Schediasma circa præcipuas formas rerumpublicarum in Europa, quod dissertatione graduali indulgente ven. collegio phil. Upsaliensi sub præsidio ... Johannis Arndii Bellmanni ... publico candidorum examini modestè submittit s:æ r:æ m:tis alumnus Johannes

R-SJ. ■»

X E A I A 2 M A

Circa^

PR£CIPUAS

ff

RERUMPUBLICARUM

EUROPA,

Quod v --

Dissertatione _Graduali Indulgente Ven. Collegio Phil. Upfalenfi

Sub PR^SIDIO Celeberrimi Ampliffimique Viri

Dn. JOHANNIS ARNDU

BELLMANNI,

«

Eloq. Pro£ Ord. & Regii*

Pub lic o Candidorum examini modefil fubmittit

S:ae R:ae M:tis Alumnus

JOHANNES @3ömm

Roslagius,

In Auditorio Gußaviano Maj. die iS. Maji

^

ß- MDCC -IV. hor is ante meridiem folitifi

;

bfPSALJS, Ex QfEcina WERNERIANÄT

S:^ R:äl M:tis

;

Eximiae fidei VIRÖ

Per-lllußri Generofijpmocfr Baroni ac

DOMINO

Dn. C A RO LO GU- STAVOCREUTZ

Equeftris Legionis Prastori^Tribu*

no Gravitfimo

Maecenati Magno*

QUod ^Gemme dußusßm "Bavo, int Te, er Per-IUuflris lituorumfoni ^ac

tus & clangores tubaruin verfan-

t em, levijfimis hifce pagellis compellare,

fecit fingularisfavör, quo me immer ^en¬

tern etiam ampleäi dignatus es, Egoqui-

dem reverenter ampledor & plane ex-

ofculorillamgratiam, qua in liter is tuis

von itapridem adlatis beare me voluifli.

jQua liter ^a quemadmodum votimei me compotem fore pollicentur, it a indubia jpe ac fiducia fuflentatus ad Te, Per- lUufi. atque Generofiffme Bar o, quanto-

cius advolare defidero, iiec patiar quic-

quam buk meo deßderio obfiare, quo mi¬

nut*

msßne mor a & cunäatione träns mare

curram _, Tuaque, ä ^{me non} minut

exoptata, quam ab aliis decantatä, beni-

gnitate largius aliquantoperfruar.Quod.

reliqvum eft, ea, qua par eß, animi ve¬

ner atione Te, Per-ltlufiris ^ac Generoß

Bar o oro atque obfecroy ut tumultuariam

hane opellam fereno vultu fufeipias, aures

benign as mihi opem tuam imploranti pa-

tereßnas, mequetotum Jmgulari Tuo fa¬

vör i atque fiaei commendatum habe as*

Me arum partium ^er it, Deum 7.0. M+

ardentißmis precibus femper fatigare,

velit Te, Per-llluflris atque Generoßjßme

Bar _o, inter _perpetua vit ne difcrimina, ho- fliumque tela infeßi/Jlma Jalvum & in

colümem Jervare ; in Patrine Decus, Per-lUufiris Familine gaudium ^, multo-

rumque, qui ^nomen venerentur Tuum,

commodum ac folatium ^, fic vovet &

vovebit

Per Jlluftris Generofifllrniqj

Domini Baronis

HumiUimui Client

j. ©föiim

NobiUjJimo Amplißtmoque T)omino

Da GABRIELI STIERN-

CRONA,

Regii, quod Holmia* eft, Dicafterir

ÄdfefTori ^quiffimo, Patrono fuo omni

obfervantiae cuku astatem

profequcndo.

Ampliffimo atfc Spett abili Vir o

D. ARVIDO FORSENVALL»

Regii Executionis Collegii non ita

f

pridem CommiflTario Prudentiffimo>

,

Promotori fuo femper fufpiciendo.

Jn. Ignoratione. Veftra. Nobiliflimi.

Licet. Ex. Parte. Verfer. Non.

1 ftris. Ampliflimis. Exile. Hoc-

re.De.Cetero. Vos. Per. Sinr Comitatem. Obnixé. Rogo. Et

las. Benigne. Sufcipere. Velitis.,

.

lentia. Profequi.

Nohilißl Amphjf.

