• No results found

DlSSERTATlO H1STORICA

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "DlSSERTATlO H1STORICA"

Copied!
58
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

/. N. J.

DlSSERTATlO H1STORICA

De

MONASTERIO

WARNHEMENSI

III

tf^ÉSTROtGOTHIA Celeberrimo.

Quam

Ex confenfu Ampi. Facultatk

Philofopb, Academ. Upfal.

Sub PRiÉSIDIO

Admocl Rev er, ér Amplijf. VIRl,

Dn. OLAVI C ELSI It

S. Th. Do£t. L. O. Prof. Reg. & Ord.

Publice exciminandam fiflit

Stipendiarius Piperianus

Petrus Breander

IV- G 0 T HUS,

In Aud. Guft. Maj. add. IV Maji"

MDCCXX-III, horis ante meridiem folitis.

VPSAUAS, Literis WernerianiS.

(2)

s:^e r:*. m:tis

MAGNä fidei viro ,

Nobiltsßmo Gen

DOMINO,

Dn. BENED1CTO MANNERCRANTZ,

Chiliarchsc locum tenenti Strenuiffimo, Avunculo,

Sc

M/ECFNAT1 EXOP TA TISS1MO,

s:/£ R:/e M:tis

magnffi fidei viro,

Nobilisfitno Generoßsßmoqae

domino,

Dn. j o n je

WULFVENST1ERNA

Palatii Ordinis Equeftris, quod

Holmiée eft, SECRETARIO

maxime Incluto.

MMCENATl BLNIGNISS1MQ.

(3)

S:^ M:tis R:/e

MAGN/E FIDEI VIRO,

Nobdisfimo Generoßsßmocme

DOMINO,

dn c a r o l o

MANNERCRANTZ,

Militke Navalis Majori

ForciHimo , Avunculo,

&

MM C EN ATI OPTIMQ.

Nobilisßmo Domino,

dn. laurentio

kiellman,

Legionis Weftro-Gothiae pedeftris

Centurioni maxime ftrenuo,

PATRON Q impenfe Colendo,

(4)

T Ndignum pr or jus & pietati mea

* mconueniens ejjet, [i o blat a hac

qualicunque occaßone, b enefiwo¬

rum rveftrorum, Ma:cenates O- ptimi, publtco pr&conio abßine-

r<5m Etemm cum for tun a mitio-

m auBores extiteritis mihi, Vo¬

bis quoque jus competit, wow rationem ßudiorum meorum éxigendi, /dW £5* eorundem, y?

ju, repetendt fruBum. Accipite

itaque ceu devoti animi ptgnus,

fjuam nominibus ueßris confecro

hißoriam ..A/lonaßerii U^arnhe- menßs, in communi naßrum na- ta/s folo quondam celeberrimi.

6W773 <?/kf amcemtatis,

*oél folo nomine placere posßt,

p£r tenuitatem Alu

nerv&

(5)

nerva diminuta, d Nominibus

J/eßrit jplendorem mutuari avet.

JDe cetcro Deum Opt. Ada,x. pre-

cor, veltt vos, Maecenates Exo-

ptatisfimi, perenni incolumitate,

Cff longa florentisßmorum ferie

annorum clementer be are

Nobiliflf. Generofiffimorumqs

Nominum Vcftrorum

Cultor humillimus

Petrus Breander,

(6)

Jpågfdbrabe

m BREANDER,

jag ett tit) bar feti/ bur'ljmeb fragen tubba

©ånaft fom bag lagt an/ af utur glomffan*

boba

©f ®arml;emé Flojier bra / fä bar jag ofta fagf

Änapf louav fig tljen jtit t reban ti;er på lagt.

5J?en fåff til fmar: btrab lon? fl;er öm må tibert

borna/

£pe gamle trårf år luff bod) uti minnet gtoma

£åc bwtlar unber jorö / til prof jag fåaa Fau/

Xben fom bar Stockholms fwb/ <£r fobjlo ocf

lagf an.

3fag menar Birger Jarl. 25lanb J«lar Fnapf bané måfå

^ar©mergef nånfin baff. ^embunbrab' åbr tilbafa

©nart rådjnaä/ fet>an ban t[)e bråpltg £)iotfar$

tfab Sab' an/ fom frofjar trtftmång anbra/ jlonf på

trab.

$år til jag ftraraf nogb: trtb £Bctrnbemé fåcFa trallar

3Mof munfarS fåncFte jag od) •öeräanffona# * ffallat

©full'finttaé/men fber år / jag b&r/ måttg raritet;

£t) lönar ftg ocf trål €r ib od) ftitigl;et.

3fag onffar ocffå fljct/ for all fben flit od) t'ftrer

^ ba'n al låra mtg / af <£ber £tmlen gtfirer/

£irab l)åljf <ir nyttigt år / af timltg båfnab bår/

Od) fibff en ctrig ro blartb helgon alla fber.

JOHAN WuLFVENSTIERNAt

* hfc; Spuriorum, vid.RuniiDudaimpart»2.p«^é»

(7)

Caput Prius

ETYMOLOGICUM.

THES. I.

D argumenti

hujus tra&ati-

onem nos fta- tim accingen-

tes, ab ipfa vo- cis etymologia expendend«a_.

commodidime aufpicabimur. Ad- pellationem traxit monafteriumL.

nollrum å Bernhardo, non uc qui- darn volunt epifcopo Scarenliutny qui circa initium (eculi XIII vixit;

(ed ä Bernhardo Claravalienfium in Gailia abbate, Sc ejus regulae

fe&atonbus a). Quos cum Sver-

A -che rus

*)Celebt8oR*£r. Benz, dnn* in Faß. p, Zig.

(8)

2

cherus rex Svedas &EfchiJlus Dä¬

ri i as primas, miffis in Galliam li¬

teris & nunciis in Scondiam attra-

xiffent: eorum nonnulli inGothia,

& quidem hoc monafterioy federn atque domicilium na&i funt. Idcp

liberalitate ac beneficio nobilis cu-

jusdam heroinas faéium , qua? lo-

cum illum , cum pagus eflet rufti-

cus, & diceretur (Bfotfte/ religi-

ofis hominibus confecravit^). Hinc

initio diflum efl Bernhardshem i. e, Bernbardinorum domicilium & habt-

tatio: ht concifa voce, Warnhem pro

T erobern. B ér W ob mclliorem pro- nuiiciationcm mutat as fuifje, ut Bal-

dem arus pro Ufaldemarus, res efl no-

tijpma c). Erat hic Bernhardus in

Bnrgundia, non procul Divione,

circa annum Chrifti 1091 nobili

& honefto genere natus. Qui ad vi-

tam monafticam, ab ipfo quali ma-

terno ubere propendens, non glo¬

rias, b) Mcff. Sc ond. Tom. I.p. #8. Cd 11. p. /.

O Benz, in Faß, c it. p. Cd . p, 40.

