De conservatione sui exercitatio academica, quam cum consensu ampliss. facult. philosophicæ in regia academia Upsaliensi sub præsidio ... Joannis Bilberg ... publicæ disquisitioni exponit Petrus Elis Jer. fil Gestricius in audit. Gust. maj. ad d. [23 Nov.

SUI

Exercitatio

_Academica,

Quam

Cum

_confenfu

_AmplijJ,

_Facult.

_PhilofophicA

In _Regia

_Academix

_Up/alienfi

SUB PR ASI DIO riRX C L A R I S S 1 Μ Ϊ

dn.

_joannis

_gftföeg

Mathem,

Prof, Ord,

Tublia

_{dtßjuißtioni}

_exponit

PETRUS <E g

_{3 ©}

_{Jer. Fil.}

Geftrkius

In Audit. Guft. _{Maj. ad d. 23}

A'«'·.

Anm Μ DC Lxxxvire

U Ρ S A L 1 Λ '

Excudit HENRICUS

_{£et)fet/ S.R.M,}

$.*

R.'

Μ.'*

MAGNA FIDE I

V I R O

lUußrißinto

&

Gener

oßßimo

DOMINO Occidentalium Norlandiarum GUBERNATORI

D.LEONHARDO

Libero

_Baroni

Et domino De

©imtttcrtfa

/

Glätta

&c.

lllußrißime

at%

Gcneroß$~

Jimt DQ^Miüä

On habet

hanefrontem,

nee tantam fibi iumit audaciam

hoc,

quodiub

Tuis,

llluftriflime

Dominc, aufpieiis

prodire

ccrnit

opufculum,ut

dignitate iua

fccom·

xnendatum _car,

_yel

_Nomen

_Tuuin

Illuftriflimum ex merito

prarfigi,

fibi auiit

_pollicert,

_{Abfit hoej}

adeo enim crivium

_eft,

_&

_quod

aeternis condi Tenebris

_{dignum fic}

potius,

quam

tales indutum vultut

lucem

_alpicere.

_Sed

_impulit

_me devo*.

devota,

qua

Tuatn

Excellentiam

colofincere,

reverentia; Sed in-duxit Favor iiie

_Generofus,

quo

Mularum

_Cultores,

_&

_in

_primis

na-tionis

_noftra?,

_proiequeris,

ut

å

tnefed

_timido,

_{hos fpiritus,}

impc-trare

_potuerim,

_Sufcipe

igitur

Moe-cenas

_Summe,

_ferena

_frontetenues

hosce

_manipulos,

_&

_pauca

_hxc

_far*

ra,qu^, cum tura

_defint,

venera" bunda manus ad illuftria _iubfellia

Tua fubmifle

_deponit.

_Ego

vero

quöd

_{poflu,precibusNumenSupre}

mü

_compelio

_{ardentiifimis,velitT}

_e

Illüitriifime

_Domine»

_{in Patria?}

to-tius,

_domusqj

_Tua;

_{illuflriffimas}

fülcrum & _emolumentum

certiffi-nium,

quam

diutiilitne fqperfti.

tem_{fervare! ita exanimo voveo}

lllußrißimλ

Tua

Exccllentiuo

Cultor Humilimue tETRUS

FAtna

_{Vulgavit manibus}

v

olat,

fandoque

_{litterafcnpta}

measpervemt

_tuis;

ad

Amts

Jngemi foetura tutprodibitab umbrisj Sed mihi matenes _{cognita nullafuit.}

Quo_{plaufu, quali teßer meagaudia voto,}

Cum memorandaTibi cuncta_{filereplacet*} Terfitan eftmelius; nefe meacarmina prodant%

Abüita_{fit fctibas, qua mea M.ufafugit.}

Torfetan & numeros_{fuperarentgrandia}nefiresj Tors_{elegis levibas non fatis apta form,}

$ed tarnen immoto mihi_{flatfententia taki}

i{fe polita fatis, qua tuafcrtpta docent,

Teu _{juyat immenfos oculispereuvere}

campos,

Ätheriasquedomos, afira facefque Poli. $eu_{gradiaris humi, vtridi fpatiatus in herba,}

JTquorafeu celert Carula puppe feces,

$eu volucris _{per inAne voles, globulofquerepeltae%}

Abfirahat aut teclos mens tua _{pand<t modes,} Tente _{fefiinas felix cunctatio prudens}

s

Culpatur tardus, fed properare nocet,

Spes, labor atquefides,pietasque filentia candoTt

Tepede tnoffenfo lata per arvaferenu

Sicpppularis fuiac amici veteris Diflcrtationi, eo, quo fibi ho«

ipfum fignificare voluir^diejintc*

occupationcs multai,fcflinan*

accinuit 9cval, dieIt._{Junii 1617,}

Vomine Γ. Ζ l _St

QUi

-um

maturaeeilimatione

Commoda _perpcndcrc

ftudiaaceo·

_vcli^fa»

tebitur

_{fanenoneflcingeniidcbilLs}

_ca.mc»

riris _{cfferrpTaudibus,} cum nil prseftabi-lius _{inveniatur, quo mortalcs evadcrc} qucantclariorcs,quam dumanimumdu·

Ärina, quafumma claritudopiratur,cx-colunt. _{Qnot cnim quxfonati obfcurit} parcntibus ad iummum _fiftigium

bcne-ficio literarum cvc&i funr_{5qtiot nobiii·}

tatif immenfaecfletorationis/i

reccnfcn-éo _{fingulos profequcrcr,qucs atfernaob}

culrum ftudiorummanct memoria.Hoc

quoq; Tu Amice optimc, ic&ari vi-dcris,dum tothoras,_{labores,totdcniquc}

fumtushisimpendifti,utegregiuro ingenii

Tuifoetumiam_{produccre fuftincas, Gra·}

tuloritaqjtibi hoc tuum _{propofitum, cx}

cordc Vovens, ut ad ultimum _{ulq; vitx} fpiritum, placidilTirnumfiLidiorum

Tuo-rum Curfum

_{!amisvircnfq;quamlongis·}

fimc _{extcndas,& floridam amoenamq;} illamaetatem _{qua nunc frucrisfic exigas,} utlaetam_{aliquando Mc/fem laborisTui} feras. Vale & brevitari literarum mcä· füm_{ignofcc,quas amicitiaenonncgligen·}

tiienomine T i bivoluicommcndatas

fjljrrkbjr»{"fa die loh. ▼.

Ad

Bcnevolum

Le&orem

NVIla

_tumfubdtdtt;

mihi fcripturiendi

η

ull

a tngenii,

prurigo

fcioquano

conu-femte _(jr

_{anguflum, hane,}

_quAlemcunfa

heic cerms dme

fufeeptarn

_operam,

excufftt

Jiducu. Sic evsimvelimexißimes, Bone

Le-ti_{os, procul illorum me}

_abejfe

_mori

_bus,

_qui

quanquam tncortice adhuc

harent,

guttat§

vix

_{prtmoribus labiu}

_{nuclco,tuntumturne»}

txcddtofui

indulgere

fußinersturnori,ut pro

muturis

_{mttibuseffruélibus,}

_{crudu uc}

pu-frtdu

pomu oßentAre,

haß

λ

ff

fubjiccre

non

vereantur, _gratisut

_mihi

videt

_ur,

_(jr

igno-biliZelo _agre

_{fererstes, quod}

_{citius quts}

_in

futoria fartoriuve urte

_opißcem

tndußriu

dr Ubore _aquiparare

_pofßt,

_{quam in}

Ute-rar tu _{pulußru laurum}

_cenfequarur.

