S P E C IM E N A C A D E M IC U M ,
D E
D I R E C T O R I O SFECICO
FOEDERIS E V A N G E L I C ^
■ I I W I 1 I i i l M I W I I B
Quod
Venia Am pl. Facult. Phil.
S UB M O D E R A M I N E
M a g . ERIC1 M. FANT,
H I S T O R , P R O F E S S . R E G . E T O R D .
R. S . S. M.
A
P .ERICUS E L IA S BRUSEIFITZ ,
Gothoiburgenfis.
In Audit. Guft. d. 2 Maji 17 3 9.
H . Av. M . S.
U P S A L I Æ ,
L I T T E R I S D I R E C T .
JOH.
E D MA N .S : æ R : æ M A J : t i s
S P E C T A T Æ
C IV IT A T IS G O TH O BUR G EN SIS
J U S T I T I Æ C O N S U L I ,
N E C N O N I N S Æ F V E D A L
JU D IC I T E R R I T O R I A L ! ,
N O B I L I S S I M O
a cC O N S U L T I S S I M O
D O M I N O
P A R E N T I O P T IM O .
Q u i , quidquid a u f picati ac U t i contigerit m ihim et, id o- mne, fecundum D ivinam opem, Tibi praecipue debeo, vec pro F a tem is tot m eritis, prccter tenerrim um , qui meus e ft, ani
m i adjectum, babeo, quod reponam: illum certe publice ali
quando t eft ari me posfe, magnopere U tor
P A R E N T I O P T I M O
obfequentisfim us filius E R IG U S E L . B R U S E W IT Z .
D E
D I R E C T O R I O SVECI CO F O E D E R I S E V A N G E L I C I.
§. i .
C o me s Palatinus Neoburgictus Philippus Ludovicas, qui an. 1609 cum Eledtore B randenburgico Johanne Si- gismundo conventionem inierat , d'e communi posfesfione
ö l
r e g i m ine hereditatis Juliacenfis, an. 1613 mortuus e- r a t , filiusque & fuccesfor fFollfgangus JFilbelmus, ut co
l a p h u m fibi ab Eledtore impactum ulcifceretur, Catholi
ca amplexus eft facra fo ro re mque Ducis Bavarici Alaximi- lia n t, Magdalenam conjugem duxit. Eledtor contra in Re
f o r m a t o r u m cadra transiit atque nova exorta efl: de Ju«
liacis ditionibus controverfia. a ]) M auritius Princeps A- raulionenfis cum Batavis & U n io Evangelica Brandenbur- gicas, Hifpani duce Spinola & Liga Catholica Neoburgi- cas amplexi funt partes. M auritius Hasfiæ Landgravius Le ga t um Jobannem Zohler in Sveciam mifit, cum fitteri«
R. Gußavo Adolpbo Heilbronnae: d. 2$ Sept. 1614 datis, quibus fubfcripfere Caput Unionis Evangelicæ Fridericus Eledtor Palatinus, cujus am itam Mariam primis nu
ptiis (ibi junxerat R. Carolus I X ; Johannes Comes Palati
nus R heni fraterque Johannis Caßmiri, qui filiam hujus Regis Catharinam poftmodum uxorem duxit ; Johannes Fridericus Dux W u r te nbergicus ; Johannes Fridericus Mar-
A 2 chio
a) M n u btrty Hiftoire Politiques de Siecle, Edit.
in
8‘.o p. 2 5 . M émoires de Brandenb, Ed, in S;o p. 4 3 .
