& f. Jt, I. D 0. M.
SPECIMEN ACADEMICUM,
DE ORTU
ET
PROGRESSU
PROGYMNASMATUM,
QUOD
Gmfetmemein Ampliß. Facuk Philoßpb,
Regia Academia Upfatienß,
P R E S I D E FIRO CELEBERR1M0,
MAG P E T R 0 EKER MAN,
Eloquent. PROFESSORE Reg. & Ordin.
Adpublicum bonorum examen modefte defert
GABRIEL SÖRMAN,
SMOLANDUS.
InAuditorio Guftav. Maj. d. 14. Junii Ann. mdccxlh#
Hörit ante ftierldiem folitis.
UPSALIdE Impreflfwm.
v r k o
Maxhnt Reverendo atque Ampti/fimo
D» O L A V O
OSANDRO,
S. S, Theol. DOCTORl Celeberrimo,
ßüeeefc-ös Wexiöoenfis ARCHl- PRiEPOSlTO longe Itirhtifllfnö« Tempil Cathedrahs, Ecclefia?que Bergull- denfis ANTlSTlTl laocfaf»Ifirtio# nec non Vener«
Confiftöru ADSESSÖRl PRIMARIO,
PATRONO0PT1M0.
echiäft Max Rev. Dwe DÖCTöft <& ARCUU PR/£PO$fl& 5 jerenai uttJoks, fronte has fagtllas extles , quas nomine TUÖ vene- tabtli condecorare fum aufus, humillme oro
atque cbteftor4 Meinet vero TVO favori ac gråttainpo-
fterunt cmmevåatum voltti} dum pro Tua, Amplitfmeeque
Tua fawtlta perennt felicitatet vota adJupremum Numen
fundam caltdifftmct,
Max, Reverend! atque Ampliflimi
NOMINIS TU I
CViens devotiffitwts Gabriel Sörman«
Admodum RevePendo atque Preectariflitni
Dn. Mag. ISA CO
1 ERNANDRO,
Regi» Gymn. Wex. S. Theol. LECTORl Prim. mer!«
tiflin o* Confiff. ADSESSÖRl ^quiflimo, PASTORf
in & SåtUtnjelanfca vigiiantifliaio.
Admodum Reverendo atque Vr&clarhfmo
Dn. Mag. ABRAHAMO
ULMGREHN,
Rfgii Gyffitl. Wex, S. Theol. LECTORl SecuncJd
laudatiflifro« Confirt. AOSESSORI aequifliffiö* PA¬
STOR! in Yaby Sc J^eilof digniflimo.
Uc Praeceptoribus ante~hac fkfeliflimis $ ita &
in pofterum Promotoribus ccrtiffitnis*
7nneficicl,tefjeramnec nongratifjmtlaborematttmi,tndeobplurimaa pueroininmefluditscollatameiite*
juvandis mdefeßum> hancceopellam cum omntgenae felteita•
tis voto confeerare voluit, debuit
Adm. Reverend, atque Pneclåriflimorutn
NOMINUM Veftrorum
Cultor obfervantiffirnus
GABRIEL SÖRMAN.
SSreb.orne od) Jpogroålasftöb
ttt NILS S ÖRMAN,
Sftin £ogtära&e t gab«.
8§»l|öttät mig 6tAve gatec/
feM[ci'21t jag t Scf|c raöcc
Im® S ®l)c geslyct rcöröa fducff/
ILJII ©am itiig min upfemft (Tidneff.
Sben femrnta de ccf) nwrif/
©otti ftcDjs jag etfattt/
Oej) drWn bulpit frain
SÖiit ringa fiuilcé fram.
SDItD lifa fidtle? bdgna/
Sites gunftUta mig fdgna/
©om jag förut bar rönt t
©ä blir jag nuiDltg (önf.
SDlit nöje ffal tbct bltfma St barnfltg (i)DiiaD gifmaf
Oetj öiilla nlifiöW goDfj
©ift falig bimla lott!
2D?m ipöjjftirdbc f. goberé
Stjöt'gffe ©OB
GABRIEL SoRMAN.
