SRO cl

bvl

nt'.fr ia

?le-

do,

M

<e /«- icis

e co o-

'

g.Af- v.:

^.

BISPVT ATlt> PH.J COSOP& t€4

- DE-

SRO cl

mV-, J" 4*foM

c«w (onfemfk --

"Asriplifiinia Faculcatis jlhilofgptiicfc

PRÄSIDE

, '*

<*§

4 ■3

?/: Viro

: ANDREA

Orient:Ling:

ProfeiTorc ordiaafio»

jf 'nu nw

S: S:'* Tbeglog's ExfraorcJ.

puvltco bonorum eMminifubmittit, S:rSE K:lx M;tis

Alumnus, " ' '

(LAURENTIUS HÄLBNIUS Helf

In Academi* Regis Vpfalienfis#

.I* %Audxt»rloGufiafidn§Mujori Ad d. • Oftofo

Anm M%DC.LXX1X. '

"

'i 0, ^ ' 1

U P;y _{A T,} T /E „

£xv.udic fiinrtciu Curto S.K. M, CxJtlU

'

UpfeL Bibhopo/a

-*• -'

Candide&Benerole LECTOR.

TJ

xt(limabis

pttto,tnr

qui i» [rim

t

■

^tute,

vixaItmitieMufas Jalutaram,parü modeftiinamflijfimnmearumcireüprodint;

&q>jonihil

ni[t

tngenio

indußriaque

omniela•

hratumaccederedebet, tam tenues Laspri-

tnittasßndtorummeorum protrahere. Smul

tarnenmeminerismecumquafo, praecipuse i«

fitminhacatateprudcntiar, aiios prüden•

tiores arbitrari,& pixcipuaeeruditionis, ^,

difccrcvelle,dequeftudiis&

vitxofficiis,

femper

aliquid confulere» Haiemm mi¬

hi,^{non minus}_quamluntoifiiAvito,(a)emm temporeinufupoftd, ^eo tandemadduxere,

utadmodüinfantum,quiproctitriere alt^qua

eundipromptitudine acquirenda,quamprmü

ftripoterit,

adgreßw tentandos d(uü adhi-

bentur.Ego

etiänn*ic,tnh'uPhilofophiciscd*

Ipüy

^tunlic

datam

^11&imbecilhs

experiundi

anfam arriperem; Non

ingenii mei, imma•

åubttansquinbona hoc,bonorumomnium ve-

|tnaforipoßet- Materiamelegi, qua quxdtm faeilior_{altapoteratinvemri,mihitarnenqutc}

femperjucundiffima

vifa

eß:Nempe

deJivili-

ictequaagitfn eonvzrfatione

vtre

jucunda fpeföandajn cujus laudes feprolixedtjfüdert%

tiefetoannon

ejfet fplendoremfolü

mtidiorem

redderetonart,Hacenim/ola,nos abfjueadu- lationegratos,ab(que

molejha

^grävts

praßat;

imovirtutiomni(uamconcihatgratiam>($

ad

perfechonemtandernJjujus tivtlisvitamaxi¬

mumperducil. l{es utiquefiqutealia, ut

late

haquoquelatce

confiderahonis,

cujus

ampli-

tuämépleaßequi,viriümearüno

effe,haudtn*

vitusagnafco, Gratiaprom

humanitatisqm

Tuäofficiutquoquicquidexjententianotnu-

tlentumlictilluftratumqueinvetteris,uttrwt-ce turum fefeto malt^a,benigne interpreteris ; exeufes, tantoimpenjiusrogo.Hocimpetrato,^y.

tnarfnslividorumomnium(.quosettam

Ttbh

tJ-

mini minus_quamgratosejjefeto)

nihil

morori

necåeprecormthifatabonorumomnium,quo' rumgratiamhituniceveneror. Hts

fi qud

quodplaceat

paftnßß

^me

fenfero, fummam

ve

forumattigx,alias voluntatemquojue

bens

^

tionreprehendendam jperabo.

Tu mihi O

DEus hitadfi11 captisquefaveex

alto.

du

fei«

hai fpi coi

ne>

plt

COl

pr;

I. N. I.

ThesI.

?u non minus. quam ucilitatereceptiflimam

a vocum examme pro-

grcdicndi ^{racioocn. ,}

mco quoqueinftifuto,

;jon nihil profuturnm

,certus, haudornitcendamputavi. Du*

iS ^

autemininfcr'ptionc voces occurrunt>

ratt,

ylf ^ Civilis, priorcmquod attinet,no-

?'tiorccrte ^{eft ,} _{quam ut diu hic morari}

oror,

quo

quti

v vo

loni

necefie fit. Dicitur tarnen fecundum

plesofquc a vif:cujus cafus reÖus,

contradusefta viris,cefie Voflio a:) _qua

pra? mulieribus, ut plunmum p^llct,

proprer quamquoque, ut & aliasplures

n '

fuasf,folus hic nominatur,ntfirpjf-

}' lime hcrifölet, illis non fimphcitcr ex-

clufis. Sed^ncc dcvocis sivtlt% origine,

»ugnopcre laborandum videtur. cum

Hancacive cfie , latis fit man fcfium _;

quem arocundo itadinj utficcivisquafii coivis,magnisin hteraturaaocjinibus,

Å _AQU

(«)Libr.ido desinalogutaf.14

noneft improbabile. vide Vollium, [b) C quiex ludori cap. 4. lib 9. cives-vocatos or

dicit,qaodinunumcoeuntes viv*nt,utvita

(f

tommunis, Cåornatiorfiat. & tutier. adde ra

& Becrn.n: de_orig: Ling: Lat: cum fti quibusfaccre videcur Cicero. (r) dum hl

civitatem, concilium_coetamque horai* ne

ttumjuie fociatum appeilaiidicic. ^ut

mite)