_Sed

na

ißt homineslaurecUm, ne

quid

die_um

mi¬

nus, in_{mußaceo quurunt, dum non}

memi-nerunt, acre ingenium)

vaßumfa

_rerum

iognitionem

_reqttirere

_feriptu,

_qua

_orbis

_li¬

teratt_cenfurarn

_{fubire audebunt.}

_Ut

mi-rartconvenia/t cur_tempus

_expeftare

»olint9

quoilltsjudicium firmari aeerudttio

foltdtor

reddi_{queat♦ Quam hac mihimerito}

obji-ti

_poßint

_{? dum}

_tntelligo.

Sed

ut

longe

**>

hus Ulisumrnus_{eß, quiex receptu ud}

_Aca*

demim _{tonfuetudtne, viresJuxe vel}

_feriptt?

dliquo

vet

quovis alioinnoxio _peric

tit

_Attdt

fludio _{experiri cupiunt; it}amittus

longe

ae

benigniuf

Judicium_{fequi fölet, & debet.}

Sluts enim in_{iliis, refte rnodeftiam doBus,}

tamefi

immodicus fuiaftimator, utlandern

tx tantilla re_{foltdam mereri}

_fe

_arbitre·

tur, inqua

_excufationem

_{inveniremagnu m}

quodda

eß&eximiumfEtver_ofortisno

_fr

_A

illum _oportet

_ejfe

_{immemorem,qui}

inhis ta-h_{bus tyrocinii rudimentiseruditionem}

aliqua,

m_Agnam

magnopere

flagitaverit.

finaego

fpe

venia fretut, inarenam_{defcendi,novus}

quidemfed

non _integer

Athlet

_{a, nevotisAl}

defideriisillorum,_quorum

_mihi

_voluntdfpre

tatione

_fufficits

_{penitus videar}

defuijfe,

FAteor MAteriam

_ejfe,

_{qua commentatoretn}

requirat nulltquam

mihißrnilem

minus.Sed nimirumita_fe

reshAbet, ut quiin

fcriptionis

elegant

ia

_{nullamfibtfpem}

_laudis

_Jenttunt

_re*

pofitam, ab

argumenti

praßantia

commenda-tionem, _{faltem excufationem, quarant.}

Sluodcum_{egounice refycxerim,eatantummi}

hiex

_folito

_{bonorumomnium}

_favöre

_fumout

fperareaudeamyelomnesjpel minimumillos,qutbusnon omnia in primis_hujufcemodi ata*isconatibusminus

fub-däa,atromgvenotare cordi_{eft,propofitumboc meunon}

finiftreitit"rpretaturos, id quod Ab omnibus &dngulis

quampojfum^maximecontendo.Errores_mihifiquid

bo-wpeojdomne& illis,quorum informationi_ißadebeth

'φφφφφΦΦΛΛ ΨΛΛφφφφφφΦ*

eis"J&(^si\sti«j(!>!s^ÄsÄg ®*s>t»^Ä5®teÄ9?sB^9ÄS(i^C!*S

®Φ®®@®φφ® ® ®Φφ®®

<»«vi»; U^i· ί 6ίίά».ν»κβν« (»V. C» .... G·'»,. fe>G; Sjv«»..G· «,»>

φ νΨννννννν

Ominem

a-niiiial eile fai confervandi Γ udi-ofiffimum,utalios

taceam,decretum ;fuiiTe Ariftotelis,

lTt^_ r ^,.

teftantur

optimus

ejus _interprcs

_{Aphrodifienfis}

_(&)

_atq,

_S^o·*

baens,

_φ)

_{cujus hxc funt}

_verba:

_^

_πςω]*ρ

'ϋξ&&α<ι (

av&fujrov

) r% <xvcu>

φνσεί

&x,p

^ühmS'cu ττξος ectvjov, tho tyy

^tietj^ovjag

h~

σμενιζεν julv

cvτοις kcC[&

Qucnv

Jv%e£ßuvew

Je

er) _{τοις 'Gr^y,}

_φύ<ηή

την re &χξ

iyntcw

Tre*»

e/7roiéi$Ou _{0Γ7Γχ£άζειν, HsH}

_$

_{η^νης ττάΖ'ο*}

*%etv>K&l ro Tjp kvctTroi&t^coi» Quin &com»

muni tneliorisnotse Philofophorum

cal-A culo

45 fz) g»

culo _reccpta

_femper

_{manfit fententiä Cå->}

tonis _{(y) pro Philofophia} Stoicadifie-rcntis:

_Smulat^

_natum

_flit

_animal

ipflum

fl

bi

cenciliari, & commendari ad_{fle con<}

Jervandum,&

adfuumfl

atum, & adea_qua

eonjervantiaJunt ejusflatus,

_diligenda:

a-Itertari autem ab _intentu,

_iiflque

rebus, qua

inttritum videantur

_ajferre.

_{Hoc fcilicet}

illud _{principium erat, a}

quo, utpote na¬

tura_{notiifimo, (dicitur alias}

ττςωτον οι*

KHOV, _{οξεκ)ον, item TU ττςωζι aoCju}

(pvaiv

a-pud Geliium)

(f)

ad _reliquam totanl PhilofophiaeMoralis feu officiorum tra·

daticné _progredi

amabantprifcarfapien-tiae _{au&ores. Sicut}

nobiliflimarumprae

caeteris fuo _tempore

Se&arumexindede-du&am

_Philofophiam

_{in illis}

libris, de

quibus unum modo _{allegavi, oftendit}

fufe _{Cicero. Pertinentque adeo haec ad} illas _{primas naturae}

_{conciliationes,}

quo*

cunque veniant nomine _paifim

veteri-bus memoratas. _{QuaS licet}

negare viX potuerint quotquot _{Philofophi faniores} audirevolebant; circa ea tarnen_{quac ex}

illis erant _{deducenda in}

partes abiere

(j)S*

diverfas. _{Quiner, ubi rationes human®}

ufum in iftis natur® inclinationibus ad

honeftatis _priefcriptum

_{determinandis}

confiderarunt, fa&um eft, uc neq; in

primo hoc quadUonis de coniervatione fui _{pun&o eadem eflfet omnium}

_opinio*

Si _{quis vero cum Pyrrhone}

_nihil

inter-effe inter vitam & mortem, nec uliam bis per fe inefte ceftimationem itatuerir,

fruftra in confervatione fui exponenda

dciudaverit. Vitam _{ejus doärin® fuiiie}

confonam oftendi tLaertius._(e)

_{άχόλχ&(&>}

εν _{ψ )\gj\ τω} βίω _/uydiv εκ^ειήμ,εν>(§^>

/αη^ί

φνλα,ίiouiv@»>' _/ kvrctvlci υφιςζίΐΛει1^,

>> \' λ / \ *' '^

ει _{τυχ,οι, ν,oj}

κξήμ,νχς,ι^ xuvou;, rcy om,

τνιαυ-Sj_{fMYj^évτοις}

_ctiS'Vj

_{αεσινετη^επων. Quam}

igi-tur _{impia fit haec Pyrrhonis}

do£trina,cu-ivisleviter & fine _{prsejudicio rem}

arten-denti, hominem ut & änimaüa omnia

Dei _{providentis confilio confervationem} fui _{appetere, compeitum erit,}

_Eft

_enim in_{fixum in ipfa natura,}

_{comprehenditurfuis}

cutquefenfihus,ftc ut contra fi

quis diccrc

ueht, non audiatur.

Αζ Ut

Μ <4) g*

Utåprimis initiis ordiamur.