I N. %
§. I.
rogymnasma ed: vocabulum Grae¬
cum, a r^yvfivcLlitv defcendens,
hujusvero radix eit yt>/msnudus:
metaphoraaIndis olimOlympicis
feu Gymnicis petita, ubi variis
certaminum generibus, utpote ludando, pugilando, equitando,
currendo , & ceteris, vefte faepe depofita, atque nudato corpore, aft oleo inundo, exerceret fefe pubes Graecanica. De-
notantitaque Progymnasmata praeexercitamenta,dicen-
dielementa, dicendiprimordia, praclufiones Oratorias,
in fido utplurimum argumento , vel fi mavis ejusmo-
di exercitia, quae in officina atque Iudo eloquentiac prae-
cedant, antequam orationem rite redeque,verbormn
nonmagisdeledu,quam fententiarum roboremunitam,
componerequeatnus. Eft hoc ipfum, quod Celeb. Schef-
ferusita explicat: nihil Åliud inProgymnasmatibus agiturf
quam ut qua cujusque partis ftt trattandi ratio, in tntegra
orations difcatur. Hucpertinent Narrationes, Confirtnatio- ties^RefutationeSyLaudationes, Amplificationes}Comparationes
&C. Eß enim pyrogner extrcitattoperfingulas
A «ra«
, «Ss ) o ( ©►
orttionispartesa). Cui addimus definitionen Aphthonia<
rum.• fTfcyv/uvao-jua, f.fiy ctcKtjcrig rgtar zrgcs ptti^cvuipejrff»
fvcriv irgefy/xctTuv. i. e. Progymnasma elt minorum ad
majorum confirmationem exercitatio. Ut enim in aliis
rebus; ita in Oratoriae ftadio decurrendo fieri fölet,
121 a fimplicioribus ad magis compofita, a facilioribus
ad difficiliora fenfini progrediamurpedetentimque,quo optatam tandem contingamus metarn, alias nunquam,
aut nonnifi fero nimium, obtinendam. Rede igitur
PetroniusArbiter, ubi fui temporis loquacitatem ven- tofam & turgidam, ubi mellitos verborum globulos,
& dida fadaqvse quafi papavere & fefamo fparfa explo-
dit, pudicam vero & naturali pulcritudine exfurgen-
tem eloquentiam commendar: /paterentur laborumgra-
dusfieri, utfiudiofi juvenes lettfans fevera mitigarentury ut fapientiéepraceptis animos componerenty utverba atroci ßilo
effoderent» ut quodvellent imit art, diu audireut , jatn illa
grandis oratio haberet majeßatis fu£pondus', nunc vueri in
Schölls luåunt, juvenes ridentur inforo,&quodutroquetur*
pius eß, quod quisquis perperam difeit, in fenettute con- fiterinon vult. b) Hinc oratores non antiquiores modo,
fed recentiores etiam, in id omni impetu»fludio,con- filioque omni incubuere,ut Progymnafmata, feu ejus-
modi exercitia traderent, quorum ufu & crebriori ex-
ercitationead majora tenderenr, fummumque eloquen- tbeapicem, felici tandem aufpicio, ceu fcalis, adfcende-
rent difcentes. Progymnasmatum itaque de Ortu &Pro- greßu aliquid in praefenti commemorare animus eft,
quos conatus, fint licet juveniles, fpero tarnen, B.
Ledorem, pro folito fuo favore, in mitiorem inter-
pretaturum efle partem, quod etiam atque etiam oro
Sc obteftor.
a) Vid. notas infynopftnRhetorteamAnonymi^quiMatth*
CAmmetaputaturpag.7/, b) p. 7.
5» W*
4H ) o ( m> i
§. II.
Solent éruditi varie inter fe difputaré atqtiédigla-
diari de ipfa Progymnasmatum origine , quamquanj
omnes in eo confcntiunt, quod Graeciae fuos debeant
natales, quae hane artem, licuti difciplinas fere omnes excoluit, laude dignifiimam invenerat, inventamque
colluftraverat. Etenim hic> poftquam literis in uni-
verfum major lux adfulfit, prodiere in medium libri,
verborum fplendore» argumentorum pondere atque adparatu undique corufcantes. En! aetas longe felicior,
& fuo jure praeferenda craffis iftis ignorantiae nebulis,
an dicam tenebris, quibus involuti prifci a*vi homines»
aut vitam agebant turpem, inertem, diilolutam, aut
in rixis & contentionibus, in rebusque tantummodo bellicis, occupatiflimi vivebant, ut nullum fere tem-
pus, quod ftudiis&difciplinis humanioribus tribuerent>
remaneret,
§. III.