chio Badenfis; Chrißianus Princeps Anhaltinus atque Ja cobus Erneftus, M a r ch i o Brandenburgicus. b) C o n q u e r u n tur in his de occupato a Spinola cum copiis Hi (panicis A q u i s g r a n o , libera imperii civitate, depolito Evangelico
& conftituto Cat holico Magiftratu denegatoque Proteftan- tibus libero religionis exercitio, Regique foederis fui c o m m u n i o n e m offerunt. Rusficis autem & Polonicis bellis tu m i mp li ci tus , p e r Cubicularium Balthafarum Niemand fequenti anno in G e r m a n i a m m i s f u m , c) rat i ones , cur nova fufcipere non posfet mol imi na, confoederatis decla
ravit. Compofi ta etjam tum erat , mediante Gallia, A n glia & D a n i a , Xanteni menfe N o v e m b r i 1614 Juliacen- iis cont roverlia ita, ut C l e v a m , Mar chi am & Ravens- b u r g u m Br andenburgi cus; Juliacum vero & Ravenftei- nu m N eo b u r g i c u s in pofterum tenerent. Inrerim R e gn i Cancellarius Hxelius Oxenßierna cum Legatis Eleftoris Pa
latini laudatas Johannis Cafimiri cum Principe Catharina nuptias transegit. Occafionem illis aperuerat Theodorus Falkenberg, qui a L a nd gr a vi o Mauritio in Sveciam mis- fus, in "aulam Reginae Viduae Cbvißines receptus eft &
Ducis Caroli Philippi Aulae Marefchallus conllitutus. H i c etjam dur io rem Reginae in p ri vi gnam ani mum m i t i g a vit. d) Ab an. 1613 d. 3 0 6 1 . ad 1614 d. 7 F e b r . in Svecia verfatus Johannes Caßmivus, d. 6 Jul. reverfus ell
& d. 21 Dec. nuptiae fuere conclufae, quae 1615 d. 11 Jun. praefente R ege Stockholmiae celebrabantur, e).
§. II. Regis Cubicularius Hieronymus Birckholtz an.
1616 Ele£loris Brandenburgici Johannis Sigismundi filiam Mariam Eleonoram Regi pulchris adeo coloribus d e p i n x e
rat,
b) Gufh Ad. Hift. a f M a u villo n , ôfverf. a f G ortveU , D . I . p. l o i . c) A rc k e n b n lz, Hift. Merkv. der K önig. C liriftin a, T h . 4* P»
d ) P nlm ßi'idinnn mfcr.
f ) L å n b o m , Hift. Upiyfn . D. 3. p. 39.
r a t , f ) ut ejus nuptias fibi praeparare ei injungeret, con
tr a R e ge m Poloniae, cujus Vafallus, hscreditate a Socero Du ce Alberto Frider ico accepto Prusfiae Ducatu an. i 6 i 8 , fa£tus erat Sigism undus, ufui etjam futuras. Ipfam aurem cum vide re libi p r o p o f u e ra t, an. 1619 menfe Augufto, Berolini fimulata fuit perfona. Obiit eodem anno d. 23 Dec. Johannes Sigismundus filiusque Georgius Wilhelmus ei fucceslit. M o r t u o etjam imperatore R o m a n o - G e r m a n i c o M attbia d. 28 M a j i , Heilbronnae congregati Fridericus F Elector Palatinus, Joacbimus Erneflus, Marchio Branden- burgicus j Johannes Fridericus Du x Würrenbergenfis ; Georgius F ridericus, M a r c h io Badenfis ; Chriftianus Prin
ceps A n h a lt i nu s ; Chriftianus, Marchio Brandenburgicus ; M auritius Hasfiae L a n d g r a v ius, cum delegatis urbium A r g e n t o r a t i , Norimber gae & Ulmae, litteris d. 24 Jun. da tis , amicitiam Regis expetentes conventum Mülhufiæ d.
22 Aug. futurum indicarunt, g) Ele&us eft Ferdinandus II R oma nus i mp er at or d. 28 Aug. Fridericus V Bohemias Rex d. 5 Sept. Ejus no mi ne in Sveciam ablegatus Regis affinis Johannes Cafimirus, quem menfibus Majo & Junio 1620 in G e r m a n i a m r e d u c e m , etjam fuppresfa Regia Majeftate, comitatus eft aulamque Berolinenfem & Palati
nam vifitavit. Nuptiae tum cum Maria Eleonora conclu- fae f u n t , imprimis p r o m o v ent e Ele&rice V id u a; fed re- f ragante Georgia IPilbelmo, ut videre eft ex litteris ejus ad Gevibickium rniniftrum P olonicum, F) exfecurioni daræ Stockhol miæ d. 25 N o v . I nter im d. 20 Jun. Ulmae da
tae funt lirteræ ad R eg em Marchionis Joacbimi E m eft i , Ducis Johannis Friderici St Landgravii IVilhelmi F , de mutuo contra Auftriacos a ux il io , z ) quas excepit d. 3
A 3 Jul.
/ ) Cel/ii M onum . Polit. Eccl. p. 9 0.
g) G ö rw ell, Gnft. A d. T y f k a F älttåg , D. I. B ib ang , p. 15.
h)
Archenholzy Meni,
deChriftine, T, a.