(9)

3 ria?, dignitatis aut eminentia* cu-

pidus, led literarum ftudiofilfimus

fertur fuifTe. A quo inftituto, ne

res ulla animum (uum in juven-

tute abftråheret, ad ea fe recepit

loca, ubi otio 6c tranquillitate ab-

undare podet. Prima tirociniiru-

dimenta depofuitfub Stephano cce-

nobii Ciftercienfis abbate. Qua inftituente, tanta cepic incremen-

ta, ut non modo focios prarcur- reret, fed 6c fpem faceret, qua?-

dam per eum commoda confecu-

turam ecclefiam. Cum ibi ad an-

num usque xtatis 24 vitam degis-

fet, ipfi omnium iuffragio, tunc

nuper ere&i monafterii Claraval-

lenfis cura 6c procuratio, abbatis

cum nomine 6c au&oricate deman- datur. Qua diligentia hane fpartam-

ornarir, vel inde judicare facile-»

ed, quod ejus deinde regulas atc$

leges cemulandi ubique terrarum pene immenfus ardör extiterit_,„

Nam cum in multos ramos diver-

A2 fifli-

(10)

4

fiflimarum religionum fe(e difFun- dens ordo Benedi&inus, vitio Pon- tificum Romanorum, alias atque alias vivendi rationes prsefcriben- tium, usque adeo defle&eret, ut anirni inde hominum diftra&i, quid potiflimum facerent aut cre- derent ambigui eflent: fa&umeft,

pt reformatione fua Bernhardus ordini Ciftercienfi, cui rigidiora^

vita? inftituta propofuerat, & in_»

multis emendatam refinxerat, tan- tum conciliaverit auétoritatis, ut mali hujus extirpandi, intra fecu- lum ferme per rotam Europam-,, quafi unicum medium omnes am-

ple&erentur d). Ob has quoque

rationes ad nos introdu&um fu- ifle ordinem illum, non pauco*

rum teftimonia loquuntur»

THES, IL

Cltum fuit monafterium Warn-

^hemenfe, in territorio Wefter- Gothiae d) Job. Jacobi Hoffm. Lexlc. Hiß. Univ•

Tom, /. Lit. B & C p. jz/, 8/8. 881»

(11)

Gothia? £Baßc*J£dtat) / Tub ipfis

montis radicibus , qui denfiflima

obfitus filva 33tfltttgen nuncupatur,

& quidem ea montis parte, quå

occidentem fpe&at. Loco fane_»

amceniflimo, & natura? ludentis

oble&amentis pleniffimo. Quippe

tot exhibet fpe&antium oculis o- pera, qu# manu & arte fa&a imi-

tentur, ut merito dubites, anuspi-

am terrarum plura quis (it depre*

I henfurus. Habet h#c regio cam-

pos & planitips frequentes, non y minus oculis & animis hominum

oble&andis, quam herbis,gramini-

busque gignendis aptiflimas. Quip¬

pe hi campi, nonalto & infoecun-

do fabulo obruti, (ed pingvi &

molli gaudent folo, multorum la-

euum, fluminum & torrentium«#

rigantnr aquis. Certe in territo-

rio hoc ®aüc^drat)/ ultra 120 lacus, eosque omnes pifcofos,ali- osque.aliis majores, numerari con-

ftat, Inter filvas, queis in homi-

I A 3 num,

(12)

6

num, alioromque anirr.alium com- moda ha?c terra admodum eftfre- quens, quam modo dixi 23tümgcn

praecipua eft. Cujus hoc majore

uriiitas cenferi debec, quod non accolis tantum ligna & a?dificio-

rum materiem abunde fuppedi-

tet, verum qui hinc in ingentem .planitiem, vulgo galfbt^cn lon- gius recedunt, multa interdum ex

hac fentiant commoda. In longi-

tudinem duorum cum dimidio;in latitudinem, ubi lador eft, unius

procurrit miliaris fpatium. Altitu-

CO vero, pro montis, cui infidet, dispari faftigio, qui in multis iocis praeruptis rupibus afTurgit, in aliis fubmittitur, ina?qualis eft. In ver- tice montis varia arborum gene¬

ra, ut quercus, betula?, alni & abi*

etes, magno numero gignuntur.

Pinus autem omnium maxime eft

frequens, perpetua comarum vi- riditate amcena. Qua? quidemo-

mnia, ne vapore folis inarelcant,

lacus

(13)

7 lacus complures in ipfo montrsca-

cumine ehullientes efficiunt. Hinc

per declivia & fubje&os campos,

frondentium arborum ramis ac vir*

gulüis, inprimiscoryli, tilia?,fraxi-

ni, «Sc aliis, fterilibus paricer &Fru*

dtiFeris, undique contegitur. C sete¬

rum ancequam hac filva egrediar,

verbo (altem attingam animalia_,,

qua? in eadem pafcuntur. Admi-

ratione dignum eft, in una tan»

tum parte ejus, cui nomen a pa-

roecia vicina $3tlinljembébet<5 fece-

runt, ingentes cervorum greges femper oberrare, haud aliter,quam

fi vi/ario inclufi fervarentur, Unde

& hic locus per longam retro an-

norum feriem, peculiaribus regum

noftrorum munitus fuit mandatis,

qua? diligentiorem ipfius, quam

aliorum per Gothiam locorum in-

jungunt cuftodiam. Deniq? é re- gione monafterii hujus Collis emi-

net terrenus, Jptmttteföbetg nomi-

natus, lua non minus altitudine.»,

A 4 quam

(14)

s

.

quam multis 5c proceris arboribus infignis. Quem diceres ab ipfa »

natura deliciis zeftivis deftinatum.

Circustus ejus mille aliquot pafTus comprehendens undique fpatiotis excipitur campis. Poteft praterea loci hujus amanitas vel hfnc afti- mari, quod dignum manfione 5c fede fua priftini Gothorum reges eundem duxerint ,quorum regiam quondam celebrem, Axévald, in

jiifce campis conftitutam fuiffe re-

perimus. Abeft inde haud procül pra?dium quoque regium Jpetjen*

torp/ quod menfe Septembri anni proxime prateriti infelici confla- gravit incendio.

Caput Posterius

HISTORICUM.

SECTIO PRIOR.

THES. I.

MÖnafterii fimi Wartihemenfis olim famigeratis* deli»

neatiofaern qualemcunque

exhi-

(15)

9

exhibiturls nobis, non minns ne- cefTarium quam conveniens eric,

in ipfa fundationis ejus primordia

inquirere. Quo cognito, verifatis fundainentum folidum fterni, &in hiftoria iftac tradenda felicius nos

progredi pofTe exiftimamus. Quam,

vis aucem inter antiqua eaq; pau- ciffima monafterii hujus monu*

menta, qua? ad haec noftra tem-

pora integra transmifit vetuftas$

mihique videre contigit, ne mini*;

mum quidem veftigium fuperfit,

unde incunabula & initia ejus eru*

ere pofiimus: nihilominus tamea

omnem in ifta re fcrupulum no*

bis eximit induftria recentiorum

patriae hiftoricorum, qui fugitivas quasdam rerum memorabilium in feptentrione noftro primis Chrifti-

anifmi feculis geftarum fchedas &

reliquias collegerunt, & ab immi-

nente interitu vindicarunt. Harum in numerum anonymi veteris bre-

I, vis illa chropologia referenda eft,

quam erudiflimis in Vaftovium^ 4i

A 5 notis

(16)

10

notis fubjunxit Celeb. Doft. Eric.

Benzelius. Illa vero fundationis tempus his indigitat verbis : MCL

conventus fratrum venit in Warnhem e). Ha?c fententia Johannis etiam

Magni/) & Meflenii corroboratur

fuffragiis^J. Quid vero alios quos- dam moverit, ut prolapium coe- nobium , & incolis jam vacuum ,

circa hoc tempus reftitutum, ac

novis in demortuorum locum in#

ftruåum fuiflTe monachis: origi-

nem vero longius, ab ipfo nempe

tempore Ingonis III, arceffendam

efTe judicarent^), haud fåne intel- ligo. Poteft enim inter alias, quas

eorum fententiam impugnare vi- dentur, haec potiflimum adhiberi ratio, quo ordo ifte Ciftercienfis,

cui primo habitandum ceflit cceno- bium noflrum, ad hoc regnum.#

nondum penetravifTet» Ceteros

vero

e) Benz, in Vaft.pdg, gz. f) Hiß. S-Gofh.

Z, XVIIL C. tp. g) Sehonå. Tom. IX. p. 1p.

h) 0£rnh. Lt IV, C, i,h. $ & C- j. n, 116.

(17)

ii vero, qui a vetuftiöri inicio nata-

les ejus repetunt,' modo didli as nonymi veteris chronologia defti-

tutos fuiffe, facile perfvademur.

T HES. II.