Nominum

Nobilijfifno Confultlfßmbefj Domino

Dn. LÄURENTIO STIERN-

CRONA,

Judici Territoriali _per Roslagiam jFquiflimo, néc non Confuli in Norre*

TeJlie Dexterrimo, Patrono fuo, ea qua par eil, animi veneratione jugi- \

tercolendo

PI. Reverendo at<fo Clarißimo Domino

Dn. ERICO WELLSTADIOj

Paftori inCalmar meritifftmo, nu»

tritio meo multis nominibus per-

petim colendo. A

AmplifT. _{Atque. Pl.} Rev. Domini:

Tarnen. Dubitavi. Nominibus. Ve-

ce. Studiorum. Specimen. Infcribe- gularem. Veftrum.Favorem. Atque.

Obteftor. Ut.Exiguas. Hafce. Pagel-

Solitoque. Favore. Atque. Benivo- atcjue Pl. Rev.

i Pefirorum

ObfervatiiTimum cultorem *

J. ©tonm •

Candide Le&or.

^JOgitanti mihifyecimcn _{edere varle} aliquodStudiorum

fefe agitabat mens mc a, quod~

ttam potijfimum argumentum e ligerem. Tan*

demj animo in div er fa difiratto,ß?em concipi*

ebam-ffore, ut in hoc, quod Tuis jam oculis

B. L. obverfatur elaborando^etfipro materia dignitate Tibi non fatisfacere, tarnen aliquid con(j>ettu tuo non indignum proferre pojfem.

Verum inter alias occupationes\ quibus tunc temporis adeo diftinebar ^j ut 7 propofito meo

tempiu exiguum aut verius nuUum relittum._»

haberem, in morbum etiamincidi,qui me non parum morabatur. Reflituta ^a.per Del ^gra*

tiam valetudine? mox coepere Jpecies inßantis

itineris me quotidie agitare ^, pr&cipue verb

animum meum urfitpraangufiu? quo circum fcribebar? temporis fyatium. u apropt er co*

attus (um omnia in compendium conferre^

multaoj. qu<e heicforte defiderantur omitt ere.

Equidem temerarium videripoteft> tale Aca*

demica difquifitioni fubjicere argumentum._>?

quod innumeris obfitum dijficultatibus vexat ingenia hominum etiam rrc^tJinaictlavSed in*

noxio tarnen conatui facile veniam, ß>ero da*

bis _j & fi quidforte minus aut elaboratum

aut deniop adpalatum fuerit-) idpartim tem*

por is angufiia, partim humanitati tu£ donA-

re ne graveris, etiam at<fc etiam Tc rogo.

L N. J.

Introitws.

IJcundum fané, im-

mo & neceflarium eft Politico futuro,

ut non tantum no-

titiam exa&iorem natalis fui foli atq;

Reipl. habeatj verum etiamutco- gnitionem ceterarum regionum_,,

qua ftatum atque formam Regimi¬

nis, fedulö fibi adquirat. Hac e- nim peritia inftru&us, prasterquam quod circa negotia Reipl. re&ius poffit munus fuum obire, atque pa- cis bellique rationes & momenta__>

felicius expedire: multiplicem fibi

A etiam

etiam foli parat confequiturquefru-

<ftum. Nam quanta Tit voluptas (ut utarverbis Joh. And, Bofii In- trod. in Notit. Rerumpl. Gap. IX,

§. 7.) & dele&atio, domi & in mu- feo per univerfum orbem veluti peregrinari, & cun&a illius impe-

ria uno quafi intuitu, & adcurati-

us multo, fecurius& citius, quam fi ipfe orbem circumeas, infpicere

& confiderare, nemo facilé verbis digné exprefterit. Neceftitas ^vero hujus difciplina* in ^eo confiftit_,, quod ad confilium de Repl. dan- dum, caput fit, nofle Rempl. di-

cente Cic. ^2. de Orat. nec poflit Rempi. feliciter adminiftrare, qui

naturam _,

^

ftrucfturam ^, partes &

habitum ejus ignorat. Qui enim-»

regat civitatem, cui illa non fatis

perfpe&a eft ? ^non magis certé, quåm medicus curabit corpus cu¬

jus Tibi conftitutio ignota eft; di-

centé Bofio. Nec fufficit cognovifte domeftica, fedadeatnecefle eft ce-

teras

teras Refpl & videat, quales illas

fint, quem ftatum atque formarna Regiminis prasfenti tempore obti-

neant, & qualérji antea habuerint.