App. p.18.
i ) G ôrivell, I. c. p. 2 2 .
Jul. fatalis ille Friàerico V neutraîitatis tra&atus Ulmen«
lis. D. 22 Aug. Evangelici Auftriæ fub Danubio incoljc o p e m Gujtavi Adolpbi ad tuenda libera religionis exerci
tia i m p l o r a r u n t ; k ) fed Friderico N o v . 8 i a monte albo P r a g æ v icino capitali clade afflidto, Palatinatum inferio
r e m Spinola cum H i f p a n i s , f uperior em M ax im i ii anus Ba- varus occuparunt.
§. III. Fridcricus F in Ho lla ndia e x u i , d. 22 Jaa.
1621. b an no fubjedtus te rr æque ejus inter H i l p a n o s Ba- varosque a victore Cæfare partitae. His fuper, litteris ad R e g e m H e i l b r o n n æ d. 17 Febr. datis, quefti funt Comes Palatinus Johannes, M a r c h i o Joachimus E rn eftus, Dux Johannes Fridcricus Sc Marchio Georgius Fridericus / ) ; fed adhuc Borusliacum bellum fatis negotii facesfivit. An.
1624, iterum ab Ele£lore Br andenburgi co p e r Legatuin Bellinum ad focianda cum Cir culo Saxoniæ inferioris ar
m a i nvi tabat ur; pofhilatis autem W i s m a r i a , communi«
cationi cum Svecia, B r e hm e nl i Sc Veh rd en li r egione re
ceptui i nf er vi t ur is , Chrißianum I F D an iæ R e g e m Caput hujus unionis praeoptarunt Evangelici. Illo autem 1626 res male g e r e n t e , ad o r a m maris Baltici Sc Gußavi Adol- p h i viciniam devol vi cepit bellum Ge rma ni c um. Sigis»
mundi filius Uladijlaus Imp er at or is filiam Ceciliam Rena- tam c onnubi o fecum junxit. H i f p an i Regis Legatus Li b e r Baro d'Auches G e d a n i Sc in aula Polonica inducias disfvafit Batavosque e commerci is maris Baltici illis p r o ficuis excludere conatus eft. Q u a m o b r e m pr ofcript i a C æ f are Duces M e k l e n b u r g i c i , q u od fub bello Danico prae- fidia munitis locis ab eo i m p o n i refragati f uer ant ; fed r e ve ra ut occupata W i s m a r i a p o r tu s ei Balticus foret, n i dificabantur in eo dem X V n aves bellicae auxiliaresque
co-
k ) G ijrw ell, I. c. p. 2 8.
/) Gôf well
, 1.c,
p.3 J.
copi æ fub Adolpbo Holfatiæ Duce Sigistmindo mittebantur.
Nicolaum Rafk & Carolum Baner ad Regem Cbriftiamtm &
Senatores Daniæ 1627 milit Guß avus ^ animum eis addi- r u r o s , quem fere desponderant, occupatis ab Auftriacis H o l f a ti a , Slesvico atque ipfa Jutia.
§. IV. Sequenti anno 1628 d. 12 Jan. delegati O r
d i n u m Regni Sveciæ, monenre Rege, fub fide tamen fi- lentii fuaferunr, juvandum esfe Daniæ regem atque Cæ- f ar em bello adoriendum. Cum Anglorum principali mi- nifl ro Duce de Bucbingham d. 8 Mart, de invadendis Hi- f p a n or um in America coloniis fcedus Rex in iit, cui ufui I V naves bellicas, IV peditum millia Duci traderet, ut Vafallo coronæ Sveciæ decimas minerarum praeftituro, m) qu od tamen per mortem Ducis fa£tum irritum. Bopißai X I F) Pomeraniæ Ducis improlis, hæres vi pa&orum E- le£Ior Brandenburgicus ; fed fuccedendi jus a Maximilian no Bavaro prætenfum Cæfari invadendi Ducatus praetex
t u m dedir. IVaUenfleinio titulum Amiralis maris Baltici fufcipienre atque Stralfundam minante, fcedus inter Re
ges Daniæ & Sveciæ d. 28 Apr. atifis ejus opponebatur.
Pillaviæ d. 30 Maji Guflavum adierunt Legari Stralfun- denfes auxilium exp etituri, quibuscum ablegabatur A x.
