GRUBBE SAMUEL

DISSER TATIO ^

STATIONES SUCCESSIVAS

PHILOSOPHIE PROGREDIENTE ADUMBRANS,

CUJUS

PARTEM SECUNDAM

VENIA AMPL. ORD. PfJIL. ÜPSAL.

PUBLICO EXAMINI PROPONUNT

MAG.

SAMUEL _GRUBBE

PHIL. THEOR. DOC. STIP. ORD. EQU.

KT

AN DR. JAC. BRO MA ff

GOTHOSURGENSESe

IV AUDIT. GUST. DIE X MAJI MDCCCIX»

H. P. M. S.

VFSALIE) TYPI8 ED1IANNUNIS.

IN

SA CR AM REGIAM MAJESTATEM

SPECTATAS FIDEI VIRlS

MAXIME REVERENDOET PRRCELEBRI DOMINO PRJEPOSITO

ADOLPHO VILM,

AD REG, GYMN. GOTH, THEOL, LEGTOJII

NEC NON

NOBILISSIMO ET PERCELEBRI DOMINO

mag,

GAROLO FR. W1NGÅRD

AD REG. GYMN. GOTH. ELOQÜ, ET POéS. LECTORI

PATRONIS OPTIMIS

S A C R U M

debuit, voluit

ßultor devotisfimus

andr, j ac. broman.

DISSERTATIO

STATIONES SUCCESSIVAS

PHfLOSOPHiiE PROGRED1ENTIS ADUMBRANS.

t in formis Philofophiae fuccesfivis, progresfionis, cujus fiationes principales in antecedentibus deduxi-

mus, continuitacem agnofcanms, primum explicetur opor¬

tet, qui faSum fit, ut in illa, quae ante Kaktii tratet»

fioruerit, fpeculatione, licet, univ erfe confiderata, Realismi

relativi indoletn haut fåne ambiguam profiteatur, tamen

quaedam imveniantur Philofophias verae veiligia, ^qute ali- quantulum a linea progresfus ceteri aberrare videantur.

Illa vero purioris dotfcrinae fragmenta ad duas fere clas-

fes tetulerim , quarum altera mundi abfoluti ideam Intel- lectualismi forma fymbolice expresfam, altera fubftantise abfolutae notionem diftin£tius enunciatam continer.

Ad priorem quod ^attinet, ifta philofophemar?A> ab ingenio cetatis, qua comparuerunr, discrepantia, facras re- dixeris & auguftas eultus prisci reliquias, inter cujus

ruinas praefens prognatum eft genus humanum. Scilicet

inter antiquitatis renebras regrediens, quo propius adpri-

mam generis humani infanriam accedas, hoc certiora in-

venies eultus vefligia primitivi, qui, cum homini, vix- dum e tutela inflin&us exeunti, deberi _nequeat, aharn

l'ars secunda

c _pro

i6

profecto quazrendam poftulat originem. Hane vero, iive anriquisfimas refpexeris rraditiones , live disputationes Phi- lofophorum, ex eodem fonre videbis derivatam. Uc enim facile appjrer, hominem Individuum ^, non nifi per com- liierciu.n cum ente libero & intelligente educatum, ad

conleienriarn & reficxionem excitari, ita proeul dubio ge¬

nus quoque humanuni educanonem primam, qua ab in- i

ftin&u ad infimum reflexionis gradum compulfum eft,

Naturis debuit fublirnioribus, quue tellurem olim genero- liorem habitaverint, mox vero, poft communicata cum

priseis hominibus prima eulrus & idearum femina, eva- nuerinr a). Ifta vero eulrus initia, fabulis involuta fym- bolicis, quas fenfu crasfiori rudes homines accipiebant 6c

varie tr.:nsrormabant, _per traditionem tarnen conferva- bantur, donec in mentibus nobiltoribus puriorem Abfo-