Pri-mo hic exiftentia hominis fefe offert,

quam fundamenti loco

iubftruimus^eoe-nim _{ipfo qtiod de} re aliqua difputamns

nosexiftere _{colligimus;non entisnullam}

effe efficaciam docent _{Metaphyftci, ideo}

quod non exiftit, difputare nequit. Hie

vero fciendum nos in hac _propoiitione non _{ageredeveritate majore vel minore,}

necdeeo_{quod prius vel poft cognofcitur$}

fed_{fequimurordiné,quife rationi offert in}

difquifitione caufarum.Hoc eumconfide*

remus,ipfå natura _{ducc acinterpreterem}

effe bonam ftatim _{deprehendimus. ratio}

cnim max _{iatelligit exiftere effe rembo¬}

nam, non exifterevero effe rena non bo*

nam,· _quando itaque dicimus το non ex¬

iftere effe rena non _{bonam, non ftatim} rem effe rnalam _{judicamus, quod aliud} eft _{quam res non bona. Bonum enim6c}

naalum, nonita ftint oppofita , ut non

detur medium. To exiftere vero cum

di-camus effe rena bonam i fciendum nos

rem bonam _{intelligere non naodp meta-*}

fkyßce,

quatenus omnis exiftentia per fe

bona _{eft, quiaom ne ens bonum eft per}

*2 t$) Ζ*

fuam naturam,crgo&ejus

afie&io.

Sed

c*

tiarn moraliter. Si enim

metaphyficam

fairem bonitatcm _{intelligeremus, jam a}

propofito

noftrodigrederemur,tn

morali·

busenimverfamur. Quando igitur

homo

intelligit fcefle,

intelligit

fimul

exiften-tiam fuam.efle bonumquid.

Sponteita-que propendimus in

id

qnod nobis

vide-tur bonum & declinamus contrarium ;

unde facile concludi _{potcll; bonum}

_illud

mcreri amabilitatem, bonum enim Sc amabile funt

_{permutabilia,}

_neque

dividi

poifunr, quando ergo

homo

concipit

ef-fentiam fuam efle bonam, colligitetiam

eam elfe rem amabilem , femper enim

homo _{quicquid bonum}

_efle

_putat

_appetitj

nemo enim malum e_{tigit, quatcnm}

malum

fed abduchts

ab

ea,qua

in

ipjoefl

voluptate.

(ζ)

Unde etiamverc

fefe

habet

tritumil-ludl Nemointendens ad

malum

operatur„

Amorefui ab exiftentia hominis

demonftrato, _{paucis jam}

_oftcnfuri,

_{a η}

dentur _{homines,qui omni}

_penitus

_carent

lege etiam naturalis Putant

aliqui

eam

efle hominis naturam, ut velit &

poflit

A s liber«

Ä) Ζ*

Jiberrime vivere, _{abfque ulla lege, hune} ajunt efle verum ftatum omnium homU

num, qui fit ante omnes _{leges, & nullis}

legibus fubje&us, leges autem efle

poft-tnodumortas.HaecHobbefiie(tfententia,

(>i) Quod vero eafpefrar, quse habet Ju-ftinus:

_(3")

_Ab

_{initiopopulu*}

_nullis

_legibus

tenebatur, illa huc non perrinent; hifce

cnim verbis oftendit _hiftoriarum condi*

tor _{nullis prifcis temporibus fuifle}

leges

leriptas, fed imperia adminiftrata fuifle

arbitrio _{principum, quitum erant boni?}

probi ac moderatione pr^diti. De legi¬

bus illis _{pofitivis, noftri jam non eft}

in-ftituti agere. Idem etiam judiciumferen»

dum de _{iis, quse de prifcisRomanis} tra» duntTacitus. _{(<) & Dionyfius Halicarn.}

(*) tumetiä quae de Athenienfibushabet

Juftinus,

(Λ) quamvis hos ante Solonem

legibus aliisufoscredamus.Sed nos dici-mus, talem hominis _{ftatum, qui fit}

pe-nitusexlcx, dari non_{pofle. Ratio praeci*}

pua eftj quiafihomoeflet ita formatus,

tum ad fui _{deftru&ionem, non confer»}

vationem

iji) in

ίΐbris

de cive. (3)/. i.c. I. (<) AnmL

■es (7) ^

Vationem formatus eiler5 nam fcrc

prl-ma lex natur# _{eft, ut pars in} homine principalis imperet,

obediat

minus

prin-cipalis: quam legem

fihomodeieruerit,

ie_{ipfum evertit. Ubi ergo}

dicimusho-ininem efle in _{aliquo ftatu, qui fit}

_finc

lege,

tum crit in tali ftatu, in quo fc

deftruere Volet* Hic Veroflatus noneric

Naturalis; nam ömnis

confervatioeftie-cundum naturam, deftrudio vero con¬ tra naturam. _{Sequitüt ergo, cum}

_homo

fine _{legibus, confifterenequeat;}

figmen-tnm efle illud Hobbefii, de tali homi*

Uum ftatu: ac _{proinde diredionent}

Iu*

tis Ν. ad vitam humanam efle _pehitus

Ueceflariam*

Ut _{jam pergamus,}

_{hic deinftindu}

tnox Una cum _{nativitate, ut} animanti-bus_{cundis, ita &hominiad fetuendum}

ac confervandum _{ingenito pauca}

diceii-da* ille vero inftindus Acut å Deo

con-ditore rerum omnium _optimo

fapienrif-fimoque

non fruftra mentibus noftris

inditus eft; ita nec _parum facit ad de-clarandam _{ejusdem Supremi NuminiS}

«3

'8) $>

Effe höminem, ut animalia

_reliqtia,

å

naturaad fetuendum_{vitamq; fuam}

con-lervandam _{inclinatum, audorum} tefti-moniis _{ubique obviis eö nunc} minüsad-ftruere habemus _neceifum, quanto fen-timus in hoc _{negotio femper validiores}

natura _{impctus, adeo ut & prafcriptos} å reda ratione limites in eo_{plus ikpe} tranfgrediamur. Sed ptimum pofitum

fit, _nosmetipfos

_commendatos

_effe

_nobisi

frimamfe ex natura

hanc habere

appetl·

tionem^ut_confervemus

_{nofmetipfos* (ff)}

In-ievit autem _generi hutnano inclinatio-nem i dam _{fupremus univerfi conditor,}

ut _{per eam ( utpote hac in re vel lege}

pofitiva multo efficaciorem) homines

å

confcifcenda Tibi_ipiismorte

deterreren-tur.Si _{quis enim praefentis vitae miferias,}

fortifque hum anse, nimium & quantnm verbis vix dici _{poteft calamitofx ac}

ae-rumnis _{plenas, triftem fibi}

faciema-liquis ob oculos poneret, fieri non

pof-fet, quin ad taedium virse mortisq; de-fiderium _{impelleretur, niii}

obfta-ret naturalis ifta deteftatio mortis

ac confervandae vitx_{cupiditas, Nunc}

ita

® (ρ) 0

ftä fe res _{habet, ut mors retüm omni*} tim audiat terribiliiTima. Eundem i*

åum vitäe amoreni animantibus brutis co _{piotul dubio fineindidit Deus, nea·} lias nimis fe cito üfibus _{huntanis, qui*} bus deiHnata _{erant, eriperent. Qu i}

po-tcrit _{igitur alicui}

_credibile

_{fieri,eundeni}

inftin&um hominibüså naturafruftra ef-le _{implantatum f ut non potius ex illo}

liceat _{coliigere, efle eam creatoris}

no-ftri voluntatem _{, per naturalem iftam}

inclinationem _{patefa&amv, ut nos} i-pfos confervemus vitamque noftram

tu-eamur. _{Quare etiam}

_infigne

_boni·

tatis divinte _{argumentum eft} , ex cu¬

jus confideratione _{gentiles in veriorem}

Dei _{cognitionem pérvenire potuiflent,}

quamex vatum & otaculorum fuorum

reiponfis & praeceptis.

