i N. y. ;
De
FIDE SALVIFICA
OISSERTATIO THEO LO G ICA
Quam Ex Confenfu
venerandä: facult.
theolog. upsal.
Prjeside
JDM. REVERENDO ETÅMPLTSSIMO
DN. DANIELE
S. TEeot. Profefl! Ordin. '8c Pail. in S)anCtltarÉ vigilantifftmo,
Publice bonorum ex amini dej ert
JOHANNES UN£US
Gymn. Hernof. defign. Le&.
Jn <lAudiU Guflcev. Maj. d. IX. Maß
An: ciocciii.
<<£>> US* v£5>> <£>>
UPSÄLIiBj
Ter J. H.Werner Reg. Acadenu
Typgrapk
MAX.REFERENDO INCHRTSTO
PATRI DONINO ac
Dn georgio walun
S. Theolog. Doctori Ce-
leberrimo, ]nclytse Dioeceleos
Hernolandenfis S U P E RIN-
TENDENTI, Ven. Confift.
PR^ESIDI, atque Regii Gymnaiii EPHORO
graviflimo,
MASCENATI Benigniflimo 5
Hocqualecunq uefyecimen Theolo- ,v
gicum, in dcbiu obfervantu fi-
'
gnum, cum ommgen& fehcitatk
Sff benedi&ionii dstyrectitione^
Submiffa pietate
offert
JOH. UNMSUS.
^låi « M> %&M <§&>&&
#^^'-^'#-i!-<^m
1. N. J.
Caput I.
§. i-
I Ecclefi# faciem
cum yaticiniis Chri- fti & Apoftolorum,
de extremo «Sc ma-
ligno mundi fenio contulerimusf#), o- mnia hodie quadrare manifefturm,
erit. Nam ut pnetereamus, quod
in gremium ipfius tela torqueantur, gladii vibrentur, &una calamitas al¬
teram , quafi unda undam , trudat:
ha^refes atque diflidia, inträ Chri- ftianae religionis pomoeria ita fefe_>
offerunt, ut de Ulis, non fine fummo dolore cordis , cogitare queamus.
A Sin-
Sincera? praterea charitatis, & re-
liquarum virtutum acTfidei falvifi-
cx declarationem pertinentium3 ar-
dorem, fic multis deferbuilfe oculi9 cernimus, ut fere apud plures eva- nuiife dicamus. Malorum autem_,
complementum efl:, quod non fo-
lum ad comminationes, quas Deus,
per fidos verbi fui prascones, in fuo
crefcentem hominum malitiam di- rigit, Ted etiam ad prcefentillima_>
pcenarum fulmina, quibus coeleftis
irx vindi&a fasvit, mens humana
parum fsepe, aut nihil attendat. Hasc
malorum colluvies, in multas Ec-
clefice partes fe laté diffundens, lu-
éluofum falvific£ fidei defe&um ab-
unde prodit. Etenirn in quo vera
3c viva fideseit, ei peccatumjion—»
dornihatur, namque illa ex operibus dignofci poteft ficut ex fruétu ar- bor (b). Quandoquidem igitur fi-
des rarior fit in his terris, neque_*
omnium effe perhibeatur fr]: nec etiam fteri poflit, ut abscj hac quis-
quam
3 quam Deo placeafc (i), cun&i, qui-
bus Talus curx 8c cordi eft, fidem,
per Dei gratiam, confervare, voca- tionem atque ele<ftionem fuam fir-
mam facere, ftudebunt (e). De hu- jus fidei falvificse natura nonnulla jam in medium proferre conftitui-
mus. Fac Jehovah ut incedamus per veritatem tuam, & doce nos : nam tu
es Dens falutis noßra, te exjpedamus
tot um diem (f).
(jf)Matt. 24. 6.Jeqq. 2.Tim.3.v. 1.
feqq. (fi) Rom. 6. v. 14.feqq, Gal. 5. v.
24. Matt. 12. v. 2 3 .feqq. (c) Luc. ig. v.
S. 2. Thejfi.3.v. 2. [d]Ebr. n.v. 6. (e)
2.Tet.i.v.io. 2.Tim.\.v.2. [f]Pfat
25. v. 5.
§. II, Initio de vocis fidei de- rivatione, utrumne ab eo, quiafiat,
Guod di&um eft, appellata fit, ufc aicatur fides, quafi fies (g) ? an vero
potius å fidendo, quemadmodum vn- a Trei&a perfvadeo,vel yrdB-o^ cre-
do, obtempero (h)? haud anxié la-
A 2 bora-
boramus \ quantumvis pofteri-
or hc£C fententia pra^valere videa¬
tur.
(g ) Dannhaw. Hodof. Chrifi. Thm.XI.
fl. m. 15 oi. (lo ) Calov. Theolflof. defide jufiif. §. 1023.