Videlicet admiråbile eft, quantum Graeci in Iin-
gua fua non minus perpolienda, quam fcientiis pertra-
dandis defudarint. Hinc tot exftant eorum monumen-»
ta, tot orationes, tot fententiae, tot acute dida, tot
deniquecarmina, &quae id genusalia. Sed quoniamnon
omnia fimulatque femel haurirc licet, viam veluticom- pendiariam digito monftrarunt, qua adOratoriam eun-
dum eflfet, idquefaciliori nonfieri potuit negotio,quam
(i juniores manum animumque ad exercitia quaedam, ipforum captui adcommodata,mature fatis adplicarent,
donec progreflionesfeciffent laudabiles, & fublimio-
ribus rebus percipiendis pares evaderent. Quid, quodi
haud obfeure deprehendimus, Rhetoras & Sophiftasin
id multum contulifle opera^induftriasque,ut fuo exem-
plo praeeundo, alios ad eadem ampledenda ftudia,pro
Yirili parte, invitarent atque aliicerent.
A z $. IV.
\
I «B ) o ( Ufr
§. IV.
Sed auÄores Progymnasmatum, quoad fieripote- Tit, fas eftprüducamus. Utut Ariftoteiem inter Grac-
cos,ceuoptimum maximumqueeloquentiac magiftrum, primum locum tenere haud diffitemurj utut Demofthe-
ni, Aifchini * Demochari, Demetrio Phalereo, Dio- nyfio HalicarnalTenfi, longam Rhetorum & Sophifta-
rum phalangem, ficco, quod ajunt, pedeprajtereundo,
debitos deferimus honores, quippe qui de Elocutione
Oratoria immortaliter funt meriti j attamen ab illis, tamque remotis feculis, an initia Progymnasmatum fint
repetenda»nec ne, incerti plane haeremus. Celebratur
HERMOGENESTarfenfis,qui vixerat poft Chrift. nat.
CLXV, quod, anno actatis decimo quinto, tanto cum adplaufu Rhetoricen doceret, ut Marcum Aurelium Imperatorem haberet non folum frequentem audito-
rem, fed fuae difciplinae alumnum quafi & admirato-
rem. Quemadmodum varia erudite fcripfit, quac et' iamnixn interRhetorices xtipfaia,haud immerito recen- ferifolent; c) ita huic Progymnasmatum örtum adfcri-
bere non verentur plurimi, quod juftocertoque nume-
ro primum illa propofuerit, quodve primus aptis con.
cluferit regulis ac praeceptis, addita tarnen obfervatio»
ne, fuiflte Jonge ante Hermogenem Progymnasmata in
ufu. De qua re ita loquitur Grsci fcriptoris Compen-
dium Rhetoricac, a Cel Scheffero editum : Ta ^Togixa, irgfyiifAVoifffAcCTet hg JuJexet ireqi&re o Tct(><rtvg t(ifxo*
yivtfg iig iregov Je tuvt* eig Jéxet xeb) réccot^cc 7r*gtfceTUVi9
#,v Ärtia%evg Ä.Q$ovitg 4) i.e. Progymnasmata Rtietorica
duodecim propofuit ante HermogenesTarfenfis;poftea
eadem ampliato numero fecit quatuordecim Aphtho-
nius Antiochenus. Quocum amicifiime confentit Joh*
Tzetzes» Ita fcribens: Progymndsmata juxta Hermogenem
ddnumerttm duodenArtum rnultitudine Jua procejferunt: dt dph*
«8 ) o ( s
Apkthontut poß exduodeeint fecitquatuordeeim, Quodhunc
fere in fenfum explicant eruditi, nempe Hermogenem
artern nudam tradidifTc, Aphthonium vero ad eam
Cxempla adjunxiffe & elaboraffe adeommodata, & apta
quam rnaxirne. Quod co magis fidem meretur, cum ioPrifciano, quem infra allaturi enmus, nuila Iegan-
tur exempla elaborata, licet illumipfum etiam Hermo-
genem bona fideinLatinamlinguam transtuhffe, nullus fuperfit dubitandi locus. Librum hunc Aphthonii in palaeftra Oratoriatironibus utiliffimum forecummagnis