O xenßierna, d. 22 Jul. vicennale cum nobili hac urbe, de præfidio Svecico ei im ponendo, concludens fcedus.
Re nu enre licet Duce P o m eranico, hoc effe&ui datum d. 17 Sept. fub du&u Alexandri Leße, oblidi um que ur
bis tum folvere coa£tus eft Arnbemius. Contra vero (ce
deris articulos Rex Daniæ d. 22 Maji 1629 feparatam cum Cæfare pacem Lubecæ pepigit, exclufis e tra&atu at
que minaciter demisfis Svecorum Commisfariis. Erat vero jam tum d. 8 Jan. præfente Rege Senatus Svecici
con-
w) Critical Reviw, 1 768) p. 3* 4-
con fultum , quod bellum c on t ra Ferdinandum in G e r m a nia f uf ci pe r et ur , quo d a R e gn i Or di ni bu s d. 29 Jul. ul- terius confirmabatur.
§. V. Diverfæ aurem de hoc bello inter R e g e m &
fidum Confiliarium Oxenftierna fenrentiæ a gi t ab an tur , illo otFenfivum ‘in G e rma ni a , defenfivas t antum adverfus Po- lonos partes praeoptante , hoc contra f v a d e n t e , ut Stral«
f u n d a , q u em admo du m Revalia R. Fricui X I F , velut ar
ce & llatione fida navium , ad arcendum Cæfiareorum in Sep te ntrio nem i m p e t u m , ureretur* bellum v er o in Bo- rusfia fufti neret, usque dum int egr um hoc r e g n u m fuae foret ditionis, n) Ec line dubio Regis in tuenda & ex«
fequenda lua opini one pervicacia in causfa t u i t , cur mul
tis poftea annis Gallico Refidenti Cbanut asfeveraret 0 - xenftierna, quod Rex Ge rma ni c um bellum adorfus eft, plutôt por une impulfion de genie, que por une mure de libe- ration. 0) Multæ ta men majoresque causfæ dein fuper- ven er un t. V p e d i t u m , Il equitum millia fiib Arnbem io, pofi: pacem L u b e c e n f e m , cum Polonis fub Koniecpolfki fe j u n g e b a n t , Stenoquz Bjelke a Senatu Sv ec i co , qui id fie
ret "ad Wallenfieinium fcifcitatum misfus, refponfi loco tu
l i t , his copiis, Cæfari non amplius necesfariis, licitum fuisfe in alienam abire militiam. F o r t e erjam accidit , ut nobilis Gallus Hercules Cbarnnsfe, que fa melancholie avait menée dans l'armée Svedois p ') , p r i m a m magnanimi tat is Guftavianæ opini onem Cardinali Ricbelio fecisfet, c um q u e pacem Lubecenf em Hafniæ fruflra i mp edi re conatus f u e r a t , ad conciliandos Svecorum P o lo no ru mqu e ani mos ab eodem ablegabatur. Vi£toriæ G uftavi, P o l o n o r u m m e tus, ne auxiliares copiæ Cæfareæ libertati e o r u m forent peri
ti)
Stockholms Magîfz. B. 3. p. 2 9 5 . 3 0 1 . 0) Mémoires de C banut, T . 2. p. 159.p) M a u b e rt, 1. c. p. 6 6 .