§. III. Ne autem ex ambigui-
tate aliqua exoriatur difficultas, no- tabimus faltem , quod voce fidei,
neque veritatem & conftantiam in.
fervandis di&is, aut implendis pro- mifiis: neque Evangelii do<firinam,
neque veritatis coeleftis notitiara hi-
ftoricam, intelle&um velimus: fed, quatenus certam & immotam ani-
ma? fiduciam in nomen Dei Salva- toris noftri fignificat, eatenus erit_, fides hujus meditationis argumen¬
tum. Haec vocis acceptio tam ex Pfalmis Davidis (i>, quam aliis S.
Scripturas locis, adftruitur (k). Sal- vifica vero dicitur fides a fine ulti¬
mo, nempe falute akterna, quamaf- fequimur per fidem in Chriftum,
dum
5 dum in illa ad finem usque perfeve-
ramus (/).
(/) Pf. 33.1;.21. & 62.v.9. (k)Act.
1 o. 43. Eph. 3. v. 12. (/) Marc. 10.1;. 52.
i.P#. 1.U9.
§. IV« Ut autem ad rem ipfam propius accedamus, qualemcunque
falvificae fidei defrnitionem adftrue-
re conabimur : Fides falvifica efl 0-
pus gratis diviii£ in homine produtfum,
quo is merit um Chrifli> ex verbo Det cognitum, ajjenfu approbatum, fidu-
cialiter ampleciitur, ^7° jibi applicat in jitam falutem [m]. Hoc modo notat
fides, non hiftoricam tantum verbi divini notitiam, vel fimplicem aut
generalem afTenfum , Ted a&um_, quendam intelle&us & voluntatis, fupernaturalem , operatione Spiri¬
tus S, per verbum Evangelii, & Ba- ptifmum , excitatum , quo homo
peccator, regenitus vel converfus,
non folum do£rinam de gratia Dei
& Chriito mediatore, üc cognofcit,
ut
6
ut ei afTentiatur; verum etiam cer- ta & imgulari fiducia in redemtio-
nis pretium , a Chrifto M7TCd
pro omnibus hominibus prasftitum, fertur, & illud fibi in individuo ap- plicat, & unifc, ut caufTam efficacem impetranda: gratis apud Deum, in
remiffionem peccatorum & vitam
a?ternam. (m) Joh. 6. v. 29. Gal
2, v. 20.
Caput II.
§• i-
SAcram non natura? fidei falvificce viribus, vel originem, ftudio aut dociiitatihumana? attribui pofTe; led
folius Dei benigne largientis donum efTe, folidis S. Scriptura? fundamen-
tis (») fufFulti contendimus. Quod
de fmgulis S. Trinitatis perfonis etiam, propter unitatem eflentia? &
potentia? , ex facris literis probari poteft. Deus Pater homines tra¬
uere dicitur, ut veniant ad Chri- ftum [öjt Quod fit non tra&ione na-
turali,
7
turali, quemadmodum magnes tra- hit ferrura, fed fupernaturali, quse
fit docendo, impedimenta removen- do, convincendo & obfignandoQ;).
Filius Jefus Chriftus t?? 7nqws ^xn-
ycs (c TiÅHurrts appellatur Cq). Spiritui fanäo verb ortus fidei appropriati-
ve adfignatur: neminem enim pos- fe dicere Jefum Dominum, nifi per SpiritumS.,conftat(r); quicunque igitur Jefum ita cognofcit, ut eum_,
confiteatur,& invocet Dominum fu- um, is id, non humanas rnentis acie, fed operatione Spiritus fanéti, con-
fecutus eft. Qua ratione idem Spi¬
ritus S. dulciffima appellatione Spi¬
ritus gratias 6c precum, imo etiam Spiritus fidei in Sacris audit (j).
[ii] 2, Cor. 3. 5. Job. 6. v. 29. Philip.
1.u.39. [0] Joh. 6. v.44, (p^ Job. 6.v. 45.
2. Cor. 10. v. 5. 2. Cor, 1. v. ult. (i)
Eh. ii,v. 2, KJoh.i 5. v. 5. O*) i. Cor. 12.
v. 13. Q) Zach.2. v. 4. 2.Cor. 4. v. 13*
§. IL Quod autem Deus pas-
fim
8
fiminverbo infidelibus fuarn incre- dulitatem exprobret, afTertas veri-
tati nihil officit; quandoquidem hoc ipfo folum in mentem illis revocat,
quod ipfi, quo minus fides accenda-
tur, partim contumaci verbi divini
contemtu, partim vita extreme fla- gitiofa, impediant. Etenim exer- cicium aéhium quorundam, circa
ufum mediorum externum , qui
a&us pa^dagogici appellari folent,
haud inficiamur. Homo namque etiam non renatus, poteft naturali¬
ter & proprio inftin&u loca facra adire, verbum Dei audire, & de eo
quodammodo difterere : nonnun- quam etiam partem fidei hiftoricaj concipere [t]. Verum do&rina? coe-
lefti aftentiri, feu fidem ei habere, atque obedire, hoc lane nullo pror- fus refpeHu, aut ulla vel minima ex parte numanis viribus adfcribi po¬
teft : fed folius Dei donum eft, qui operatur in nobis& velie & perfice-
re \u\. Quid ? quod Spiritui San-
9
<fto malitiofé refifteré & obicem po-
nerc poffint hominqs, ut liquido ex facris literis conftat O), & quotidia-
na experientia docet. (t) Jac. 2. v.
