GRUBBE SAMUEL

DISSERTATIO /O

DE

HARMONIA RELIGIONIS [ET MORALITATIS

IN PHILOSOPHIA PRACTICA

VINDICANDA

CUJUS

PARTEM SECUNDAM

VENIA AMPL. FAC. PHIL. UPS.

PUBLl CO EXAMINI PROPONÜNT

SAMUEL GRUBBE

PillLOS» THEOR, DOCENS

ET

ANDREAS

ÅRÉN

VERMELANDUS

< IN AUDIT. GUSTAV. DIE II

JUN. MDCCUX

H. r. M. s.

MAG.

UPSALEEj TYPIS EDMAKNIANIS.

KONUNGENS TROTJENARE

'PROTOCOLLS-SECRETERAREN OCH V. CEREMONIE-MASTAREN

SAMT RIDDAREN AF KONGL. NORDSTJERNE- ORDEN

VÄLBORNE HERR

GUSTAF MAGNUS STUART

OCH

KONUNGENS TROTJENARE

LECTOREN VID CARLSTADS KONGL. GYMNASIUM HOGADLE OCH HOGLARDE

HERR MAGISTER

AXEL F1YXELL

roRDNADSfUHT TILLKGNADT

ANDERS ÅR6N.

> *5

aliquam Abfoiuti Ideam requirat, tamen non

ipfa

-cogni-

tione abfolvitur, Ted fenfu, quo in exiftentia quavis fiii-

•gulari Abfoiuti evolutionem, licet cognitione nulla per-

fpe£tam, percipimus. Simul vero manifefttim eft, Reli- gionem disquifitionis fpeculativae viram quafi alere, nul- lamque fine Religione veram esfe Philofophiam. Ex al¬

tera vero parte, Religionem Poefeos cujusvis ^verae ani-

mam re£te dixeris, in clasfico ^illo Poefeos Realismo fub involucro Ideae fymboiico quafi absconditam, in myftica

vero Sc romanrica immediaro infiniti fenfu erurnpentem.

Phantafia vero Abfoiuti Ideam imaginibus fymbolicis ad- umbrante, oritur ex ifto Religionis Sc Poefeos connubi©

Mythologia.

His praemisfis,

iftum,

quem diximus, Moralitatis Sc Religionis antagonismum generali notione exhibere _pos- furnus: _quem mirum eft, eos,qui Moralitati Sc Rehgioni,

utpote fun£tionibus mentis diverfis Sc independentibus, aequalem competere dignitatem asleruerunr, non nifi con- fufe plerumque animadvertisfe. Scilicet Moralitas vindi- canda requirit, ut Subje&um abfoluta

femeripfum

derer-

tninandi gaudeat facultate, ^{id eft,} in Abfoiuti veri eveha-

rur dignitatem. Contra Religio Subje&urn fingulare, urpote

a Deo dependens, nec nifi per Deum vere exiftens, con-

fiderar. Åt in illa ftatione, in qua manet aliqua Abfo¬

iuti & Subje£li antithefis, talis Subje£li exiftentia duplex exphcari nequit. Ifta igiturSpeculatio, quae Religionis digni¬

tatem abfoluram fervare ftudet, fi vel veram Abfoiuti anti- tkefis expertis Sc extra reflexus regionem

pofiti

Ideam fit asfecuta, ^tamen quamdiu, deficieme Formae abfolutae no¬

tione plena, eamdem, in confcientia abfoluta expresfam,

mentis humanse conftituere esfentiam non diftin&e _agno- fcat, ultimam Abfoiuti Sc confcienriae oppofitionem non

tollit, arque ideo in explicanda Subje&i dependentis ad

) I« c

Abfolurum relatione, abfolutam Subje&i naturam, id eft.