*

~Clc ex fide digniffimis chronolo-

^gis derconftrato tempore, quo fundatum fit Warnhemenfe mona- fterium , ad propofitum non minus pertinebit, fundatorem ipfum, cu¬

jus aufpicio ccepta acque promo-

ta fuerit aedificatio ejus, inveftiga*

I re. In eo vero defignando li¬

cet non minus diverfe ientientes qccurrant,ramen non dubito, quin

felicicer reperto fundationis tem¬

pore, ipluin fundatorem facile et-

iam eruamus. Hoc enim cum-,

annis, quibus habenas Svio;Go-

thici regni, finguli reges capefli-

verunt, collato, haud magno ne¬

gotio eundem nos quoque digito quaft demonftraturos coniidi-

mus. Quamvis autem ftatuant»,

quidam,

(18)

12

quidam, uti dicebamus, prima ejus

fundamenta ja<£ta fuifle ab Ingone III, SveoGothornm rege /) , 5c alii

Canuto Erici Filio rribuant/é ;con-

jedturas tarnen illas temporis ratio

evertit. Ad Ingonem quod attinet,

non illum au&orem agnolcere^

poflumus, Conftat ex anteceden- fibus monafterium noftrum con-

ditum fuifTe anno Chr. 1150, Ingo igitur integro fere feculo ab eodern fuit remotus /). Nec convenit ad Canuti tempora refqrre, quando- quidem monachorum multitudine

&juftis reditibus fioreret, quum-#

ille imperii gubernaculis admo-

veretur m). Proinde re&ius, uti quidem puto, Ericus Olavi ^»Jo¬

hannes Magnus 0) & Meflenius/»):

calculum pofuere, qui ccenobium Warnhemenfe Sverchero feniori

primam

t)OErnh.L. IV.i.f. k)Vd(l.p,yz. l)Benz,

jlnnot. in Väft. p. 40. tri) O Em b. L. IVC. 7.

init. qui dicit Ca nu t. ad imper• dtcefttffc d.

Chr. nö8é n) Lib.II.p. 83. o) citate Joco, p^ Sc ond, Tom. II. p, /.

1

(19)

primam originem debuiffe content

dunr. Arque Luic léntentiae fub-

fcribere non dubitamus, cum aetas

hujus regis in iliud incidens tem- pus, eandem extra omnem dubi~

tationis aleam ponat. Erat hic

Svercherus nobih & fummo in O-

ftro-Gothia genere, parente Cor-

nucha, vel ut quidam volunt-j, Cornuba, Kindia? fatrapa, natus.

Cui ob fapientiam pariter ac ma*

{ jorum claritatem, populus ad Go-

, thiam orienraiem fpeÅans, quidiu i1 fub uno cum Sveonibus imperio

vixerat, poft mortem Ingonis &

Ragvaldi regni habenas permific.

Cumque civium incolumitati non itiirius quam majeftati fuas eximia prudentia confulerer, ipfum quocg Sveones , poftquam aliquandiu O- flro-Gothis imperallet, natalium virtutumque ejus fplendore pro- vocati, Gothorum conlenfu regem Tibi defignaverunt. A quo tempo*

re utriiisque regni infignibus coij-

decora-

(20)

*4

decoratus fuit. Hic in promöven- da religione Chriftiana quantum elabora/it, vel inde promtum efl:

judicare, quod divini cultus mini- ftros, honoribus, privilegiis, pro- ventibus cumulatiflime profpexe-

rit, facras a?des accellionibus do- tarit, monafteriispartim necefTaria providerit, partim nova,utAIva- ftrarn & hoc noftrum Warnhe*

menfe, ab ipfo fundamento excita- rit, ut verbo dicam, falutem &

propagationem ecclefioc usq; pro- moverit, donec domeftico fcelere

interemptus efTet. Sed ad rem i-

pfam, & quidem ad Meflenii fen#

tentiam ab ambiguitate vindican- dam revertor. Dixi modo in ea

fuifTe ipfum fententia, Svercherum modo memoratum , Warnhemi-

um erexifTe. Attanrien alio ioco fundationem ejus Carolo Sverche-

ri filio tribuifle deprehenditur q).

Quod quidem facili negotio con-

ciliari poteft. Liquet enim ex an-

nali-

Analett, Tom. XII. p, toS\

(21)

if nalibus, Svercherum setate jarrL*

grandem, filium fuurrr Carolum in

confortium imperii admifide. Qua-

tenus igitur, una cum parente_>

fuo, regno pra:fuit, non immerito

narales quoque monafterii hujus

ipfi adfignari pofTunt. Cavendum

autem, ne ad ea Caroli referatur tempora, quibus, mortuo paren-

te Sverchero, & qui patri proxi-

me fucceffit Erico, regni guber-

t nacula ad eum folum devoluta funt: *

f quippe qua? pofteriora , & origini-

bus inftituri monafterii noftri re-

centiora.

THES. Iii.

Quemadmodum conftruendis religionis in ccEnobiis par-

tem non minimam pofuerunt ma-

; jores: ita circa reiigiofas iftas fo

cietates maximam providentiam^

& curam eximiam adhibuerurit,,.

Fuerunt enim fingulis monaftetiis

!'; fui abbates, & patres aflignati,

qui non tantum inftitutioni, vita1,

«norumcjj inter eos honeftati prse-

fiderent,

(22)

t6

fiderent, Ted qui reditus, eorumcg

jnftam difpenfationem , qua pan_/

eilet sequitare, curarenr. Horum quiderti juftam feriem exhibere^

potes non fumus; quaedam tantum nomina fubtexam, quos vel ex membranis ad harc usque tempo-

ra fervaris in archivo antiquitatis,

vel aliunde, monafterii hujus ab-

bates fuifTe, acceperimus. Horum

é numero fuerunt. A. Chr;

ULPHO, primo Warnhemen-

fis coenobii abbas, poftmo-

dum Scarenfi cathedra? e-

pifcopali admotus r) ' 1265

HIALMDORUS - - 1^23

WÉRMMARUS *) - - 1343

SVENONGUS -

-

1347

HERALDUS - - 1396

ARVIDUS -

-

1467

BERO -

- -

1482

jOHAN ©iVCllgOtt - 15yO

Equidern

r) Rever. Spegels Hift, Ecclcf. p. ipo.

tJ.HAilorph, Chrcn, Rhythm.part. 11p.if.

(23)

17

Équidem longe plares fuiffe, ex

ingenti temporis intervallo, quod

inrer originem 6c finem monafterii

interceflit j Faciles colligirnus; fed,,

Ut di&um , präster enümeratos vecuftatis obliviotie casceri, quan-

tum mihi conftatj fepulti funt o-

tmies*

THES. IV.

\ yfOiiaderiurn Warnhemenfe é-

am ob caufam conftrudlum-i fult, ut Bernhardini ördinis mona-

chi é Galiia nuperäcciti, commo*

diorem, quam quas locorum illis

initfo deftinatorum conditio polli-

ceri videbatuf, habicandi fedeni-.

nancifcerentur. Nam Meflenio te*

lie t) prima illorum colonia ad In-

teroe traduäa fuit; unde propter lod ilnguftiam, ad Longen&s poßea, tan¬

dem ob e an dem c au} am Warnbemiüm commigravit.

B THES.

i)Scond. Tom. //. pag. i.