Videlicet, id _per vocabulum flatus intelligimus, quod idem au&or in Cap. XXX, §. 7, innuit; Eft, in- quit, flatus Imperiorum nihil aliud,

quam aut ipfa Reipl. forma ac ratio imperandi, aut aliqua ex eaimme-

diaté aut proximé fluens qualitas,

conditio, vel quocunque nomine_*

adpellari debet. Omiffisautemaliis

formis Rerumpl. quarum autnullus

aut exiguus eft ufus, quasque in

nulla parte totius Europas reperiun-

tur, du<ftum fequimur antiquorum pariter ac recentiorum ftatuentium

Tres formas principaliores, Monar-

chicam feil. Ariftocraticam, & De-

mocraticam. Ex his oritur alia, quas menfuranda eft ex Juribus Ma- jeftatis, _prout illa majori aut mino-

ri numero vel jun&im uni compe- tunt, yel feparatim ab omnibus,

aut

4

aut certis ordinibus Imperii a?qué

ac abipfo Principe ex conventione

exercentur, quam vulgari nomine

adpellamus formam Reipl. Mixtam,

•vel ^ut nonnullis placet vocare, Ir¬

regulärem. De his formis brevis

hsec noftra tra&atio erit, _{qua prx-}

cipuos in Europa Status ad rece-

ptam hane formarum divifionem

percurrere animus eft.

Cap. I.

De Formis Adonarclncis.

Regnum Hiipaniae.

ORdinem ^tes, _{am inter} ^{haud Geographie immerito Hifpani- fequen-}

Regna illa majora,

qua? unius capitis agnofcunt _pote- ftatem licet non femper abfolutam,

numeramus. Hifpani autem licet prifcis temporibus poteftatem eli- gendifibi Reges habuerint, illisq;

certas leges ^ac conditiones , ne

fum-

fumma poteftate gauderent, praj-

fcripferint: _aufpiciis tamen Ferdi-

nandi Catholici, Caroli V. 6c Phi-

lippi II. fa&um eft, ut eam tandem lubentes exofcularentur. In Cafti- lia ut olim _, ita 6c nunc forma eft abfoluté propemodum Monarchica,

habetgue Rex jus legum ferenda-

rum, jus pacis & belli, 6c qua?cun- que alia jura ad furnmum Imperan-

tem pertinent. Ab Adriano VI.

Pontif. Rom. poteftasCarolo V. da¬

ta eft creandi Archi-Epifcopos, E- pifcopos, aliosque in fublimiori di- gnitate Ecclefiae Miniftros, _{quam_»}

etiam poteftatem fuccefloribus fuis idem reliquit. Quod ad Arrago-

nios adtinet, fatendum eft eos pra>

cipua quadam libertate gavifos fu-

iffe: potuereenim olim Regem fu-

um in jus trahere, eumque finecri-

mine laefas MajeftatisRegno priva-

re. Verum enimvero Philippus II.

immutavit hunc morem, Regimen Monarchicum introduxit, illisque

,

hane

6

hane licentiam penitus ademit_,.

Notandum tamen eft, quod forti-

ter inhcereantprivilegio abantiquis regibus ipfis concefto, ne milites hofpitio exeipere cogantur. Hi

vero ut & ceteri Hifpani tributa fub

nomine fublidii tantum pendunt.

Regnum Portugalliae.

/ABtinuit in hoc Regno fempen.

forma Monarchica,proutetiam

adhuc videtur, verum non seque abfoluta ut olim, fed aliqua ratione

limitata. Rex enim non poteft fi-

ne confenfu ordinum leges ferre,

nec latas mutare: & cum de bello

gerendo, fcederibuspangendisatq;

tributis imponendis deliberandum eft, incumbit Regi cives fuos con- fulere. Imperii vero capeftendi heic, quemadmodum in Hhpanico

regno, uterque fexus capax efte po¬

teft.

Re-

7

Regnum Galliar

pOrtugalliam proximé excipit_,

* Gallia, cujus forma Regiminis

nionarchica antiquis temporibus, obParium, uti vocant, atque Par¬

lamentorum infignem au&orita-

tem, fuit valde reftri&a. Sublatå

autem dignitate Parium, diminuta-

que auÄoritate Parlamentorum, pra?fertim Parifienfis ^, fumma _po- teftas ad Regem revoluta eft. Cu- j jus au&or Ludovicus XI, A:o re- ftaurata? falutis 1460 exftitit, fiqui-

dem is fundamentum abfolutas po- teftatis ( non tarnen ad fequiorem fexum devolvenda?, idque ^per le¬

gem Salicam) jecit, qua? poftmo-

dum fub Ludovico XIII, & Ludo-

vico XIV. ad fummum faftigium

crevit. Hi ut eo felicius reprime-

rent au&oritatem Parlamentorum,

in confilium adhibuére duos inli- gnesviros, Richelium atque Ma-

zarinum _> quorum induftria fa&um

8

eft, ut Rex hodiernus de rebus ad imperium- pertinenüibus, vel etiam

Parlamente invifco, pro lubitu judi-

care

cognofcere atque ftatuere poffit.