19. \ii)Philip. 2. v. 13. [x]isld. 7. -v.
51. conf. 2; Tim. 3. u 7.8. Form■. Con-
c,ord. deJJb, Arh: ejuscp declar. Mutter.
p.m. 184. .
§. III. Nullo vero noftro'me-
rito vel opere, ad tam falvificum_,
donum Deum ipfi commovimus :
fed caufta raovens interna, eft ipfi-
us Dei gratuitus favör, & ineffabilis mifericordia^qua omnium uoftrum,
quatejius "in triftilEmum peecati
ftatuni prolapfi, jam jam peffum itu-
ri effemus, eft rnifertus (y). Gaui-
fa vero r mer it or i a -eft Ghriftus cum
meritp fuo ( 2;) , cujus intuftu ipfe
Deus ,ex intimis cer dis vifceribus fertur ad conteren-dum, non folum id, quod fuarum partium eft,- ve¬
rum etiam illud, quod a parte no- ftfa requiritiir, .ut meritum alie-
%. j B ii um
lo
num (nempe juftitia Chrifti) no- ftrum fiat, & in ialutem noftram cedat: quod cum non aliud unionis medium conftituere voluerit, quam
ipfam fidem, atque hxc, uti di<ftum,
folius Dei opus eft, utique etiam ad
illam nobis conferendam, propter_.
meritum filii, movetur. (y)Eph.
2. v. 4. (z)Eph. i.v. 3. fiqg. Philip. 1.
^♦29.
t §. IV. Miferiam noftram, non
cauftaliter, vel tanquam ex debito,
movere Deum, ut noftri miferea- tur, Ted tantummodo occafionenu.
praebere, objiciendo miferum obje-
Üum Deo , erga quod tyfavB-pamouf
liiam exercere velit & queat; imo
nec Chrifti merito infringi univer-
falem Dei gratiam judicamus, cum id potius dile&ioni Dei univerfali
erga totum mundum - debeatur_^.
Miflio namque Chrifti effeéhis di-
leftlonis efte creditur. Verum in-
finita dignitas, ac mfinitus meriti
It
Chrifti valör, eft caufla impellens Deum, ex confilio quodam media-
toris cum Deo benevolo libere ini-
to (a)\ ufcnempe fuppeditaret quo- que medium å parte hominum, quo redemtionis pretium fibi applica-
re poflent falvandi, quod folam_»
fidem eile paulo ante indicavimus.
(a)Pf.40.^.8.9. Eph. 1.U9.11 .conf Hulfem. Brev\ enucLp. m. 351. ^489»
V. Quantumvis fides folius
Dei opus fit, atque is fidem absque
Ullis mediis producere queat, non
tarnen immediate , aut per raptus enthufiafticos: fed percerta & effi-
cacia media vires credendi conferre voluit. In aduttis_per verbum Evange-
lii, five le5um ^ five äudifum , Sc devote confideratum, accenditun^
fides [b~\. In infantibus vero (quos
etiam fideL^P^ces- efTe teftem ha-
bémus omni exceptione majorem
Chriftum ipfum [£], Baptifmus legitime admitiiftratus, fidei exci-
tandce
tanda? efficax medium eft (d). In continuando quoque pietatis curfii
fides alitur, fovetur & confirmatur
-per verbum , un de renati purificare
dicuntur animas fuas obediendo ve-
ritati[>]: & Baptifmum (/ ) memoria fepius repetitum: atque parker per
cmidd Dominic£ frequentem ufum,
quam ob caufTam multi unum fpi-
ritum potando (^) quafi haufille_>
dicuntur. (b) Gal. 3. v. 2.5. Rom. 10.
v. 17. Jac. i.v. 18. 1 .Pet.x.v.2^. [c~]
Matt. 18. v. 6. Marc. 9. v. 42. Luc. 18 .v.
15. Marc. 1 o. v. 14. conf. Heb. 11. v.6.
(ß)jfoh. 5. v. 5. Tit. 9. u 5. (V) i.Pet.
1.7/. 22. (jf) Tit.^.v.%. (g) 1. Cor. 12.
Vi 19.
