Divina adiulgente Gratia
Dillertationcm
De
NABON AS¬
SARO,
Cum confenfuAmpliff Collcg.
PhiioC in Reg, Academ, Upfal.
Sub
Pr^esid io?
ViriAmcjlißimi atcfc Celeberrimi
Dn. JACOBI ARRHENII,
Hiftor. ProfelT. Reg»
Publico bonorum examini modefli
fubmittit
LAURENTIUS ®8©©29iÖ3Ä
Veftmannus;
In oAudit. Guß. Maj. a. d. xi. Oéiob.
Anni M, DCCJI.
horis ante meridiem Colitis.
UPS ALIS,
Typis Joh. H, Werneri, 9.R«Maj.Academ»
Typograph,
Sac:'
Reg:"
Å4agn& Fi- TUuftrijJimo Generofi/fimoque
Maroni ac Domino,
Dn GUSTAV O
Regionis Vcftmannicae
Gubernatori
Adcuratiffimo*
Patronis & Mae-
JSfabmaJJarum ex umbra in lucempro-
0! Patriae & Literarum Lumina Ma-
regio licet ornatu deflitutum, humiliq;
men inträ lares Veßros excipere: me
vere ac refociüare dignemini, qui jftes
datas cupio.
llluftrijf. é?
Reve-Maj:"'s
dei
Reverendijßmo in CHRISTO Patri
acDomino,
< Dn. CAROLO
CARLSSON,, /
S.Theol. Doét.inclutae Dioeee-
feos Arofienfis Epilcopo, .Confifto-
rii ibidem Praefidi, Regiicp Gy-
mnafii Ephoro Graviflimo,
\ cenatibus
Magnis.
traäum umbraticus ipfe ad Vos deduco
gna, fubmiffisormisprecibusy ut eum,
& abjeddindutum larvd, benigne ta- verb radmgratis ér favöris Veftrifo¬
rneas, floßDEum, Vobisunice commen~
rendijj. Nomm.
Vefl,
Pjfc- Obfervantiflimus cultor
..
& cliens
L. SBatfttom*
AmßißimoSpe&atißimofyPiro
Dn.ARVIDO \
Arcis Regia?, qua? Arofia? eft, Pr<e- fe$o digniflimo*
Pl.Re<vere?iao &DoSftßtmo Piro, Dn. NICOLAO |
BREUMER,
Paftori in (Ertvatta & 9ui06i) vigilantiflimo.
Spe&atßrmo frudentißimocL Priro^
Dn. ELLE
Hotberg/
Civi Srockholmienfi & Mercatori
perinduftrio.
Patronisqp Benefaffioribuspropenßs, ob
t)lurimainfecoUatctbeneficia,animogra-
tijßmofiocquicqnid eßJpecimins.
etasA^Vs&Asetaetae^c^cfa^cAjc^aAja^eAicA.cAseÅ-cÅreÅ-eAjeÅieta
quisaut cujas ille fuerit, difficile ad-
modum fit judicare; haud abs re
fa&urum me exiftimo, fi, quae de
hoc veritati maximé confentanea vi-
dentur, paucis, quod temporis ra¬
tio pofhilat, tradidero,- modo, im
re tamfpiffistenebris involuta, veri-
tatis aliqua Icintilla poterit haberi.
Adeo enim , multis feculis, igno-
tum fuit hujus nomen, ut praeter conje&uras nihil feré de eo fit reli- quum. Inter antiquos fcriptores,qui
setatis illius, quavixilTe creditur, res
geftas literis confignarunt,altum de
D.D.
apud Hifto-
Iricos 6cChrorrologos
^^Sj^lmentio injiciatur de
ra^vj^rege quodam Nabo-
Ä^édnafTaro , & tarnen ,
A illo
v
illo eft filentium, tefteScaligero (a).