Th. II. ru

Acceptionero vocis civilis

quadrupli-i jas

ccm, mihi quidem oblervare licuit.k

fci

Vcl enim primö ^, lata quadam Hgmfi' ab

catione, indifferenter rebus rribuitur, nu quacciviumunius ejuldemque focietatis

funt, quarumque inter eos comniunio

ert& uius. Quo moJo Cicero fe, oriioci¬

vilisfvngvinis, nbefjeafertinacia belli valu-^>

ißedicit(^) &pailimapud eundem,ali- Ru ofquejuscivile occurric, itemcivilispax,

tat

beHuta,odium,otium, amor,&fimihn^, qur f>t<

fere ucramq-.ie, quoddieitur, apud bo',c,o

nos aucoresfaciuntpaginam. Vellecun- ^ do, ftridms accipirur vox hare, qua

^

tenus opponirurrej bellica?: hoc

fenfu

inincertudixitVellcjus (e)utrumwgeniuw

tra

Clau.

(b)Ltx\e- Etyrt* Somnio Seipion: (J) E[l: d

V)

Ltbtif.Efri}(0 lib,i.$J, 11

(£) ClaudiiD'udhelhetsoperibui, ancivilihtis

tos artibus magis fuffecerit. Scncca quoquc

>ita (f) ic citiihacmilitari indußria, nominiscU-

ide ^{ritatem mer}tuffe diät. Tertio, adhuc

um ftriäiorifcnlo.civilisdicitur,qui inRepb.

um libera,«^ hbertatem populärem<averfatur*

mi- necaqualiiatf optimatinrn indelettatur, fed

utriusque commoåis, idoveum fe, G? faven- S

J tempraßarep$teß;ut

^cum delcribitBced ^-

rus(g) cuiusproindca&iones;cumttvilts dignitatis modumcoricuf>ifcatt(\it

pbrafi

vcllc pli-tjanautar

b)

civiles dicuntur. Audit hoc uit.\fenfumtfiTiajanus, apudPlinium:incc

nfi< aliter, CUriflimus tnviftißtmus ctvk

ur, nuncupacurPompejus aCicerone.{k)

atis

Th. III.

nio

o(i -«/a•t aIi*

tax,1

qut

bo-

un-

|ua- :nfo

liuM

;lau

il: é

Exhac ^tertia fignificationc, videtut

quarta, _quaehujus cft loci, dcillåpäulo lacior , deduéUefle, _quaulu nunc rece- pto, civilisdicitur, cujus cunqaccondi-

tion Isacftatus homo,obiervanseorum, qu* incongrdlibus cum alns, ut cum

Inneftategracus atqucjucundus fit, (pc-

ftari dcbent, fivcdcmuminträ , five ^ex¬

tra mocniiurbis infocictate vivat. Hare

Aa ac-

\Dhbtnffic.lih.j.txp *0 (g>in (hiTj/f,wBejäit.ttp4.

■ tyihli,1, t*p,j \ijmtanter» skjera» i»Pi/ö«.j4.

«ceeptio, quatnvis recentioris vidcatur

cflc «vi, eamtarnen haud mconvenicn-

terquis, Lacinis fcripcöribus nonnun- quanain ufu fuilTe collegerit, exQuin«

tiliano: quidocct(Z) Oraroriseflc, tt- vtlt humanotngrtjju mereriaffenfum. Et

inabstracto Civilitacisnomine uticuridé (w)haud alicnoabhoc, feniu, dum^quos- damperertoremßatuere dicit, T^hetoricenex

mentiPlatonü, ejje tivilitatisparticuhgfimti'

latrum. Sic quoque Cornelius Tacicus dicic(«)quo J Iuven\Gcixiunico)civi/e in-

gentum, mir^acomttas inerat,ö

dt

verfa^a

Ti-

Bertit fermone, vultu, adroganübm&obJeu-

ris. Et videttirab hac civilisaeeeptione,

ron longe

abefie

Ariftorcles (p) voce

mKitfKoe,cumuvS-Qpmv tü Qvfj ^«A/itns» dicir.

Qui namqueadavitatem locietatemq;

nacusert,ad media _quoque quibus haec cuftcdiacur,quantum adprimaprineipia,

fact.is eile eft cenfendus, adeoque civi¬

lisi cuifcntcntia:cor;fonafunt illa Cice¬

ro nis. NaturahumanaUagenerata

eß,

ut habeatquiddamtnnaium,

auafiCivile

&pt- fulare, quodGraes mxnit^v vocant.