luti fenfum excitarent. ltaque hinc profe£ta videntur b),

quae apud gentes antiquisfirnas deprehenduntur, philofo-

phemata, lntelle£lualimi habitum Mythicum induta, de 4+

mundo Idearum intelligibili immediate ex Abfoluto ema- j nante, de mundi fenfibilis _per defe&ionem ab Abfoluto

origine, de redintegranda in Ideis, in corpora carcerum inftar demerfis, feniuum denique dominium excutientibus, Abfoluti mundi contemplarione, ceteris. Plurima hujus

eultus vetuftisftrni veftigia prodit nativus ilie Mythologiae

ln-

a) Audacis, ut mulris videatur, opinionis, ulteriorem explicatio-

tiem dedit Sckelling Philofophie und Religion p. 66. feqq. Pa- <4

rum ab hac doftrina differt Fichtii de gente, ut loquitur, Nornoali

disputatio. Vid. Grundzüge des gegenwärt. Zeitalters p. 288. feqq. i Cfr. Gründl. d. Naturrechts _{p. 32.} Ceterum facile intelligitur, hoc

pbilofopbema Mythicum, non nifi in illo valere reflexionis punfto, io

quo primam quamdam generis humani originem quaeras oportet.

b) Cfr. Schelljng Bruno _{p, 197.}

17

Indicae tenor infantilis, imeginationis ferventis lufu exful»

tans. Licet vero apud gentes, quae a benigna Naturas moderatricis tutela longius recesferint, Intelk-ßualisf? us ifte cum rudionbus fuperttirionis formis coaiuisfe videatur,

ramen apud gentes Orientis omnes manfisfe, facile de- prehendirur, religiofum quemdam infiniti fenfum, num*

quam penitus exllin&um, qui, cum Occidente communi-

catus, iftum genuir, qui medium, ut dicitur, aevum ab ingenio culrus Graeci

Sc

ligtonis, poefeos & vitae totius fpiritum Romartticum.

Ceterum in Oriente Intelle&ualismus hic, crasfiori fenfu _aeeeptus, in fyltema emanationis, quäle effinxic fcho-

la Zoroastris, abiit. Quod fyftema cum ex prineipiorum oppofitorum, boni & mali, lucis Sc tenebrarum confli£t;>

tione, cuncla derivaret, non tanrum ad prineipium ad- feendit, in quo, refpe&u materias, idealitas cernitur ^prae- ponderans, verum etiam mundi fenübilis ortum, noa

tarn pofitive, quam negative ex Abfoluto deduxir. Rii-

diorem tarnen formam Mythicam, qua prineipium malum concipiendum erat, utpore prineipium reale, Abfoluto op-

politum Sc idern limitans, numquam, dum in Oriente

floruit, haec doctrina depofuisfe videtur. Neque mirum pro'feäo, cum in his regiombus ingravefeens Defpotismi feevitia tenera cultus initia ^mature opprimeret.

Ab Oriente Sc JEgypto, ut cetera culturae tirocinia,

ita prisca ifta philofophemata ad Graecos transiisfe viden-

tur. In interiori myfteriorum Graecoruro fapientia Schel-

lingius eadem fibi vifus eft agnofetre. Priscos exiflimes gentis educatores, do&riflatn, quae setatis incultae Cfcpfum

fuperaret,

fuum dominium Sc notiones faeculi ctasüores dedo&is rra-

C 2 di-

didlsfe, In Philofophia ^vero Graecorum ^, fi Pythagoram

forte exceperis, nulla fere hujus do£lrinae vefhgia ante Platonem confpiciuntur: qui quidem eamdem tum ex

