedia eraut, coenacula (Veizlustovur) etiam essenf. Hasc

_____ r. —

45) HeimsicringlaSaga af Olafi hinom helga cc.30, 31»32,33.

46) Od. I: 130. 11. IX: 200. 47) Od.XVI: 47. 48)Od.

X*· 3» 4» 315· 49) II· XXIV: 515, 522. 50) Od. Ill:

39. VII: 170. VIII: 469. 51) II. IX: 217. XXIV: 598- 52) Od. VIII: ^473·

22

coenacula binas föres in utracjue seilicet extremitafe habueruhf.

Regium vero solium (Kongs hdiceti) erat in medio scamni

longitudiaalis, quod soli obvertebatur, ibi regina, regi ad si-

nistram sedebat, istasque sedes Andvegi tunc vocabantur; unde reliquas sedes, sive virorum sive feminarum, ab utroquelatere

eo honoratiores habebantur, _quo his propiores erant, ea con¬

tra infima, _qusc foribus proxima. Vir maxima; in aula digni-

tatis, qui consiliarius erat Regis, grandasvus et sapiens, quaies Regibus secum habere tunc temporis solenne fuit, ut antiqua

rerum gerendarum exempla et majorum suorum mores, data occasione, perquirere ^possent in scamno septentrionali 53) Regi adversus (gagnvart Kongi) eedebat, _{eaque sedes ideo} Andvegi vel sedes suprema septentrionalis tunc appellabatur, isque vicissiin femmas ^a dextra, virosa sinistra habuit. Tunc etiam Regibus mos erat cerevisiam, träns ignem missam, viro

huic sibi adverso propinare; atque ita ad propinationem Re¬

gis sedere insignis tunc temporis honor habebatur'1 54). Ignis

in medio pavimento (pro pavimento ^autem solum erat) accen-

sus ardebat: fumus per aperturam in tecto vel pariete fa-

ctam, vindöga 55) appellatam, emittebatur. Hinc cum ti-

53) Notnina Norre oånk et Sodre bänk (scamnum septentcionale

et meridionale) adhuc in quibusdam Sveciae provinciis apud ru- sticos audiuntur. Cfr LiNNé Skånska Resa _{p. 35.}

34) Ex Genealogia Regium Norvegiae in notis ad Saga af Gunn-

laugi Ormstungu Havniae 1775. p. 138. Cfr Heims-

kringla Saga af Olafi hinora helga, C. _55-

55) HelsingeL. Manh. B. Fl. 1. Fenestram in tecto collocatam apud ^rusticos Smolandise adhuc vidit Linnjeus.

,*3 gni ^, quibus solis tectum consta-bat 56), fuligine atri conspi-

cerentur, piratarum vorum consvetum: "sub fuliginosonon dor-

mire tigno" (ej so/va under sotad ås) idem ac domibus non pernociare valebat. iEdes regum et optimatum satis amplae

erant, ut et numerosam continerent familiam, et magnum nu-

tnerum hospitum. Ingialdus AstutuS ^rex Sveciae uno coenacuio sex excepit funesto hospitio reges 57), Akius, co- ionorum in Wermeiandia potentissimus, Regibus et Norvegise

etSveciascumcomiiatu eoium sadibus convivium domi su»para- vit 58)· Haquinus Annosus, coloaus Svecanus, trecentos aluit domi famulos 59). Atrii parietibus arinasuspensa cernee- bantur. De coenacuio Nerii Jarli narratur, iliud clypeis pretidsis ornatum fuisse 60).

Feminas heroum Grascorum conviviis non intersunt, ni- si ministrantes. Apud majores nostros pirats» soll muiieres

conviviis excludebant61). Prajcipua conviviorum causa anti- quitus fuit religio; et nulluni fere apud Homerum

exstat convivium, in _{quo non} diis fiant sacra. Si quod

inactatur anintal, >aliqua semper pars consecratur diis adolen- da; omninoque quovis alio cibo observatum videmus, ^ut pri-

mitiae diis offerrentur. Potu etiam non usi sunt, quin diis

etiam libaretur. ^— Nec aliter apud majores nostros, JEpuls»

sacriiicales (blotveitzlor) maxime solennes fuere. "Erat vete-

>1 ■■■, . ■ ■ ■■ , . ■ ... , ■ ■■ ——

55) Ut in aedibus Sparrestugor vocatis, qusein quibusdam Sveciae provinciis etiam hodie non exoluerunt.

57) Yngl.S. c. 40. 58)Heimsicringla Harald Hårf. S. c. 15.

59) Olof Trygvassons S. Ed. Reenhjelm. Ups. 1691. ρ. 8>

60) Gotr och Rolfs S. C. 9. Ed. Vjerelius, 61) Yngl.S, c. 41,

*4

ram more receptum, ut, cum

sacrificia

erant

celebranda

^,

cd

templum frequentes convenirent civct omnes,

ferentes

secum tinguli victuin et commeatum, quo per

sacrificiorum solenni*

uterentur, singuli etiam cerevisiam ^, qua:

in isto

convivio

ad-

hiberetur, — Mactata etiam sunt hunc in usum omnis gcneris

pecora, nec non equi. ^{— —} Ar« omnes et

suppedanea deo»

rum, templi parietes extrinsecus pariter ac intrinsecue, ^nec

non homines sanguine erant

aspergendi,

caro aurem esca et deliciae hominibut coquenda. Medio in

templi

pavimento igne»

ardebant accensi, super auos penduli essent lebetes. Pocula su¬

per ignctn transmittebantur.

Convivii

structor

princcps pocula

debebat consrcrare, cibumque, qui ad sacrificia adhibebatur,

omnem. Primum Odino sacrum exhauriendum erat poculuru

pro vicforia Regi impetranda, regnique

felicitaté;

post hoc al-

teium, Niordi ^et Freyi in honorem, pro felici annona arque pace; quo facto, multis erat usu tectptum poculum libare Bragafull dictum (in memoriam heroum atque principum in

hello czesorum). Prarereaque pocula exhauriebantur^f in ^mc-

moriam defunctorummorte propinquorum, qui praclari noHiinil

olim fuerant: dictaque illa sunt VfcZnm'' 62). Eum^us carnes dividens unam portionem nymphis, alteram Mercurio, reliquas iingulis convivis disrribuit 63. Geuiif (quos Vettir dixere) partem ciborum seponereprisca eratapud nostrates supeistitio, cujusvestt-

gia apud plebem quibusdam inlocis vix adhucoblitteratasunt64),

62) Hsimskringla Saga Hakon. Goda. C. 16.

63) Od XIV: 435, 436.

64) Caprarii hodierni retinuerunt morem, nam cum in pascuis coe* .

nant, partiunculas panis, casei, aliorumque VetTis seponuntet cespite vivo superstitiose tegURt, ne pecor? vel gregibus noceant implacata ^et laeva numina. Dissert. de Gothungja (Goinge birad).

Ed. LowéN _praes. Bring. Lond. Gotb. 1745. §. VIII*

MORES HEROICE ETATIS APUD VETERES GRECOS

ET

SCANDINAVOS COMPARATI.

tA

■"■4

CUJ

VENIA A

Μ A G.

ERIC

HiSTo:

REG. ORD*

ACADEMlS SVECAN HIST. ET ANTIQU.

SO C T ET. SCIENT· KID GOTHOB, NEC NON R

S

ι r*r «ν λ

CAR

IN AUDIT. GU

EXCODEBANT

l· I

IPS.

r ^-*■'

I

r

+

" I

mjjjjjJjjjjjjm

QpCARD