Le&u

digna

eft

iententia _{Atriani, quam nobis. offert} Stobaeus _(v) τ o $ apfev, _{κ& τ°}

θ^λί/,

_tyij

βτζίβνμία η τχ&ς τψσυναοίΑν tyy

S6-*

v&fAigγ _{χξηπχητ}tig_{μοξ/tig χατζσχευασ-μενοις*}

τoiuQ. _{εμφαίνει} τον-τεχ,νπψ. Per το πξοιΗ

*νν, _{quod ftatim abinitio}

_{indigitavimus#}

Β habetur

<§ (ίο)

habetur _{reipe&us ad confequentia}

_maxi*

me _{rationem, debent enim hi inftin&us}

in homine å ratione determinari. _Qu«

ratio ab inftinäibus _{plurimum differr*}

Caeterum _{quoniam & hi natur«} impe-tus ab homine rationis _partieipe inter-dum _{corrigi acinordinemagidebent,ne,}

quodin proelivi

valde

eil, honeftiquoq; & _{sequilimites, ut faepe fit, transiliantj} & vero in _{promptu quoque funt argu¬}

menta, quae pro fententia noftra _ipfa

ctiam refta ratio_{inclinationibus}

iilisna-turalibus _{fuperaddit, quaeque} exprse-feriptolegis naturalis validam in nobis

gignunt obligationem; idcirco ad illa

mox mihi fäciendumtranfitum exiftimo.

Tria_{funtj quibus univerla}

_Juris

_Na*

turalis moles incümbit. _{Nimirum, ut}

quis refpiciat, quid debeat_Deo,quid Si-bi, quid etiamSocietati. Singula haec

juris Nat. fundamenta, totidem nobis argumenta iubminiftrant. _{Quando is} quidem qui fe non confervat * quan¬

do confervare debet , _peccat & in

Deum, & in feipfum & in focietatem*

irj Deumf _{quippe cui omnes hominesi}

m

_i*«;'*».

ptiam extra focietatis refpefrum, lege fe

quadam obftri&os fentiunt.

Legem

Na¬

tura_{loquor, Viderenaturam}

_rationalem

Deum efte _{aliquem, &} ex

obviis ubiq;

gentilium teftimoniis & argumentis

aliis

in _{proclivi föret}

_{adftruere,mii}

_fciremad

eos, _{qui nptiriam} Dei

naturalem

fibi

probandam fumferutit, ifta omnia

per-tinere. Inter hane vcro notitiam Dei

eultumq; ipfi adeo

debitum

quamfitar-&a _{connexio, non erit tam ex rationi·} bus aliis, quam exemplis

omnium

gen·

tinm _probare

_difficiie.

_Quac

_fingula

_fi

nos nunc demonftranda fumeremus,

fa-tis video _{quapa nos longe rei-tam}

am-plae a cdiffufse

confideratio

eifet

å

pro-pofito dedu&ura. Nunc cum

adeo

non

aliena & _fupervacua

_ample&enda,

_ut etiam neceflaria _plurima

_{omittenda eflc}

fentiam, ifta _{omnia, ut ab aliis probata}

pro certis fupponere

licet,

&

inftar

mihi

omnium fit unum itlud aureum

oracu-lum,quodex tripode

Pythagörx

profe&ü

allegat Cicero, (£) Vetatinquit

Pytha-B ζ vora*

(ii)

göras

inj

tu

fa

imperatoris i. e> Oei> defrλ* ftdio φ ftatione vita decedere♦ Quod &

ipfum pluribus oftendit Macrobius

_(o)

Sicut enim non inutilis tantum miles cfict, fed & facio & vero _magis exem-plo perniciofus,qui cummaximein hofté

eilet _{pugnandum, in fua vifcera fcrrum} rnergeret χ ita pro _{transfuga eft quiH*}

bct homo, _{qui quamcunq; ftationem.in}

cjuaDeuscum collocaverit,injulTufummi

iftiuslmperatorisdeferit. (zr) Qu od v

er-bis alienis _{quam propriis exprimere}

ma-lui. Nimirum docet hoc _omnes, cu¬ jus demum _{cunq.; fint commatis, homi«}

lies fanior _{paulo rarionis ufus, deberi il«}

Ii _{qui ncs condidit ac etiamnum}

iufien-tat. _{quam is diu in.his terris nos}

fuper-ftircs _{voluent, cultum & obfequiuiru} Quod cum ipfi deneget qui fe non vult

conicrvare, eo _{ipio adverfus} illum o-jmnino _{gravitcr peccat< Ita}

nempe eil,

tat _{apud Platonem in Phoedone dicit} e-gregie Socrates: Sicut in hane vitam

Jponte noftrfi

non venimus, ita nec

rurfus

ex hoc domicilto

corporis, quod tuendum nohis

(β)

Comm, in Somn.

_Scip,(

_or)

_Freinsh.

fi^) S»

»f/w

_affignatum

_{a Deo efl, ejμ}

_dem

injw-fi

recendendum, /»

/'fr

corpus in-tAmdiu _{habitaturos> jubeat}

e-mitti, Non _{difiimulo, ita progredi inhoc}

ncgotio naturam, ut

å

nobis ipjfis i niti·

um_{fiar,quatenus& å cognitionc noftriin}

nocitiam ( de _{acquifita loquor ) caufae}

fupremse pervenitur, & prout ,

nifi

nos* metipfos confervaverimus«, non pofifu-mus _{Deo, quem ei in hac vita debemus}

cultum _{exhibere; eil tamen is inconfer*} vatione noftri tenendns modus, ne _per

eam _{quicquam officiamus dile&ioni}

quam Deo Crcatori noftro debemus

o-mniummaximie. _{Adeoquidem,ut etiam}

urgente neceflitate, hsec illi prseferri

pof·

ftt, imo debeat. Sicutprastereamagnas laudes _{piis Martyrummanibusgrata cum}

recordatione debemus. Sed non fruftra

dixi _urgente

_neceflitate.

_{Alias enim in} vitse _{periculum non neceflarium fe vel}

religionis gratia conjicere, cum citra

c-}us ja&uram falvum fe quis

prseftarepof-fit, haud tutum fuerit. Etenim, cum

nihil fit, _{quod vel dile&ionem tui}

_vcl

Pei _{prohibeat, quid opus fuerit}

_unius

viola«

« («4) δ»

Yiolationc älteri facere fatis, _cumptriq}

poflisf Quin id potius ratio juber, ut

pna cum _{religionp fimul &} nos

confet-vare ftudeamus, _{Qua in re fuga iuå nos}

praeiveruntChriftus&

_Apoftpli,

_Sicparet,

bello _{quoq;, cum alias nonpotes, refte}

religionemdefendi. Ut abundedocuit

hi-iloria belli non ita _{pridem per} Germa-niam pro _{reformationp fuicepti. Urget} etiam _{neceflltas, vel quando certum eft}

per coniervationem noftri offici glorise

nominis _{divini, qua de renon poflumus.}

nos melius quam _{ex revelatione Dei per}

fcriprurasfa&å erudiri♦ velubi _peculiarc

mandatum aut _{Angularis mftin&us divi»} nus _{acceiferir, qui facit, ut non fit a»}

liud _{peccatum, quod extra, peculiarem}

iftam _{Dei voluntatem peccato}

non

ca-reret. _{Quo etiam argumento}

( ut mit» tam alia_{) Samfonem excufatum eunt,}

quafi qui ie non tam ex vindi&ae cu» pidttate quam afflatu _{ipiritus fanfti} una

cum hoftibus fuis _interemerit.