Oriente, turn e myfteriis accepisfe videtur. Platonis ve¬

ro Philofophia uruverfa nihil continere videtur aliud,

quam Inrelle&ualismi iftius ulteriorem explicationem. Quem

tarnen in fcriptis Platonicis ^cum imaginibus & notionibus

e Cosmogonia antegresfa petitis coaluisfe exiftimes: unde

iftarn derives, quam aptid Platonem deprehendimus Dua-

lismi fpeciem c). Philofophiae Piatonicae fragmenta quae*

dam, cum do£trina emanationis Orientali mixta, in fy-

fiemate emanationis perfe£tiori, _praecipue vero apud Plo-

tinum manfere. Scihcet Neo-Piatonismus hanc inprimis

a Platone acceptam fervavit do&rinam, materiam, rela-

tionibus confkram, non esfe nifi ro (ay\ ov, meram priva- tionem, in qua Ideae obfcuratum quoddam cernitur fimu-

lacrum. Hinc in ifto fyftemare, lucis fupremae emanario-

nes contintiae non per principium realiter oppofirum ob-

fcuranrur, fed _{quo a} luce pura remotiores, hoc propius

ad meram privationem vel tenebras accedunt, donec in

crasfam tandem materiam abeanr. Itaque hasc fchalaDua-

Iismum quidem do&rinae Zoroaftricae viravit, fed ingens, quod mundutn abfolutum ^a relativo fejungit, discrimen,

non nifi faltu exfuperandum,, continua emanationum via transgredi laboravit.

Inter recemiores Leibnitzius praecipue, Inrelle&ualis-

mum Plaronicum, interfperfis tarnen notionibus multis e

Dogmatismo petitis, redintegravit. Itaque Leibnitzius ex Unitate fuprema infin ituna oriri adfirmavit complexum Mo¬

na-

c) Cfr. quae de vero. Pbilofbphise Piatonicae fenfu faepius disferuifc scshfe^llingl.

nadutn, quarum qugevis vicisfim Monadum

fyftema

rius, centri inftar fibi habeat fubje&um: Monades vero diftin&a rationis cognitione Dcum & mundum abfolutum contemplari, confufa vero cognitione lenfuali, mundum

relativusn fenlibilern. ^«— Ceterurn Pbilofophorum, ^quos nominavirnus, neminem purarn concepisfe Abfoluti notio-

nem , ami£fu iüo Mythico denudatam, facile concedatur.

Praeter haec vero, quae tradition! antiquisfimaedebe-

ri videntur, Intelle£!uaüsmi fragmenta, ingens confpici-

rous, in «täte Dogmatismi, Philofophiae, Realismi abfo¬

luti forma enunciatae, miraculum, Spinoza fyftema. Sei-

licet Spinoza, cum facile pervideret, causfalitatem öl fuc-

cesfionem omnem, indoiis esfe mere relativ«, ideoque

Abfoluto tribui non posfe, causfae ultimae notionem in Dogmatismo receptam exulare jusfir, öl fublata in reali-

tans abfolutae conceptu omni relativitate,fubftantiae ^conce-

prum vere abfolutte öl aeternae, quae causfalicatis proprie

iic di£tae expers , rerum omnium eausfa esfet ^non transiens, fed immanent, diftin£te propofuit. In hac vero fubftantia

abfoluta idealitatis öl realitatis identiratem abfo'utam ex-

presfe agnovit. Itaque fubflantiae adfirmavit attributa, ^ex«

tenfionem öl cogitarionem, reale Sc ideale, non niß in Na¬

tura naturata dißtngui, abfolure vero fpe£tatam fttbßaniiam extenfam Qf cogitantem unam eamdemque esfe fubftantiam, quce

jam fub hoc, jam fub illo attribato comprehenditur. Sic ^vero

pura identitatis abfolutae notione concepta, perfe&iorem

quoq;ue mundi relativt ex Abfoluto explicationem rradere potuic Spinoza. Unde cum ad humanam mentem expli-

candam accederetur, cognitionis abfolutae notionem fatis.