Regnura Svecias.

STatus _tempore hujus _Guftavi Regni, _I:mi quod inde hereditariü å

fa&umeft, femperomninofuit Mo^

narchicus, etfi non plane abfolute.

Equidem Chriftierno II:do _propter tyrannidem å gubernaculis Regni detrufo, temperatior etiam regimi-

nis forma heic introdu&a elfe vide-

batur, poftquam Guftavus I:mus

tutor Regni ele&us conftituerat, ut Nobiles,Ecclefiaftici, Cives Urbani atque Ruftici fuffragia etiam ferrent

in Comitiis publieis circa Res ad

totam Rempl. pertinentes, quod

partim aliis, partim his rationibus

addu&us fecerat, quo , omnium ordinum confiliis & concordia ni- xus, felicius Chriftierni immanem

cru-

crudelitatem reprimere, patriam in priftinam libertatem vindicare,re-

ligionisq; corruptelas poffet emen- dare: attamenfub hoc fapientiffimö Rege fundamentam abfolutce Mo¬

narchie ja&um ehe, nihil prohibet

ftatuere. Ejusmodi ^vero flatus

Reipl. manfit ufque ad Gloriofifli-

mx memoria^ Regem CarolumXI;

qui, cum finitum efTet bellum Da- nicum, indixit Comitia, A:oi68o, 1682 & 1683 celebrata, in quibus

ordines Regni fpontanea voluntate

obtulére Regi, hereditario Regni jure _jam ante gaudenti, abfolutam

poteftatem; ^ut pro arbitrioageret, Rempl. fine aliorum interceflione adminiftraret, regnumque ad quos- eunque heredes transmitteret.

Regnum Dania;.

\7lguit quondam in hoc, ficut 8c

▼ in aliis Regnis Regia poteftas limitata. Rex enim non potuit fo¬

tas _fine fuffragiis aliorum aliquid

B con-

IO

conftituere, fed neceffum ^habuit

confulere Epifcopos, Nobiles, Ur-

bicos atqueRufticos; quod fa&um

eft eam ob cauflam, ^ne fubje&i ma-

gnis tributis onerarentur. Suc- ceflii autem temporis ablata efthéec

eorum potentia, & primum quidem

remoti funt Ruftici å Confiliis; de- inceps, introdu&å ^nova religione,

corruit etiam Epifcoporum & Cle-

ricorü au&oritas. Sancitum eft _pra?- terea, uthinonamplius in Senatum

adhiberentur j illi autem ingenué profitebantur, fe fubditos Regi a teg tributarios efle. Sublatis hifce du¬

obus ordinibus, foli Nobiles _atque Urbes participes fa&i funt confilio-

rum: Sed horum non diu ftare po- tuit au<ftoritas, cum Nobiles _qua-

vis ratione ad fe traherent omnem

dignitatem: qua cum potiti eflent, poteftas omnis _penes Regem aC Nobiles manfit. Bello autem inter Svecos & Danos _orto, experti flint

Dani varia fata; experti etiam, quid

II

incommodi fectim ferret

habere

Regem arbitrio ordinUm obftri-

<ftum. Quam ob cauftam ^convoca-

vit Fridericus III. A:o 1660. omnes

ordines Regni, 6c inter alia, id, quod prasfentis fortuna? etiä necefli-

tas poftulabat, propofuit, ut ftipen-

dia penderent militibus. Hinc or-

ta eft iis inter Nobiles &Urbicös.

Tandem poft multam controverfi-

am

confenfu Ecclefiafticorumu., Urbicorum &Rufticorum tradita__, eft Regi abfoluüa poteftas, quam etiam agnofcere neceftum habuére

Nobiles. Hac ratione Fridericus ^III

adeptus eft culmen abfoluta? ^po- teftatis, etiam ad feminas, fine«*

eeffitas fiagitet, transmittenda*.

Ditio Pontificis.