§. VI. Minifterium verbi &
Sacramentorum in hoc negotio mi-
nime excludimus, Ted omnino uti¬
le & neceßarium eile, ex conftitu-
tione divina ftatuimus, ut nempe_>
per hoc falutis media in ufu legiti¬
me conftituantur, & hominibusap-
pii-
13
plicentur (Ii). Concio externa non folum proponit obje&um credibile,
fed confert lumen menti ad illud
cognofeendum [i], quin & volunta-
ti adfpirat adfeÄum ad illud appe- tendum (k). Eft enim pr^conium
non nudum, fed praefentia, vir tute,
& au<ftoritate Spiritus Dei inftru-
(ftum, & ornatum (/ ), qui mini-
fterio adeft (fri), & opus fuum effi-
caciter exercet, modo malitiofuso- bex non opponatur (n\ Qo)i.Cor.
3. v. 5.ibid. 4. i. 2. Ti'im. 2. v. 15. [i] Ad.
16.UI4. (k) Ad. 2. v. p. & 15. v.l.
Il] 2. Cor. 5. v. 20. ( m ) Matt. 2 8. v. dt.
Qi) Epb. 4. v. 12. conf. Okar. in Synopfe
error. Tontif. dijp. 9»
VII» Verum de caufta fidei
dum difteritur, pariter obfervare_>
convenit, quod fidem falvificam,
qua? per veroum Evangelii in adul-
tis accenditur , alii quoque aftus pr^cedant(ö). Etenim homo pee- eator, nifi prius fulmine legis divi-
nx
*4
na? perculfiis, fe efte peccatorem,
<3c ira? Dei obnoxium, nec non ob- ligatione ad poenas, tam in hac
quam in futura vita, graviflimé lu-
endas teneri, agnoverit, atque in-
de ortam animi inquietudinem fen-
ferit: nunquam do&rinam Evange-
lii admittet, qua? ad fidem accen-
dendam eft ordinata.
(o*)Gal. 3.U.24.
§. VIII. Pra?terea fides non u-
no fimplici a<ftu infunditur, (ed fuc- ceffive producitur: neceffe enim eft,
ut ex quibusdam a&ibus excitatis
oriatur habitus fidei, a quo prove-
niunt a<ftus circa meritum ChriftL Hoc inde patefcit, quod fides dica-
tur oriri ex auditu, auditus verb
per verbum Dei[/? j, quibus innui pluralitatem aduum liquido con- ftat. [p] Rom. 10. v. 17.
Caput
Caput III.
§. i.
FIdem re originem, falvificam hacftenus declara- coeleftem refer-
tum eft : nunc autem inftituti ra¬
tio requirit, ut int ernam ejus indo-
lern expendamus. Fides confidera-
ta ratione aduum, qui concurrunt, ad ejus conftitutionem , tres gra- dus feu partes admittit, utpote no-
titiam, Ajjenßim, Fiduciam. Pri-
Blum notitia rerum ad falutem (pe-
<ftantium,praefertim gratis Dei, me- riti Chrifti, & remiftionis peccato-
rum , eaque non implicit a > qufejp-
lum nitifcur cognitione aliorum, de
quoruarTfide nefas eil dubitare, uti feré loquuntur ipft Adverfarii: fed
omnmo explicita requiritur. Fides
enim eft qusedam cogitatio intelle-
<ftus, 8c elenchus rerum non appa- rentium, fieri autem non poteft, ut intellecftus quidquam cogitet, <5c e- iencho concludat de ea re, quam
igno-
16
ignorat: Quomodo credent homi-
nes in eum , de quo non audive-
runt (q) ? notitia utique fidei quaft
elementum eft ordine primum,fine
quo fides non inchoari, multö minus
fubliftere pofeft. Porro aftertionis
veritas difertisScriptura? teftimoniis confirmatur, in quibus fides mvacfo%-
wc ab ha c parte denominatur. Sci-
entia enim faiutis, revelatio, & wotitia myfteriorum Déi appellatur (£). Ju-
bentur quoque hömines ep&vav ta?
, in quibus vitam habeanta*-
ternam [j], quae cum finis fidei a- libi dicatur (t )\ certum eft notiti-
am ad conftitutionem fidei requiri (q) Rom. io.v, 14. (r) Luc. i.v. 77.
Eph,3. v*3. Coloff. i. v, 26, conf.jfoh, 17.
v-3- WSfbb. 5.V.39. (/) Job.$.v.\6, i.Pet.i.v.9.
§. Ii Quod autem Spiritus S.
fvadeat, ut virjpct, captivemus
in obfequium Chrifti («) , atque__»
kommende t obedientiam fidei [ x],
non
I?
hon obftat t quandoquidem per no- titiam non intelligirnus ejusmodi
fcientiam , quas ex humanas ratio-
iiis principiis nafcitur, verum hu- jusmodi y»omv , qua? ex revelatione
divina Spiritus fan&i virtute gene- ratur, atque Dei veracis au&orita-
te nitifeur :| quarum illa humana &
Thilofophica; h<zc divina & Theologi¬
en dici fölet. Quoniam huma¬
nas mentis acies, fibi extra verbum
Dei reli&a , non percipit ea, quas funt Spiritus Dei, quin potius ais- fvadet, & contra (y) falvificas fidei
indolem pugnat.