puram videmus enaram, Mentem fcilicet, adfirmat Spi¬

noza, quatenus fe fub ceternitatis fpecie cognofcit, Abfoluti co-

gnitionem habere necesfariam, qua feitfe in eodem esfe & ab eo-

dem eoncipi. Atfamen cum non nifi a notione realitatis ab- folutae Dogmatiftica, fublaca ejusdem relativitate, ad fub-

ftamiae abfojutae conceptum exfurgerec Spinoza, adaequa-.

rum non eluclatus eft cognitionis abfolurse conceptum, quo, in abfolutam ejusdem indolem reflcftendo, fublata

omni Intelligentias & Abfoluti differentia, perfpicitür, co-

gnitionem abfolutam, ^urpote formam Abfoluti ^aeternam,

cum fubftanria vel esfentia Abfoluti esfe penitus identi-

cam. Qiias diftinctior cognitionis abfoluti notio ut oriri posfet, necesfum erat, praeeunte Idealismo relarivo, fiib- je£to^- obje£livitatis & intuirionis intellectualis notio _expo-

neretur, ex qua, relativitate omni exfiinch, mque facilis

ad cognitionis abfolucae conceptutn pateret adirus, atque

ex realiratis abfolutas notione Dogmatiftica, ad fubftantias

vere abfolutae ideam Spinoza patuisfet.

Ex iis, quas jam attulimus, facile perfpicitür, qui

oriri potuerint, inrer ipfa Dogmatismi fyftemata, quaedam Fhilofophiae verae fpecimina. Iftos ^vero Philofophos,cum

Realismi relativi Antefignanis compararos, confiderandos esfe, _utpote Naturas ferme heterogeneas, vel inde intel- ligere licet, quod vix alium in faecula, quibus vixerint,

exferuerint effedum, nifi hunc, ut ideis intelligendis im-

marura aetas, genialem Torius contenaplationem, vel quafi incomprehenfibilem ftuperet, vel quafi impiam perhorre- fceret, vel denique, intelle£lus ope, in abstra&a disjicere

conarerur. Ceterum, fi aliquam Dogmatismi fpeciem vel

hi Philofophi ^prae fe ferre videanrur, ea certe chara&eri,

quem aetati proprium diximus, erat adcommodata. Cor¬

pora fyftematum Dogmatismi induta erant faciem & arti-

culationem: fpiritus ^vero, qui eadem animabat, inferior,

formas finirae anguftiam aperte adfpernari videbatur. ^— Hase vero cultus heterogenei fragmenta, cum ceteramacta- tis,

tis, quae prognata vidit, fpeculationem» ^non nifi novum

Dogmatismo ftimulurn addendo, attinganr, non inepte pu-

tavimus feparatim explicari, ut tum continua, quam in-

rerrumpere quodarnmodo videantur, refiexionis philofo- phanris ab infimo refiexionis pundo ad cognitionem us- que abfolutam nrogresfio lucide exponi posfet.

In ifto autem negotio perfieiendo, primum Rejftif-

mi relativi.chara&eres general^es confideremus. Enafcitur

(cTTicet Realismus relativus ex illa ftatione refiexionis, in qua fubje&o empirico ^& limitato ita opponiturobje&um

externum limitans, ut utrumque inftar estis per fe abfo-

lute exiftentis, realitatem ab alterius exiftentia prorfus fe- jun&arn, & altero fublato ^tarnen manfiiram, fibi vindicet:

quam obje£ti & fubje&i finiti oppofitionem tonfcientia empirica continct. Omni, quae in hac ftatione deprehen- ditur, cognitione, ifta oppofita, ex meris relarionibus con-

fhta, vel fenfu, in concreto, vel intelledu, conjun&o in

unitate conceptus mulriplici empirico, in abstrado perfpi-

ciuntur. Quaevis igitur cognitio fenfualis & intelle&ualis,

in qua objedivo femper oppofitum manet fubje&ivurn⁵

relativam naturam aperte profitetur. Cognitione autem intelleduali, nulla, in hac refiexionis ftatione, altior con-

cipitur. Quoniam enim nondum reflexioni diftin&e exhi-

betur confcientia pura, quae jam in totam confcienriae ^em- piricae fphaerarn quafi distributa eft, nondum agnofci pot- eft, _quae in eadem lätet, cognofcendi ratio immediata,

in qua obje&um cognitionis cum fubje&o penirus con-

gruit. Itaque in hac ftatione nuilam omnino cognitionis

abfolutas ideam quaeras.