periculo c o mmu ni aq ue G a ll o ru m cum illis facra inducia»
r u m t r a n a t u m d. 16 Sept. Stumsdorfi illo mediante con»
clufum m a t u r a r u n t , qui Guftavo fexennalem ab hoc bel
lo r eq ui em , perque ve&igalia M e me l æ , Pillaviæ & El- b ing æ übt concesfa & VII imperialium centena millia annuat im e r o g a n t i a , m a g n u m futuri adj ument um attule
re. Et t um iterum ab or dini bus regni d. 29 Jul. a Se
natu v e r o d. 3 N o v . bellum offenlivum in Caelarem d e c e r n e b a t u r , disfvadente licet R. Cbrifliano atque fuam m e d i at i o n em in c ong res fu G e d a n i h ab en do o f f e re nt e , quem tamen cum El b in g am transfer ri vellet Oxenftterna, in ventos abiit,
§. VI. Ex his conftare posfe a r b i t r a m u r , quo jure ex n u m i s m a t e , in laudem Gußavi M agni c u f o , cui E m blema S o l, cum inferi ptione : Non exoratus exorior, e vi n
ci posfit, il lu m, nemine i n v i t a n t e , expedi tionem in G e r man iam fufcepisfe ^), largiri licet debeamus, praeter Stral- f u n d e n f e , nullo eum tum fcedere fuisfe f ir matum, pri- maque, quae iniit, in fecuriratem fuam a r mo r um vi a p r i n cipibus G e rm an i s exrorfisfe. H a c ratione Stetinenfe cum Bogiflao X I F pa&um eft , q u o d Pome ra ni a m pignor is lo
c o , do ne c in defenfionem ejus erogati fumtus r e p e n d e r e n t u r , in poteftatem ejus tradidit. E odem m o d o cum B r and enb ur gi c o, ut S pand oa & Cuf tri num fibi t r a d e r e n t u r , transegit. P ri mu s, qui f p o n t e j fed immat ur o con- f i l i o , partes ejus f u f ce pi t , fuit Cbrijlianus IV tlbelm us, Magdebur gic us A d m i n i f t r a t o r , cujus i n f o r t u n i u m , l oc o
r u m intercapedine excl uf us, aver runca re non potuit. U- bi vero rapidislimus a r m o r u m progresfus, egregia milita
ris difciplina cognitusque nobilisfimi animi habitus ipfi
B fidem
q} Vide q u r co n tr a K nbltr M ü n t z P elu fti guneen m o n u e r u n t A rken - h o h Meikvurd. d. K ôn. Chriftinn I. c. & v. Stiernm nit, ap. GorweU, in Append, ad Guft. A d . T y f k a Fälttåg.
*
1 0De D ir ettor io Svecico
fidem non m i nu s, quam d u r i o r inermes t ra & a n d i ratio imperatoriis exercitibus h o r r o r e m , e x c i t a v e r a n t ; unus pol l alterum p r in ci p um & civitatum Germaniae focieta«
te m ejus ambire occepit. H o r u m inrer p r i m o s fuit Wilhelmus V Hasfiæ L a n d g r a v i u s , qui cum augufta do*
m o nullo cafii ad c o m m u n e m causfam d e f e re nd a m poft- ea c om m o v e r i poruir. Cæfaris arrogant ia in Guftavi par tes compulfus eft Ele&or S a x o n i æ , quem ubi viftiicibus armis p r o t e g e r a t , cet ero rum ma gn a caterva fecuta eft.
Fiincipes A nh al t in i, Duces Vinarienfes , M a r c h i o Cul m- b a c e n f i s , E r f o r d a , N o r i m b e r g a , Augufta Vin d ei i co r um aliæque liberae imperii urbes ad pat rocinium ejus c o n fugerunt. Sed majora atque i n t e g r o imperio ufui futura an'helabat. U n i o n e m l oq uo r O r d i n u m Ev an g el ic o ru m Superioris G e r m a n i a e , C at hol ic oru m Ligae, in e ad em in pr imis do mi nanti um , o p p o n e n d a m . H u n c in finem C i r culos fic diftos Superiores , Swabicum , FYanconicum , S uperior em & I nferiorem R h e n a n u m , U l ma m , ad c o n v en t um a g e n d u m , c o n v o c a v i t , cui n o mi n e ipfius, c u m ad p r o te ge n da m ab armis IVaUenfteinii Saxoniam it er um e v o c a r e t u r , interesfet A x . Oxenftierna. At qu e hun c A r n - ftadii , paullo ante p u g n a m L u r z e n f e m , abs fe d i m i f i t , H a n n o v i a m p e r r e & u m , cum litteris e T h u r i n g i a d a t i s , d. i r N o v . 1632. de occafu hujus h yp e r b o r e i fideris cert i or redderetur, r )
§. VII. Gr avisf imæ t um Oxenftiernnm ci rc umf te ter e curae, qua ratione foederatos Sveciæ in officio r e t i n e r e t , magnis defun£ti H e r oi s aufis haud aeque f av en t es , Sve- ciacque res cum illo fine reftauratione opinantes colla-
p fas.
r ) Haec & q u * f e q u u n t u r , m axim am partem ex K tvcnhulleri A n n a libus Ferdinandeis T . X I I , B a fiß . Chemnitz Schwed. K r i e g . H ifi. Sam, F ujfendorfii Com mentariis de rebus Svecicis petita funt.