Primi, qui eum nominarunt, fuere
Ptolemceus (b) celebris ille Mathe-
maticus, 6cCenforinus , [c] quorü
ille fub Adrian.0 floruit, utvultTor- niellus, (^)vel, ut docet Voflius, (/) (ub Aiitonino Pio ,hic tempori-
bus Gordiani, docente eodem Vos*
fio (f). Verum apud hos prakter
nomenferéinveniesnihil, nifiquod
uterque in eo confentiunt, novam in ipfius memoriam inftitutam fuis- feepocham, qua?, ab ipfo nomen__.^
fbrtita, dicitur Nabonaftarea. Unde quum haud obfcurum fit, regem i-
hunc fuifTe magnum 6c rebus geftis
illuftrem,- hiftoriarum6c verifatisa- niantes, prifcorum ledulo cceperunt evolvere annales, vifuri, an de hoc
rege quid novepit antiquitas. Cete- '
rum, quum ejus nusquam velvo-
la,vel veftigiumappareret; collatis
tarnen
(a) deemend.temp. p, 214. ( b) Lib.j.
Almageft. c. 8. (c)de die nat.c. XXI. d^
{d) Annal.fac. adann. M.jjoif. (e) de Hiß.Grtc. (f ) deHiß. Lat,p.
S(3).»
tarnen inter fetemporumrationibus, deprehenderent, potentes& claroseå
i tempeftate imperitafTe in.Afia reges, faciié fufpicabantur, illorum aliquem
fub hoc nomine latere. Itaque vari-
, as varii fecerunt conje&uras: exifti
mantes alii hunc fuifTeBaledan, aut
Belefem, aut Nabuchodonoforem
aut alium quempiam regem Baby-
loniorum; alii contraSalmanailarem,
vel alium Aflyria; regem; ut plena
fit res diffieultatis, certi aliquid hic
4
i definire» Veruntamen, fi,abutra-
que parte adhibcri foiita, diligen-
^' ter expendantur, ac inter le conten- dantur argumenta, haud fortaffis plane defperandum, aliquid veri in-
de polTeerui. Quod dumego pro in-
, genii modulo exfequi conabor, tu-
um, B. L, quembonis denegärenun- quam foles, mihi etiam pollicecr la*
vorem6c, £i qua; minus tibi grata, magnorumque virorum fententiis
'
nonnunquam contraria, hic a me 4*** proferantur, benignam interpreta¬
tionen!excufationemque» Utenim,
A 2 in
'S» (4) KS
in devia & labyrinthos dedu&um,
nemo iure incufaverit, fi, nobilis a- licujus & praecellentis viri aliquan- }
diu fecutüs veftigiä, cognito illum
re&am non tenere viam, focietacem ejus relinquat, ipfe de re&å fibi cir- cumfpé&urus : Ita nec vitio mihi "
verfum iri crediderim, fi quandoq;
åTententiis, virisalioquin eruditiflx- 1
misreceptis, difcedam, cerüiora ab aliis doceri animadvertens.
An NabonafTarus aliquis reve-
raunquam extiterit, & an rex fue- rit, nunc non difputo; de hoc enim ]L au&qres, quos mihi quidem videre contigif, omnes invenio confentien-
tes. Quo autemin folo regnarit, &
quifnam illius aetatis regum fuerit,
nonperinde inter eruditos conve¬
nit. Inter eos vero, qui in illo
nodo folvendo operam colloca- i
runt , familiam ducit Jofephus Scaliger, (g') IsNabonafTaro imperii federn tribuit Babylonem, eundem- ^
que (j?) delemend.temp*p.114.& feq.
m (5) ^
quefacitcum Baledane patre Mero-
dachi, cujus mentio fit apudEfcap.