(^)His

u^umtantum ereccncioribus Guazzuni

l^aiine redditum addo,

^m

dulogis ds

con-v

Ic,"p.m.nz CAp, 15. (n\AnnaliHb,

*'{*t' Nif^-7,[q)Qiftr«åcpmb-fx&Å4°»

converfationc civili, ubi poftquam rw- fticos multos civiliter agere

docuilfet,

Sc

contra Civcs (liveincivitate degentes,

utpatetex oppo(icionc) tnciviliter, tan¬

dem fubjungit:

vides

ergo

maUrga fignifi-

catiene,.verbum lüud accipere, quando- ejuidem inferrevolo,utqttücivilitervtvat, id

vonetcivttateJedonimt

quollt

atedelendere, ficconverfationemtwilimintelligp,nonfolo ci¬

vitatisreß)seht,

fedcorißderatione babita,

^wo¬

rum& modusum, qui eamcivilmfacmntßr)

Th. IV.

Dicitur astem, quife ^aIiis deeente*

gracumprobet,civilis,cum,quodille,cu-

;usintertio(ignificatu mécio

fada

eft, in

liberaRepb: facit, hicin communi con-

veriationeprarftare loleat: Tum quod

incivitatedegentibas, flridé fic

dida,

Ixprus detur & facilius bonis

illis

animi inftrui,quibuscivilemornari

decetjdeno-

ßiinationcnempé & hicabeo

quod

fapi-

usfitfada. Latini abcadem radiccundc civilir,

civicumquoquederivant, iedvox

fftrarioris ufus, necinhoc quod feiam Jenfu _aeeepta.

«Sunt autemvoti civilis,

A _i in

OO/./.pm.ot.

in hacacceptione quarca ,valde affines,

comis,benignus, facilis, fuavis, Vrbanus

qurut Synonyma conjungunc^{non raro}

boniaucorcs.

Äcque

harcde '»npniitopi*

pralibahc iuffeccrit.

Th: V.

In traåationerei, _{quam nuncaggre-} dior, utprimumquis iit,& qualis vir ci¬

vilis, accuratius paulo declarem ^, hoc nomine hio mcrico decorandum _puto hommcm, quiitavitam ^,aftufque fuos^off¬

nes, ad virtatis{jr&fcriütum comßumt, ut in eonverjationc, tamtntc-rferia, quamjtcofa,

nihilnonperfe amabile ^£>jucunaum Ulis infiU

Qualicunque

hacdefintcione ^,vcl potius defcripcione ^, quainteralia ,ab effedis definitinacuram exprirnere conor, qua- vis forte alia plenior, aliunde affcrri pofTet, h*e tarnenira pofita, mihicom- modiffimaeft;vifa ,fecunduro cujus quafi

manuduftionem, cotiusdjfsertationis fu'

tur* tcla peftexi,primoqucadco intuicu, methodus toca oculis

leg^ntium fubiici

queat. °

Th.VI.

Primum_ergohic, quod difFcrentiam

COÄ

s, eonflituat,(nam degcnere quod per

fe

us planumeft perlpedumque, non attinec

ro hic dicere ) vitampono ^, c\ux vox cum

4* ambiguitatisomnis, non prorfus ut ex- pers, efTet fortemeum ^,eandem hic loci

excutere, ad evitandarn tarnen prohxi-

tatcm, quxforte inde oboriretur, hane

arcam nunc ingredi,nec licuitnechbuit:

e- meditatoergoö^jadjeci.quibus, huic

i- mcoinftituto, _congruam ejus fignifica-

>c tionemindigico^{'• nempe} accipi eam hic,

o proinßituto & ratione vivendi,quonio-

n- do Sirooille Tercntianus, filium luum in laudatdicendo: fit vita _erat, faeileomves

a, perftrre acpati{t)Et ahbiidem, vitasbomi-

t. »um, tawquamjpeculum intuenjubet, atqut

is *xalm(umtreexemplumj:bi(v)

t

^{Th. VII}

ri

i- Porro^ne hare ^, de_{qua nunc} fermoeft

fi vita ,malecumhuic contraria impiorum

i- acfceleftorumvitaconfundatur, inhac,

i, nihil non per feamabilccire dixi, quip-

ci Pcqaaradvirtutisprxfcriptu coponitur#

Cumenim & illi, qui didis, faåifqu®

pravis» aliisplacere ltudcnt, ^non rar&

m quo-

0)Andi sf(l.i.Se. i, (V} Jdclfb. AU.j. St,4*

quoqueinvcniantfuos

fautores, fe & fua

peccataamantes, promptamque

libi,

in

malisperagendis

exh:bentcsoperam,iJo

exiftimandum eft hocicafieri, horum-

ve cfttperfe amabilernvitam turpem,led

ex vitiohominum,eonnatumlumen veri #

fernenbom fujfocantium,'Contraquam no- fter facit, qui ut alias quivis, virtutis

amans, didaprincipialumrooftudioex- colit, conclullonefque ^veras, ad ^quas

fuamvitam adionelquccomponat, inde

deducit. Quarhilce principiis pradicis

conformatje adiones, Gentium Apo

flolonunc nomine T^vcpts veni-

unr, (.v)nunc Zivop* y) nobisquc

communitcr, ipiius virtutisnomineinli- gniuncur.

Th. VIII.