(ii) 2. Cor. i o. v. 5. (x) Rom. 1. v. 5. &
16. v. 26. (j) 1.Cor.2.V.14, Tpb.4,v.18.
§. III. Attamen non exigimus
notitiam rerum fpiritualium tam e-
videntem, ut omnia cognofcibilia
quas rebus credendis infunt, a&u cognitionis attingantur; hane enim, acquiefcentes in menfura revelatio-
nis , fu tur-as vittq committimus. In-
C ter
18
terea vero notitia diftinfla, qua res
ad falutem neceftaria ita cognofci-
tur, ut ab aliis obje&is difcerni que- at, ad naturam fidei falvificae requi-
ritur. Sicut namque alioquin mul-
tum intereft vitrumne an Adaman-
tem apprehendas, ita in falutis ne- gotio haud parum momenti in no- titia fitum eft, ne juflitiam operum pro juftitia Chrifti arripiamus ; & fic in
aliis.
§.IV. SequiturAJfenfus, qui eft cer-
tum intelle<ftus judicium, quo cre- dens ftatuitvera elfe, qua? in verbo
Dei proponuntur, imprimis de gra- tia Dei, merito Chrifti, propter
illud impetranda per fidem remis-
fione peccatorum & vita aeterna;
nititurque non au&oritate Ecelefia?, fed Scriptum S., qua? au&oritatem
dicentis revelat, & in qua ipfe fe revelat, ut citharaedus fe in citha-
ra (z). Praeter generalem alfenfum
requiritur etiam fpecialis, ut nem-
*9
pefub univerfalibus do&rinas ccele- llis propofitionibus , homo (alvan-
dus defcendat etiam ad fe ipfum in individuo, & credat gratiam Dei,
meritum Chrifti, & propter hoc
remiffionem peccatorum ad fe_»
quoque ex intentione Dei pertine-
nere O).
(z)Dannh. llod. Phm. XI. (a) Job.
19. v.25.
§. V. Porro tertia fidei pars conftituens eft Fiducia, quafi é>wAe-
z«<t, vita atque anima ejus, quia_,
eft Angularis voluntatis acftus, qui
fertur in gratiam Dei, & meritum
Chrifti apprehendit, fibique in indi¬
viduo applicafe & unit, ut cauftam
remiftionis peccatorum, & confe- quendce falutis xternx, perfeftifti-
mam. Veritas aflertionis adftrui-
tnr ex difertis S. Scripturas locis,
in quibus fides defcribitur ejusmo-
di epithetis & pra^dicatis, qua? a- dum quendam voluntatis, fiducK
am arguentem fignificant. Voca-
tur
20
tur enim- 9*»pr& feu eonfidentia [£], TrÅvipoCpcfya, [<r], quod animus cre- dentis feratur in obje&um, intelletlu
fub ratione veri , voluntate fub ra-
tione boni appetibilis, dicitur etiam mTTofyw feu firma fiducia {dy. Ju-
bemur credere in Chriftum (/).
Addimus & illud ™ haßilv TOV XplfZU
(/): quod eum apprehendamus
non manu corporis , fed fidei, Sc
certa fiducia quafi tenearnus Chri¬
ftum, ut ixa&e/c9 atque l^fzov [g],
feu placamentum irx divinae, Sc a- liorum bonorum caufiam,
•
K jfob. 6. v. nit. Matt. 9.17.22. (c)
Rom. 4. v. 2.1. Ebr. 6. v. ir» (d) 2. Cor.
9. v.4» Eph. 3. v. i2. Phil. 3.17.4. [e J Joh.^.v.16. (f) Job. i.v. 12. Coloff.2,v.
6. [g] Rom.4.v.24, i. jfob.2. v. 2.
§. VI. Itaque, ut facra? literae.
teftantur, Inec eft illa \smzx<rig ,fea fubflantia earum rerum , qa& (per an- tur, & argumentum eorum, qu£ non videntur lh~]. Homo enim, confecu-
tus
«
21
t tus hoc doiium ccelefte, experitun^
in fe ipfo fingularem virtutis divi-
nx operationem , eadenqque* regi¬
tur, Quamobrem etiam B. Luthe-
rus [i] naturam fidei tam vivis co-
.
loribus exprimit atque reprsefentat,
ut verba ejus å veré Chriftianisdi- ligenter obfervari mereantur; ubr
fidem ait efTe non vanam animi
perfvafionem, quam hypocritce ha¬
be nt, fed divinum quoctäam opus in nobis, quod nos immutat, ex Deo rege-
.
neråt, veterem Adamitm mortificat, qf
ex nobis plane alios homines ( in cor de>
animo, & omnibus viribus noftris) fa-
city & Spiritwn fanÜmn nobis confert.