pfas. C e r t e a Saxone & Br an d en b u r g i co , quor um u- t r u m q u e vifirabat, n i l , pr æte r frigida & inania v e r b a , folatii loco reportavit. N e ce s f u m erat i n p ri mi s, ut neg
ot i or um publicorum communisque belli & causfæ dire-
£ i o penes C o r o n a m Sveciæ maneret , quam libenter fibi vindi car e El ef lor Saxoniæ voluit. Ut autem pro au£to*
ritate hac in re a g e r e t, d. 3 Jan. 1633 a Sveciæ r e g e n tibus, E e g i n æ Cbriftince tuto rib us , apud omnes Germania Ordines Ef1 S ta tu s, nec non vicinos Reges, Principes Respublicas, amicos Ej5 inimicos, ficuti quoscunque in Ger
mania confiitutos regni Sveciæ exercitus, Legatus cum plena abfoluta poteftate declarabatur ; ita ut nomine regni Sve- ciæ confilia belli pacis dirigeret ac regeret, exercituum 0*
vmium regno Sveciæ addi florum Generalibus <!f Officialibus, ut £ 7 " Gubernatoribus, P r a fe flis , L eg a tis, Com misfariis, Agentibus quibuscunque M m iflris , cum furnma au flor itate præesfet ; omnes expeditiones bellicas ordinaret, pacem, /Wz/-
c m , feeder a five ipfe, five per Commisfarios fuos iniret fi a tueret, ?» omnibus, quæ regni Sveciæ confervationi ac fecuritati commodoque publico conducerent, pro diferetio- ne ac judicio fuo ageret, decerneret ac concluderet, s) Tan«
tee amplitudinis p l e n i p o t e n t i a r y litteris inftru£tus, c o n v e n t u m Superiorum Circulorum Ulmæ habendum Heil- b r o n n a m , majoris fecuritaris e r g o , migravit & ad d. i Marti i p r o r o g a v i t , cui f ir mando Legatus Gallicus Feu- I piiere s -, C a m p i - M a r efc hal lus arque G ub er na to r Metenfis, advenit, f) Injun&um fibi hic primum fuisfe fa te tu r , ut dir e&ionem fcedetis ineundi Electori Saxoniæ concilia
r e t , quod t a m e n , perfpe&is in loco rebus circumdanti
bus, mut ar e eonfultius vifum ; tum autem pervicax &
B 2 fu-
s) /Irc k e n b o h , Mein, de Cin ifline T . I. p. 2 9 .
t ) Hujus M ém oires, tribus in 3:vo voluminibus comprelienfae, n o bis etiam ufui fuerunt.
fu per bum Oxeufîiernœ i n g e n i u m , Ele£lorarus M og un ti ni
& connubii fiiii cum Regi na f p e , ad Alfatiam Galliæ ce
d e n d a m , follicitare.
§. VI II. Itaque H e i l b r o n n æ d. i Mar t. 1633 c o n v e n e r u n t ex Or di ni bu s I V Circulorum Superioris G e r m a niae E v a n g e l i c i s , Legati Palatini Ele£torales, Branden- b u r g o - Culmbacenfes , Palatini La ut e r a c e n f e s , Br anden- b u r g o -O n ol zb ac e nf es , Palatino-Biponrini atque liberarum ur biu m N o r i m b e r g æ , A r g e n t o r a t i , F ra nc of u rt i ad Moe
n u m , U l m æ , Augultae V i n d e l i c o r u m , W o r m a t i a e , Ha- læ Swabicæ, N o r d l i n g æ , D u n k e l f p i e l æ , &c. Ipfi adfue
r u n t Ma rc hi o Durlacenfis, Julius D u x & A dmi ni f tr at or W i i r t e n b e r g i c u s , Comi tes Georgius Frtdencus & K raft de H o h e n l o ë , R h en G ra vi us O tto , Philippus Reinboldus C o me s Salmenfis, Johannes Co me s N a sf o v io - S a a r e p o n t i - n u s , W o lf Henricus I f e n b u r g e n l i s , Ludovicus hberbardus O e t t i n g e n l i s , Comites de W a l l e n b e r g , de C a sf el l, de L ô w e n f t e i n , u) de Erbach , Henricus D o mi n u s in L i m b u r g , cum F r a n c o n i æ , Swabiacque nobilitate. Praefto etjam fuerunt Legati Anglicus Rohertus Aniftreutcr v ) &
Batavus Cornelius Paw s fed nihil in c o m m u n e m causfam effecerunt. Ele&or S a x o n i æ , ut aliquem fuo no mi n e m i t t e r e t , c o m m o v e r i n on potuit. Singuli aurem c o n gr eg at i Cancellarium in hofpit io adierunt d. 8 Mart, at que p r o p o f i t i o n e s , ab ipfo ad del iberandum exh ibi tas , e x c e p e r u n t , quæ potisfimum fpe&abant f o r m a n d u m E- van gel i co ru m O r d i n u m Co rp us ad bellum Cæfari in fer en d u m , cujus Caput feu DireSlorium milites pecuniasque e rogandas aliaque ftatuerer. C o n f u l t a t i o n e s , m o d é r a n
te
« ) Hic regni Svecix Senatoris & Marefchalli Gabrielis G ußavi O- x e n ß itrn a erat focer.