Cumautcm hare ipfa virtus, ut docent Etluci, refque adeo ipla, ira circamores

formandes,adionesque noftras dirigen*

das occupctur, utnos vel extra, vel in converfarione conilderatos refpiciat.nc

exiftimetquis, me utralquehasfpecies,

Jbic contiderandas (ufeipere, rcl etiaoi

cumconvcrfationemnominarim, illam virtutislpccictn,^quas in ordiae ad alios

nos KomJ a. 14« t/) ibid: vtrf.xf;

nosdirigit, fuoque complexu reliquai

inclodit, juftitiam nempe uniuerlalcm,

hurⁱⁿ dilputationciT) vocare velie, de*

fcribendam cogitavi hane, quxcivilem noftrumprsecipue ornat virtuteni, non taotum abamabilitate, _quaj honeftatem,

animamvirtutis omrsis, individuo nexu

fequicur ^, (ed &jucunditate* quxprimo,

certam virtutisfpeäem,confticuerepof-

fcvidetur,camnirmrum,quxinconver- fatione fpeftiturjdeinde ^cum & hac.in converfationefpe&ata virtus, ut foleat

genera fubalterna, fuas quoque fub fe

contineasfpeciesalias,aflumitetiameas, quameaf hicconhderationis efle viden-

tur, tam feriis fcilicec, _quam jocoils in rebus_oceupatas. Non tamenpropterca cacteras, hicaråéjundas excludo,qua- iinon _oporteretvirum vere civilcm, ve- racem quoqueeße, Sc fuo tempore,

* xgwzclbvKoyov iv

(l) quin & reliquis quoque virrutibu»

fplendere ;quxtarnen, cum non eonfti-

tuant civilcm_{virun» qua}calem, necfor*

toaleejtis, quoddicitur, ingrediantur,

uttempori, itaoperxiflisimpendendx»

QUncparccre decrevi.

B Con*

I (l)VbotyUmm/»:

Tg.

IX.

tu

Conftitutisfic limitibus, tradatio- vc

nispradentis, lumraanunc capita otfi-

ciorumviri civilis, quxinterieriaelfe

dcbcant,vidcamus. Ante omnia,quum

Sc vcrbis Sc fadis, _tocoque corporis

habicu , jucandus fit& gratus, nihil

do

quod gratiam conciliet, lxticiamquc m

afFerat Icicnsomictit,nihiIquodtriftiti-

tr

amcrcct, voiens ^commune. Non ca- ^

menfimpiieiter, hane apud omnes,

fibi

vultgratiam: Namimprobis Sc iniquis

cor

virtucis xftimatoribus, feedu_quamho- g,!

nefiamagis amantibus,moleft9quoque ^op efle nonreeufat, monitis Sc objurga- y

tionibusferiisfidilquc, cosad

melioréj *

frugé redacereconando. Praeterea loci

Ca

Sc temporis, accuracamhabet ratiostf»

m]

quinSc perionarumipfarü; adeö utno ^qu fimilucric, fed convenienter praebeat

ai

Omnibus, alitcrcum dodis^, _quam in-

nJ'

dodisj Claris Scineminentia

conftSfü-l

°°

tis,_quamplebeis; notisSc familiari-

J?1

bus, quamignotis, cum fe

fuperiori-' lc

busdenique älicer quam paribus, auf

net

inferiorious, ore atque opere, intet

convcriandumagendo; utfit illc

MoifßtV TT ATI VlfJLM———w —>—

mque Juum tribuens: ut etiarn- hie,

l0. vcrbis

Phopyl:

locolupra allegato, uti

&■liceat-

:ifc Th: X.

um

)rjs Moleßus dixi,efle ^nonrecufat _quan- y doquecivilis nofter:Q lamvisenim,pri?

^uC

marius lemper ejus lic

leopas & inren-

ici- icere &lsedficare ^, _nempecuqxpir cuin-rowvrtSvvsiViÄV7r:b tvhc&ßx?

fibi f45*®"1- Obleciarc per fe eh^etir^, cavenfque

^ujs

contrtßare, utloquicur Ariftotelcs,(^)

^co-

bO' RicarCanienno°raro.tamquam alienum

^ue opus

afturus,

^quoquc Aut«V, Icihcct

al. M$nens ahqitem^, neefe velktpfe monert, Etfibifn cbxrm ^,nolitdefßere captis. Ut oCj canic Caco(5) Mooenim htc,iniUr Mo-

mialicujjs, veiaiius moUftc feduli in- n6 9u'^Coris» vana gloria, yclaurjepopu*

6ät

laris

capcanda? gratia ^, veletiarn cahi-

jn. niniandi (tudioindu&us,fa&a aliorum

itu-

°bfervat,norat<|iie

^tantuniutlrdat,cuin

arj. tamen ipfe, utfitnonraro, deferrirau»

3rijßc,

videatque in octtio proximi feftucam ^%

aut net laberninproprio ammadvertot, ut efl

itet A 2 ia

*)4Nie._exp. 6. (b)CmDißia ttkrd; exf. *

in

Evangeliojflwtfwpanundo,quos maxi•

ne

tnt imttatuT , ut Plinius cjosmodi ha

homincm dclcnbir, (r) Sed vero ejus ne quemtåxat bono,

aclalutis public*

a-

ni<

more, hocagitj idquetanto vcrborum ac snoderaminc, ucnon pöffit non per fe ut jucunduseOe. Si vero alitcr res ceci-

lu<

derit, _atque vitiofo illi,quocutn ipfires

tic

cftmoleftu«, minufve_gratus cflc vide-

dii

stur, ratioejusin iudicando non ha-

dn

benda eft alia, quam eft palaci hominis <)u

maledilpofiti, quod vinajucundiflima arnarajudicat.