39.&2»Reg.20. Quod ne temeré fe*
cifle videatur, plura atque, ut ipfe
exiftimat, fyaptylteKQ, fententia? fuas
ftabilienda? producit argumenta;
quorumutconfpe&ior fiat visatque pondus, potioraheic apponere ju-
vabit. Primo nomen Nabohaffari,
å Nabo deduftum, folis Chaldaeis,
non veroAflyriisufitatum fuiflecon-
tendit Epochas deinde temporum.
nonab AfTyrio rege, fed Chaldaso
ordiendaselfe; quiaomnesrationes
!. Aftronomicse veterum non ex Affy-
ria, fedex Chaldaea & quidem ejus
metropoli Babylone fint petita?.
Tum Nabonaflaro fiicceflifle Mar-
docem padem dicit: Is vero, quia
Efaias dicitur filius Baledan, Baleda-
nem 8c NabonafTarum non dubitat fuiffeeundem. Nam nomen, inquit regium.eft Nabonaflar; nomen au-
tem, quodprivatushabuit,Baledan.
^ Videntur ha?c, fateor, primum
intuenti ponderofa fatis 8c non parü
habere
M (6) m
habere roboris; ceterum fi oculis
paulo accuratioribus infpiciantur, ,A
vereor ut ejus fint valoris, quem prima fronte videntur polliceri.
Quippe ad primum quod attinet, li¬
cetnon diffitendum, quin plurima Babyloniorum nomina prasfixumha-
beantilludNabovel Nebo,utNebu- chodonofor, Nebuzaradan, Nabo- nidus &c. tarnenalibi terrarum,pra-
cipué vero in AfTyria," eadem non fuifleufitata nomina, vix å me pol-
fum impetrare ut credam» Si enim
in Svecia,Dania, Germania aliisque
non folum Europa, fed ceterarum etiam orbis partium longiffimé ab
invicem diffitis r.egionibus iisdem
haud raro adpellantur nominibus, homines & moribus & fermone di-
• ftinÄiflimi; quidni idem in Aflyria
&Babylonia, terrisadeo vicinisac- cicerit?Notum quidem eftex lacris, idolum fuifTe apud Babylonios hJ.
Velie autemexinde concludere > o-
r»ia nomina,cumillo vocabulo com- ♦
pofita, folis competere Babyloniis
valde
%(7
valdeincertum eft atque languidum*
, Nam, ut apud omnesinconfeftb eft, it* Babylonios perinde ac alias gentes, damnanda fuperftitione, reges fuos
poft fata coluifle pro diis, atque in
eorum honorem delubra erexifle at¬
que idola; ita credibile fit quoque,
quemadmodum å Belo nominatus
Bei, fic ab aliorege vel Nsbcpolas-
lare, vel Nebuchodonolore inditum fuifTe huic idolo nomen, quod Afly-
riis fortaflis ac aliis finitimis longé
ante id tempus ulu fuerat receptutrn
Porro alterum fi examinaveris,
non minusleve deprehendes, Nam,
utlargiamur diligentes fuiffe'Babylo-
nios ac folertes corporum motuum-
quecceleftium fpeculatores, rerurn-
que mathematicarum valde peritos;
non tarnen ideo credere fas eft, tam
ftupidosTuifte atqueinertesAftyrios,
uthujus fcientias nullam plane libi acquiftverint notitiam. Sed pona-
musnon fuifte eos ftudiis mathema-
ticis usque adeo velaptos vel dedi-
tosi an ideo reges iliorum virtutis
&
5c rerum fortiter geftarum iuftå pri-
vare licebit gloria atque merHoriam
illorum exftingvere* Conftat enim
ex hiftoriå tam faera, quam profa¬
na, eos floruifle eå a?tate in Aflyria
reges, qui, rebus maximis domi bellique geftis, farnanoministotum
pené impleverant orbem,• quumBa- bylonios, velregibus prorfus caru-
ifie, vel, (i quoshabuere, obfeuros
fuifleillos, nec ullo memorabili fa- öo conlpicuos, filentium hiftorico-
rum luculentum pr^beat teftimoni-
uro»
Nec firmiori nititurtibicineter- tium. Etfi enim Merodachum re¬
giotitulo infigniat ipfa veritas , ta^
men de Baledanedubitare licet, rex- ne exticerit, an vero privatus; po-
tuerat quippe Merodachus filius ad- pellari Baledanis , quemadmodum
Saul Cis, David Ifai, quamvis patre nunquam vidilTet regem, Atque_>
inhac opinione nos confirmant Rei- neccius (A) & Genebrardus,(/) qui
Y Mero-
{Jo) in $ynt.famil.Tomp.^Q) Chrono/.p.6y.