Neq; ta¬ rnen fic _{iubfcripferim illorum fententiae»}

qui Deum circa _{Jus Naturae primarium}

uti _{difpeniatione proprie ita difta}

^

05)

&

iiinr. _{Quando ex modo di&is}

_conftah

uc non efie hoc dc confervationc fui

na-»j:- tur« praeceptum adeo ftriäum,ut exce-os ptiones admittere queatnüllas, Exdi&is

-t, liquet, de illis quid fentiendum* qui

fe·

metipfos

apud

paganos Diis fuis

facrifi-candosobtulerunt. Hi,ut ab

_{έω)οχίΐζ/&^}

a- cåqj hoc perjori, quod nonin veri Dei,

ret led ejus _potius qui Dei hominumq;

ho-eft Äis eii:, gratiamfuerit inftituta*

liberari

ige

plane

_{nequeunt♦ ita} nec

å

crimine im-us munis cenferi poteftEremitä

ille,

quem »er pro devotloné in puteum fe

praecipitaf»

irc fein vitis Patrum legimus; Idem de

il-vi,

Iis

judicandum , qui inter Doiiatiftas*

a» Circumcelliones di&i* laudi duxerunt m fibi ipfis vitjc finem accelerare* ex

male

a- intelledö Dei praecepto, carnem nos

it, mortificare noftram jubente. PoiTent lt>

fingula

prolixioribus

difiertationibus

va*

;u,

ftum

aperire campum, nifi ea potius

il'

na

Iis»

ad quos talia _propius fpe&ant,

ef»

;a-

fent

relinquenda^

x, Sed & juxa id quodDeo

ctiamSibi

ni

aliquid

debethomo:confervationem fei¬

te*

licet

tam _{refpettu animi} quam

corporis*

^_{quorumconjun&ione vita}

_confiftit,

cor«

m oo &

pusnon modototum amamusfed _iingti*

Jas _{ejusetiam partes» Nemo noflrum efi%}

quin cum utrumvls liceat^ aptas malit,

&

inte_{gras smneis parteis.}

corporis, quam

uftt

immimtas\ _{(ξ) Anteaoftendimus,quomo·}

do fintomnia _{animantia, fimui ac}

inlu-cem _{edita, fibi ipfis conciliata & ad fc}

confervandum natura inclinata. _Quod

ipfum inviventibus cun&is nullonegotio

dcprchenderc

licet» In hominem igitut

ctiam _{cadit, in quantum & is animalis}

natur« eft _{particeps. Natura enim omni*}

um rerum^ _{qua nos genuit , induit nos}

tnolevitqve in ipfis ßatirn _principiis

quibus

nati

fiumus , amorem noßri &

fharitatemjta _{prorfusy ut nihil quicquam}

ejfiet charius penfiufy nobis,

quam nofmet,

ipfi.

(<r)

Haec autem inclinatio, in brutis

animantibus , ut &infantibus, ex cseco

quodamnaturaeimpctuprofe&a3inhomi*

ne, qui ja rationis ufu paulo defaecatiori

gaudct, praeterea jus quoddam conftitu*

it ♦ Non faltem fi id _{quod Deo &}

Soci-ctati debemus _{( quse tarnen minimc fe·}

jungenda jrefpicias^fed &

quatenusqui-libef (ξ)

Cic.

defin♦

/»

3. (<r) A-Gell,N.

(·7) U

libet hömo _{per legem natura,}

eriamfinfi

teipedhi

focietatis,ad fui

perfe&ionem

eft

obligatus, ifta autcm

perfe&io

fine

virai

confervatione obtineri nequit. Sed vi'

vendt_{finis cfi optimum,cum tntegra mentei}

CAterisque

fe??fibw>r)

opus

ipfi

fuum eadem9

quacoagmentavit, natura

difjolvit. (τ)

Α·

deofumusadnosconfervandumnon tan· tum inclinati,fed&

obligati, Ac

proindc

qui iemetipfum vita

privat

ipfe

quoque Tibi infert _{injuriam, in quantum}

_id

fibi

auferc _{quod fibi}

_dcbebat*

Dcbebat

_a» ftudium _pcrfcdlionis

_&

_ob

_hoc

conferva-tionem vitae, utmododiximus.

Clarum

extat Dei _prceceptum,

idem

quoque na-· tura notum: non occides. Redde autem

AuguiHnus. (υ)

filuanto

propinquiorem

quisque

peremerit,

tanto

judicatur

inhuman

nior. _{Quis enim}

_ulli

_quam

fibi

ipfi

pro-pinquior?

videbuntur

hsec

forte

nonne-mini

_paradoxotera

_fiquidem

vulgo

dici

iolet_{5 Volenti nonfieri}

_wjuriam„

Sedid

tale eft _{opinor, ut non cmnem}

refpuat

exceptionem* fi

ad

Jus

etiam

Natur»

ex»

tendere _{velis, cum fint etiam}

_qui

ftatu«

ant, mulieri) qu» volens

tiupratur,

fieri

C itw

«g fl8)s*

injuriam,

& fatfturum quoque fuifle af-migerum Sauli injuriam, ii lllum, ita li¬

cet volentem _atque

jubentem,iöteremii-fet. _{Ego di&um illud penes illos}

obii-nere _{exiftimaverim, qui jus omne}

refpe»

5iu _{focietatis, quo quis perfonis aliis eft}

obligatus, incluiumvotunt. Atubirem

reöå _{putannus rarione, hane hominem}

non modo _{focietati, fed 5c Dco 5c}

ipfum

iibi _{obligare deprehendes. Quidentm ί}

an _{igirur extra focietatem conftitutis}

ii-cita

αυτοχQuid, Γι primus homo,

cum adhuc folus _cxifterer,

feipfum

in-tercmifiet,2nnon pcccaffer, licet in fo¬

cietatem non _peccaffcd

an _{igitur ante}

condiram _{conjugem omni carebat lege?} Et faneniίΐ

_{nobismetipfisquiddebeamus,}

peribit penes Eremitas 5c _{iimiles magna}

Juris Nat: pars, quse quemadmodum

nos _{erga nosmetipfos,}

refpeäu tam

toti-tis _quam

partium,gereredebeamuSjOften-dit _{prtecipitq,·, His 5c Sc« S*. addere}

poffbmus auöoritatem, qux

fcortato-rem in _{proprium peccare}

corpus aiferit. (φ) Difpiciant Dodiores, annon valere

hxc contra illorum _{poflint fententiani,} qui

09) §*

ΐ* _qui οωτοχείζβ>ς _non

fibi,

fed

reipublicie

i- _{faltcm, injurios efie}

contendunt, & iic

.(* ccrtiim id illis manere poftir, quod

vul-i- _{go dicirur,neminem}

_iibimet

injuriam

fa-e» cercpofie.Quamvis _non

fim

neicius,

quot

ft & _{quanta ifti}

_opinicni

_fubfcribant

lite¬

rn rari m lumina, Sed nec ego alterum

il-m lud plane

fincaudoritatibus

dico. Bices

m _porro; efie

homini

jus

in

membra

fua

? ipiuniq; adeo corpus,

Eft

ftvne;

fed

i- _{quod ultra voluntatem}

illius, qui

nobis

i, ejus

ufum,

non

item

abufum

conccflit,

i- extendi hand debet, U) Conferetiam. )- verba iupra _ex Cicerone

å

me

allegata

e

(ψ),

Tales

(WTi<p0!/oi idiomate

fvericoap-? _peilantur

_{0ie>ff*pilltnßar.}

_quorum

etiam

ofifa _{leges ηoftrte}

_tumulo

_contegere

ve-a tant. &ttt fruå illa åib

6dra^/

at

nogbet

a SOTenrtffia pvgiår

ftg

fteiff bttvuiefcttf

Det

- bdöba fan:

Ctbå

ifal

tjm

til

β!ο<$

- fårag/

οφί^άάί fcränna&

vid.£i\q.m.

e $3- £. £. c. 4. Nec in eo

jus

propric

coniiftit, ut quis re bene

vel fecus

pro

voluntate _{utiliberequeat. Quin &}

no-e Vimus leges civiles j'ubere

rede

vivere

C i

(to)

prohibere,

iterum ne fua re quis male

uratur, _{quatenus inde reipublica? aliquid}

accedit detrimenri. Malunt autem nos

cuftodes quam dominos corporis noftri

diccre. Unde_{fit, ut neq?* m embra fua,}

vel commodi _{publici gratia, temere la'»}

cerarelicitumexirtimenr. _{Quantumvis id} inZopyro laudariamultisioieat. {ω} Cui exemplo fimilc ert, quod de Sexto

Tar-quiniiSuperbi filio ex hiftoria Romana

novimus. _{(tt) Tanto faciunt minus}

re-£te _{fervi, qui vel in gtatiam}

domino-rum, vel _{pro eorum falute depugnare}

ac

fe ultro etiam morti offerre

coniveve-runt. Sicut id _{apud Romanos olim}

fa-&um, fitq; etiamnum alibi. Quo per-tinent_{qui una cum mortuo fe cremare}

domino _{folebant. DeGallis id}

habe-mus ex Csefare.

_(/3)

_{Plura de gentibus}

aliis _{petat qui volet ex Kirchmanno.}

(y) Neqj vero hic excufat vel maxime

data domino _{obligatio; cum nemo ad}

id, quod in fua nonhabet_{poteftate, fe}o·

bligare vel pcftit vel debeat.

Poftre-(ω) Juftin. I. ro. 15-, (a) Liv. I 1. c. 53·

(ß)

_{B- G. L 6.} c._{19. (γ)}

de

fun.er%

*gf2l)gfr

Poftremo de eo quod debemusSo-eietati _pauca

_dicam.

_{Vera omni}

_ftiit

tempore & fummo

maximorum

in

re

literaria virorum confeniu jam din re-ceptaSummi

Philofophi fententia

:

ejfe

bomtnem ad mutuam

focietatem

d

_natura

factum. ('}) Id

quod

argument-is

jam

pri-dem _probarunt

_eruditi

_{evidentiflimis,}

quas hic recudere operam

eilet perderc«

Non nobisfolum natt

fumus,

or

tuffe

r/oftri

partempatria

vin

die

at,partem

parentes,par-tem amtet, (s)Adeo

falfam exiftimamus

vocem _quam

exangelo,

nefcio

_{quo, au»}

divitArfcnius: _Fuge

_homines

(fa

falvabe-ris.(T) Eremitas& fimilesqui mihi obji-eiar, tantundem egcrir, ac

fi

quis

de

cl-borum _{fapore ex vitiato}

_{palaro, &}

opti»

mis _{quibufque pi&uris ex}

_oculo

lippien-te _{judicaie vcller.} Fuit

enim

ifta

_vetus

Doftorum _regula:

_ejfe

_femper

_{ad id,}

_fen

od

in _fpeciefanum

_eß

_&

_integrum

refpicien-dum. Sicut non folent in parte quam υ*

yieivijv inicribunt medici ad

quorundam

pravam conltitutionem &

perverf#

ho¬

mines diget# attendere, cum in

univer-fum (d) Arift: !♦

Pol.

c. 2.

A)

Cic.

dc

offic.

/.ι.

(ζ)

tficeph* /♦

2.·ί·

$3 (η) g*

fum _{generihumano quod fit condueibb ti}

le _{pradcribere debent. Itanec Philofophi n(} erir ex male _{af.ediseorum, qui reds ra* ic} tionis ufum _{vel corrumpunt vel perver- le}

terunt, cerebellis,de natura humanaten» ti

tentiam ferre. _{Jam fi verum eft, ut cft fe}

omnino, natos _{efie nos ad congregation cm ρ}

hominum^ & ad_focietatemcommuntiatem» e

que generis humani. {tj) acidcircoefTeno» c

bis ånatura_{praeceptum* ut copatnodaίο» d}

cietatisomnes _{quantumpotépromovca» 2}

mus,detrimenta avertamus, neminipro- _q

fedo dubium eife _{poteft, graviter eum /}

in

_{focietatem.peccare,}

_{qui eandem pet}

e

mortem_{voluntariammembroiftopriva- 6} tum_{iverit.Quamob caufam οωτοχήρρςin·}

(

juriamreipublics facere dixitAriftoteles» j

(B) Rede proindc ad illos applicaveris { quod Csefari, fatis fe fibi vixifife identi- c

clemdicerefolito,refpondctCicero: Cre- j

do _{quidem^fed tum id audirem, β tibi}

_Joii

(

vivcresy aut rf tibiettamfoiinatus

_ejfes.

_{(0 j}

Anautemifte _{reipublicse amor privato .} fit anteferendus nunc _{porro fupereft vi- 1}

^endum. Certe _{conjugali, qui in}

priva-tis

(*l) Cic.

de

fin. /. 4, (Sr) £,thic.c.

I-(i)

Örat,pro M.

Mareel.

*S ii

3)

&

tis aliis eft facile _{primus, cum praepO»}

hi tiendum _{.effe, atroci licet nimium ill}

'a* _{lororem documento prodidit}

celebris

il-t· le _infigrii

de CuriatiisAlbattorum Vifto*

n' tia Horatius* _{(κ)Ac in genere}

_majoren!

*ft

_{focietati,quam}

_{liberis, parentibus & pro·}

'm _{pinquis quibusq; deberi}

pieratem,auäot

cft loco non _{unOj ut} älios _taceam,

Ci-Ccro. _{(λ) Et quoq; cum}

_illius

commo-dis vita _propria

_pofthabcri

_debet»

a*

2\ec _magis

_{vituperandm eßproditor}

_patri£9

°*

quam communis

ut'tlitatis·,

autfalutie

de[er-nl

tor, propterfuam

utilitatem,

aut

falutem»

er _ex

quofit, ut

laudandu*

fit

ts, qui mortem

l~

cppefat pro

republica, qui

doceat, cariorem

n'

tße patriam

tiobis,

quam

nesmetipfos. (p)

:s* _{Kimirum,ficut ad}

totius corporis

parti-)s ümque principalium falutemopus

inter-■" _{dum eft mernbra refcindi minutiofa; ita}

e\ in locietate, ad cujus voluntatem priva-^ _tarn

quifque fuam videtur

fufpendiftc

,

0 _{fxpe fit, ut publicum}

_commodum

_vitai

0

anteponi å privato

debeat. Qno

fpeftat

i" _iimilitudo,

quam ex

navigantibus

fü-i- mit

is

ι> (κ) _Liv. t. _1.c. 26t (λ)_Somn:

Stip*

«δ

_(Η)g»

mit auctor lib4 ad Herenniüm

_(>).