Libertatem humanam Sc Moraiitatem fervare nequit, ti-

mul vero, exciratiori in ^{mente enata} Libertatis confcien-

tia, antithefis

inexfuperabiiis

fenfum quemdam, _numquam

ck(iuigven-du-m-, in animo refidutrm relinquir. Hac autern Abfoluti Idsa vera tandem exftin&a, cum in ipfa Exter- ni, quod iimitantis inftar fibi oppönit Subje&um, fphaera ponitur Abfolurum, manifeftum eft, Obje&ivi Abfoluti

nocionem Libertatem bümanam omnino opprimere. Con¬

tra Ifta philofophandi Forma, quae in Mo-ralirate vindican- da praecipue verfarur, ^Abfoluto inrra Subje&i regionem transve&o, oppofiram Exrerni jphaeram non

toliir,

fed

vacuam relinquir, id ett, Formam

fubje£to-objeéLvitatis,

in Subje£lo fe ipfum ponente & dererrninante expresfam,

ab Esfentia Abfoluti divulfam exhibet, fic vero, exau-

«Storata realitaris abfolutae Idea, Religioni, urpore nifui primitivo Sc ^vere abfoluro, _quo hane Ideam amp!e£lirur

mens, nu11um relinquir loeum, fed eamdem, urpote pas- fivitatsm mentis, Objcétivo ^exrerno

fubje&ae,

cum fu-

perftitione confundit: redeunre ^vero _realitaris abfoluife defiderio, idem ramen non nifi urpote e conicientia mo-

rali derivandum admirrit.

Hinc vero manifeftum eft, antagonismum iftum eam u-nice tollere posfe

Philofophiam

^, quae, Abfoluri Sc con-

feientiae oppolirione prorfus evanefcente, in ⁿ alirate ab-

folura, _{quam colit} Religio, idem agnofcit

Abfolurum,

quod_abfolutain mentis _quoque humanae radice penitisfima, in Subje£ti per femetipfum pofitione & determina- riona, rranifeftatur. Haec demum Speculatio, Subftantia;

abfolutae Sc Forinae abfolutae Ideas, utpote abfolutae iden- titaris vin.ulo jurs&ns, aequali perfpicuirate enuncians, Subjefti in ferneripfo exiftentiam abfolutam cum ejusdem

in Centro

fupremo

exiftenria coYiciiiabir. Ex hoc _autern

eontemplandi loco confpecta, ifta, quam Idealismus nos

'

. edo-

) «7 C

edocuit_{ab Unitate}fubjedivus, Moralitatis Idea, _quatcnus Subjedum fuprema divellit, omnino exterminabitur:

itemque ea, quam expofuimus,

Religionis

Idea, cum Li¬

bertäre humana omnino reconciliata, altius <Sc plenius ^ex- plicari poterir: fic vero, antagonismo fublato, nifus op-

pofitos ad unicum redire videbimus principium, a quo

vera demunt

Philofophia

practica eft derivanda.

Anragonismi

^, quem generatim éxpofuimus, in con- tinua cultus humani progresfione fuccesfivam evolutio-

nem, jam delineandam poftulat inftituti ratio. Sicut _ve¬

ro Hiftoria univerfa duabus abfolvitur partibus, quarum altera generis humani, e centro

prodeuntis,

verfus extre-

mum fingularitatis abstradae pundum diredionem centri-

fugam,

altera

centripetam ^ex ifto aphelio redeuntis ex- hibere debet; ita in ifta _quoque cultus1 humani r.egione,

in qua prcefens verfatur disquifitio, primum quidem men¬

rem humanam religiofo fenfu totam quafi perfufam fuisfe obfervabimus, tum vero, a primis inde reflexionis initiis,

continne crefcentibus nifus oppofiti ftimulis, Speculatio-

nem videbimus paularim verfus oppohtum fubjediviraris

abftradae & Moralitatis a

Religione

divulfae polum com-

pulfam, & in ifta progresfione antagonismum principio-

rurn enarum & expiicatum contemplabimur: denique ipfa

diredionis _{inverfae initia ad} plenam Ideae Abfoluti enun-

ciationem, in _qua principiorum componitur inimicitia, disquifitionem perducent.