Cognitio ifta relativa, quamdiu non nifi in ipfis fub- je&i & obje&i relationibus perfpiciendis verfetur, fenfum,

uri

uti monuimus, ^communem conftituit. Ex _{quo cum} oria-

tur pugnae oppoiitorum dirimendoe conamen, intelleftum patet, quoniam immediate nihil 3 praeter relationes perfpi-

ciat, ^non nifi rariociniorum _{ope, a} relativ is ad Abiolu-

tum esfe exfurrefturum. Iltaxn vero fpeculationem, in

qua, argumentatione intellecluaii, ^a relativis ad Abfolutum adfcenditur, Philofophiam inte!le£lus^, vel Dogmatismum proprie appellandam cenfemus. Quae quidem, ii ipfam ra- tionem cognofcendi refpexens, non extra reflexioois vul¬

garis cancellos egreditur. Sed quum relativorum cogni-

tioni non adquiefcens, relativa ad Abfblucum reftrre Itu-

deat, primum ^{tarnen mentis} exprimit conatum, quo a fenfu communi ad fcientiam Abfoluti exfurgere hborat.

Itaque in Dogmatismo hac via Abfoluti _conceptum asfequi conabitur intelle&us, ut a relativo, quod lern_per aliquid extra fe pofitum requirar, ad relativum altius, quod inferioris iltius rationem coniineat, adfcendens,

cum iftam relativorum feriem confummandam pofiulet, quod in intellettu ratiocinante latear, Abfoluti defiderium,

tandem ad ideam non-relativi exfurgat, quod nihil extra fe pofitum requirar, Sc relativorum feriem rotam fub fe

comprehendat. Hic vero non-relativi conceptus, quas-

nam pofitivas admittat dexerminationes, ex ifta reflexio- nis ftatione, unde oritur Dogmatismus, facile perfpicitur.

Scilicet quoniam tum internum, tum exrernuro finiti

realis fpeciem fit indutum ^, id eft, fubje£to quoque in fi¬

niti fpharam detraéto, urrumque oppoiitorum compre¬

hendat, in duas quaii provincias divifa, realitas finita, ce- terum, neque finitum reale, per amplificationem multi- plicis in fpatio, vel _tempore illimitatam, finiti naturam

vere deponat, & conceptus infiniti non nifi umbra quae- dam

23

dam reflexioni vulgärt obverfetur; ^patet, in hac ftatione

nihil diftin£te concipi, quod non indolem finkam profi-

teatur. Itaque non-.relativum quoque illud, pofitive de- terminandum, non poterit non finiti realis fpeciem in- duere, atque in Ens, uti dicitur, abfolutum abire. Hinc

eadem Philofophia, quoe, fi rationetn cognofcendi refpe- xeris, Dogmatismi nomen mererur, fi de ipfa Abfolud

notione in eadem enunciata quxritur, Realismum confti-

luit relativum.

Verum Ens illud abfolutum, licet indolis fir mere

finitae, ramen, ur ad _pugnam oppofitorum componendam

adhiberi _queat, aliquam, oportet, licet confufä notione enunciatam, finiti & infiniti identitatem contineat. Cum

vero Abfolutum, quamdiu relativi indolem gerat, & ve-

ram oppofitorum identitatem ^non exhibeat, nullam aliam relativorum explicationern prtebere posfit, nifi hane unam, ut relativa oppofita ex eodem principio ultimo fint pro¬

ducta, iftam apparet, quae in Abfoluti conceptu lätet, iden-

ritatis umbram, hane esfe futuram, _ut, quod in quavis produetione requirar intelle£lus, fubfirarum fubftanriale 6c causfalitas, in Abfoluto _utrumque abfolutum deprehenda-

tur. Erit igitur Abfolutum, ab altera parte, fubftratum fubftantiale abfolutum, ortus 6c interitus _{expers, atque} hoc refpe£tu produeti finiti naturam aperte profitebitur.