Efficaciahcec å Chrifti merito, quod
fidei vita eft (^)dependet; indeve-
ro exferit fe per charitatem (/) bo-
nos in corde motus eliciens, eos-
demque, priusquam de ea re qua:- ftio inftituitur, in a&um deducens.
Efl en im fides illa quiddam vivum effi-
cax & paténs: it a ut fieri non pojjit ? quin femper bona operetur (inf
Ebr
22
(h) Ebr. 11, v. i, (i) Luth.pr&fat. in Egift. ad Rom. Form. Concord.pag, 701.
[x] Gal. 2.v. 20. (/) Gal. 5.^.6. (jn)Luth.
& Form. Concord. loc. citat.
§. VII, Objeftum fidei pro di-
verfa ejus eonfideratione triplex eft
■i.Generale refpe&u notitia?& aften-
fus, idque eft tota revelatio divina, fcriptis Prophetarum & Apoftolo*
rum in S. codice comprehenfa, in_»
legem & Evangelium divifa, quam
veram omnino efTe propter verita-
tem auctoris creditu neceftarium^
eft (n). 2, Speciale refpeclu aften-
fus, ftve primarium eft docftrina E- vangelii, inprimis de gratia Dei, me-
rito Chrifti, & remifftone peccato-
rum per fidem in Chriftum (0),
3, Proprium & fpeciale, refpe&u fi-
ducias quatenus juftificat, eft meri-
tum Chrifti, five gratia Dei in me- rito Chrifti oblata. Afterfcionis hu-
jus veritas non folum elaris Scri-
tura? di&is confirmatur (/): 11#c>
inquit,
2*
inquit Chrifhis, efl voluntas ejus qui mißt me, ut omnis qui videt filium
credit in eum, habeat vit am dsternam:
& ego fufcitabo eum in novijjimo die.
Verum etiam exemplis credentium, quibus obje&um hoc fpeciale pro-
pofitum fuit, dum å peccatis abfol-
verentur, illuftratur. v. g. Abra-
hami, de quo Scriptura S: fic loqui-
tur (q ) : Ide o ex fide , ut fiecundnm gratiam firma fit prmii/fio omni fiemini
non ei, qui ex lege efl fiolum : fied
ei qui ex fide eß Abrahme. Non autem
ficriptum eß tantum propter ip(um, quia
reputatum eß Uli ad jußiti am : jed ér
propter nos, quibus imputabitur ereden-
tibus in Chriflum, qui traditus efl pro¬
pter delida nofira, ér refiarrexit pro¬
pter juftificationem noßram.
fii) fiAd.24.v. 14.1 .Thejfal.2.V.13.
(ö) Job. 17. 3. 1. Cor. 2.V.2. [p) Job. 6
v 40. conf. Ad. 4.V. 12. Gal. 2. v.20«
Rom. 3. v. 24, (q) Rom. 4, v. 16.23.fieqq.
conf. Ad. 8- v. 37. Gal. 3. v, 7.8. conf er
Brochman.Loc.defide.
§.VIIL •
24
§. VIIT» Ratio formalis fidei fal-
vihca?, nonin charitate, vel in obe-
dientia mandatorum Dei, neque in
imitatione Chrifti, neque in Chri-
fto in nobis habitante , confiftit: Ted
in gratis Dei & meriti Chrifti fidu-
ciali apprehenfione (V) Sc individuali applicatione (s). Qua ratione homo
fidelis certö in corde fuo , ita ftatuit Chriftum pro fe legem implevifte,
6c pro peccatis füis paftione Sc mor-
te acerbifllmå fatisfecifte, Deumque
fibi reconeiliafte , ut jam in gratia__»
Dei efte poflit, Sc peccatorum remis*
fionem confequatur , inque his cer-
ta fiducia recumbat Sc acquiefcat (Q.
Cryjob. i.v. ii. Coloff. 2. v. 6. (j)
Gal. 20. v. 2o. (t) Rom. p. v. 16.feqq.
§. IX, Licet verö fides de-
fcribatur per opus å Spiritu S. pro- duö-um, non tarnen habet rationem
alicujus operis , aut qualitatis , vel
etiam conditionis in pa<fto impien-
dx, circa Chrifti meritum appre-
hen*
2f hendendum : fed confideratur per modum organi, quo juftitiam Chri-
fti fibi applicat homo. Proinde nec
fides per le, ut eld a&us, aut habi-
tus bonorum operum ferax, ex gra- tuito Dei favore in juftitiam nobis imputatur : fed meritum Chrifti, quod fides apprehendit, & quafi
inanu conclufum tenet, eft Thefau-
rus ille infiniti ponderis & valo¬
ris , quo Deus, ad imputandum no- bis juftitiam Chrifti in remiflionem peccatorum, & vitam a?ternam,mo-
vetur. Huc fpeéht /Egidii Hunnit teftimonium ( u ) : Proprk loquendo,
ait, fides ratknem conditionis nen ha¬
bet , quod enim firb conditione pr omitti-
tur, id reJpeBum habet ad dignitatem pr £ flin laboris, aut antegrfifi meriti.