In ifta aurem progresfione exhibenda, formas

in primis oppofnas cognitionis fpeculativae

fpedare

o- portet, id eft, oppoötas cultus humani, regionibus

C 2 fe-

) *8 C

fere reHuris refpondentes, regiones

fingulas,

quas träns- eundo

Philofophia

in primis iuccesfive evolvitur. Scilt-

cet fingulae formae, Intelleclualismi & Materialismi, Idea- Jismi & Realisroi, fignifrcacionem quidem admittunt ^vere Philofophicamj verum forma quaevis, quatenus alferi eft oppolira, ipfam tarnen Abfoluti Ideam, non nili ab unico contemplandi loco confpe&am, id eft, in unico membro

oppofuoram, quibus fuprema in reflexiorre antithefis con- fhta eft, expresfam fiftit, ideoque antithefin neque ab

omni parte expliearey rxeque penkus exfuperaEe valet.

Omnem igitur principicrum discordiam ea unice tollet Disciplina, quae omnes comple&itur formas reciproca pe- netrarione jun<ftasr & ex ipfo cognitionis abfolutae cen-

tro in fingulas nifus fpeeulativi regiones conftruftioneni philofophicam acquabiliter extendit. Quae ut ad praefen-

tem disquifitionem applicemus, ficuti nulla , ante Idealis-

mum transfcendentalem, Speculatio Formam fubjecto-ob- je£tivimris diftin&a norione exhibebat, Idealismus vero

fubjecfivus Formam ab Esfentia Abfoluti divnlfam (Sc re-

flexione disj?£hVrn enunciabat; ita in. ftngulis Formis ^{, ce-} teroquin divcrfts, fnrelle&ualisrai, Materialismi & Rea¬

listik, Speculationem videbimus, in

Religionis

priecipue polo verfanrem, Libertatem humanam vel _.pnruna refpi-

cere _j vel ultimo I'oco necesfitatis fupremae dominio oj>

primerej, fic

vero hoc apertiorem principiorurn pugDaro

adduceré, quo magis, progrediente reftexionis conrentia-

ne, ad fubje&iviratis abftra&ae polum vergerer eultus hu-

manus: Idealismum veto transfcendenralem, qui primus

Liberratis notionem diftincfiorem expofuit & vindicavit, Religionis dignitatern abfohnam tollerer ^nec niii exhau- ita Formarum oppofitarum evolurione, akierem prodire

confpeftum,

qui, Suhftantia abfoluta in Forma exiften- di abfoluta plene enunciata,, Religionem, urpore nifura

i®

) ^'9 (

i —

in mente vere primirivum, cum Libertate humana arni- jcisfimo fcedere

conjungit.

Ad cultus humani progresfionem rite delineandam primum quidem requiritur, ut ipfa ejusdem initia re-

£lius, quam pierisque placet, concipianrur. Sciiicet in Hiftoria, quam hominis dixerunt, Empirismus noftra

quoque abrate ita manfisfe incolumis viderur, ut omnes

fere, ne fciiicer aliquid fit, quod fupra empiricum caus¬

farum nexum

exfurgat

& originem prodat altiorem, ge¬

nus ßbi finganc humanum ex primirivo quodam inftin&us

fere bruti ftatu egresfurn ^, unde paulntim, viribus mentte

vitae rolerandee- Lbore & mutua hominum fbcietate exci-

tatis & fii'rtiatis.j. ad excultiorem humanitärem adfccnde-

rit. Rem egregie illuftrare viderur ^gentium quaedam ob- fervatio, qua rum, pro diverfa causfarum diverfarum ad

vires humanas vel coércendas vel explicandas efficacia,

alias videmus rudiores, ftatui, ut credunr, originario pro-

piores, aliarum ab infeFiori ad altiorem cnlturae gradum progresfionem quodammodo pervidere posfumus. Hane

vero hypqthefin facile evertit naturoe humanae inveftiga-

tio altius inftituta> qua perfpicitur, hominem, in iftiusmodr

rudirate infima conftitutum, fibi ipfi reli£tun>, numquam ad reflexionem «Sc Libertärem exfurgere potuisfe. Quare,

cum in Hiftoria cultus humani necesfario fit recipiendum, quod in Idea Hiftoriae conrinerur, ■ causfarum, cultum