(24)

*8 ! THES. V,

Quanto zelo majores religionis noftri promovendas' flagrave- ]

rint, fundationes vel maxirre mo-

nafteriorum per feptentrionem fre«: ^

quentium, & religioforum hörni-

num, qui in iisdem commode fu*

flentarentur, ingens numerus ple-

niflime evincunt. Neque enim^

reges modo & principes, ied &

inferioris ordinis cives, quantum fingulorum facultates paterentun,, ccenobiorum curam aa fe pertine- >

re arbitrabantur. Itaq; temp]3 &

monafteria impenlis regum exci-

tata, aliorum deinde libcralitate-»

au&a, femper in majorem fplen- didioremque. conditionem evehe- bantur. Ut ad Warnhemenfes re*

vertar, praeter ampliflirrosreditust quibus ipfos ornatos voluit Sveo-

num, Gothorumque regum mu-

nificentia, plurimi é magnatibus

regni, qui locum illum corporum

fuorum fepultune deftinarant, lar*

(25)

i 19

giflimos illis proventus attribue-

\ runt. Interimmobilia, ut vocant, fuerunt majus & minus 3(at'0é in parcecia 9lU1prte()årat>. Qua? qui-

dem pra?dia una cum pifcatura,&

aliis adjun&is pofleffionibus, duo equites aurati Age Axelflon & Lau¬

rents Ulftlon monafterio addixe-

rant. Adjeéla ipii prasterea fuit parochia 2unDbp. Qu^ initio ca¬

thedra Scarenü adfignata, poft- modum, utpote opportunior, nec longius remota, per legitimam«.

mutationem a Scarenfium Epifco-

po Johanne & Arvido abbate fa-

&am, pro £ut>ta Wermelandia?,

monafterio appropriata fuit, Ac*

ceflere hls in Uftoftva propeMa-

riceftadium aquatiles mola?, & in Wermelandia? paroecia Ußato pi- i' fcatune pars, gapafoté nominata,

THES, VI.

Fuit perftitio ea majorum noftrorum ,ut in templis maxime, fu-

qua; monafteriis jun&a erant, (e-

B z pulchra

(26)

20

pulchra fibi pra?optarent, idque^

procul dubio ob eam caufam, uc quo propius ad ccenobia conderen*

tur, eo afliduiores pro animabus

eorum eflent apud Deum mona-

chorum intercefliones. Proinde_»

cum fimilis monafterii Warnhe- menfis ratio fuerit, é re eft, ut

eorum quoque nomina , quibus

hic locus requiem praebuerit, in-

veftigemus. Sunt autem praßte alios praeftances, & magni nomi- nis, heroes, quidam etiam,ut_»

nos veterum monumenta docent,

Sveo-Gothorum reges ibi contu- mulati. Quorum licet de nomini*

bus parum certi fimus, numerum tarnen eorum fepulcra illa quincß oftendunt, quae Celfiflimus Comes Magnus Gabriel Dela Gardie,

una cum templo hodierno, ad priftinam formam refici curavit.

t eft rex INGO. -

In (epulcrali lapide ejm h*c verba leguntur/

Hic

(27)

2 l

Hic fitus efl rex Ingo, qui nil

fecit unquam contra leges, re gno pree-

fuit fide ftimma, Scamam aß er nit pa¬

triae , qmnquies fuperatis Dank. Ce-

cidit fcelere percujforis in Scania , an¬

no Domini M L XI V.

In fapide parieti affxo.

Hic ßtus efl meritis jibi qui diademet paravit Ingo, flos populi, Svecia prifca, tut.

Qui regere exemplo patriam

'

b ene novit,

una

Dicere iura olik, d cere jura Jibi.

uem rata Concordi memorant fuffrat gia Fama

Moribus a redo, ml abiiße flik.

Claruit & hello felix invid aque virtasi Quiq; domi clemens, acer in hoflefuit.

Oadibus hoc Cimbri proprik Mojcique

jatentur,

Vidorique it erum Scania junda Ga•

tho.

Nunc cink ipfe Jai jacet adfundamina

templi, Pramiaq; optaU magna quietk habet.

B l I ti

Q

(28)

In lapide c regio ne parte ti a fix o,

Jjpdr Itgger bcgrafrocn Ingo I

©trea ed) (Blotta Äomwg i met tbet namnet tben £retje. j£>att åU ffate^ ftorltgen af jtna unterjåtare/

efter jjpan ftprteSinerge mettreng*

ftap/ od) brot aitvig ©tnergeé £ag/

l()e t btravje (antflan trcteifagne

iroro. Jpan tränt ©idne met fem ftvtter unter ©trerge igen / od) ba<

De tbet i t vt) dl)v unter |tna banb.

(Ena natt trart ()att t finc fang mor*

tat af ©fåntngarna dt)r MLXlV*

Dä ginge 3Bdft--<Biotba tili od) b ovo

^onom beut ttU %amalt/ eebfate ftg aftrtg fortrtnna ten (Taten; bau jovtateé i 2Band)em/ od) unter fin ften bar feitoger bmtlar.

Harum autem infcriptionum fi-

des maxime iaborat, nec falvo füh- dationis monafterii hujus tempo¬

re, quod afferuimus, conftare fibi potefh Meilenius certe longealia de regis hujus fepultura nos docet. Ita

autem iJle : Ingo Scanorum perfidia

iwfte

(29)

notte occifm, in Veftro • Gothiam re- portatur, non ccenobio Warnhemem

//, ut commumter hifloria teßatur

Svecana, cum illud nec dum prima pmdationk jortitum fit pr 'tmordia, quod

in vita Sv er eheri regis pr ob an dum efl\

Jed in ccemiterio ecclef£ Hongren

fs, prope curiam regiam lngetorp,

& moiißemerium Guähemenfe huma- cu>

tur ii). Cui fententi^, utpote ve-

rifimiliori, lubentes adftipulamur.

Bsatum autem Shefterurn, qui has

inferiptiones confignavit, in erro-

re confirmarunt forte Laurentius

Arofienfis & EricusOlai: uterq;

de origine monafterii hujus, nec

non loco fepultura? Ingonis pra>

poftere judicantes.

Hic autem nobis non eft

prsetereundum, opinari quosdam,

quo diverfas has fententias con-

cilient, ofla hujus regis in tem- plo ecclefi^e Hongrenfis primo qui#

dem fepulta fuifte, tandem vero

B 4 ad

u) Analett, Tom. XI 1. p, 6$,

(30)

?4

ad Warnhern aliorum regum tu- ii

mulis confpicuum transportara^, 02.1a? conciliatio, fi ullo vererum

leriptorurn teiiirnonio probari pos- fet, omnem in hac re fcruplum^

adimeret.

II eft CANUTUS ERICI Filius,

Movumenti ejus infcript[0 hac eß.

Hicßtuseß rex Caput us, Erici fili-

us, trHtm Regum Caroli, Colli,&1 Buris- laphi domitor, pacisq; hello qiujeßt# cu-

flos fummm & rex optimus. Obiic

inGrkfinij anno Domini MCXCII. J

In, Upicje parieti ajfixo.

Erica genitus fanfto Rex Rege Canutus Offwus hic reperit dulce cubile juis.

'Bella fatigabant hommem dum vita ma ¬

nehat , i

Etpatrios urens hoftica flamma flnes.

ER.honibus duris jociata Careliaquondam Afpera, nunc parens, Martie Svece}

tibi.

Sparfaq\pre? dant es MetterilitoraMojchi Abßulerant portas,, Sigtuna Clara,

Um.

Reppu-

(31)

25

Reppulit hos armis cdiosq;Camtia vir tus,

Tritaque rurtcolu reddidit arvajuk,

Jufla Ied mdigne cajt vindifta Pareiitis,

Aujpicium re gm, primaque curafuit.

In lapide e rcgione pariett

JfSår btinlaé honung Cum bin belige Pricks ©ett. £an roart t for*

ftone fottrefnmt af tiUtl ocbmantt

bet tgen mcb ftrårbt/ odö brap£e*

ttung Carl på 3£lftngé5/ Äonuttg Cool

c cl) Bur skf. Od) fiel oftper afia ftna

otoåmter feger / ban ftnbte många

ftrtDer/ cd) teant mpefen feger i al#

lom tfycml ban babe marger oro twb

©tnetge tnnan ban fiel tet met too.