QUemadmodum abfolutum in fuos Papa circa dominium res Ec- cleftafticas exercet, ita etiam emi¬

nentem poteftatem in rebus civili-

bus

12

bus omni tempore anxié conatus eft Tibi refervare. Ecclefiafticam enim dominationem unius fubjici imperio, & Monarchica forma de- fcribi, neceflario debuifle

nemo

eft, qui ^non videat. Nam Demo-

cratia aut Ariftocratia , nec con- veniens aut confentanea facro im¬

perio, nec ftabilis videbatur, cum ob alia incommoda, tum quod po¬

puläre aut Optimatum imperium,

in tanta hominum refraåariorum

(nec enim res aliterteneri poterat)

& pr<efra$e difTentientium multi- tudine, tarn feveris & adeuratis le¬

gibus circumfcribi & temperari

nullo modo poterat, ut non diflen-

fiones confeftim, & ex iis fa&iones

feditionesq; orirentur: ita futurum fuiflet, ut tota machina , infirmis alioqui fundamentis innixa

brevi penitus corrueret: funt verba Iilu- ftris Puft. diflerentis de Monarch.

Pontif. _{Rom. in} Introd. ad Hiflor.

§,31. De ^cetero extra pariter ac in¬

trä

15 tra Romarn civile Regimen exercet per legacos fuos, eosdemque utplu-

rimum Cardinales, fummåpotefta-

te iibi foli refervata.

Imperium Mofcovi-

ticum.

HOc chicum imperium & quidem Defpoticum abfoluté Monar-

femper & ubique fuifTe omnibus

conftare exiftimo. Magnus enim RufTorum Dux, qui eorum lingua

communi nomine Czar, feu Prin-

cipis feu Ca^faris infignitur (talem

enim eum efTe hoc nomine indigi-

tare volunt) folus imperat abfolu¬

té _; omniaque negotia Imperii nutu

ipfius geruntur. Cives totos fefe imperio ejus fubmittunt, ^nec fufti-

net quisquam ^, licet in fumma di-

gnitate fit conftitutus, nifi cum pe- riculo vite, Principi fuo contradi-

eere; quid? quod omnesutmanci- pia verius, quåm cives, tra&entur.

CaufTam vero tam abje&i humilis-

que

14

que animi, quo impotentem quam- J

vis dominationem non gravaté fe-

runt, hanc efTe haud inique nonnul- liexiftimant, quöd Principem tan- quam Deum venerentur, quodque

nullis artibus liberalibus imbuti fint, fed maneant plerumque rüdes ac indodti: quapropter etiam defpoti-

cam poteftatem optimé ferunt,nec

mitius convenit eorum genio im¬

perium. De cetero conjunx ^non_>

eligitur ^ex advenis, Ted fumitur ex

iis, _{quas terra eorum} gignit, femi- nis, ne alieni mores expetantun,,

proprii vero negligantur. Placet ideo nonnullis Regimen hujus im •

perii adpellare Defpoticum, ratione

lümta å vi vocis t# a; Nam fi-

cut Dominus in domo fua _pro lubi-

tu omnia gubernat, fervisque im- perat; ita etiam Magnus Dux Ruf*

forum prolibidine omnia modera¬

tur, atq; dominationem infubjeftos

exercet.

CAR

Cap. II.

De Formis Arißocraticis.

Refpublica Veneta.

IN hac _temporibus Repl. viguifie _{nunc Syftema} antiquis _feede-

ratorum, nunc ftatum Mönarchi-

cum, mox Democraticum, _patet

ex hiftoriis. Verum A:o 1296 in- troduxit Petrus Gradonicus for-

mam Ariftocraticam, quae in hunc ufque diem farta atque te&a manet.

Praeter Confilium minus, five Se¬

natum

& Collegium fapientum^,

qua? hic reperiunturpraecipué no- tandum eft Confilium Magnum, cujus membra non funt nifi Patritii five Nobiles Veneti; quorum eil:

conferre Magiilratus, maximasm

dignitates; jus habent confirmandi leges å Senatu conditas, omniaque

&eipl. negotia ipforum nutu pera-

guntur. Ab hoc Confilio audori-

tatem fuam habent reliqua, utpote

Col-

i6

Confilium Pregadinorum, cujus eft

confulere debello atque pace, item

cenfum indicere, legesque ferre &c.