Ab altera vero parte, causfalitatem confiituet abfoluram,.

id eft, cum relativa omnia, ficuti aliorum relativorum con- tineant posfibilitatem, ita fuam ab aftuaiitate divnlfam

extra fe habeant posfibilitatem ^, Abfolutum contra fuam,

cum a&uslitate jun£tam, in fe ipfo conrinebit posfibilita¬

tem, 6c vim, uti dicitur, abfolutam conftituer. Ad _quam

cum regrediens a causfa inferiori ad altiorem exfurgere

conetur Dogmatismus, facile quidem perfnicitur, quoniam

D nul-

54 1

» ^

nulluni in Mechanismo relativorum a fe invicem penden--

tium inveniatur reiarivum, quod non ipfum fuam ^caus-

fam extra fe quaerendain requlrat, hac via _nurnquarp ad punctum in linea infinita veie prirmim pervenin posfe.

Sed ut ere&iori, qui in hanc fpecuh t onis regionem in-

telle&um conjicit, Abfoluti defideriö fiar fatis, eft nodus, qui foivi nequeat, gladio praccidenaus. Itaque feries caus- farum infinita per arbitrium terminatur, Sc cönfugitur

ad lllud Abfolunim refpe&u causfaliratis, quod vim ap-

pellare didicimus. Haec vero causfaliras ablo'uta infiniti

conceptui quodammodo refpondet, Vis enim, diftinda

notione concepta, Agere conftituit infinitum femetipfurn

limitans, vel fubje&o-obje&um. Itaque , primo intuitu,

videtur Dogmatismus quoque, ex notione causfalitatis ab-

folutae, diftinctam fubje&o-obje&ivitaris, qualem in Idea-

lismo transfcendentali enunciaram- vidimus, notionem eli-

eere debere. Verum in hac reflexionis ftanone, ficuci nulla, nifi in fubflrato inhaerens, cogitari poteft causfali-

ta-s, ita Abfolutum _quoque in fubfhatum abit mortuum, in quo lateat vis abfoluta. Qui quidem causfae ultima? ^con-

ceprus, omni fere fubje&o-obje&ivitatis notione exftin&a,

dualitatem tarnen continet idea'ntatis Sc realitatis inelu&a- bilem. Quo fit, ut ens abfolutum, ^cum fimul produdum

fit finitum Sc produ&ivum infinitum, perfpe&a determi-

nationum iftarum repugnantia, in duo entia dilabatur ab¬

foluta, quorum alterum, quod ideale eft, a£tivum Sc in¬

telligens, alterius, quod fubftratum conffituit mortuum 8c pasfivum, determinationes producit. Quem Dualismum, licet ex ipfa entis abfoluti notione fädle explicandum, ta¬

rnen, cum oppofitorum pugnam dirimendam aperte con-

fervet, plerumqne evitare conatur Dogmatismus hoc arti- ficio, ut in ente abfoluro, vel tantummodo quod realita¬

tis norioni refpondet, vel quod idealicatis, diftin&iusenun-

ciet,_

J

2J

cief, & fingulas Abfoluti determinationes, vel ex objectis

externis, vel ex fubjcito mutuctur, fic ve» o in oppofita

abear fyftemara ^, quoruin per uriverfam Dogmatistmaeta-

tem coiuinuani cernimus c.onfl £lationem.