©ebah tpact ban goter Äomtnger

od) rcgcratetvål t AA///åÉ)r. Omfi#

ter blcf ban trapen i gäftngebdrab t SBdfter^totblanb åbr MCXCII od) l'ortateätlöarnbem unter finfleen»

Affirmat hoc ipfum Meflenius x):

Canutus Sveonum rex in Ertcksber-

ga Weflro t Gothice mortuus , Warnhe»

\ menjtque humatus in ccenobio.

B 5 III. eft

*) Sc ond. Tom. II. pag. 16.

(32)

2 6

III. eft ERICUS £jusdem CANU- i TI Filius.

Monument um ejus extat cum hac

infcr'tptione.

Hic jacet Ericas Canuti filius,

rex Svecor um Gothorumque cum con-

Jorte Jua Rieht (Ja, qui ab exilio redux paternum vir tute peperit regmim y mox rebelles venia Danos, per matrimonium

cum Valdemari Fdia temiit in pace, re- gnum ejus flor uit omni rerum copia Ob t -

it inWifingsö anno Domint MCCXVL

In lap'tde parte t i aßixo.

Jpar ligger begrafmen Äottuttg 1 Erich Cnntjjon. JP>atl tuait t forftO*

tielaiUjip^tigtifl 9?orge t III åi)Ki for Det I) a t honung Svercher batté fortDacare til bonoin bar/ omjtOer

i»an t bau 0n>erge unfcer ftg meb ftt>erbt odj feger/ cd) n>ar gober 1

ä&ra Äomtnga. £p alttD wo*

ro gobe åb? cm alt ritet mebatt batt lefoc/ ban blef fotDoD pä 2Btftngéö/

cd) begrofé bar t SBambem rneD fin ;

^Drottning Rechifa ^onungené Dotter .

12)anmart fyt Mccxix. iW

Tefta-

(33)

27 Teftatur etiam, una cum aliis

hoc idem MefTenius v), Hac de-

inde injtila Ericus in fat a concejjit, an-

no MCCXVl, poflquam VII, & men-

fes aliquot in tranquillitate cum Jum-

mo complejjet nominis ornamento <&

mcolarum emolumento, in paterna tu¬

rn ulatus aptid Warnhemenjes crypta,

cum ger manis ä Sv er eher o trucidatis.

IV. Lic fepulcorum regum eft E-

RICUS ERICI Filius cognom.

BALBUS.

Lapü fepu leralts. ejus talem

infcriptionem habet'.

Hic Jepultus eft Erieus, Eric! Filius,

rex Sveciäi & Gothic, qui feditiofos compefcuit Folchimgos, Tavaßanos

fnbegit, Chriflianosque ßeri compulit.

Obiit anno Domini MCCL,

In lapide par: et i a {fix o.

Jprir fnw(at ftg Sottung MlatLeJpe,Sonutig Erich

©on. JD«tt fom til tikt efter £o*

ttung -Jahan Dm unge rtfjr MCLXXU1.

Dä) tvärt férfcrtfreen af .fjerr Om

tu

y) XnaleH. Tom. XII, p, m.

(34)

28

cn Fokhange, fottt ftg CtttOt (jenem upf)of/ ed) roatit fttiDen ofrocr Ro*

Hungen nnfc Ah aß ra, feDan famla*

De |tg honung Erich cn ()dc af 2)ah*

mat?/ od) roant fttiDen öfmcr f)m Cuut od) flere Folchiwgar n>tD @pau*

rcfattcr. Jftan mt en fpafct: tätt?

ttnfec matt/ cd) ftnrDe jttt xitc n>al/

od) DoDDe åf)r MCCL.

Evincunt hoc etiam MeUenii fe-

quentia z) : Tandem Ericas XXVII!

anno regimtnis laudatijjime gefii &

noßr<e falutis reflaarat# MCCL, fedo purificatwnis virgin e&, Jceptrum tunnt¬

io permat avit in W jwgana injula. Fli¬

nas autem regiam competenti honore

in monimento depofitttm avit o, ér pa-

iemo JEarnhemiee,

JPone altare efl lapü inauratü Uteri*

hane injcriptianem ofiendens:

I,

ficce triam regum Junt corpora contu*

mulata, Qu£ fraftrix legum ftravtt mors inr

fuperata.

Prima

2} An alt IF Tom, XII, p.nf.

(35)

29

Primagubernavit Gothor um regna Ca-

nutus,

Qui conculcavit fabulum, pia regna fet

cutus.

Caflra relinquendo tandem cadit aflra

petendo,

Illic quo t en do jtt in tetbere manna legendo,

IL

Poß quem Magnificus h&c regna regebat

Ericus Reäor Mirifictis, exiflens juris amicusy

In pravos fievit, hoßes armis abolevity

Curjum complevit, mor i ens in pacequt-

eviu III.

Huic ejus nato regnum cum nomine ceßit,

Patreque fublato Jeeptrum Rex nobile

Quam cito vanejcit, qui cotia ferocta

flexity

Hunc mors evexit, Ericus & bic re*

quiefcit,

Bis expiratk non mceret Svecia gratis ,

Hetibus abtat is, Dens nos conjunge be¬

ut is.

Cbrh

(36)

.

Chriße decus fidel fachoc corpus fieclei

Cernere dulce Dei locapr#flando requiet.

Sepultus eciam heic ßirgerus Jerl II, regni adminifirator. Du«

bicanc equidem nonnulli? in Alva- ftra ne an in Warnhem illius he- rois tumulus quasreu»dus fit. Cete-

rum manifeftum eft confundi hunc

cum parruo Birgero Jerl Brofe in Alvaftra humato. Meilenii fenten- tiam valido nixam fundamentoheic allegare lubet. Birgerus Jerl tan¬

dem plenus annor um & laborum hit-

hujusmod'i, anno MCCLXVh 20 Q6I0- hris in pradio Bielbogenß morte fupe-

ratus occumbit, atque Marnheim# pro

certo ad latus conjugis tepelitur, teße fiho Magno in Juls MCCLXXXVl edi- tis codicillis.

Magnus Dei gratia Svecorum

Gothorumque Rex &c. &c. Item Monacbis. de Warnhem, ubi preedilefli progenitores nofiri fiunt reconditi, CCC

marcas denariorwn, pro quorum folu-

tione ajjignamus eis cttriam noftram

cBad'wi,

(37)

Badini, quousque ä noflris reåiman j' tur haredibus, fub bac forma : Mona-

chi cum regimen curam eitrige pra»

fätafujeeperint, computari <& conjcri-

bi faciant fideliter, fcitu Domini

Scarenfs, advocati ibidem, om nia ^

qua recipiant & aftimari faciant cer-

titndinahter & taxar i, ut rehtia cau»

tione aftimationis ,tam pen es ipjum Do-

minum Epijcopum, penes iVicna- chos, quam et tam penes advocatum,

y//7£ cujus libet dimmutionis v el dilapi-

sistt+n

s\n.n **

sin Sinn sfis\ nf \ Cn n/i/t nnn nn/inn/inlin» e*

ßris baredibus redimenäam. Tempore

vero intermeäio volumus, quod fin- gulis annis de reditibus ejusdem curia>

quos colligere, cuflodire <£p difponere

teneatur Prior v el Major Celler ar ins,

v ßant tres Pitancia fratribus in con~

ventu, Ulis diebus dicantur vigilia folenniter & miffia in conventu, # quolibet fratre jacerdote una miffia; zz

i i fratribus ver o Clericis non jacerdotibus

A & late is, correjpondentta in Pfalte-

riis

(38)

ter Iis & pater n'ofler, it a quod unö die pro nobis, altera pro fratre noftro

<& ter tia pro parentibus noßris, ut

didum eß, miß<s par i t er eis cot-

rejpondentia cum vigiliis didis fölen - mter perfolvantur. Cum vero aidant

curiam redimi contigerit, ordinamusi quod illas CCC mar cas, Prior v el major Cellerarim, ut didum eft> Jub

ordinationem juam ér providentiam recipiat, & m predium, vel alios ta- les certos reditus, cum Jcitii Jemper