(11) Tom. i. opp, fiol 544» confi floh, i,
v. ii. i2, 2. Cor, 5, v, 14, i(5, Huifem*
Er sv, enad.p. 676»
131 Ca-
z6
Caput IV.
§-i-
Effedus i qua? fit Fiäei eft in foro juftificatio divino per fen~ [x]9
tentiam judicls abfolutoriam (y),
qua credenti juftitia Chrifti impu-
taturfs) & peccata remittuntur(#).
Deinde quoque feu adoptio in
filios Dei (b): & pax confcientia?(V):
San&ificatio item , qua? fe magis magisque exferit per bona opera_>;
unde jubentur homines perficere^
fan&itatem in timore Dei (d~).
(x)Rom.3.v.28.3o. [y)Rom.8.^33.
(2;] Rom. 3. VX26. Phil. 3. v. 9. (a)
Rom. 4. v. 6.7.8. ( b ) Joh. i.v.11.
12. Gal.^.v.26. (c^)Rom.5.i\i. (V/)
2. Cor.7.v. i.
II. Fä FV/<?i eft hominum
falus & vita akterna. Nam Deus,
qui ex fua gratia /per Chriftum in
Spiritu S., promifit nobis hane feii-
citatenij ordinav-it quoque ? ut ver-
bo
?7 bo Sc facramentis accenfä 8c confir-
mata fides, 8c quidem unicé å par¬
te hominis ad illum finem refera-
tur (e). Neque aliud opus ad illum
obtinendum requiritur : nam ut fe habet fides in juftificatione_*
hominis coram Deo , ita quoque
in ejus lalvatione confidera-
tur. Quoniam vero ibi bmnia o- pera excludit, ne homo habeat, un- de glorietur, ita quoque fola ad fa-
iutem ordinata ftatuitur, quemad-
modum fCriptum efi: (/): Gratiafal-
roati efils per fidem, hoc non ex vo-
his, Dei donum efi, non ex operihus,
ne quis glorietur.
[e] fioh.i6.i.Pet. 1.^.9. (f)Eph*
2.v. 8.9.
§. III. Quod autem vita akter¬
na vel operibus, vel pietati in facris Scripturis aliquando videatur adfcri-
bi (g) > non fit ideo, quafi illis ejus-
modi producatur finis: fed quod o-
pera requirantur in homine renato
6c gra-
2%
& gratis jufHficato, ut fint effe&us
& indicia fidei; pietas item promis-
fionem habeat hupis & futura? vita?,
refpe&u pr^miorum (#), qua? nihi-
lominus ex beneplacito, & mera_»
Del gratia propter Chriftum, juxta gradus diåribuuntur illis, qui fide-
liter in Dei cultu & affliéUonibus verfati funt.
[£) Matt. 25. v. 94, [h] 1. Tim. 4. v. g
UulJem. Brev. Enucl. p. 8°°*
§. IV. Etfi bona opera in ver- bo Dei nobis commendata, & ex fi- de tanquam radiee emanantia, in_»
a diu juiiificationis excludantur, ob
alias tamen caufFas minime infuper
haberi pofiunt. Vita? enim novi-
tati fhidere debemus, ne illecebris*
earnis, & mundi vanitatibus abri- piamur [i]: peccatis contra confci-
entiam contriftemus Spiritum San-
ftum (k): atque lic amifTafide, gra¬
tia quoquepeiexcidamus(Z). Quin potius ådern noftramin timore Dei,
tern-
29
temperantia, charitate, tolerantiå, precibus , aliisque virtutibus , de-
claremus Qn): Nam Det opusfumus,
conditi in Chrifto Jefit ad opera bona,
qu<e pr<eparavit Dens, ut in eis ambula-
remus.
fi)2.Pet. i.v. i. Ck)Eph.4,v,30. [/]
i. Tim. i,v. 19. (/») Eph. 2.v. 10. confi Pr<efat.Lutb. in Epifl. ad Kom. voc.fideu
§. V. Una equidem fides ve- réfalvifica eft utriusque foederis 0/1,
11011 refpe&u fubjetforum , inveniun-
tur namque muki credentes: nec ratione menfura? , fides enim mi¬
nor effc vel major in diverfis lubje-
öis [0): & nunc firmior & langvi-
dior in eodem fubje&o ip) depre- -henditur; fed refpe&u falutarisdo-
étrina? (q), & objefii circa quod pro- prie occupatur (r): atque confide-
rata in a&u formali juftificatio-
nis , qui in fiduciali applicatione_>
meriti Ghrifti (s) confiftit.
in) Eph. 4. v.4. Aä. 15* ?/. ii» (>3
Matt'
3°
Matt. 8. v. io, (p) Matt. i6.v.i 6. Matti 26,v.69. (q) i.Pet.i.v.i. (x)A£t.4.1M1.
feqq. (s) Marc. 16. v. 16. Joh. 3. v. 16.