Th. XI. de

rei

Edi&is apparet, arnabili hoc civilis

nomine,decorandum nonehe adulato- reni, cujus naturam, quodammodo

oftendere videtur nomenipfum, fivc

id hu

qmdnonnullis placet,di- co

Äum velis, quodingenuis hominibus nu indignadecemens, icrvileluum

prodat

Ingenium. Sivelecundum ahos,

ab jph

Olla (;antiquitusaula diäa, utfit

quafi

adaulator:)_{quam, ut}& fui ventris im-

'Ef

^Ictionem, pr*cipuerefpicit,ac

profi-

ne «u g) M(l, 9,

vi* neultimo, in omnibus fuis aftionibus

>di habet,maior_{pars eorum}qui hunc ordi- jus nemfaciunt.Veldenique,quodconvc-

a- nienttflimum horum iRgenns videtur,

im a canuaiadluilombus, quodutiils, ^cum

fe utplaceant, tumutbonis dommorum

ci- iuorum fatientur, corporis gefticula-

es tionibus, & caudacmotu,Ulisquafi blao

Je- diuntur^:fra_quoque hi,^vocem,geftus,

ja- di&a,fadaqueomnia,ad^nuturneorum, quibus ^cum convcrlantur ^, & quos

na ie&antur accommodant, propriieom- modicaula, tantoquoque canibus ipfis deteriorcs, quodab bis fide longe fupe-

rentur.

Iis Tb. XII.

:o-

do Eft fatcor,ut(uperiusquoqueoften-

id iutTijinter ofticia ViriCivilis, omnibus di- convenientcr vivere, adeoque homi-

us nuni»refpedu bonorum, ordmis& arta- lat bs,lexusquerationemhabere,quorede ab [placeat. Verum hoc adulari ^non eftj a(I nec lllud,ftytenter tempore uti, quod

m' Epaminondam o!imfeeiße, aiuftor eft fi-

Ncpos

in vitaejus. Eft enim id, ut in

no hunclocieleganter loquitur,

Ainpbff:

B ₃ D:

D: Loccenius. Confihafua(3 aftiones, Dr

temporum ingeniot ^3 ^{qua cum} temporibus ut

tonvertiacvariare(olent, negotiorumpubh- _pf

torumrationi_$ &ßatut impmi, prudenier tai

ctttemperavit,cumperpetuo depatria, avi- ^

bufquebenemerendiflud>o,cui(unsfortunat,

&ip[amvitampoflpoJutt.Q^{um cnun}confilta _nj(

temporum(int,qua inborascommutanvide«

mus, utloquicur Cicero, {d) Prudencis fa eft ineon'iliiscapiendis, ea ob oculos m,

habere, iiique fuasadiones, cauta pru- dentia aecommodare. Sicutitaquepru* qu

denriacnoninconftantise & Ievicatis eft, rede temporadiftingvere,& pro eorum jUlm(

ingenio, confilianon (emper cadem, _tej

led aliaatquealia formare,ica civiiicatis an

eft, nonadulationis, didaiuafadaque ^

nonnihil mutare,atquevariare, relpedu f0;

hominutn diverf* qui funt conditio* fai nis aeftatui,ut(upra didum- fa bi«

Th. XIII. _in,

_ po

Eft proinde fervanda jucunditas in tg

converfationibvs; fed_quatenus id per- )

niittic honeftas,a qua nelatum

quidetn

ang- fyl: adAaie-' Ith:14,E%1: a|. /,*

angvcm rcccdere licet: tantum abeft,

ut qualeunqueobcauias, quicquidim«

probisplacet decernamus⁵ vcladvelun*

tatemomnta,nihil ad veritatem loquamur ^,

(e) iive faciamus, quodita ^nunc vitio feculiinvaluit, utvulgo,oriiciofac_ingc- niofarque dvilitatis nomine cohonc- ftentur, adulatoriis iftis artibu$ (ii^mo¬

doartesvocandx, ac non potiusvaniili-

morumhominum vicia) infignei. Lon-

ge certcaliterleniit dehisolim Cicero, qui hancaßentandi artcm, vitiorum ad*

jutrtcemeße^, adeoque procul amovendam

monet.(/) & poft^pauca,qvidinquit,po- teßejjetamfiexibile, tamquedevium,quam

antmusejus, qutadättertus,nontnodofvafum

(Svoluntatem,fedetiamnutumatquevultü,

tonvertitur? Quinimo, utomni rationi fanx,italiberisquoque ingcniis Omni¬

busrepugnat,hocaflentandi,& impro- bisplacendiftudium, quocirca etiam illideditis,profantfcutmpurinomenim-

i pofitumeft ^.audiun'que fanniontsplacen*

t*> ab ipfo fpiritu Sanåo. 9 Th. XIV.