& conßlio Domini Scarenfis & tSdd-

vocati ibidem convertantur. De qui-

bus annuatim die obitus noflri, in per- petuum tina jolennis Pitancia procnre-

turfratribus Jupranotatam fuffragio - rum jolennitatem tunc pro nobis nullct-

tenus omijjuris. Et /1 quid rejuluuni fuerit, licet hoc illo anno pro infirmb- rumfratrum neceßnatibus erogare, &

hoc ipje Prior vel Celler ar ms quicunq;

in illo officio fuerit, ad quod diÜee CCC

marcde devemunt, firmiter teneatuf*

Et ut b de c noflra ordmatw & ultima

lioluq-

(39)

mhntas irrefragabiliter jme fub-

traäione qualibet objervetur, volumus quod ißud inter ipjos monacbos in re-

gtßrum redigatur, & in fcripto ad

perpetuam rei gefis memoriam pofle-

ris relmqtiatur a),

Hinc itaque,ut verbis Mefle-

nii utar,con(lat manifefte Birge- fumjerl, &Ingeburgem, filiums

que Ericum Warnherni^, non a-

pud Alvaftrenfes efle humatös.

Alteram denique Birgeri con-

jugem Megtildem hic etiam re-

quiefcere, teftis eft, praeter Melle- nium, beata? memoria Archiepi-

fcopus Haquinus Spegel b).

SECTIO POSTERIOR.

THES. L

UT ad fterii noftri fata ultima tandem veniamus, mona-

ipfa inftituti ratio IvadeL^.

Caufa everfionis ejus, ipfa tuit-»

C Chrifti-

*)Anal, Totn.Xil, p. 123. b)Hiß,£ccl.p,}oq.

(40)

Chriftianse religionis reformatio,' Qu^ ftudio aufoicioque Scipionis

noftri gloriofiffima? memoria; re¬

gis GUSTAVI I;mij ducentosante

annos coepta, idolomaniam Papi-

fticam in totum profligavit, &

darioris Evangelii iucis in patria

noftra accendenda? fimul occafio fuit. Ab eo tempore, monafte- ria, adeo religiofe, an fuperftitia

o fe, habita,ut in quorum reeor- dationem fine fingulari veneratione

vix incideret quisqnam, ad id de-

folationis reda&afunt, utquaedam,

ubi fuerint, hodie vixfciamus.Pro-

fcripta jam coenobitica vivendi ra- tione, monachorurn aliiin volun- tarium abiere exilium, quidam ac- ceptantes veram religionem > hono-

ratis inecclefia minifteriis admove- bantur. <på famma til) ofrcergåf*

m 93iun?arna f)år od) Oer Sioftren;

fogo /mftrur/ od) låto ftg fot Äpr*

ftobetDar på (anOet beftålla/ ut in

hiftoria SvecanaB, Pufendorfius c).

Reditus

c) 3nlcbnit1() til ^tvenfla Hißorienp.fto,

(41)

Reditus mönaftcriorum ,qui ingen-

tes & fuperflui eranc, ipfis qui-

dem ad tempus integros regia in-

dulfit dementia; ita tarnen ,ut cer- tum inde cefifum in ufus fölverenfc

regni. Qua lege, teile MefTenio*

iVarnhemetifium ab bas Jim ipjemet re- ditus cupiens levare, regi quotannfc

centum marcas tremiffium, &" LXXIl butyri libras fuerat penjurus d). Sed cujus moram fors patriae diuturnarri

non le c it: quippe affii&a & belli

calamitatibus exhaulla fuo jure_>

repetebat, quicquid ditionis m.o-

nafteriorum per tnultos annos fu¬

erat.

uam ad ea terhpöra acce-

uauius, queis clauflri hujus se-

dificia & teéla prorfus deleta funt>

ad fuperiora nobis redeundutn, &

de illis , qua?, florehte adhuc inpa-

tria monachatu, adverfa heic coii- tigerunt, breviter dicendum. An-

THES. II.

C 2

d) Miß en. Sc ond. lomi V. p. jo.

no

(42)

•3 6

no millefimo quadringentefimo no*

nagefimo quarto,cum per univer-

fam longe, qua occidentem fpe&at,

Gothiam , internecivurri bellum inter Albertum Sveo Gothorum regem & reginam Dania? Marga-

retam , incendii fui flammam ex-

tenderet, monafterium una cum

templo Warnhemenfi incenfuiru.

eft e). Ceterum ut cineribus fuis

fepultum jaceret tam celebre mo*

nafterium , temporum illorum fu- perftitiofa religio, & vehementis- fimum, quo in eam majores noftri ferebantur ftudium, ferre diutius

non potuit.

T HES. III.

UX his itacß malis in priflinifplen-

doris formam renovatum , ad tempususqp memoratas fupra refor-

mationis ccenobium noftrum per*

manfit. Qua; licetaedificia &te&a il- lius non una ftatim ruina involveret, fedin memoriam pofteritatis intaga

relin-

e) Spegels Hiß or* Sc c l. p%

(43)

relinquerentur ; tarnen' ademtis fumtibus, quibus identidem repa-

randa effent, fa<ftum eft, ut poft ingruentem deinde, inter Ericum Xl V Svecia?, & Fridericum II. Dani-

x regem, belli calamitatem , plane

conciderint. Quo tempore Dani,

coenobii reliquias pariter ac tem-

plum incendioiterum deleverunt/).

THES. IV.

nEftat nunc, ut

qua ratione-»

«^Warnhemenfi üemplo, qua? ho»

die eft, forma indu&a fuerit, pau- cis exponamus. Diximus modo

templum, una cum monafterio maximam partem pridem defola-

to, in bello inter Ericum Sveda?

& Fredericum Dania? regem in-

cenfum fuifle. A quo tempore, per centum annos, reliqui# tem- pli imbribus tempeftatibusque ex- pofita?,adeo prolapfa? fuerunt, ut pauca admodum veteris fplendoris

G 3 rema-

v

f) Spegels Htßor. Zeel, citato loco♦

(44)

58

remanerent veftigia. AnnoChri-

fti millefimo fexcentifimo fexage-

fimo o&avo, fumptihus IHuftrifii*

mi Comitis Magni Gabriflisdk

la Gardie reftitutio templi de.*

integro ccepta e(h Quo tempore., facra haeca?des non tantum quoad

externam murorum faciem, ied &

irjterius ita eft eleganter expolb

ta, ut inter patriae ornatiora tern-

pla merito connuineretur.

Plenitu hoc ipfum demonßrat hpié,

Ad introitum templi poßtus

hae lnfcriptiorfe :

i66g begpme Äptcfan fa

fet Ot Upbpggaé od) repareras, fottl

ffteObe unDer tljen <Stonndd)ttgfte Spettcé cd) Äotutngg / Äong CARL

XI. Si-gemente / oct) genom tbefl Jpogwdlbovne ®refae cd) J^crre

Magnus Gabriel De la Gardie,

<?tuetgeé fRdeé 9vd0 / 9Ufé Can-

celler, få od) Stigman ofwv $Bd*

ftei: ^ ®totf)IanD od) 2>ed)t | ©reftoe

iiil £adö od) Arensburg, gn$ette

(45)

59

ui ttft (Hbolmen/ J^ertc tili Hapfal,

Magnus .©off / Xpojentorp ed) £öen*

negartt k. ©it od) tbcé Jpögtålffe*

lige @emå()l/ Den Durcl)leii$ti.afte

^ *f>6gborna gutfttnna od) grtt/ gru

Maria Euphrosika, boren-13falt£

©refhnnna titt 9ftjctn t 93etjer.n K.

titt ftorfta Def)fen genom e*

gen förforg od) foftnaD Ijcnne låtct faf^omltgen od) många ftåbeé af grunben reparera , eftCC Det fltcf ocj) anfeenDe/ fom bon t forna Da*

gar f)aft bnbe: begåfmat od) £t)r*

;ri ftan meD torn/ fegcrmåtf/ jå od)

meD fonfter/ cd) alt tnnanbome:

SKtare/ preMfcflol/ orger / ftofar/

Od) ttfX a fla ornament er, fem t (jet nu finncé: altjå b(ef Denna 5\prcfto<»

bpgmng fuflfomnat anno 1671.