m (9) $
Merödachum in fua gente primum
% ad regiam dignitatem evedrurft fta-
tuunt: quod magis etiam redditur
verofimile ex lerem, cap. 50. ubi
regnum Babyloniaedivinus vätes re- gnum nuncupat Merodachi, fatis ,
ut opinor, manifeilo indicio, illum imperii hujus prima jeciile funda*
menta. Sed utut fit, Afiyriorum jugo fubiedlum fuifle utrumqiie, Hi- floricorum,quae in fequentibus alle- gabinus, credere nos jubent docu-
menta. Porro dum Mardocempa-
dem fuccelTorem & filium Nabönaf- iari conftituit illuftris Scaliger, öbli-
tus fuiiTe videtur, quod Ptolemaeus
inter fuum Nabonailärum & Mardo-
cempadem, tres alios numeret re¬
ges, quos quamcbrem excluferit i- pfe, rationem non addit, forte nec potuit adferre idoneam. Accedit, quod Ptolemasus in capite Canonis
fui chronologiam promittat & enu-
I merationem regum, non tantum_*
A* Babyloniorum, led etiam Aflyriorü
&Medråum,&,quodpalmarium eil,
B pri-
8« (io )
primo loco ponat Aflyriös; un-
de non abfurdum fuerit ftatuere, k primum qncque quem nominat re¬
gem fuille AfJyrium. Denique ipf.e Scaliger parum fibi conftans depre- henditur, dum alio in loco Scriptu-
ram Sacram Ef.39* &'2. Reg. 20. lo- qui Hebraorum rnore autunvat, de pro filio pofuille nepotem ; patrem- que adeo Merodachi fuifle Nabonal- .farem, hujus vero Baledanem. Sed ifla, quoniam aperté Scriptura? Sa¬
cra; adverfantur, quarexpreße de ad-
fertive binis inlocisdicit, Merodachü
fuifle fijium Baledanis , a Torniello
rnerito rejiciuntur, qui alias pro al¬
tera fententiå Scaligeriatia defenden- då baud mediocriter defiidavit. Im-
primis autem pro eadem, tanquara pro aris de focis pugnavit Calvifius
.(*)
Nec aliafuit mens Hornii, [i]
nifi quod Baledanem.de Belefem five Belochum is pro eodem habendos
cen-
(■ k ) Ifag.cbron,c.XX%
(0 arcaN0£ g. p].
cenfetv Verumifta, in quamcun- h que converteris partem, neutiquam
dtare poteff fehtentia» Siénim Be lefemillum, ut folent lionnulli, ad
tempora Phulisrejicias, a*tatem Na-
bonaffariantevertit; IiverocumAr*
bace Medo Aflyriorüm invafiffe im-
I perium adferas, dici id minime po- teft de Baledane patre, fed de filio
förfaflis, qui étiam Merodach Bale¬
dan dt&us; verum hic Näbonaffaro fbicpofterior.
Alii, in quibus Allonfini, Nabo-
naffarum cum Nabiichodonofore^»
' eoniunxerunt; quos rem acutetigis-
fe dicerem, fi fcla eJTet habendä ra¬
tio ad'pellationis; nömina eniin non parum habentadfiriitatis» Ceterum
i fi in arinos curatius inquifiveris, ä
vero Sc hos aberraffe cömperies", Sc nubem; quod ajunt, proJuhöhe fu-
ifle amplexos, quippe quum inter
Nabonaffaru Ptolemazi Sc Nabücho-
, donoforem anni plus minus céntum dN Sc quadragintä decurrerinf. Atque
ex hifceita obiterpenfitatis liquere_>
quo-
m (k) m
quodammodo fperamus, Nabonaffa-
rnm neque findeBaledanem, neque Belefem, nequeNebu.chodonoforem,
imo ne quidem Bahyjonium, quod
ex inferius dieendis clarius etiam
patcfcet.