viris pronunciamus $ ita tarnen, ut haud pauca ad So- phifticas tantummodo declamationes exeogitata conti-
nere non negaverimus, qua: in jufta oratione nec lo-
cum,nec imitationem promereotur. Hermogeni inhac fparta tuenda, ornandaque fuccesfiffe videtur THEO
Alexandrinus, cognomine A-lius & Sophiftadi&us, quo
dignofeeretur ab aliis ejusdem nominis plurimis« Ver-
ba Camerarii in epiftola dedicatoria, editioni Theonis praemifla,hacc funt: quis hie Auelorfuerit , & quo tempore floruerit, certo aßrmare nonpeff'utn. lllum qutdem hunc ae- eipio, qui ftbi ALUi cGgnomentumfumßße a Saida & Alexan¬
drinus fuijfe perbibetur, Adjungimus teftimonium Sui-
dae, niftorici longe antiquiifimi, & fide dignifTimi,qui
de noftro Theorie hunc in modum loquitur: iyfetifce
ttWV 7rgoyvfM*rpuLTuih h. e. artem confcripuc de Progymnasmatibus componendis. Hic ideoque eft, cui
tribuendumcenfent eruditi id opera:, quod Progymna-
fmatibus(ingulis lux adfint non modo definitiones, Ted quod ufum illorum demonftraverit in dicendo. Ita hac
de rementemfuam aperit ftatim ab initioiibelli, qui in«
feriptionem habet,Theonis Sophifta: Progymnasmata:
ij [juxgov tt m) avTog iXnifyv uvXX^ebai toig Xs~
ysiv tgouigxpLsmg* b yäpfrom toigyty Ttagufefo^voig
6 )of g»
yVfJLVXfffJLCiClV , STSfCt CtTTU 67,T£&Vpcy.£V> CthXtt rf, fK%h
g-% opov heißdfyfJLSv äncfrävcti cog ts spmyjBsvru, ti
i<ri SKOLLOV dVTUV , S%£IV S17TSTV.* i.e. me non parum ad' /
jumentum in dieendo ftudiofis allaturum confido, Praterquam
enbn quod tis, quaab aIiis traditaJunt, exersitiis quadam
addimus, definitionens quoque fingulis aäjccimus, lit in-
terrogatus, quidquodque horum fit, refpondere poffit. Erte
vero Theonein, Aphthonio vetuftiorem inde conclu-
dere lieet, quod conjunxerit Theon Deftrudionem &
AfTertionem, Laudationem & Vituperationem,quas dis- jundas&afedivifas exhibeat APHTHONIUS. UtTheo«
ni, de quo diximus, Sophiftaenomencontigerat, vcl-
uti x*t' Iis adfignari folitum, quorumeiletmu-
nus juventuti praeeepta Rhetorica inculcarej ita idem
titulus, ob candem utique rationem,iph Aphthonioad- haferat, feriptori Progymnasmatpm erudito, & in e- xemplis, quae fuppeditavitftridjceloquentiac &vereAt-
tica?jueundo, atqueproptereaantiquitati rEirificeproba-
to. Confulamus etiam de illo Suidam, quocertiorem&
antiquiorem vix reperies ullum, talem ejus mentionem
ille injecerat: A<p&ovut Xotpifiis iygetipey ii; ryv ÉgfMyU
fXSTSzvtjv IlgoyvfirdrpcctTtti.c.AphthomusSophiiULnplit
in Hermogenis artem praeludia Rhetorica. Hos excipiet
tandem LIBANIIIS, patria item Antiochenus & per- celebratus adeo, ut Juliano Imperatori non folum es»
fet in deliciis,fed ob vim ingenii pene prodigiofam,So- phiftarum, hacactate, coryphsashaberetur. Idem prae-
* ter orationes, declamationes, dirtertationes, epifto*
las varii generis, praeludia etiam oratoria feu Pro«
gymnasmataRhetorica confcripferat ad numerumAph-
thonianum. h.e. deeimum quartum, quae poftmodum paflim pubheata funt e).
r) Conf. Morhof.Polyhift. Tom.l. IIb.VI. c. l, §.j, d) Vid. not.SihefJer. Pag. 2. vid. item inTheon, p,tf.
e) Marhof, loc. Anten tit,§.ip* §• V<
■im ) o c *#* 7
§. V.