•Omarfore eljroem tuår/fom Detta lå*

fer/ |å onftd af ett ©jr t fieltget odj Dpg*

Diatbtertafag/at@nD nnlle (åta Det*

ta upbpgDa (jeltga Tempelvooxa ftg ett

voålbebageltgtt rum / Der Deé namns

i t) åt)ra må bo titt twrlDeneS änba /

C 4 be(lt;DDa

(46)

40

be}Tt)bbä bet for all o tyda: odjfte*

l>ergdfla meb afl anbeltg cd; fe^am<

lig todlftgndfc/ fa ©toergeé Äonun*

gar/ fotn alla Dem od) oeraé eftcx>

fommanDe Dett ©uDelt^a nit Debaft

/ fom Detta UTI aüa rtDer De*

rötnmeliga n>dtT (tg företogo od) be*

frdmjaDe/ od) ttfi en önfMig futU

borban folebeö brau I fom tu nu

ti)et för ögonen baftoer.

THES. V.

A bfolutis, qu^ ad ipfam hiftoriae hujus tra&ationem attinent ,

brevem quandam IlluftriH. Comi-

tum Magni Gabrielis DeLaGar-

die, 5c filii ejus Guftavi Adolphi fepulcrorum delineationem exhi- bere lubef* Qvj quemadmodum

de templo, quod hodie eft, Värn- hemend optime meriti funt, ita immortalis eorum memoria, quam fervat ide locus» nobis nuncquocg recolenda ed. Introeunti in cho-

rurn a dexcris veftibulum fe offert

cancellis

(47)

41 cancellis ferreis circumfeptum.

Ia ipfo vefiibulo ere&as (unr Co-

mitis hujus Magni Gabrieiis & pa-

rentis ipfius Jacobi De La Gar-

die ftatua? plumbeas, juftam virifta

turam cequantes. Medius inter has

ftatuas eft lapis muro affixus, in-

auratis literis hoc epigramma cum fubjun&is generofis nominibus

ha bens.

Si quis in han c Jerus Speåator veuer is

aramy

Verbaq; Thidiac<e legeris iß a manusl Hinc, qua per Sveciam Gens G ar di a

creverit arte,

Quodq; decus dederint arma animt*

quey fcies.

Scilicet arfiois Pontus anm prajidet

armis, Ef clarum Getico nomen ab orbe re -

fert:

Gardia defenjo Gens innotejcere Regno Coepit, & hic part<e laudis honor e fr ut.

Is bona ( dum fatis c on cedit) avita Ja*

cobo

C 5 Et

(48)

4?

Et laudem } <& famam, &* robur &

arma de dit.

Ht c q; pari p atrium fer rum vir tute ca-

pejjens, Jpje mvum meruit pr<£cipmtmq;decus, Quando repor tat is Scythica de gente tri'

umphis, Conneßabilis Nomina vimque

-

tulit.

Jam miUejimus <zy tam fexcentefimus

annus,

Viderat autumnos off o decemq\, fequiy

Cumnova bellatrix comitatum presmia

virtus

Et com itis tttulumcunffaq; jtira dedit*

Qua ratione potes non eße Jacobe beatus>

HtfC quta Gußavus Rex dedit ip[e tib'ß

Bantus is invidiam comitem vir tut is

iniquam

Vicit & ex omni tempore major erat»

Hone c eum decuplex luflrumqite annus q j jecundus, Poßjex atq; de cem fecula, cbire videt.

Succé Ißt patrii nunc CanceÜarius orbis prißarum Magnus Gabriel auffor

opum♦

h

(49)

Is dum Leccovium comitatum wfigmter

ornat ,

Conditq; & templi munit &1 arets opus.

Uis Natos momtis implet Serosque Ne-

potes, In laudes ut avi acta parentis eant\

Ut animum gratum nullo mn tempore Regi

Ob fe qu i o prtfient, Civibus officiis.

Anno cid. idc. lxvii.

Jacobus Dela Gardie, Magnus

Comcs in Leckö, Liber Gabriel ßaro in EkhoImen,Do- De La

minus in Hapfal, Kolka, Gardie*

Kida, 5c Runafip, S:je &c. &c.

M:tis Regnorumq;

Sveciae Senator, fupre-

mus exercituum Dux& Natus

Legifer Uplandiae. Na- mdcxxii»

tus mdlxxxiii. obiit a*

mdclii.

Super januam, per quam exve-

ftibulo in fepulcrum memorati

ni o do,

(50)

44

modo Comitis Magni Gabrielis De La Gardis itur, Scemmata atcj;

infignia hujüfce Comitis fufpenla

funr. Sepulcrum ipfum lapidibus conftru&um, quadratum, & fene- flris illuftrarum eft. In ipfo fepul-

cro protoms? f. effigies ejuiderri

Comitis Sc CelfifiTim^ conjugiscon-

ipiciuntur, «a^que ex candidiflimo

lapide ab ingeniofo 6c perito arti- fice fcuipta?.

Lapis j qui Comitis fuß inet ßatuam,

hatte Infcriptionem habet :

jF>dr bnnlat tben Jpogn>dlbonie

©tefroe od) ^etee Magnus Gabri¬

el De la Gardie , äottgl. 501a}:té jpjogtbetroDDe 931 an / %iD / SDro^et Od) JuflitU Preeßdent ofrDCC ()C(a

©roergeé / famt Ubjala Aca- demi<e Cantzler, ©reftue tili 2dc£6 od) Arensburg, gtijfyerre ttfi (Ef&ofr

men / «£>en:e 6fn>er Hapfals ©ebtet/

Heimet, £&jentorp / Äegglebolm/

Magnus < 23 Ctg/ Marieedahl od) QGßett'

ntgant / Hilfen feban f;an Wr t

iverlben

(51)

! 45 toerlben feftecit åfjr/- affomna*

be på SEenncgarné fteiiungégårb

PCO 2 6 Aprilis anno 1686.

Lapis t tut conjugü ejus innititur ßatua t h<tic contiuet verba :

Jfjar btbilar tben 2)urd)leud)tigo J£5gboime gurfttnna Maria Eu-

phrosina, boren * ®rcfn>in*

na n>ib SHt)ctn i 33etjern/ till ®vu

I lid) (Slefroc od; bergen Jf>ettiginna/

*Pba(£ ®reftvtnna tlfX Ravensburg:

,

oeb Ravenftein , grij()errinna tili Waldens, Spanheim od) Mark, fattlt

i gifter (Breftninna titt Sdcfo edM-

rensburg, griberrinna tili Dolmen/

8ru ofrcer Hapials hiebet/ Heimet,

^ojentorp/ &egg(el)olm / Magnus*

berg/ A/^r/^babi od) SBennegatn;

btntlfen feban t)on febt jtn 9)Tober- faber/ 93toberbrober/ ©ptTcnebarn/

fiolliga grober od) grober ©cn/

ftttia på Thron od) tvara regeranbe

Äonungar i ©roergie / affouinabe

jj på £ojentorp$ Äonungégårb 1687-

(52)

46

In pariete detPfe Tabula pcnclet mar*

morea, cu't incifa Junt fe- quentia.

rnirp

Uiußriflimo & Generofifiimö Domino D:no MAGNO GABRi- ELI De La GARDE Comiri iii_j

Lecköö 6c Arensburg. L. B. i ii »

Echoim, Dynaftx in Habfal &c.&c*

R. M. Regnorumque Sveciae Sena¬

tor! : Gubernatori Generali Livo- nix: E Germania ftabilita ibi pace Redeunti, lumma Divini favoris

munera precans ominansque, qua*

le de cenfu fuo pötuit donarium a- nimo devotiiTimo offert Mufarum

& Palkdos Togarae Gratitudoi Magne Com es, Patrii Lux fulgentijßma

Regn i,

Parrhafiiq; novum Slätts hon o seg poli.