Sicut_autem,qui inhis fe^cxcrccnerf-

fen-

(•)Cic.inUliotapi91.[.inL<il .89. g-Vf^t}.v.i6

fentandi ßudiis, diverfumrcfpiciunt

fi-

ncm, itst diveriaquoque lortiuntur no-

mina. Suntcnitn tefte Cicerone, vcl Aperti, quivelquod nulfam

aliam, iu-

ffendands vfcx raticnemcallcanti vcl

ii quamdidiccrmt,exercerecamen ean- dcm,perddidiam^noniufhnent,poten-

tioribuspropterca,

ambitiofispotifli-

mum & vans gloria: cupidis, feie fa¬

rms iedandsecauia applicant, nihilnon

proalieno cibo facerc* parati,

adeo

ut

non erubclcanfjcumGnArhoneilloTe-

rcntiano dicere: (£) Ejt Genus bomwum,

ejuigjjefeprtmosommumvolunt, nertarnen funt: hos canfecior: krfceego tionparcmeut ri-deantyfedersultroarrideo, G?eorumingenia admirorfimul, _qatcquiddicunt laudo, idrur- fumßnegnnt,laudo tdqueque, negat

qnis,

nego:aitajo:

bofiremo

m-peraviegomet

mihi,

omniaa[fén$an,tsqvaftmnüeed rnulto

über»

dc hiscalibus fu»icndis,pul- cberipiummonicum

Phoeylidis,ingeni-

€_corugraphicedepinrgentis, his

vcrbis:

Md-if&TnfofcépitfKoXoLKoig ircdtpüf,

Tlc^oi vn<n®*> x,ßputnd^ ttciv 67djpcit KettgwSamuovTtz éttc/vKOpiodofy t%W(r.v

V b, Vereng, Eunuch, Act, 2«Sten »,

"åft&oftim ixiytif,

tm&cif imvjif hvtfy\*

dfjentateres

tultores defuge

men

fa,

Muhlfunt»tenimfqciipetufque

sibique,

Tempus

&obfervant,düfitquo

venter

alatur,

Pausaferunt^agre,

multis

nequeunt

fatwari.

Ex incerpretacione

Vin Amerbachi.Vel

lunt Occulti>quifubfpecie

amoris

ac

bc-

nevolentiar,gratiamac

favorem aliorurn

aucupantur, quosquoquc

malis fuisar-

tibus, artificiofecircuravcncos,incrro-

restandemmultos, quos damnainfini- tafequuntur,

fibidumaufculcaot indn-

eunt. Cumautem hi, fub fpecicamo¬

ris virusfuumoccultenc, virumque ci¬

vilera callide imitarioovennt, mulco

func

perniciofifTimi

,eoque

majori ftu-

dio,nefeintinuent,

cavendi«

Th. XV.

Hisaccedunt efptmoi, quos

fecundu

quofdam ^,

noninconvcnicnter PUeenti-

nosdixeris,quicancuraut

aliis placeant

acprobentur,

quidvis

in eorum

gratiam

facere ftudent. Hi _quamvis

prioribua

illispaulo

fint toletabiliorcs, abfunc ta-

C OQca

ittcn Scipfi.proculanoflro civili,plane

q-ic humilis & abje&iammi eileviden-

tar.utqui vircutis,^sequiatquejufti, iuf-

qued«que habica ratione ^,esreoplacen-

di Audio, turpia quxviseffe&ui darc

fuudverentur. Omnes autem turpnu- dine&malicialuperantFeri Uliadulaco-

res,quipr* terquam quodvitiispriorum fquos horumrefpe&u

manfvecos

meri-

todixeris) lc onerent; illis _tamquam cumulum,aliorumquoqueobtredatio-

nesadiieiune,convitiilquc acerbifllmts

nomen & exiAimationem aliorum, uü

prrfentibusquos

ic&ancur

canto

magis

placcant,corroduoc.

Th. XVI.

Prxtcrea cdiåisconftat,civilemno-

ßrumeura amico vero, multa habere P communis, imo vixtiimultis,fi amoris

b

affeåumexcepcris,differre. Hinc

fit

uc £ adulitor,qui uermfque firailitudinemin U

mulcisrefert, mores quoqueac

ftudia

J

corumutplurimum

fingst,quibus

tame !

&

nonpropiusaccedit,quam virtuci viciu.

fa

Eft _natnquefi utrofquefpc&emus,

mul-

n

to maximaioterhosdiffcreulia.Civilis,

cDim

ne- eniö*ut& amicus^> finccro omnia, &,

en. candidoanimo agic, quar honefta iunt ,uf- probando, contrariaque improbando:

en- Adulatorcontra lubdoleinommbus,ac

are perverfe vcrfatur,& verbisåc fa&is,du

ltu. pjlacerc ftudct. Illepraecipuarn^mouni-

lC0. camhabet mctam, honeftam jocuodi-

um tatem: hic_propter utilitatem lolam,

erj. illaprorlus negleéh, renbus expanlis

jni pilcatur. Ille vere &. conftanter _quac

»io- pulchra& honefla funtagic: Hic non mis niii limulate& leviter.nequeid Icmper,

UC (ed_proutvcllibi commodum fuerit; vel alteriusle obtulerit fortuna , nunc ho-

noreeum afficicndo, mox contemnen-

doatquc

Ipcrnendo. Similis huiceftf, Vopularis, fed^cumille, nempeAdulator J fictponpotr fputa Sc prineipemSC

erc populum,qüorum leorfim tnfuperiori-

5ris busfecerat mentioncm Philosoph»»*;)

[Ut Ev7Jfif& »

©^>51

7dtf $v\(A,oifo JtlU.et,yäOTtc^,

din o oyuetytycf tS Jq/Loii

dia I _utrumfie in honorc ißadu.