v ) Q ui nihil ad co m m u n em rem aliud e g i t , q uam u t cum Ele&ore S a x o n is nimio p o tu fe prolueret.
te Oxenflierna & Feuquieres, ad d. 13 April, du raban t, q u o concl ufum eft famofisfimum paftum Heil bronne nfe, q u o d Sveciam cum Superioris Germaniae I V Circulis u- nivir. x )
§. IX. A d t e n o r e m hujus pa&i Coronae Sveciæ, il- l a mqu e rep ræfentanti Legato Oxenftiernce, Dtreflorium F a deris Evangelici c o m m i t t e b a t u r , adjun£to tamen Confilio fic d i f t o Formato, decem membris compofiro, quorum I I I Sveci p ro fuis in Germania ditionibus eligerent, unum P al a ti nu s , reliquos VI Ordines IV Circulorum. Hujus Confilii fententias D ire fto r rogaret; led in bellicis neg
otiis fequi non erat obftri&us. Con/iltum quoque Circulare in quovis Circulo con ftitueretur, a Confilio F o rm ato d e
pendens ejusque exfequens mandata. Quantum militum fumt uumqu e quisque e r o g a r e r , ftatutum , hique fummam H I »haler, imper. millionum cum dimidio efficere crede
b a n t u r , q u as , ubi fecus fieri n e q u i re t , militari exfecu- tione ex tor quere liceret. Gazam aurem militarem & fru
mentarium pro pr ium quilibet Circulus h ab er et, ambo fci- licet Rhenani Argentorati & Fr an co fu rti , Franconicus N o r i m b e r g æ , Swabicus U l m æ ; Confilium ve ro F o r m a tum cum Dire&ore Francofurti ad M a n u m refidereç.
N e m o confccderatorum line ejus confenfu tra<ftatum cum hofte fufciperet : C or on æ Sveciæ posfesfiones praefentes in Germania communi auxilio c o n l e r v a r e n t u r , usquedum ei pro erogatis fumtibus foret fatisfa£him ; loca au rem , quæ in Palatinatu te ne ba r, Ele£trici Viduæ Elifnbetbœ-, Angliæ principi , quæ tutelam filii Caroli Ludovici agebar, pr opedie m reftituerentur ; id quod erjam mo x a Cancel
lario exfecutioni fuit datum. Litteris ad El eftorem Sa
fi 3 xo-
x ) Hcilbronnifche Rundnisfert frorCm hoc anno , cum Kebeti nbfcbiei erogationes prtefciibente, typis editutn.
x oni æ reliqtiosve Or d in es E va ng e li c os , nec non Reges G a l l i æ , Angliæ & Daniæ d a t i s , hæc in C o n v e n t u con*
clufa communicabantur.
§. X. H ac igitur confoederatione fundame nt i inftar pofita , aliæ dein ïuperftruebantur. Gallia , p e r Legatos Feuqmeres & De la Grange, IV Circulos Francofurti ite
r u m a. d. 6 Jul. ad 13 Sept. c o n g r e g a t o s , in focietarem foederis cum S v e c i a , ante biennium i t t i , fufcipiebat, hi- que vicisfim fuos Lutetiam Pariliorum mi ttebant nuncios.