Afiyrium faiffe videns Gejiebrar- dus, Phulen pro.Nabonaffaro adpre- hendit, forteqiua primus ille regum
Aflynorumin hiftoriafacra nomjna- ri meruit, ac, prout nonnullorüm-»
fert öpinio, novum in Adyrk, ex- tin&o priori, condidit regnum, cum
quo epocham Nabonaflari ccepifle_>
hand dubie fenfit di&us au&or. Ve¬
rum hallucinatum fuiflb, ipfa nos e- döcéntéloquia facra. Nam PhuIerL.., circa ännum Ozia? tricefimum nonü Nineve regnade perfpicuum eft ex i.Reg.cap.Tf. Atqui Nabonadarum^
Achafo fuide antiqiiiorem reliqui o-
mnes liegant Chronologi.
Funccius ergo, prolixe de hoc differens, per Nabonadarum, aiium
noii cenfet inteljigendum5 quamAf- lyriae regem ilium, quem facra pa-
'* ' ■
gina
gina vocat Salmanaftarenv Cujus
v feiltentix fautores fuere Buntingus, Mercator, Boxhornius&alii«. Atque
hos ego, veritatemfinon attigere^,
qerte quam proximé ad eam! accef-
fifte adfirmaverim. Nam, ut, bre*
vifåti litans, taceam nunc ea, qui-
bus adfertionem fuam firmatum ivit Funccius, fi verum eft, quodpleri-
que cenfent Hiftorici, unum eun*
demque fixifleMärdocempadem, &
quem facra monumenta nominant JVlerodachum, &re&é fe quoqueha¬
bet calculusannorumProlemasi,nul-
« lus profeéfö alius efle poteft Nabo-
naflarus quamSalmanalTar» Ab initio
enim aerae Nabonaftari ad Mard'o-
cem padem Ptolemseus computat
annosviginti fex,Nabonaffaro tribtf-
ens 14, proximo regi i$v fequentibus
10» A prirrio anno regni Salmanaf-
färis ad rempus, quo rerum fumma
devoluta eft ad Merodachum, toti- dem annosnumerabishoc modo.
^ Salmanaffari itidem dabts quatu or- decim, nimirum åj fecundo Hofe#
regis
BS (H) 50
regis Israel, qui concurrit cum de^
cimo tertio Achafi regis Juda, ad duodecimumEzechia?incluFivé;Sen- nacheribo duos; AfFarhaddoni, &
fuccelTori, fi quemhabuit, decem_;
fequentes Merodacho. SalmanafFa-
rem atino HoFea? fecundo guberna-
culis Aflyria? admotum dixi, in quo afFentientemmihihabeo-Torniellum,
\m\non renitente veritate facra,qua?
anteillum movifTe in Israelitas, qua
fceptrum Juda? capefFeret Ezechias, haud obfeuré innuit, 2.Reg.17.&ig.
Sennacheribo annos folummodo ad- -fcribo duos, quia vix credibile eft,
eum, quinil nifi beila fpiraret, diu quievifFe, antequam Juda?os infeftis
adgrederetur armis, daturus fcilicet potentia? documentum inEzechiam,
utpote exfinitiiüis.unicum, qui fcé-
ptrum ejus non adorarer.Sed de hoc icire fufficiat, anno decirno quarto Ezechia?®no&vitafuiffe privaten AfFarhaddoniannosadrribuo decem.