Cum vero in hac refiex'onis ftarione fubje&um 8c obje&um, utrumque ab.altero prorfus divulfum, extften-

tioe feparatte fpeciem ^prae Te ferat, in utrsque realiratis

finita? regtone, a relativis ad non -relativum adfcendendo,

ad diverfum quoddam _pervenitur ens abfolurum, quod

fubftantialitatem abfölutam ^cum vi abfoluta conjurgat. Sic

vero oppofiniS habes realitates abfolutas, internam Sc ^ex-

ternam, animam Sc univerfum. Quae vero cum pugnam

oppofitorum non dirimant, fed acrius enuncienr, utra- que ex fupremo Sc vero demum Abfoluto erit derivan- da, quod Ens conftituet realisfimum, Itaque in intelle-

&u ratiocinanre, ifta, qua? in idea Abfoluti deprehendi-

tur, finiti, infiniii Sc acterni tri-unitas, ficuti, fi formam refpicis, in tres ratiociniorum formas dilabitur, ita ea- dem, quod ad materiam artinet, in tria Abfoluta univerfi,

animas Sc entis realisfimi disjicitur. Quorum tarnen, pro-

ut interni Sc externi oppofirio continue acrior concipia-

tur, diverfa, in diverfis Dogmatism! fyftematibus, notio

exifiir.

Quod fi in hac Philofophiae forma, ultimam de¬

mum idealitatis Sc realitatis oppofitionem, ipfam fcilicet cognitionis Sc Abfoluti difFerentiam in notione Abfoluti1 quaeris exflin£lam, facije perfpicies, cum e confcientia

finita empirica ad Abfolutum fit adfcendendum, Ens ab*

folutum femper ofijeélivi inftar confcientiae oppofitum esfe

rnanfurum. Itaque cum in Dogmatismo recentiori ens

realisfimum, _{notione^ qua?} idenritatem oppofitorum aper-

D 2 tius

lius enunciaret, conciperetur ^utpote id, cujus notio exi-

ftentiarn involveret, ramen hoc Abfolutum, obje£tivi in- ftar, extra conreienriam ponendum videbatur, lic ^vero,

äntithefi idealitatis 8c realitatis, _qua* in reflexione inrelle-

Ctuali exftingui nequit, manente, ifta ideae fpecies in no-

vam abiit abstraCtionem.

Abfoluti, in fyftemate Dogmadsmi, notio jam ex-

pofita, ejusdem ftmul ad relativa relarionem fatis indicar.

Scilicet cum oppofitorum identitas quserenda fnprema in causfam abeat ultimam, omnem, paret, antithefis tollen-

dse rationem hane esfe futuram, ut relativa _{per nexum} causfalem ex Ente abfoluto derivenrur. Quae quidem de

ortu relativorum ex Abfoluto qusftio, murata modo for¬

ma, in disputatione de origine mali in Dogmatismo ver-

fatisfima, eadem redit. Cum vero causfa ultima precario

fit ficta, _neque, concludendo ab effe&u ad causfam, caus- fae esfentia & cum effe&u ^nexus interiör innotefcar, rna-

nifeftutn eft, nullum nifi fi&itium Abfoluti entis cum

phaenomenis ex eodem derivandis exhiberi posfe nexum causfalem. In mera igitur hypothefium farragine verfa-

bitur omnis mundi relativi ex causfa ifta ultima explicatio.

Cum vero fubjeftum & obje&um, in Dogmatismo explicatiori, nomine animae 8c univerfi, realicates oppofi-

tas conftituant abfolutas, mox tarnen ex vero demum Ab¬

foluto derivandas, earumdem exiftentia non nifi per pro- du£tionem ex nihilo, _quae explicarionis defeCtum fuppleat,

ex Ente abfoluto deduci poteft. Sic vero duplex produ¬

cta fingitur realitas, altera interna, altera externa, utra- que ex fubftrati indeftru&ibilis 8c vis originarioe notione conflata. Tum ab altera parte, ut ex ifta realirate exter¬