vel promoventium ^j vel reprimenrium ^, quarum concur-

fionem, uti videtur, fortuitam & ^cum effecfibus fuis con-

nexionem empiricam rite exponit disquifitio inferior,, complexum ^tarnen univerfum ^r ab alriori ioco confpe£tum, principii abfoluti necesfariam exhihere evolutionem; ne- fcio equidem ^, quid fit, quod in ipfo ferie i iftius initio- principii fublimioris veftigium apertius agnofcere dubite-

mus? Fraefertim cum ifla de primordiis cultus humani

) ae (

opinio omnibus quoque flatus originarii indiciis, _{quae ex} antiquitate reliqua func, prorfus _repugner. Neque enim

veram hominum primorum imaginem apui iflas gentes rudiores fervatam credas, quarurn nuila non causferum

externarum vi in barbariem detrula videtur. Ad Orien-

lem omnia nos ducunt. veftigia, quae ab originibus gene*

ris hurnani fuperfunc, ⁱⁿ _primis vero ad Indos prilcos,

quos ab incunabulis humaoitatis _parum femotos merito exiftimes. Hsec vero veftigia relegenres. quo longius in-

ter antiquitatis tenebras regrediamur, hoc lucutentiora invenimus documenta culrus. altioris, cujus, jam a culmi-

ne fuo delapfi, non niIi ruinas in vetuftisfimo, qui ^no-

bisSanfcritana,innotuit, gentium flatu^tum ftru&ura grammarica,deprehendimus._{qute conceptuum}Ipfa lingua modificationes perfe&isfima vocabulorum flexione indicat,

tum_niitivamvocabulorum multitudine, _quae

fignificationem

_pri-

vere metaphyficam habent /), gentem prodit eidemforte crederes,inveniendaeexcultiorem.3c intelligendteIn primisparem,veromulto,

Religiones

quam

gentium orientalium fere omivium _, licet pro varia a fön¬

te

fupremo

diftantia _variantes, originem ^{tarnen commu-}

nem_haut a prisco quodam Intelleclualismo paulatim _corruptö ambigue arguunt. Cujus _quidem do<ftrinae altioris

apud Indos tanta fuit au£ioritas, ^ut vita eorum univerfa

publica

3c privata in eadem inniteretur.

Itaque ficut iftam mundi idealis evolutionem, _quam

exhibet_riratis abftra&ac dominio,generis hurnani Hiftoria,praegresfusnondumeft ftatusenatoquidam

fingula-

in- determinatus, boni malique _{aeque expers,} cujus memo- riam aliquam omnium fere gentium de ^aetate aurea fabii- lae /) De lingva Sanfcritana _{Videas Fr.} Sciileciel Utber die Spra¬

cht und Weisheit der Indier.

2* (

lae

confervarunr;

ita traditionibus prife is, quae cognitio-

nis cujusvis initia JDiis referunt _accepta, hadenus omni-

no adftipulamur, ^ut altiori cuidam causlae illam deberi exiftimemus

Religiösem

intelledualem, quse prima eultus

humani (emina continuit. Hiftoria vero nobis incipic

a peccati origine, id eft, a primo ^momento

fingulanratis

a Centro prorfus divulflae. Ab hoc vero pun&o Ii pro

gresfum univeiTum confideraveris, fupremam illam prin- cipii idea 1is öl realis identitatem, _quae in Hiftoria fucces*

fjve évolvirur, per totam, quam vererem dicirnus, aeta- tem, in reali polo verfantem, necesfltatis caecae & incom-

prehenfibihs fpeciem induere videbis, cujus fub dominio,

in continuo culrus humani ab Oriente ad Occidentem transitu, lntelicduahsinus, rudioribus fuperftitionurn flg-

mentis mixtus, in oppofirum Materialismum abiit, pri-

mum fere ftevum öl borribilem5 tum vero lästum & pul*

chrum Öl Mythologiae Poefi

fiorenrislimum,

denique ta¬

rnen in ruinas dilabentem: rnox vero, mutata feena,

eamdem identitatem, Providentias forma, airatis re-

centioris principium exhibere obfervabis, in cujus (Wc- cesfiva mamfefhrione , ex redi.nteg.fara Religione intelle- duali Continus exorta eft reflexionis progresflo, quat

principiorum in mente discordiam scerrinie explicuit, fic

vero plenam univerfalem bttrmoniam prarparevit.