Ad ipforum Progymnasmata recenfenda nosmet
nunc conferimus, Theonis hasc funt: fau Fa- bula* AtqytffJioc Narratio, x^s'tet Chria, Äfarttevtj ko,] x*»
ravinv] Deitru&io & AfTertio, ToVaff Locus, É',y>tcöpiov
Laus, xüytcgirig Comparatio, ngocrMT07r6i<* Confirmatio,
incp^ciarig Defcriptio, Qsrig Pofino , Nö/xog Lex. Sequen-
tia vero nb Aphthonio enumerantur: MvSog, Aulyyrtg^
Xf t<* rvMftq,Sententia, Äyarwut},xaTurscsvj, xoivtg To^rog
Locus Co nmunis, tyxufjuov» spcyoc Vituperatio, zvy- xgarig, H$07r*itt Ethopeia , i.K<$>£ct<rig, ©s<r/£, &g<pogsc xk!
top* L gislatio.
Ex ipfis vocabulis, cum intelligatur fere, quid
velint reliqua Progymnasmata, id forfan de Legislatio-
ne erit monendum, quod veteres Sophiftae ipfam No*
Eig<pigetp defumferint ex more, tum temporis rece- pto, quo lex nova fuaderecur vel diffuadcretur, vetus aboleretur vel retineretur, prouti commodum efTet vifurn,vel nonj & tum aut vituperationem adhibuere,
aut legis laudem, qui fcribendi modi, fub nomine Legis-
lationis comprehenfi, poftea frequentabantur.
§. VI.
Quid, quantumve in Progymnasmatum florem
contuleririt Graeci brevitur vidimus, proximum eft, ut Romanorum,hac in particulaRbetorices excolenda, in- duftriam ante oculos ponamus. Etenim hi linguani
luam variis exornarunt inodis, variisque dicendj gcne- ribus locupletarunt, quippe quiGraecorum & veneres,
& leporern, & fåles in vernaculam transtalifle cenfen-
tur. Sed eandem, quam de Graccia dum loqueremur, experti fumus difficultatem in Ortu Progymnasma¬
tum enodando, hic etiam in Progreflu experiri cogi-
mur. Nam nullum eft dubium, quin ufus Progymna-
frcutum fat diu invaluerit, licet eju$ rei nulla ad nos per-
8 «SS ) o ( S3»
venerint monumenta. Videlicet ordinem fi fequimur naturalem,Progymnasmata,utpote faciliora & exercitia
minora,antJquiora erunt difficilioribus &exercitiis ma- joribus, qualia fuerunt item in fifto argumento Decla-
mationes. At de his,fuo veluti feculo Roma: natis &
frequentatis,teftatur ipfe Tullius in Bruto c. 90: Com-
mentabary inquit, declamitans, (fic enim nunc loquuntur)
fape cum M% Pifone , & tum Pompejo, aufcum aliquo
quotidity idque faciebam multum etiam Latine, fed Grace
fapius: Rationem addit : vel quod Gracaoratiopluraorna»
ment a[uppe dttans,confuetudinemßmiliter Latine dicendi af-
ferebat} vel quod a Gracisfummis doBoribus , nift Gracedi-
ceremy neque corrigi poßem, neque doceri. Apud Orato-
res vero Grarcos tantum non omnes, nihil eft Decla-
mationibus frequentius. SicDeclamationes feu ^«Ag.
ruf appellat D'ionyfius Halicarn. yvpvdtrpctra ts ku)
do-xyptuTeL Tr,s 'VtjTogixtjs; Ariftides nominat ciyuvicrfÅaT*
JictT^ßüVy Photius yvpvctnx&s Aey*fj Prifciano dicun-
tur certamlna Rbetortca; Ennodio dicendi ßmulacra}
Gellio decurfui ludieri (ß ßmulacra proeliorum volu-
ptariaj Fabio forenßum aftienum meditamenta. Quid?