me

\

btor, Jpk.1 populum demmomts: Eftemm

riu. po^uliådulatordemagopvt. Ariftotelcs (/)

tul- occ diflentirevidetur Cicero: Vopula*

C x rem

?is

no

ilit

lioJ (i)Iii, f. fot. e*t* IIr

rem dicensquieaqux ditit quaque facit»

fc

multitudinijucundaeJJevuU (Q aadicque Cl apud eundem

poft

pauca

,plebtcela. tl

ui

Th. XVII,

cii Contraadulatorcs ha&enus, inexcef- lr fu peccantcscontracivilis noftri

ofiicia

f

«dum,nuncmorolos videbimusjncon- r<

trariatn partemdeclinätes,& (uteos

de-

fcnbit Philolopbus ) (/)»

avltTttvovTts^> ^ tx Ävretv

xJ\'

ctixv

iPpcvTt^ovTif. in omnibus adverfantes, ntil- Xamquefbt hvbmdam rationemputantes tie

vi

moleftifnt.(l).Bernardo

intcrprete.Qui

n<

verbis fadisque difticilcs, vultu torvo feveraaue fronte incedentes, prorfum cj nullisplacere curant, verum contcn- ctonibus, litibufqueomniarcplent,qui-

oi

bus vinculafocictatis humanst, quantu pe

inip(isefi rumpunt,& commercia

ho- fti

jminumfolvunt, _quos proinde tantum qt abeft, utquisjure laudcC tanquam vir- ^

tutis vwmcalcmtes ^, ut etiam longius

I l?

t!>oIto, a civilt noftro ^, quam

yi

illos de quibus luperius adum

eft,abef*

fe ki

k'Orif, frt4 Stßhf.e>,xSt AguertgJVifm; ö»

it, feccrtum fit,habcnt enimiJIi quofdam

,uC cumhoc uoftrocommunesa$us, _quan-

tumad _externa,benevolentiam nempe

ut capccnt; hivero, non tantum in defedu peccanr, omitrendo ^caquxgra-

«am concilient, verum etiam ^con- ef„ trario omnia agunt medo. Ådulatorc»

cia tarnenhisefTedetcriores ^{& noccBtio-}

>n- res,nonfacilcnegaverim,

ic-

& Th. XVIII.

•l%v

ul- In iifdem cummorofo vitiis,_quam-

ne visnon peromnia verietur fuperbus, jui ncque cnim tam contcntiofus dievide-

vo tur; plurimatarnen huiccum illo,qua

im exteracommunis,cumoeque hicquic-

:n- quamcomitatis, in convcrfationibui

ui- oftendat,verum omnes prxfe, alto fu-

itu perciliocontemnat.ommbufque ad fa-

10- ftumcompofitis, vix ulli ^ne (alutatus

un quidem refpondere dignetur; verbo:

jr- Nec vifufncilit^necdtciuaffabtlisvlli.

tus I l^thabettritum. Quod icidem^cumci-

<n vilisnofiriingenio pugnstt,qni fibi di*

ef- åum _{putatetiam hoc,} aliquoties iam

fe

I^udatiFhocylidis

monicum, ciusdem

♦* C _j ob-

obfervantiffinius.

Mv\ycujpa<n(pirti fiyr ciAxy,/ntjr cvitzAxtu p(D(

Nec vires, nec opss, nectejapientiatollat, quin& quacunquedecaula,Non enim e]

ignorat.Neque vtnumaußerum %hQu?gra- ^fa

tum,neque moreseUtos converfationi,utbfr <j;

betGuayfittt [m)

'

Th. XIX. ₀₁

\

. 79

Superbiam dum ceu peflcm fugit ^fa

civilis,ne quidarroganter afe commit- ^[a

tacur, verecundiam haud ^a fc alienam '_w- cfle putat,utpotcqui, xt?

a,vruv'G.

Xj

*»V-:

^ra

tus_, us etvoLt-xprfåh k epetk x™få jl<

i Ka^TxsAr^cv ttoati k ttvcvtus ivÅaßvfßarrxqt }ri

a)Aa> ipettc*ots ni

Neque cunfta&omninout

im^uåens

&

diett

^ra

€£agitwequeporrout attonitut, inomni^ ^au

omnino trefidabit;^verumagetjequeturque,

ubi% _{& qua,} &quanrto expediat4 Dicente

Ariftotele. (») Sic enim fe

gerendo,

magnam gratiam acqairit.

(o^vSedneC

repugnatnatur*viricivilis, gravitas

illa L

quå fua digmtas & eminentia Magna-

trbusinjungit,cum quodamtamen tem- ij PC- _QU

\m) Libro: ficundo pdg.rH; tjo, (n)Mtfn,7Vl#r« 1

X. €*£.27. {o)£(dißaßniUp,fl 1j.

pcramcnto fvavitatis. Hi _namque nedecrimcnti quid capiant, debitxfi-

At% bia fubdicis rcuercntia:atqueobfequii,

,m cxiftimationifque, vel quoque amoris

ia'_})(ie faciantjaéturani, adeoquc inutilesred- dantur, gerendis hononbus amplifli-

mis,quibus (ua^virtuscosprzfecjc, hinc ore,vultu, totoque corporis habitu

nTrfé-mvperfons, officiique luifollicitc lervantactuentur:icaquidem, ut comi-

lC" _t

as lüorum,non[me feveriiatefit ^,necgra-

l®

, vittußne facilitate, quodmorumcempe-

■ ramentuminAtticolaudatNepos. Ncc

aliter Tacicus Agricolam, dicens:

j triflithm

& arrufantiam, £? avd-

H° ritiam exuerat: ncc zHi quod eß

Clt rariffimum. aut facilitoi autoniatem _,

,«vauiU5 , UU4lttUiV|Vfw au IJV^^VIX/ iiiv»iA4

m*

1/upra

diäa commendant, ita inotio &

^ quictc,

joci

falesque,

non

minus

cum Th, XX,

o,

JU- (f) Tae.io wp. 9.

jucundum

rcddunt Sc

gratum.