Originarinm vero, ex qua omnis enatus eft eultus humanus, Religionem intelledualem fl ex fragmemis fln- gulis, quae apud gentes in primis onenrales, in magna rudiorum fabularum

farragine

difperfa deprehenduntur,

recomponere velis; doclrinam de riiundo abfoluro _puram öl vere fpecularivam invenies, Scilicer e fuprema Uni-

tate, mundi intelleclualis Centro, lucis irnagine egregie expresfo, emanare Ideas, naturae Divinae parricipes, aeter-

na gaudentes exiftenria, quae per praeexiftentiana ante vi-

tam

pracfenrem

myxhice enunciabatur: _{per earum a} pri-

nii-

} 2* C

mitiva cum Deo unione defe&ionem mundi fenftbilis or- tum esfe explicandum, fic vero Ideas, in corpora mate-

rialia, carcerum inftar , demerfas, vira fenfuali defe£lio- nis luere _pcenam: denique tamen posfe easdern, fenfuali-

tatis excutiendo dominium, & mundi abfoluti reminiscen- tiam excitando, formarum cyclum totum e!u£tatas, ad

redintegrandam

cum Centro fupremo unionem elevari.

Hic• Intelle&ualismus eo quidem refpe£tu cum Idealismo convenit, quod ex Abfoluto ideali egrediens, nuliam ad- mittat exiftenriam _emortuam, & mündum abfolutum ut-

pote Spirituum _complexum confideret, fed ab Idealis¬

mo, quem noftra vidit aeras, fubje&ivo in eo discre- par, quod ftiprernum virce principium non in Subje&o,

fed in Deo quaerat. Itaque haec do&rinae fpeculativae forma, cum in eadem Subjecfi in prim is exiftentia in Centro fupremo immanens confideretur, ejusdem vero in

fe ipfo exiftentia abfoluta, licet cum univerfa Syftematis

compage optime conciliari posfit, tamen, reflexione hu¬

mana nondum ad Subjecli regionem oonverfa, non aeque diftinfte enuncietur, religiofum quidem Infiniti fenfum, fuperftitione rudiori _numqunm penitus reftingvendum, apud gentes praecipue orienrales reliquit refiduum, nul-

lam vero Libertatis notionem explicatiorem genuit. Quo

fa&um eft, ut Religio, qua? in Oriente viguit, intelle- Öualis, etiamft ex puriori Dei notione confervata vitae

religiofae

incitamenta peterer, tarnen, cum hominem non

nifi urpote a Deo dependentem conftderaret, Moralitati

veras plerumque fubftitueret vitae quemdam tenorem ad

pasfivam contemplationem & fervilem obedientiam fatis pronum.

A primo peccact initio facile

intelligitur

(quod etiam

traditione prisca confirmatur), exardefcente cupiditarsm

in animis

bello,

homines

tellurem, fingularitatis

& rigi-

di-

) 23 (

ditatis crefcentis dominio fubje£lam, habitantes, a Reli- gione

ad

Dei ^terrorem abiisfe. Hinc _prognata fuperfti-

tione, puriorem do£trinam ubivis hererogeneis figmenris

corrupram videmus. Quae vero fie exorta eft Speculatio fuperftinofa, vel Intelle£lualismi fpeciem fervavit, vel ad

Materialismum propius acceslit, prout, in diverfis praeci-

pue regionibus terrae, ad unam alteramve formam am-

ple£tendam humana inclinaret natura. In Oriente, ubi prasvaluisfe conftat formam priorem, Intelle£tuahsmi de¬

generis duo pra*cipue invenies Syftemata, quae duas fpiri-

tus orientalis ftationes fuccesfivas exhibere videmur. Utri- usque veftigia irj prifcis libris Sanfcriranis, faris longo

temporum iorervallo fejun£ta, deprehenduntur g). Maxi-

mam antiquitatis fpeciem prae fe fert rudior emanarionis do£trina, _{quaiis in} codice legum, qui a Monu nomen

accepir, eft expofira. Scilicet ad mundi fenfibilis originem explicandam & entium corruptionem ^cum perfc£tionibus