Qui Tita Sceptrigeris iunxifliftemmata Ceris,

Pedoraéj; exceljo Jangvine digna

ge ris.

öre

(53)

47 Ore fotens, Genioq; & Pallade plenus

utraqy

Juftitiacfigravis, mmificusque manu.

V oftju fp en]a trucifeliciter armagradivo

Et tot magnorum conditapila Dttcum.

Pofl claujtim Ja ni tot lians immaniter

annis

Limen, &• auguftis ftgna ref oft a tholis

Nunc in Hyperboreum Utas reftederis

or b em, Pacis & optat<£ pulcra trophea ref ers.

Adnova Sceptra gradum faciens, po-

nendaque piffa Qui terramfulcat, qua mare Livo

fuum.

Qbvia flat feptem pulcerrima Nympha

Trionum Ventur o regimen RIGA datura fiii.

Sed quocunq, pedem fiedis, ParnaJJia

Turba

Fit comes, occurrunt ex Helicone De<z%

Nempe Altrice juapia Numinapace tri -

umphant, Proque dato gråtes mutiere pacis a-

gum,

-

Et

(54)

Et fimnl expediunt omnes c ert am me magno o

Quicquidhabent decoris, quicquid&

artisbabent.

Accipis en Jpecimen, multo de Caßalis

anro

Induit, adjftetfumjamfubitura Timm,

£V arte nova rigidiim mollefcere

marmor, Et Tua vivaci nomlna ferre finn.

Excitat ingenium nullo tion digna labore

Matsries, ftimulos aat (uafarna novoK Ars csrtat marmor q; iflic, gemusque

manusq;

In vicem femet vin c ere cunftafludent.

Plus ex fronte Tita tarnen hoc opus omne

fnperbit

Te Tibi > qui Juperas onmia quando

rejert

ANNO MDCL. HL. NOSKI.

Sculpf.

Nom. Anagr.

MAGNU6 GABRIEL MAGNE GRANDI DE LA GARDE , CO' E BELLO VICTOR

MES , GUBPRNA- I,AGE,URGE LABORES TOR LIVCNLE. AMANDUS.

Per

(55)

48 Per idem veftibulum euntibus

ex adverfo occurricfepulcrum Ulu-

ftriH. Comitis Gustavi Adolphi

De La Gardie, canceliis ferreis circumdatum, & prioris fplendo-

rem ^quiparans. Super januam,

quc£ fert in fepulcrum, ejusdem

ftemmata & inlignia pofita funt.

In lapide fepuicrali eft h<£c infcriptiok

D. M. S.

Immortalis. ad. Pofteros. Imaginis.

Viro.

GUSTAVO. ADOLPHO.

Sacratiflimum.

Auguftiflimi. Pro Avunculi.

Nomen. Gerenti.

Magni. Gabriel. Mar.Euprof.Pal.F.

Comiti. De. La. Gardie»

Sacra?. Regia?. Majeftatis.

Senatori. Legato. Miniftr.

Regiique. Dicafterii. Praelidi.

nec. non.

Acadefnia?. Aboénfis. Cancell.

Splendidiffimo.

D iE vi.

(56)

Dn. PETRO BREANDRO,

Amico fuo in paucis dileftG*

Cum Hiitoriam fuam

Jidonaßem U^arnhemcnfts

Publici juris faceret,

QUos

L

Lucifugos Claw/illenfi hömiues, monachos frühes confumere exciverat arvo, natos*

Svcrcherus Gothico diademate clarus in orbe, VaJli.bus excepitj queis fe fubmittit, amoenis

Mom Edling, Gothiae quo non jueundior alter

Eft locus : hic Pomona feas, hlc Nereus atque Jucundas congeftit opes, luditque lacubus.

«Stilicet, Hybla, tuos etiam circumfonat almos Vefpa thymos 0 confumit apum quoque pabula fueus»

Sumtibus hic DELAG +RDIACIS reparata ritefeunt*

-Regum bufta trium., natorum ftemmate ERlCl»

Ulms, ad Salam quem Dapicus abstulit enfs»

Oftibus INGQNIS., quamvis contemra, fuperbi.t

Kangrmt, cui tantum marmor furatur honorem.

Tu quoq; cum Nato fub mar.more, JaRlk,quiefeens,

Varnhemo arternum nomen BIR.GERE dedifti.

HasCj puto j convinces melioribus ufus* amice>

Quge Tibi prifta canens fiftit monumenta vetuftas«

Patria quam decoras fibi Te gratatur alumtium, Atque memor, vigiles referet, mihi crede, labores»

Olaus Odhelius

tAnderßon.

(57)

MONSIEVR

Chacun lon deftin doit & T etudier å fonder å connoitre fa Miner-

ve, d'oü depend toute laperte &

tout le gain, car chaque perfonne

a fon etoile, quoi qu'il y en alt plulieurs qui ne la connoiflent pas, d'oü il arrive que ceux, qui ne fä-

vent f' accommoder å leur fort,

ni fe garder de le changer, fega*

rent le plus, fouvent de la route,

que leur marque 1'etoile du Nord.

I Nous lavons que perfonne ne lau-

roit etre eminent f' iiiui roauque T application & le genie , å Fegard

de quoi Ariftote a aufii dit: que

pour devenirhabile hommeen quei*

que proiefiion que ce foit, il faut

que trois chofes y concourent: la

nature, F etude & F execice.

Vous, nöus prefentez, Monfieur,

une favante diflertation du tres fa-

meux Monaftere de Warnheim ,

i qui nous eft d'autant plus agrea-

Sfe*:

-v ' ble,

(58)

h eile concerne nofre hiftoi

re ancienne, & que Vous avez :f

eclater par cette defcription j

exade application & unsrenie ;

fait

une exade application öc ungenie

tres jparticulier. Commeces deux parties font les deux vrais points",

011 confifte la capacité de i' homrne, qui font toujours de grands hom-

mes quand elies fe reneontrent en-

femble; je fouhaite arderrient, que Vous le temnoigniez auffi dans i'

effet meme, & que Vous rece- viez bien töt le fruit de Votre affi- duité.. Je fuis

MONSIEUR

I

Stockholm ce It Votre treshtimble Avril I 715. ferviteur

Nicolas Stoltz*

References

Related documents

tione gaudenribus funt concef- fa, ita non fine ratione eorum. cft adhibendus ufus. Un

Freåcrici r.mi edi£to anno 1749 fiib poreftate majoris ve- niebat templi, quare etiam anno 1754 e ruderibus exfur-. gere caepit, &amp; luculenta, quantum conditio

[r]

3,quam homo, quod in fuis dielis non erravit, quod poti-. 5,us eft Divinum,

Mentem in (vitaNumac ita ille fignificavit: Jani templum hello aperi- ri, &amp; claudi pace compofita , folenne efi: quod quidem dtf- fi ti Iis exempVt eß &amp; rar i , quia

ment traiter noilre chsr &amp; bien amé Maiftre Jonas HAMBitiEUS,ProfeiTeur és Langves Orientales, &amp; Cor- re&amp;eur de la Grande Bible Syriaque &amp; Arabique, en noftre

rilis ac inutilis föret, adeoque ilimmo in id fhidio in- cubuit, ut eandem , quavis data occaiione, cum a- liis communicaret; at, quia nulla fparta publice docen- di, per illud

de repubiica litteraria optime meriti, Voffius, Morho- fius, ceteri. Quid, quod ita cum agatur res, ut agi, debet, tam Oratoris, quam auditorum, illorum auclo-. fitatem