Eft

nära-

que maxima

horuiti, jucundias

^noo

fo-

lum, Scutilicas, verumetiampulcher-

rima cum honeftate confenfio, dum

mcdiocrcsfunt. Audiendus hiceft Se¬

qui, q ti

od

naUatuT ex

ajjiduitate

neca

ni

laberum^,hebet&twqundam&

Lungvor

am¬

merum;Dandam ciaremonet,

remiflionem

•mmis, fic meHeres nertoresque requietos fur^ere(q)

quod ftceftert Catc:

Interventtuir, nonnunquam

f£iudi<l turis,

Vtpoffisanimo,quemv/s

fujferre lab

orem.

Veniunt autem hic mihi nomine

joci

oronia, honeftaputa, qua:opponuntur

rebus fcriis. Etfi enini nonignorem,

ludos

ajocis^ic diftingvi folere

, ut

illi

infaéhs, hi inverbis lint,• ut ex

Aufo-

nii

Popmac,(/)aliorumque fcriptis cerni- P*

tur ;tarnendiftindiohatc perpetuanoo

eft, neapudprobatos

quidem

autores,

utpatet cx Jeneca,

loco fupra allcgato

ubi poftquam

adjocos revocandara

mentern monuiflet,probat hoc

ftatim

exemnloSocratis, com pueris

luden-

tis; Catonis, animuntvino

laxancisi

Scipionisque

faleands:

ut

nonpoftitno

_con-

(q) Sttiecadttrsnq;<tn\n»4.c/iP. *5.(r)

Difrmorfili

Mjfr. S. (/)dtdißtrmm yerbornm

qi

an

fe: Cil

ru vii tt) un

conftare,

qnid nomineiflo intellexerie.

Piuribulquccxcmplnidem

docct

Valla»

Th# XXL

Commendanc autern Civilem,jocj,

nopronnfrueomnes,

(cd

fponccoblati,

non quarljci: honefti, ^non turpcs:

Ju»

cundi& Ivaves, non cum ccntumeiia acerbi: Perfansc, orliciifq*?e noftris ^,

tum eorum quibufeum verlamur,con- grui, adeout noniubditisapud regem5 Libcrjsapud parentes,

lervis

apud

Do¬

minos , quibusvis denique,

apud

quoslibet sequa lltjocandi poredas, ha-

benda _quoqucinbis, accur.na ratio tc-

porum, nc lu&nofls, &-caIamitatum

omnium plenis? Locorum, nein tem-

plo& curia: negotiorum, ncin leriisat- que arduis, live dicantur , live audi¬

aturcxcrceanturve.quinon abfque of¬

fenflonefiint joci. Podcnt ctiam aliaf, Circa hos, adhtbrri obfcrvacioncs, ve¬

rum quoniam vcl roed^ocricer

lenfato

viro , nonpoiTnnt non in aprico ellt ^,

niijorinobispretioerit, ål ^opera &

ole¬

um_, quamutinuriliter-2 orof

jndamr),

Th XXII

Conftatautem fatisexhis,quamlon-

O ge

ge

abfit

^a

noftrofeurriUtas, illiberale

nm- peiIInä, petulans,

flagitwfum,

ßfobfcoenü

genus

jocandi.(fQuoQirc2

&hoc ßbi opti-

inc convcniciis nomen, a tncu^ deriva-

tumacccpit, quoddam feäaturridicu- lum, non dubitet, turpia & obfrccna qustvis, Libcris & ingenuis omnibusi 1

indigna,acqueodiofaeffutire. Scdnec *

minusdedecct Civilem noftrum.inal-

terum excreinum abirc, & fciuper rufti-

ca quadamtriftitia, & aufteritaccince-

dere Ut fit iilc» _fJivjT dvnf peÅtlövlt

hiyoev, Totf Tt toyün

2</esibfe_qutcquamrtdicuhdit^ens,netjueali¬

asdieentesaquoätmoferensiuztaLjdeferi-

bitAriftotclcs,(/) verumvalebit& hic, quodidcmille.deuniverfa noftra Philo-

fophia

meritiHimus, deremperantiaH

fortitudinc dixit l\ rutfcpowvn

\jzzif\szrepßoÄiig£eXKeklea?,

\jzxrvJWutevTyr®*ruCymjj.Corühiturtempt- rantiadgfortttudo, aberceffu(gdefeftu^, &

mediomtateverotonfervatur4 Th XXIII.

Antcquam fuprcmam, difiertflt'un-

culx (ft ^Cie Hb* l. offic. iCIa

IV4NitoMihitap, 8. (»;tEtticadNUotn-.tap:t*