§. VL Permagni autem inter- eft, falvificam ne an vero hypocri-
ticam aut hiftoricam tantum fidem habeamus; unde JoKtfAxa* ejus re-
quiritur , juxta monitum Apofto-
li [?] : Vosipfos tentate num Jttis in fide, vos ipfos probate, annon cogno-
fcitis vosmetipfos, quod jfejus Chriflus
in vobis efl? mfi ficubi reprobi eftis•
Explorefc igitur cor fuum homo, primum annon agnofcat fe elfe pec-
catorem , & propter peccata male-
di&ioni legis 3c irce Dei obnoxium,
nifi fiat remiffio ? (//) Deinde per-
pendat, num langveat, 3c corde^»
contrito fitiat juftitiam (x\ Porro
an Chrifhim, qui morte & refurre-
öione fua homines Deo reconcilia- vit, fmgulari animi fiducia ample-
Öatur (y), <Sc ferio amore profequa-
tur 'i [£j Sentiat ne pra;tereatefl:i~
mo-
5*
monium Spiritus San&i in confcie-
entia fua, fe effe filium Dei & vitas
asternas cohseredem (0). Denique expendat annon cum concupifcen-
tiis carnis lu&etur (£)? atque vi-
tam operaque in gloriamDei, & x- dificationem diam atque proximi di- rigat ? (c) Ejus igitur, qui has ali-
asque hujusmodi notas in fe inve- nerit, viva & efficaxeftfides, idem-
que, quamdiu inea permanferit, de
fine ejus, qui eft falus animarum,
certus effe poteft [d).
(t) 2. Cor. 13.1?. 5« (u) Luc. 18. v. 13.
(x)Matt. 5. v. 4. (j) 2Mor. 5.^. 15.19.
Job. 2. v. 2. [2] Job. 14. v. 23. fa] Rom.8.
1?. 16. (b) Rom. 7. v. 23.Gal. 5. v. 12. (V)
i. TheJJ. $.v. 11. [dji. Job. 5. i;. 9.10.11.
feqq. Job; 5.v. 24. 6. u 16.17.18.
Cap. V.
ANtitheJis nunc quoque Adverfariorum obiter comemoranda eft.
I. Tontificii notifciam do&rince ece-
leftis explicitam, quam Chriftus 8c
Apo-
32
Apoftoli urgent, 8c commeridant
hominibus ad falutem neceflariam, impugnant, contendentes fidem pö*
tius perignorantiam definiendam eP
fe+ Fidem juftificantern efle fiduci-
ara inChriftum negant, & obje&um ejus proprium & proximum, ncn_*
efle fpecialem Dei mifericordiam in
merito Chrifti oblatam : fed in ge-
nere omne, quod in libris non mo«
do Canonicis, fed eciam Apocryphis
continetur. Porro cum fidem per charitatem informari doceant,utique
ex operibus form am fideijuftifican*
tis faciunt.
IL Cdvmimi, quando gratiam Dei
& meritum Chrifti, per abfolutunu.
decretum, ad quosdam duntaxat ho-
mines reftringunt, fidei fundamenta labefa&anf* Item infantibus fidem a&ualern, 8c juftificationern, quse
inde,(equatur negant. Fidem quoque femel datam, cum peccatis regnanti- bus ,confiftere pofle affirmant.
III. Sociniani negantes fidem efle
fö-
33 foliusDei Donum, eam ab hominis probitate & ftudio pendere aflerunt:
Baptifmum quoquenon regeneratio- nis, aut fidei conferend^ medium-» 9
fed tantum Ecclefiafticam ceremoni- am, five publicam nominis profefli-
onem efte volunt. Praeterea folam
gratiam divinam citra uilum refpe-
dum ad meritum Chrifti, objedum
fidei juftificantis proprium faciunt,
& formam fidei juftificantis in obe-
dientia praeceptorum Dei conftitu-
unt.
IV. Armimani feré cum Socinia- nis in eo conveniunt, quod neganc fidem falvificam efte folius Dei do¬
num , fed pendere a ftudio atque do-
cilitate ejus, a quo poftulatur. De«
indefibi imaginantur, quod cognitio Jefu Chrifti ad fidem falvificam non fit neceftaria : uti quoquc negant, quod fides ialvifica fit certafiducia
remiffi peccati propter Chriftum_».
Fidem autem illam , qua? credenti imputatur, non excludere bona öpe-
-