&Collegium.Hoc CollegiüSapientes Majores, terra? continentis, utiad- pellantur,& deniq; Sapientes ordinü

eonftituunt. Per ejusmodi Confilia

& Collegiu tota Refpl. gubernatur,

omnesque controverfia? ^, quas un- quam oboriripoffint, dirimuntuiu

Et licet Ducem habeant, quieorum lingua Doge dicitur, ille tamerL_.

propemodum frne Imperio civili eft, Pripceps fine principatu, nu-;

dus Majeftate ^, folo honore fupre-

mi Magiftratus contentus, utlo- quitur Chrift. Func. in Brev. de Repl. Ven. Q. 80. & in 0^84- Po-

teftas.ferendi leges penes fenatum,

au&oritas vero penes Principem

eft: nectamenalia, nifiquam leges ipfi permittunt. Indicant enim,

jubent, eonftituunt Senatores: Du-

ci a. ferme fufficit audire: Sequi

necefte eft. Nam nifi fequatur, pro

hofte habetur. Re-

Refpubl. Genuenfis.

EAdem fere eft adminiftratio jus Reipl. a c prioris, nifi quod hu-

Confilium Majus non tantum ex

nobilibus, fed & plebejis fit confla-

tum, eorumque Dux five Doge, qui hic loci per biennium tantum.*

adminiftrat Rempl., anguftis adeö

limitibus non circumfcribatuiL,.

Regitur ^{a. per} 8 viros, uti vocantur, feu Gubernatores, per Proeurato-

res, Rotam, 7viros extraordina- rios, 5 viros feu fupremos Syndica-

tores, Cenfores, Tribunos _atque Prote&ores _{, quorum} catalogum

nobis exhibet Func. in de Repl.

Gen. Antequam hinc difcedimus,

notandum eil form ^am Ariftocrati-

cam fuifie introdu&am fub aufpici-

is Ammiralis Andrea? Doria Ätino

1528.

Refpubl. Lucenfis.

IMitatur priorum; Senatores 6c hxc Regimen _{enim atque} duarum

G ex

i8

ex his IX Seniores, qui infigni gau- ^Å dent audoritate , una cum Duce Gonfaloniere di&o, qui fmgulis

trienniis mutatur, totius Reipl. cu-

ram agunt, omniaque pro lubitu difponunt, Ejusmodi Status initi-

um cepit A:o 1430.

Cap.

De Formis Irregulanbusß<ve

mixtis.

Imperium Romano-

Germanicum*

IN ^da, hujus incredibile eft, imperii forma definien- inter Juris

publici fcriptores quanta fenten-

tiarum fint divortia; _qvum alii Mo-

narchicam cum Reinkingio ; alii

cum Bodino & perfonato Hippolito

å Lapide Ariftocraticam effe ^; alii denique & quidem potior eorunu»

pars, Ii ufquam alias ^, Keic certé

forma? mixta? locugi effe relinquen-

dum

*9 dum, firmiter Statuant. Ceterum

arbitramur omnium primö, quan- do de Imperii Romano-Germanici

regiminis forma quseflio eft ^, di-

fcrimen temporum haberi oporte-

re, qvum alia olim, fub Carolin-

gis & Otthonibus prasfertim, alia_j poflmodum fub Carolis, Maximi¬

iianis de Ferdinandis facies exflite-

rit. Porro, prout illa fe hodie ha¬

bet, etiam nos flatuimus, Monar-

chicum flatum fruflra ibi vendita- ri, ubi Majeflas in pluribus & di-

verfis fubje&is refidet, atque adeo

ubi jura Majeflatis ^non Czefari foli

competunt; fed flatibus etiam Im¬

perii funt communia. Neque ma¬

gis Ariflo eraticum dixeris, ubi fla¬

tus & ordines Imperii ita fimul te- nentMajeflatem, ut omnes tarnen,

etiam jun&im fumti, Casfarem Ca¬

put agnofeant fuum, absque cujus

nutu in rebus, adfummamreipubl.

pertinentibus, nihil valeant effice-

re. Poflremam ergo fententianu

am-

20

ample&entibus nos adjimgere nulH j dubitamus; _parum laborantes de

eo, Mixtamne adpellare formam.,

an Irregulärem potius conveniat,

qvum utraque vox lubtilitatum tri-

eis evoluta fanoque fenfu accepta idem fonet, eodemque collineetLj.