_fx

priori exemplo colligimus, haec ad fo*

eietatem non tåntum _{totam, Ted &}

il-los> ex quibus _{ejus falus unice vel}

ma-gnopere pender, pertinere* Id non ptse-tereundum, eile etiam h&c iila cum

cautioneaccipienda, quam_{infuperiorib9}

indigitavimusjutquemadmodumnonnifl

deficientibus _{proriusmediisaliis,icrotan¬}

dem ad feäionem veninnt _{Medici: ira}

nec _{nos, quam quidem diu ratio}

iuper-eft _{alia, pro utilirate etiam publicacom}

fervationem vitae _{noffraencgligamus,tan·}

to minus in _{apertum nosofferamus vitas}

diferimen. _{Quo referri pofliinr,quospro} falure_{patriae fefe devoviffe lcgimusw Ut}

fadum conftat _{apud Grsecos å Codro} Athenienfium _{Rege, de quo Vellejus}

Paterc. _{φ aliiq;Berneggero in notisad}

Juftinum(o)

nominati(in quibus tarnen

ab _{Augiftino & Servio Athenienfem}

hunc Codrum cum _{paftore Virgiliano}

confundinotat Boeclerus _{) (V) & Rege} Lacedaemoniorum _{Leonida, cum fociis}

fuis 00 l-4» Φ l- I. c. 2* §. 2. 6. 19»

fuis, five illi

_{ίξακόο-ιοι fuerint, fecundum}

Juftinum,

(ξ) five

τ^αχάπβ*,

iuxta

JE-lianum. _(<r)

_Ciccronem

_(r)

_aliosq;

Berneggero (υ)

reccnfitos

; in

Boeotia,

å

Methioca & _{Mcnippa Orionis filiabus*} quarum mcminit Ovidius(<£) &ex Antv Liberaliinnotis Farnabius;_ApudRoma¬

nos idem _prxftiterunt

Decii,tefte Livio#

(χ) aliisq;& Marcus Curtius, ut

docct

iterumLivius(ψ)Valerius Max»(*>) &c.

Cui _{exemplofimiie eft, quod de Anchu*}

ro_{RegisMidaefilio habet}

Plutarchus.

_(λ)

Parem

_{apudCarthaginenfeserga}

_patriam

habuere animum _{Philacni, quorum inter}

alios meminerunt Saluftius

_(#)

_{& Vale·}

rius Max. _{(y) horum tamen}

excufabi-lius fadum. De _{nautis, qui conjedoin}

pulverem tormentarium igne iefortiter

una cum hoftibus interimunt, quia non

fua _{(pontefed juflu duciscoadi id}

_facere

praefumuntur, mitius plerique judicant*

D Verum

{ξ) ι.ιι,ι^ (<r)

V.H.l'

3. c. 15.

(t)

de

fin* ι. 2. (υ)

inComm. ad ]ufiin.

3,11.

(<P) ΜetAm. L 13. 693·

(%) 1·. 8,

c, 9. (ψ) /. 7. f. 6. («.)/» 5. r. 6. 12.

(λ)

Μ g»

Verum cum ne fic _{quidem omnis forte} fublatus fit _{ferupulus, iftam potius ego} quseftionem, ut altiori judicio ac

exami-ne_{digna,nuncmeamfacere} nolim.Exem-plaMofis

(J)

& Pauli,(ε)quiafalutemnoti civilem fed _{fpiritualena lpedant, proprie} huc non _faciunt. Fucrunt autem Omni¬ bus _{contrarii, qui vim natura facientes} inverfo ordine commodum_privatumpu«

blico anteferre_{fuftinuerunt. De Epicuro} fatis fit Ciceroncm _{confuluifle. Li¬}

cet non _{diffimulem, deillo mitius}

fenti-re _{multos, vel} eo _{faltem, quia vita}

ipfi-tis _{quamdodrinamulto fuit fanior» Va·}

fquium, hoc potiiTimum argumentou-fum,quod non nifi _{fui quifquecaufa fal}

-vam _{velitrempublicam,refellit Grotius,}

(η) qui eandemjam ante fententiam in

Carneade _{quoque damnavit.}

_(&)

Cona-tus eft dodrinam illam _{denuo fub}

ineu-dem revocare Sc orbi literato _{(an vero}

faltem in _{hypothefi non judico )} obtru-dere Vir literarum farna non _ignobilis Thomas Hobbes_{Anglus. De quo tarnen} quid

(J)Exsd.32.32.

_(ε)

_{Rom.9. 3*}

_(ξ)

_{l. 2.de}

<-S (*7) W

quid fit

fentiendum

aperto non

minus

fubaäo _{judicio prodiderunt}

celeberrima

duo _per

_Germaniam

_literarum

_nomina,

Hermannus Conringius (<) &

Jo. Henri»

cus Bceclerus. (κ) Quibus

adde

Rober-tü Sharockium in librode officiisfecun*

dum _{jus natura! ipfius}

_dogmata

paflim

examinantem. Adeo non opus cft de

il-lo _{aliqua in pradens}

_å

_me

_{dici, cui}

_cum

abfque cortice,

quod

ajunt,natare

peri-culo non careat, eruditorum niti judici· is _{longc eft fatius»}

Eftillud inter omnes Moralis

Phi-lofophiae Dolores reccptum

magni ufus

mXυ&ξύ?λη]ον:

graviusfemperpeccare

il-los, qui confilio & ex

πξοαΑρέσζ(&>

quam

qui fecus peccant, cum

nimirum

fit ifta

voluntas _principium

_a&ionis

liberas,

_ex quo hasc unice aeftimatione

fuam

capiat»

Valde _{ita^uedubito, an operas}

fim fa¬

cturus

_prctium,fi

_pauca

_faltem

_{dc iisad·}

didero, _qui contra hoc

noftrum

prasce-ptum peccant vel ex

confilio & animi

propofito, velimpetu,

vel

etjam

cafu.

Da De

(')/. de Civ

Prud.

c.

ult.

(κ)

Annot.adGrct4

Μ (18) g* De illis _{quse ad primam}

atque poftrC' mam _pertinent

clafiem quid fit fentien-dum, non erit alicui fecundum dataro

regulammoralem difficile decernere.Sat cnim ex _{variis eruditorum cenfuris}

jam

conftat,quo in loco illud Stoicorum do* gma habendum fit, quo peccata omnia

efle _{paria di&itarunt. Certum}

proinde

eft, fi mortem ex mero cafu_(quem

nul-la _{praeceflit culpa)}

quis fibi infert, non

poife alicui _{imputari ; cum ex advcrfo}

qux confilio acceleratur nullam habeat

excufationis _{fpeciem. Major vero de eo}

ii _{eximpetu id proveniat offert fefediflb}

cultas, _{Quoniam in his breves fahem}

rerum _{lineas ducere decrevimus}

>etiam

hic _{diftin&ione rem}

cxpediemus. Eft e«

nim _{impetus aliquis plane voluntati}

no-ite non _{fubje&us ac rationi non}

relin-quenseumquemres_{cxigit ufum; alius}ex

advcrfo _{talis,quemre&a ratio continerc}

ac coercere & _{poteft, dt debet» Ab hac}

diftin&ione cum _{pendeat omne in hac}

quseftione difticili adeo & intricata , Ju¬

dicium res _{poftulare videtur,}

ut illius

u-fus in _exemplo

unoaliquo alterovc

'