Circulus Saxoniæ i nf e r i o r i s , Halberftadii p ræf ent e Oxen- fliern a , menfe F eb r. 1634 c o n f c r i p t u s , fuam huic asfo- ciationi fymb ol am a d d i d i t , XXII millium exercitus fu- ftentandi onus in le fufcipiens. Superioris quoque Saxo
niæ O r d i n es cum reliquis adfuerunt in c o n ve nt u Franco
furti ab Oxenßierna indi£to d. 28 Mar t, fed qu o pliires, eo fr equent ior a f ente ntia rum divortia. Præfenres in hoc i t er um Feuquieres De la Grange n on tantum i mp edi ve r u n t , quo minus Ele£loratus M o g un ti nu s O xenßternx con f er r et u r ; fed & ut Phili psburgum Regi fuo traderetur, ef
fecerunt. Deli berabant autem de his aliisque negotiis O r d i n u m Delega ti, d i f c e d e n r e , quo majori cum libertate a g e r e n t , O xenßierna, donec nuncius advenerit d. 3 Sept.
cladis S vecor um ad N o r l i n g a m , quæ e or u m decreta e L
fe£tibus fuis irrita r eddidi t. Ipli tum Francof ur ro difce-
debant. Priftinos autem foederis in Galliam L e g a t o s , v i
c e-Cancell ar ium Svecicum f.offlerum & Confiliarium i n t i
m u m Palatinum S tr a ff von Lawenftein it erum in eam a b
legavit Di re£t or , mu ni t a Alfatiæ loca Regi oblaturos , fi
m o d o r uinam minitantibus rebus Evan ge li co rum def ti nam
o p p o n e r e vellet. C o n v e n t u m v e r o , quem idem e d i x e
r a t , W o r m a t i æ N ov . 12 cel ebr andum pauci a d m o d u m a-
diere , qui tamen concl ufum cum Gallis a Lbfflero t r a c t a
t u m ratihabuerunt,
§. XT. Inrerea præliminaribus Pirnenfifeus d. 22 N ov.
ab E vangelicorum part.bus fe fegregaverat Eledtor Saxo
n iæ conliliaque O rd in u m anrea vacillantia non parum turbavit. M u lt u m erjam moleftiæ Oxenßitrnts facesliverat t u r b ul entum Ducis B em b ar di Vinarienfis in g e n iu m , qui F r a n c on iæ donatione atque filiæ Johannis Cafimiri, Chri- ßince B i po n tinæ, connubio propofito contineri non poruir, q u o minus feditiones in excercitu foveret. N ovum O r d i n u m Circulorum Superiorum conventum W ormatiam d. 10 Jan. .1635 coëgir Cancellarius, in quo ad 20 Mart, h a b i t o , præfentibus folitis Galliæ Legaris, iter ejus ad aulam Gallicam & Saxoniæ Eledtorem fuit decretum. Vi
ces ejus, ut antea, in Diredtorio ageret Rhengravius Otto, Ducique Bernbardo f u p r e m um foret in exercitus impe
rium. Aft ubique non nifi diffidentes & fallaces animi arque lenta remedia fupperebant. Pax Pragenfis, inter C æf ar em & Eledtorem , quantumvis Oxenßierna renit ere
tur , fuit conclufa d. 20 Maj i , ad quam unus poft alte
r u m Conftederarorum Sveciæ accedebat. Seditiones in exercitu iterum glifcebanr. PFilbelmus Du x Vinarienlis Jul. 2 0 , Erforda Aug. 29, Ordines Saxoniæ inferioris, Duces M e k l e n b u r g i c i , Hanfearicce urbes ipfaque Conßlii Formati fedes, Fr ancofurtum ad Mcenum , Svecorum fo- cieratem deferebant. H o c itaque d. 10 Jul. disfolurum eft , vicarius Præfes Rhengravius Otto non fine difficulta
te A r g entoratum p e r v e n it, ubi privaram poftea transegit vitam. Reliqua m em b ra apud amicos fuos hic atque illic latebant. Paullo poft apertum Eledïor Saxoniæ Svecis b chu m intulit & Cancellarius Oxerflierna , non fine vitae d i k r i m i n e , M a g d e b u r g o , ubi a confcederatorum exercitu inclufus tenebatur, Vismariam a Bancrio transferebatur.
§. XIT. Et ja m quidem a fociis derelidhe, id tamen c o m m odi acceslir bYeciæ, ut majori cum alaciitate & va-
lidio-
16 De D ir ed or io S ve c ico Fœdcris Evangelic i.