quod ipfa declamandi confuetudo ab Aifchine in-
trodu&a videtur, qui a Demofthene vidtus, cum a- pud Rhodios commoraretur > ut habereti unde vitatn
in exilio toleraret, ludum declamatoriurn primum a«
peruit. Et hoc eft, quod de ipfo teftatur Photius:
Åsyirat ztc( 7t(>oc'T0g wedre <rxc\dlap rct irXcttr/aoLTct, xctt
W AsyofjLtvccs ptihiTccf cvvSéiveu: fertur ibi primus (Rho-
dij figmenta & quas vocant, declamationes in otio eompofutfte. f) Huc redit dicendorum feriesg non
fuifle Romanam juventutem ignaram plane ac nefciam
exercitationum,quac Progymnasmata vocarentur,quam- quam nobis nondum licuit deprehendere ullum ex La-
tinisScriptoribus, qui illa de induftria tradlaverit, ante
PRISCIANUM Cacfarieafem,Gramma,ticum illum cele¬
bra-
) 0 C $•§$* 9 atifliroum > qui de Praeexercitamentis Rhetörscae ex Hermogene agit, prout hunc titulum praefert ipfe4 Ii-
bellus. Fuerunt, qui in Iocurn Hermogenis furröga-
rum voluere Aphthonii noraen; fed docent emimétio-
ris naris Critici repugnare libros omnes, repugnarera-
tionem tradlationis,repugnaredenique nurnerurnexer- citionum, cum in Prifciano,ad du&umHermogenis,nu¬
merusferveturduodenarius,inAphthonio vetoquaffuor- decimhabeanturcxercitia.AudiamusProgymnasmstaPri- fciani; funtvero haec: Tabula, Narratio, Ufus vel Chria,
Sententia, Operatio, Refutatio, Locus Communis,
Laus, Comparatio, Allgcutio» Defcrjptio, Pofitio, Legislatio. Rationem Progyrnnasmacum in opere fuo elegantiflimo Infiitutionujn Oratoriarum perfequitur
MarcusFabiusQuintiiianus, ubicap. IV. Lib.II.de hifce
eiementis,ad eloquentiam futurum Oratorem pr^para- turis» multanervofecongeffit. Joachimi CamerariiExer-
citationes Rhetoricas, Alphonfi Turretani,-., Petri Nun-
nefii, Gerard. Jo. Voffii, nec non .Valeniini• Thilonis aiiorumque labores,qui hane eandem incudemtundunt,
ab Aphthoniano przefcripto parum utpote recedentes,
heic filentio praetermittimus.
f) Confi Clericui m Arte Critica part. JI. p, 343. Petri
FranciiÖrat,de ratione. Beclamandi, Vejfitis d,e Rhetcric#na»
turatf conßitutione, ifem Dijfertat,deDeclamatore Romano, Upfal, an, 1739 habita,
i: vn-
Sic tandem, ipfo id juoente crdiné rerum, ad
celeb. jfoann. Schefrerum devolvimur, qui dcliteratu-
ta politiori omni ut erat iricredibiliter haeritüsJ ita iri
ftilo formando , cxpoliendo, inque lingua Graxa, pa¬
nter ac Latina procudenda perquam egregie eiabora-
verat, quod opera ejus haud pauca in hoc ßudiorum
B gene-
io ) o C *«*•
genere erudftiffima fatis fuperque, vel me tace,
clarant. Hic idem vir maximi nominis, & Pindo »;o»
ftro Upfalrenfi longe acceptifTimus, non folum cdidit
Tradatum de Stifo Exercit'tisque ejus, nec non Gjmnd"
ßumßiltj feu de vario fcribendi exercitio, qui libelli ma*
nibus pubis Academicar jure meritoque teruntur, fed
dodrinam etiam totam Progymnasmatum vetertjm a-
peruit, dum Aphthonir> Theonis, Prifciani, & Fabii Progymnasmata in uno codice jundim exhibuit, fuis-
que notis adcuratifTimis illuftravit. Tacebo illius in- duftria Gracci Scriptoris incerti Cempendiunt Rbetorü*
cum verfione Latina, & notis neeeßariis additis» in Iu-
cem heicprodüflej argumentumprofedo Progymnasma-
tibus adfine admodum. Dividit ilfe> duce Quintiliano*
exercifia in Grammdtica & Rhetorica. Illa funt, in qui-
bus tirones, quamprimum praecepta haoferint Gram»
maticalia, atque ex Lexicographorum fontibus jufta,
vocabulorum phrafiumque inftrudi fint copia, exer- ceri debeant. Hatc, quae eloquentiac ftudiofi, poft-
quam Rhetoricam calleant, frequentabunt, fi modo quid pratclari in palaeftra Oratoria prarftare velint. Ad
cxercitia Grammatica referuntur. i.VernacuIae inlin¬
guam aliam converfio. 2. Variatio locialicujusexAu-
dore probato perternpora, modos &perfonas, ^.Car-
minis folutio. 4) Verfio Grarci fermonis in Latinum, j. Veteris alicujus hiftoriar, orationis, defcriptionis, in
argumento flmili fimplicior imitatio. 6, Sententiaebre¬
vis explicatio per rationes. 7. Eorutn , quac audimus,
ve! videmus defcriptio. Abfic tarnen , hxc exercitia
ut ad Grammaticalem tantummodo notitiam referas,
quum ad Rhetoricen certo refpedu pertineant. Gram*
matici enim nihil aliud curant, nifi verborum nexum
atque confenfum cum regulis fyntaxeosj Rhetoresgra-
vem & ornatam adjungunt didionem, pracceptis artij
Rhc
) o ( ti
.fcetcncisinmxain. SumveroExercitiafl^/mV*: Nar-
atio, Defcriptio , Charadber, Amplificatio, CoardFa«
tio, Chria & Sententia, Epiftola, Dialogus» Confirma-
tio» ac oppefitum ejus Deftru&io» Locus Communis,
Diflcrtatio, Laudatio & contrarium ejus Vituperatio,
Declamaticnes, & denique Refcriptio.