Divinis conciliandam , prima utique & facillima, polt ex- ftin£tam veram defe£tionis notionem , erat via, emanatio- nibus continuis entia imperfeétiora e fupremo omnium

fonte derivare. Nullum enim concipi posfe ab Ente ab-

foluro ad rnundi relativi fphaeram transitum continuum, Speculatio ifta, ex reliquiis quibusdara dodtrinae fubiimio-

ris prognata, ceterum fibi ipfi reli£la, non obfervavit*

Ceterum in emanarionibus entium explicandis, imagina-

tionem fuae permisfam pöteftati luxuriari, nihil eft, quod

mirere, Hujus vero do£trinoe chara£terem religiofum (i refpexeris, elerrienta heterogenea trire coalefcentia fadle agnofcas: ex altera parte fc.ntis abfo'uti notionem inteile- (ftualem, non puram quidcm, fed immane quanruni a fen-

D fua-

g) Videas de utroque Syfte<r.ate Fk. Schlegel Ueb. d. Spra¬

che u, IVeish. d. Indier.

) 24 (

fuali 8c materialiftico Dei conceptu femotam ^{, e} puriori Religione reliduam : ex altera tenorem quemdam tetricum

Sc alperum, in univerfo Syftemate confpicuum. Scilicet

mentem humanam, mali coorti miferiis perturbaram, de-

fe£lionis fdeam, licet par um intelle£tam, tamen arripuis-

fe Sc confervasfe, facile intelligitur. Hinc in ifta, _quam loquimur, dcitrina omnino praevalet fenfus ^intimus tri- jftitiae & culpae. Omnem adfirmat exiftentiam infelicem esfe

& psniius corruptam: entia (ingula, peccati, prsefentem vi-

lam antegresli, pcenam folvenna, mortis & reatus fenfu oppresfa, verfus metam a D;o pofitam continue _progre-

di. Unde facile perfpicttur, hoc Syftema, tum Fata-

lismi femina continere, tum

fuperftirioni

atroci & borri-

bili anfarn praebere Si occaiioftem. Ceterum expianonis quidem Idearn non ignorat, fed praeponderaate ^corru- ptionis fenfu, minus refpicit. Redeuntem tamen teftatur

in primis doitrina de

Metempfycholi,

non Indis modo

omnino familiaris, fed ^cum aliis quibusdam lntelleßua«

lismi fragmentis, ad gentes complures tr«nslata. Aliam

intiuta formam eadem defeitionis & expiationis Idea in

dodlrina iE,.ypriaca de OfiridM, urpote Deo pcenam mor¬

temqne pasfo, redit, quam in Graecorum myfteriis fer-

vatam novimus,

Altera Sc, uti videtur, recentior Intelle&ualismi orien- talis forma in doitrina de principiis duobus oppofitis

continetur, _quam, licet ejusdem veftigia multa apud In-

dos deprehendanrur, in primis ^tamen apud Perfas fchola

Zoroastris enucleatius expofuir. Hoc

Syftenia,

^{ut ex} In-

finito ad finirum perveniatur, principium limitans Sc ne¬

gativus» pofttivo opponir, Sc fervara defe£tionis etiam Idea, mundi fenftbilis, ex confb&atione principii boni

Sc mali prognati, örtum non omnino pofitive ex Abfo-

luto derivat# Dualismuin _apertum adduxit principium

ma-

>

2J (

malum realiter Hnti abfoluto

oppofitum,

licet qualiratum

expers, Sc in privationem, quantum fieri posür, meram abiens. Cererum do&rinam Mnrerialismo

Costnogoniae

Graecae prorfus oppofitam faciie obfcrves, quae lucem, principium in Natura ideale, quod procesfus dynamici, organismi & virae ftimulum ultimum exhibet, in Abfoluti

dignitatem evehat. Hinc nullam agnofcit realitatem nid vivam, hinc lcctiorem induta eft fpeciem, quam prae- cedens emanationis Syfiema, & nobiliorem Dei culrum

gignit. Pnevalentem ⁱⁿ alrero Syflemate corruprionis

notionem excipit Idea conflidlationis principii boni Sc

mali, in compleram boni principii vidtoriam denique

abirurce. Fataiismi fpeciem duriorem mirigat dcctrina,

qute ad pugnam cum principio malö continuarn mentis humanse vires excirat, ipfam vero radicem minime tollir.