Efle vero mixtam, tum ex di&is,

tum ex eo etiam evincitur, quod

Germanici populi ^non unum Impe-

rantem fed plures & confiteri co- gantur & fentire. Quo pa<fto au-

tem Majeftas Imperatori & Statibus Imperii ftt communis , oftendunt Jeges Imperii fundamentales, tum Aurea Bulla Caroli IV, Receflus Imperii, Inftrumenta pacis Augu-

ftanae & Ofnabrugenfis, & hujus praefertim Artic. VIII. ^tum vero Casfareas Capitulationes. Ceterum

qvum etiam in horum ^numero, qui

temperamentum ex pluribus for-

mis admittuntj _magna admodum

ftt difceptatio, utra formarum heic prasvaleat, Monarchia an Arifto*

era-

21 ' cratia? paucis nos expediemus, fi dixerimus, vel ad mentem Struvii

&Fritfchii, Imperium Rom: Ger-

manicum in generali complexu y Sc

in partium relatione ad totum, eOTe

magnam aliquam Civitatem unam- que Rempl: partes vero ejus fingu-

latim fpeÄatas tanquam plures di- ftin&asque Civitates efTe confide-

randas: vel cum Lud. Hugone_>:

in imperio Germanico civitates &

refpl. qua* nafci videantur,

per fe eonfideratas quandam pecu- liaris civitatis fpeciem habere: ad

univerfum a. imperium relatas ean- dem habere rationem ac domumL, ad Civitatem. Pr^tereå quando

adtendimus nontantum adlmpera-

toris refervata _, fed etiam aa id, quod (oli Status atque Ordd. impe- rii, absque Imperatore, inuniver-

fo Imperio & Summa Repl. nihil Ma- jeftaticé, utBoeclerus loquiamat ^,

agere vaieant ac conilitnere, id ve¬

ro faciendi jus Imperator habeat:

22

adfe veranter ftatuimus, in hac Im- perii raixtura five Irregularitate

fbrmam Monarchicam prasponde-

rare.

Regnum Britannias.

QUod ^adtinet, ad formam fatendum eft hujus Reipl eam non

femper fuifte, qualis nunc eft. Olim

pro variis regni hujus fatis varia e-

rat regiminis forma, ut plurimum

Monarchiea etil limitata, fedqua?

fub Jacobo I:mo magis etiam limh

tarij coepit. Poft truculentam vero

mortem Caroli I:mi, introduftus

efte Status Democraticus, purusat'

que fimplex videbatur. Verunu

Carolus II:dus Gubernaculis Regni fufceptis, unå etiam firmavit for'

mam irregulärem. Hase eadem

viget adhuc in Anglia, öcincludi-

tur Regis poteftas fiiis cancellis?

ut omnia exfententiafacereneque-

at, fed tum in aliis negotiis, tum

2$

prcefertim circa ferendas leges 5c

tributa imponenda confenfui ordi-

num Imperii feu Parlament! fit ob-

noxius. Parlamentum divifum eft in Dornum Superiorem 5c Inferio-

rem ; Superiorem conftituunt Epif-

copi, Duces, Marchiones, Comi-

tes 5c Barones: Inferiorem v. re-

liquiNobiles, Mercatores atque Le¬

gad civitatum. In dijudicandis re¬

bus gravibus confpirare Rex cum Parlamento debet. Notandü tarnen,

eftfuffragium Regis maximé adten-

di; 5c fi res judicata voluntati ejus

minus convenerit, poteft eorum_j fententiam ^mutare atq; irritam fa-

cere: nulla enim fententia prius fta- bilitur, _quåm å Rege ipfo exami-

uata atque comprobata fuerit. In-

terdum etiam Rex certas ob cauflas poteft diflolvere Parlamentum, ut ré infe<ftå difcedant. Quasdam er¬

go jura funt Regi foli refervata_,, qucedam a. communia. Propria ju¬

ra funt h«c prascipua: jus convo-

can-;

24

candi ordines, jus Magiftratus cre- andi majores; dignitates conferen-

di; judicia conftituendi; jus denicß

moneta: cudendas «See, Jura com- munia funt Jus legum condenda- rumabrogandarumque; jus belli &

pacis; jus reeipiendi in Civitatem;

jus tributorum «See.

Regnum Poloniae.