Nam & colonos eum Samariam mi-
fifle, (m) AnalSac. adan. M. 130p.
iv? (15)»
Me, videreeft Efd. 4. & cum defi-
v cientibus vicinis complura illo tem¬
poris decurfu gefta fuifie bella, teftes
funtHerodotus [»] •& Jofephus; [0]
tantas prseterea, quantae fuere Af-
fyriorum opesinträpauciores aimos fuifleeverfas, vix credendum reor*
Quod verö ad Merodachum attinet,
non nurnerandos hic credimus efTe illos annos,quibus precariam ab Af*
fyriis obtinuerat dominationenl, fed
fumenda efTe imperii ejus aufpicia^
ex eo, quo excuiTo fervitutis jugo, deletaque Nineve abfolutam ccepit
* exercere pöteftatem. AccidifTe au-
tem illud circa annum Ezechia: vi- cefimumqnintumvaldefit probabile,
cum ex teftimonio Genebrardi [p]
qui duodecim eum annis ante ever- fionem Nineves Babeli pr^fiiifitfpu-
tat; tum ex verbis Jofepbi, qui An-
tio, ]ud. lib. x, c. 3. dicit; circa eaäem ferrne tempora [ poftquam convalu-
erat Ezechias &legatos adipfummi-
ferat (») lib. i.e.gg. (o) autiq.Jud-lib.10. c. 4*
{p) Chron.p. 6g*
m w »
-erat Merodachus ] ^Aßyriorumper Medos imperiumfutjjedißolutum. Quod
verohiciolis adfcribitMedis, idcap.
ö.ejusdem Jib. åBabyloniis & Medis fimul fa&um teftatur. Babylonios
vero Afiyriorum dominio antehac
fuifie fubje&os, patet tum ex 2.Reg,
17, cap. Ubi Salmanafiar, eje&is JsraelitiSjin eorum urbes diciturno-
vos etiam incolas traduxifie de Ba-
bylone, quod utique abeo non efiet fa&um, &ne fieri quidem potuifiet,
fi adimperium ejus Babylonii non_,
^rbrtinuifient; tum ex modo citato , Eid. 4. cap. ubi Samaritani fe jufTu
AfTarharddonis fatenturBabylonefu¬
ifTe deve&os. Hifce igitur nos fun- dam entis innixi SafmanafTarem a- gnofcimus Nabonafiarea;epocha?au-
öorem. Occafionem vero illius condendceepocha? å nobis fi qua^ras,
eampraebuifie exiftimamus vi&ori-
am longé celebratifiimam, quam ab
IsraelitisrepörtavitSalmanafiar,cum expugnatå poft triennalem obfidio-
nemprimaria eorum ae.munitiflimå
urbe,
07)
ürbe, univerfo regtio potitus, iii-
colas per Ailarn difpérfit3 priftinaö
fedes relinqueré coa&os, quifeus an-
tea gens nulla extiterat in orient'e
potentior. Si quem offendat, quod
aliter idem rex adpelletur in facris,
aliter apud fcriptores profatios'; qua
frequens fit ifta nomintim apud fcri¬
ptores mücatio, neminem latere ar¬
biträr,nifi inhiftoriaplane fit hofpes,
Provenire autemhoc vel exindepo-
tuit, quod Ptolemasus jautquisqnis
♦ Canonem illum adornavit, ex male
narrato pro Salmanafiar fcripferit
Nabonafiar, vel ex incuriå librario*
i - rum, vel ex diverfis gentium idio-
i matis, vel aliis pluribus ex caufis,
[ Utcu.nque autem fuerit, Salmanafla-
rem & Nabpnafiarumunum fuifie e-
I undemque & temporum Sc rerum congruentia evincit« Et fi ha?cnon
C
(i8) $
eftvera féntentia, fruftra puto qua;
res Nabonaflarum» Cui autem h^c 1
non p)acet, illum cum Funccioora-
tum volo, utaut proferat certiora,
aut, fi hoc non poteft, calumniis abftineat.
S. D. G.