Quanquam vero SchefFerum, ceu antefignanutn
fequatur maxima pars eruditorum, attamen dantur, qui
hunc nun erum pro re nata minuendum cenfent. Prae-
dicari rreretur iabor per quam infignis Danielis Geor-
gii Morhofii, quem in eommoda orbis literati infame¬
re yoluit, idem ille de Exercitationibus tumin foluta*
tum in ligata oratione inftituendis prxelare eft com-
nentatusg). De celeberrimo Walchio monendum for-
n erit,eum in HiftoriaCritica L. L. i.Ageredeftiliex-
itiis variis, qua: fiunt verfionejcarminis folutione,
mli mutatione, ftili emendatione, propria elaboratio-
e. 2 De diverfis orationis generibus, ubi deconfcri«
endis Hiftoriis, Epiftolis, Orationibus, Dialogis, In- feriptionibus, Programmatibus, Difputationibus & de-
ae Libris. Hisce jam enumeratis». confido, rac
nulluni exercitii genus omififfe, quodAu&ores tam aa- tiquiores, quam recentiores commendarunt, quemad-
Jum de Ortu 6c Progreffu Progymnasmatum brevi-
kr egimus.
g) Cinf,Polyhiß* T. /. Lib, IL(4p. ij. & i6*
§. vnr.
Coronidis loco , tribus tantum verbis ufumPro«
gymnasmatumattingereIubet. Magnumfatis inde com-
modum pereepturi erimus,quod nos nen modo redda-
mus idoneos ad inveftiganda ea, quar alias in verbis la-
titarent, fenfum puta intimum, & Iinguae genium,fed
quod puri, arguti atque concinni fermonis copia, Evead
iz ) © c
ad fcriptioném » five addi&ionem perveniatur, undiqiit.
abundemus. Qaod fi fiet, jufhm orätionem in omni cafu, ftatu & tempore, frequentique audientiqm Coro¬
nas aptam quam maxime & decoram invenire, dispo-
nere, eloqui & pronunciare res erit longe facillima.
Hujusvero voti qui damrubitur,is inde a pueromanum admoveat operi,is> more niajorunij in flilo vertendo,in exarando» in delendo diu multumque occupabitur,un-
de praeclare Theon, ille ipfe, quem antea iaudavitnus:
quemadmodum piffur* ßudioßs nihil profuerit cegnoviffe A»
feUis, Protogenis & Antiphilitabulast niß& ipßping'ereten.
t Arint} ita & PAoquenthe operam datnris , neque copia fen»
fuum, neque puritas [errnonis, neque eowpoßtionis concinni.
tast neque audivißfe praclara, nihildenique horum omniumf
qu<e Rhetorica cumplettitur , utile ejjepoterit» niß quisque &
ipfequetidie fcribendo fefe exerceat Huc quoque fpe^hufc
illud Plinianum b): wultum lege, fcribe^meäitaye^ut po(ßs9
quam voles, dtcere : dicas, cum veile de bebis»
■ -8
b) Lih.VI. ef'fl' Zf.
SOLI DEO GLORIA.
■J
im►V
'
k
'
l