Utex Materialismo Graecorum , ita ex Intelleftualismo quoque orientali Pantheismus quidom prognatus videtur, qui deltrudtse mundi fenfibilis real^itari mere negativam

indifferenriae abfolutae _notionem fubftituic. Do&rinam in

Bhogovotgiia praecipue aptid Indos traditam, ^ceterum ver-

fus orientales maxime Afiae regiones propagatam, hac

occafione nominasfe fufficiar.

Quemadmodum ^{vero ex} Oriente, quafi ex centro viriii?fi humanarum infime jun&arum ^, omnis prodiit cul-

tus, ita Intelledlualismo, licet prmpoüenti, coexiftens Sc oppofitus Materialismus apud orientales ctiam genres vi- guit: qui, etfi mulca ejusdem

vedigia

jam apud Indos de- prehendanrur, ^tarnen confinuo alveo verfus Occiden-

tem manans, ad occidentales in primis Afiae oras Sc tan¬

dem in Europam transiit. Scilicet in primitiva illa viri-

um mentrs harmonia, fieri ^non poruit, quin interiori Re- ligioni intelledhiali mythicum quemdam ami&um circum-

D 2 fun-

) =6 (

funderet phantafia: ex ifta ^autem Mythologia primam o-

riginem deducas Religionis exotericae & polytheißicae ^,

quae lnfinirum non nifi in fymbolis finitis contuetur.

Ad hunc vero Natura? culrum, necesfum erat, ut, per-

eunte immediato Abfoluti fienfu, Religio prisca ^continue

tenderer. Narnque Religions in fuperfiidonem abeunte,

cum mentem humanam, exflindfca fere intelle&uali Dei Idea, in primis occuparet reruni matcriabum confidera- tio, non niü umbra quaedam Infiniti in animo remanfir,

quam homo, objedtorum vi oppresfus, in ipfo mundo

fénfibili exterro collocavit. Hinc facile inrelhgirur, qui

factum fit, ur Materialismus, qualis in prifcis _gentium

omnium mythis conrineretur, primum non nifi in fuper-

ftitione rudi cerneretur, cum Deos, quafi tyrannos p*se-

praepotenres

timeret

homo, ^non nifi cruentis facrifieiis placandos, ^{tum vero,} fuperßitiofo il lo Deorutn metu fu- perato, in puriorem abiret Religionem. Pereunte vero mundi inrelledtualis confpectu, Idenriras abfoluta non po- tuit non necesfitatis _ccecae, fupra mundum fenfibilem eve- dlae & eidem dominantis, fpeciem asfumere. Hinc Ma¬

terialismus gentium vererum omnis Pati nititur Idea.

Quam Abfoluti norionem fenfum quidem admittere ^re- ligiofum fiipra monuimus: mentis vero humana?, Ideae

infiar fpedtata?, ^{natura abfoluta} prorfus ignorata, cum

hominem non nifi urpote ens fenfuale , ex omni _parte limitatum & dependens, atque, cum univerfa rerum far-

ragine, Fati porentia? fupremae fubjedtum, confideraret haec dodtrina _, Liberrati humanae nullurn vindicare potuit

locum.

Apud gentes, fi Graecos exceperis, omnes

fuperfli-

tione temeratam videmus

Religionem

materialiflicam.