(29) &

Ex didis _{liquere arbitror, dc iilis}

qui ex vitiataratiocinandi facultate infe mali _{quid admittunt,· non temere Judi¬} cium noftrum elfe _{praecipitandum. Huc}

illos _{retulerim, quidelirio, mania,}

phre-nitide, febri interdum ardente, & Γιquae funt alia ratiocinationis _{vitia, laborant»}

Qiise omnia cum ex caufis oriantur vo»

luntati noftrse non fubjedis, vix _aliquis

adiones _{indeprofedas ipfis agentibuire·} deimputaverit. Sicutigiturvelie nequit

'mentisqui non eftcompos,ita nec

adio-nem _{ejus, quippeå voluntate non profe·}

ftam, ut moralem aliquis jure

arftima-verit» _{Quamobrem fi eorüm aliquem} ipfum Tibi mortem inferrecontingar( de illo _{loquor tempore quo ipfum fbrörifte} corripit fi delirium non eft cöntinuum) non eft cur illi fadum

iftudadfcribime-rito _{queat, quem, fi mentis plenum}

ha-buiftet _{ufum> aliud fuiffe fadurüm}

cre-dibile videtur» Par eft ratio eorum, _qui

nodu dormientesacfefacile in m_{agn um}

aliquod difcrimen nefcii praecipitare

lo-lent. Etenimadionesillas,_{qnseabaffedi»}

bus in noftra _{poteftate pofitis örtum}

W O; g*

ciint, voluntariis nemo refte _{oppofuerit. Qi} qua quidem tenus in nobis fitum erat be

ev vit du ha pa cr V tic iubnafcenti malo _{obicem ponere & in·}

tempefiivis iftis motibus non laxas dare

habenas» Alias eo res rediret, ut _quse·

cunque actiones mals, ex habitu vitioio

profe&as, non voluntanse cenferentur. Quomam video argumenti neceiTi·

tatem _{longius quam vellcm me prove»}

£turam, Γι _{fingula atcingerem, Unicum}

faltem adiiciatn. Soletde_{mulieribus,qu£ let} tuends _{gratia pudicitis femeripfas inter- fe«}

ficiunt, nonnullis animum _{aliquis velli- pe}

care fcrupulus. _{Inter iftascxemplumLu» (le}

cretisjn_{prima fere}aciecollocarifvevir, ai

quae idcirco dux pudicitis Romans,in» Si

figni fatis elogio, å fuis adpellataeft.(λ) vi

Hane fecutas eftealias exHiftoriis facilc us

compertumhabemus.Conftatenimexeo L

tempore,quocirca prima Ν. Teftamenti v,

incunabula_{vagislibidinibusimpias pan· rr}

dere_{forescocpitdeteftandaNicolait/iruhs- p;}

refis(quinomineNicolaife&å fua infigni- ft

regeftiebant)

varias fubinde in Ecclefi' a\

amirrepfifie

de

_{conjungio controverfias. μ}

Quicquid

»rit, »rat in· lare ιχ· οίο

k

VC' am U2C er- Iii-Jl» ät, in» -λ) ile co iti η· Χ" ni-β* as. id m oo s*

Quicquid fit,nos

pudicitiam,uti

fieri

de#

bet,magni omnino facimus : eo ramen

evehendam ut_ejus confervandse caufain

vitam noftram _{quid admitfamus vix}

in-duci _{polTumus ut exiftimemus»}

_Poffent

haec late _{probari ;}

_Ted

_nobis

_fuffecerit

pauciflfima indigitafle. Ac

forte

redtius

omne _{hujus quadtionis examen}

ad

_{eos ,} qui in hujus negotii iolitiori

confidera#

tione curas occupari fuas voluerunr,

ab-legaverimus.Quia

tarnen

ejus mentionem

feeimus, non erit nobis forte cam

ficco

penitus tranfire pede integrum. Supra

o-ftendimus : _{femper ex} agentis animo

de

aftione morali ferendum eife judicium»

Sic non amittit illa pudorem, cui vis

in¬

vit# _{affertur, animo manehte nihilofeci.}

usadhuc illibato. Reite hoc ipfa vidit Lucretia, cum diceret: corpus

efl

tantum

violatum, animus inJons. {(*>) Quem

ad#

modum & idem _{apud illam in}

_iolatii

partemafferunt, quifefe interimenci

prae-fto erant; avertendo noxnm d contia in

Anttorem delicti \ mentem dicentespeccart9 non

corpus :

& unde

confiltum

abfuerity

[pOLiv;/. i. c,

2.8.

(0

idem

loc. eih

<3 _(μ) 'S»

4$^

culpam. (ν) PILi ra

quidefiderat,vi-dere _{poteil judicium hac dere}

Ampliffi-miSchefferi, Regn. Rom»Exerc. y.§. 34,

Einem _{jam faciam, ubi tribus fal·}

tem verbis _{addidero, quöd non tantum}

iimpliciter ad ie confervandum inclinati

ac _{obligaci funt omnes ; Ted eciam lllud}

natura eil _infitum omni _animantiumgo neri, ut ea _{qua: nocitura videantur,}

eo·

rumque caufas , fugiant & averientur

( Epideti verbis utor _{(|) )vel ut habet} Textus Graecus_{'.ττέφυκε r&Jowuv ζωοιι,}

TU _{id/J φαινόμενα,, yfif}

TU CtihcL <wjc*)V <piu^SlV W

ctf>t7reJd£,

_{Hinc fcilicet eil quod}

, ut

ait

_{Phocyiides,eVAoj/}

_{έκάς-ω ad fui}

defen-iionem _{νάμε ©eoj Cuique etiamnaturλ*} lia tclλ _{eile agnata dicit Ladantius,}

ex*

ceptis ovibus, qu# ideopailoribus cgent.

Unde _{proverbium vr&ßajcüv %dev οψελ@>}

édv 0_mipYjv α·/?η. _{Primum cfi}

officium

(

id

enim a_{ρeilo καϊβ-^ν ) ut}

fi confervct in

natura_{(lat«,inquit Cicero,}

(0) quin &a·

lio inloco_{eloquentia^Parensita loquitur!}

(ff)

prinapiogenen animantiurn omni

cfii

naturt

(|)

Inchirid.c. 3$. (0) defin.

I.

3. (π)

dt

«8'to) &

natura tributum, ut_fe, τ//>47#,

corpufqué

tueatur,deelinetque, ca, qua

nocitura

vide-4*z/«r, omniaque quacunque

advivendum

fint

neceßaria, inquirat

&

paret,

Utibu-la, «//4ejus

dem

gener

is.

Hinc

ctiam

eft

ut cun&a animaliafalutaria

appetantfu-giantque

contraria.

Sicut

igitur

ho

mo non

lantum ad fefe tucndum,fed Sc ea qux

nocént avertenda,obligatur:ita nonmoi

do _per

_a&ionem,

_{fed &}

omiflionem in

vitani noftram

peccarepofiumus.

Sic in·

quam

ctiam

contra

naturam

faciunt,qui

vel _per

_negle&um

_earum

_rerum,

_quae

ad

fervandam vitam requiruntur,

vel

per

omiiTionem juft# defenfionis,

fibi

ipil

mortis caufa exiftunt: Quiautem

nende-fendit nec

obßßit,

β

poteß

injuria,

tam

eß

in vitio, _quam

βρ

_ar

enteis

,aut

patriam

aut

foctos

deferat.

(ξ) Veniunt

inter

hos,uta-lios tacearh, qui per

inediam

obitum

ftmm tiiatiirate folent. Id

quod

veteri-busprsecipue,etiamex

medio

Sapientum

choro, plurimis,in

morbis

maximegra-•vioribus, ufu valde fuifle reeeptum,

Sc

Ε Attici,