na mundus obje&ivus derivetur, fpatii, quod occupet

rea-

reale externum, abfoluta exiftentia eftpoftulanda: materia

vero, quse fpatium compleat, cum fubftratum conftituat fubftantiale, ^non nili atomiftica notione cüncipi poterit:

unde cum eidem inesfe fingatur vis motrix, ^{quae pro} di-

verfa phaenomenorum explicandorum indole, virium di-

verfarum nomina accipiat, omnia, pater, mundi obje&ivi phaenomena in Mechänismurn ulrimo esfe refolvenda, Ab

alteraparte fubje&um, vel, in inferiori pun£to reflexionis,

materias fpeciem ^mutuatur, vel etiam, cum in fubftahtiam

abit immaterialem, nullarn prorfus, in fyftemare, quod

extra Mechanismi regiones nihil explicare valet, phaeno¬

menorum fenfus interni admittit ex causla efficiente ^ex- plicationem tenrandam.

Denique cum obje&um Sc fubje&um, in hac ftatio-

ne reflexionis, realitates conflituant übi invicem e diame-

tro oppoliras^ nexum, patet, inter easdem intercedentem,

quem omnis continet confcientia, non vere explicari pos- fe. Itaque ab altera parte, quod ad illam artinet fub- je£li & obje£ti harmoniam, ^quae in cognofcendo & agen-

do cernitur, cognitionis objedivitas Sc posfibilitas agendi,

dum materialis concipitur anima, per mechanicum mate- riae interna Sc externae influxum mutuum explicatur; fub-

ftantiae vero immaterialis notione diftin£la enunciata, li¬

quidem rejiciendus intelligirur omnis inter fubftanriam ^ma-

terialem & immaterialem nexus causfalis imroediatus, ex

ipfo Ente realisfimo, quod oppofitorum ^utrumque produ-

xir, derivatur eorumdem harmonia continua Neque ab

altera parte, ifta, quam dirimendam poflulat confcientia

Moralis fervanda, necesfitatis Sc libertatis confh&atio, in Dogmatismo dirimi poteli Cum enim principio hujus fyftematis fupremo, legi causfalitatis, ^sperre repugnet ifta,

cui adquiefcat fenfus communis, libertas indifferentiae,

Do-

-&S ■

Dogmatismus oportet omnis, qui fecum ipfo confentiat,

volumatem huann am Mechanismo Eve interno, five etiarn

exteroo penitus fubjiciat Ifte vero Determinismus & Fa¬

talismus maximum in Dogmatismo exhibet disquifirionis

continuandie, & reflexioais in ftationem altiorem eveheu- daeiacitamemum.

Verum inter iftos, qui in hac ftatione refbxionis oriuntur, phüofophandi conatus, ex ipfis, quae in notione

Entis Abfoluti latent, repugnantiis, paulatim inrelligetur,

omnem in hac ftatione cognitionem ihdolis esfe mere re-

lativae, _atque ideo reaiitatem abfo utam reflexioni perviam

non esfe. Hinc vero orietur Dogmatismo oppoftta fpe-

culationegativa Scepticismi, quae, cum ab altera parte pu- gnam oppofitorurn, jam fpeculatione acrius excicatam, in

cceca fenfus communis fide reftinguere ^nequeat, ab altera

eamdem in Abfoluto dirimi posfe nsget, reaiitatem con«

tendet abfolutam nullam humanae cognirioni esfe datam,

relativam vero non nifi fpecie quadam veritatis mentem

illudere, ideoque omnem tum cognitionem, tum reaiita¬

tem penitus tollet, & nihil praeter fubje&ivitarem fallacem

homini jrelinquet. Hic vero Scepticismus, ur Dogmatis-

mum omnem argumentationibus vi&ricibus impugnat, ita, cum cognitionis abfolutae ignoranriam profundam ^cum Dogmatismo habeat communem, contra Philofophiam ve-

ram non nifi ^vano & irrito prorfus impetu invehi poteft.