Pro vario autem culturae gradu, aliae Divinitatem male- volam faevo cultu

profequebantur,

aliae benevolam hu-

ma-

) 27 (

manius adorabanr. Infimam 3c rudisfimam hujus fuperfti-

tionis formani exhiber Fetifchismus gentium non pauca-

rum in barbariem delapfarum. Paulo exculnorem ani- mum, ordini falrem in motu corporum cseleftium confpi-

cuo intentum obfervando, teftatur Sabarismus, _{qui igitur}

in Oriente in primis floruit, & in

^Egypto

dim cultu

animalium coaluisfe videtur, Ceterum in Orienre fuper-

ditionis fpecies quaedam horribilior 3c imaginibus _prodi- giofis abundanrior ^ex ipfo infiniti fenfu excitatiori, qui

in hac regione ubivis redit, facile explicatur. Unde in primis prognata ed: illa fuperditionis forma, qua Natu-

ram, animalis imagine menre concepram, 3c infinitam praecipue virn generarricem, cultu ex quadam facvirise 3c libidinis mixtura conflato, Afiae occidentalis _{genres com-} plures profequebantur. _Ceterum, ut corrupta Religio in-

telledualis facerdotali imperandi cupiditati, _{arcanam, qua} regitur plebs,

fapientiam

in myfteriorurn ^{tenebris occul-} tanti, favebat, ita ^e fuperftitione materialidica omnes

Magiae praefhgias, quibus Dii Naturam gubernantes huma-

no arbitrio fubjici fingebantur, emanasfe exidimes. Utri- usque vero generis fuperditio nullo ^non _{tempore urpote} Defpotismi adminiculum 3c fulcruni adhibebatur..

Culrum humanum, ab Afia in Huropam transve&um,

novam prorfus fpeciem induere videmus. Primum fcili- cer, ut Orienti Inrelledualismi, ita Materialism! praepol-

lens potentia Occidenti propria ed» Tum etiam Se- ptemtrionem, regionem ferri genitricem ^, ld ed, cohae- fionis Vi fumma

infignem,

in generis humani Hidoria didingvit fubje&ivitatis abdra&ae nifus praepotens, id ed,

reflexio excitatior 3c ere&ior fenfus Liberratis. Itaque

abdra&ionis potentiam incjpienrem primum in eo cer- nas, quod nifuum in Oriente quodammodo coalefcentium

3c coéxiftentium pugnam acrius explicarer cultus Euro¬

pas*

) 28 (

paeus, Sc in setate clasfica, prasvalente omnino Materia- lismo, intelle£laalis Religionis femina non nifi in intimi*

myfteriorum penetralibus recondita fervaret, in ^roman*

tica vero [ntelle&ualismum, novo impetu ex Oriente

emananrem, Materialism© acerrime opponeret, & elemen¬

torum disfociabilium bellum commoverer, primum qui-

dem intelledlualis principii vi&oria

fopitum,

^revera au- tem, numquam penitus oppresfo nifu materiali, ad no-

ftra _usque tempora quodammodo continuarurr. ftaque in

culrus humani Hiftoria htfhc locum occupat Europa, ^ut

Sdeas quidem non genuerit

fpeculativas,

iisdem vero ex Oriente acceptis, mentis humanse, ad refle&endum exci- tat«, per porentias reflexionis conrinue altiores, ad

fupre-

mum usque

fingularitatis

a Centro abf'oluto divulf« cuU

tnen , & ad acerrimam fubje£ti & obje£li oppohtionem ptogresfum confpiciendum nebis prjebear.

In gentium ceterarum fuperftitione materiabftica,

cum paucis formae oppoütae reliquiis conjun£ta, non im-

moraniur. Graecorurn vero Religio, ^ex ißo, quem com-

memoravimus, Materialismo orientali _enata, emanarionis

Syrtema in Materialismi forniam translatum exhibuir, quod ex nonone egrediebatur Chaus, unde, quali ex.

principio omnis reaI irar »s . continua generationum fene prognati erant Dil, Natur« Mocjeratoics D orum cul¬

rus primum fuperftiriofus: verum ere£lior in h*c ger.te fenfus Liberratis, Defpotisnii & Hieiarehi« örientalis ^nrt- patiens, fuperftitionis quoque jugum ^excusat. itaque,

quae ex iftis initiis ^er.ara cft, Materialismi

fpecies

puLher- fima Religioncrn fpirar puriorem, cujus chara&ercrn primanum in fumrna hominis, _neque immedtato Infiniti defiderio ferrfualitatis odium edoäi, _neque inrelköus do- rninatione in meram abstra&ionum conüderationem effufi,

cum Natura harmonia quaereadum putanius, Hanc vero

fen-