O Lim «Se ^äam religionem Chriftianam prasfertim ante introdu-

obtinuilTe in hoc regno formam-»

plané Monarchicam, adeo ut penes Regem non tantum libera adminL

ßratio omnium rerum, verum e- tiam jus vita: atque necis fuerit, hi-

fiorice teftantur. Poftea vero non

limitata modo eil Regia poteftas,

fed ardtiflimis etiam terminis cir-

eum fepta atque inclufa. Et quam- vis olim iucceftiones tantum non_»

perpetua: filiorü poft Parentes heic

fervatee fint, idquod tam Jagello-

rum

rum & Piaftorum _quam Lechorum

familice teftantur: difficile tn. di<ftu eft, fucceftivum ^an Ele<ftivum eo

tempore regnum fuerit. Equidem

hodie ^tam liberis fuffragiis Rex eli- gitur, utnon aliud in toto fortaflis

terrarum orbe regnum Elé&ivum

fit illuftrius. DeceteroRex,utcun-

que per Pa&a Coriventa, quse legis fundameiitalislocum obtinent, _po-

teftas ejus fatis ar<fté circumfcribi- tur, gaudet tarnen tantå, utpoflie regni ordines ^, quifunt Senatus 6c

Nobilitas, ad generalia Comitia_j Convocare, judicium fupremo loco

éxercere, pr^ecipua regni munera 8c quoscunque

dignitatis gra dus conferre; ea tarnen lege, ut generis gentisque, hoc eft, nonnifi Nobili-

um 8c Polonorum heic habenda fit ratio. Qua? duopoftrema jura Re¬

gia? Majeftatis Polonica? animam merito adpellaveris. Adhsec plenari-

am difpenfationem pra?diorum fiio-

rum ( SäfdflOfcJ ) habet. Verum

D jas

2 6

jus ferendi leges & abrogandi, jus

item belli atque foederum; Jus tribu-

torum _, jus cudend^ moneta? &c.

vel Regi 8c Ordinibus regni fimul,

vel ubi inter eos difTenfio forte exfti- terit, ordinibus folis _competunt.

Nobiles libere difpenfare poffunt-»

circa facultates fiias, quippe in quas Regi nullum jus reli&um eft.Cauffie

criminales Nobiliü deferuntur qui-

dem ad Regem,fed non nifi fenatori-

bus adhibitis dijudicanda?. Lites ve-

ro atque controverfia? alia? ^minores

decernuntur å judicibus provin-

cialibus ad hoc ipfiim conftitu-

tis. Senatum conftituuntViri C L, duo fc. Archi-Epifcopi, Gnefnenfis

feu Primas Regni 8c Leopolienfis

XV Epifcopi, 34Palatini (SGßOttDO' bet) atque Caftellani 87? (©tatofiet)

Regni Officiales X ut 2 Marefchalli

fupremi, 2 Cancellarii2 Vice-Can-

cellarii, 2 Thefaurarii, 2 Marefchalli

Curia?, omiies duplicato numero puta ob Poloniam 8c Lithuaniamj

item

2?

item Duces militia® (

QrotP$Cttbnc[) ) &c. In Comitiis ve-

ro generalibus, prope W arfoviam

ex lege haberi folitis (qua? tarnen particularia Comitia f. Provinciales

Conventus 6 hebdomadarum fpatio prascedere omnino debent) prasci-

pua decernendi vis refidet penes

Nobiliumlegatos, qui NunciiTer-

reftres (gattbbåb) adpellantur, qui-

que non modo univerfa? Nobilitatis ipeciem reprefentanfc, fed & eåpol-

lent au&oritate

ut ß minus ad pla-

citum ipforum fuerit å Rege & Se-

natoribus confultatum atque poftu- latum, vel unus eorum poflit fua in-

tercefßone Comitia folvere, & con-

clufum impedire. Quodjusinterce-

dendi Animam libertatis Polonica^

dieunt. Ex his itaque patet Reipl.

ßatum in Polonia efle mixtum, 8c quantumvis in^qualiter ^tempera-

tum, dici poße Monarchico Ari-

ftocraticum.

Bei

Belgium Fcederatum.

AVuiße delicet VII Provincite Belgii, vi-- Hollandia, Selandia, U1- traje&um, Geldria, Tranf-Ifalania,

Gröninga & Occidentalis Frifia, å

dominio Hifpanorum, in ^{un um} cor¬

pus coierunt, fbedusqueinterfeom-

nium primo UltrajeÅi A:o 1579 m-:

ierunt (quinque ab initio, ^mox et- iam dua? reliqua?) ut unanimi ^con-

fenfu jun&isque viribus libertatem

ac religionem defenderent,& adver-

fus quamcunque externam vimtu-

erentur. Quam vis ver o fingula? pro- vincise per fe libera? forent fuoque jure fruerentur, placuit tamen Se¬

natum quendamfive Confilium Status (Rade van Staten ) conftituereLj, quod ex provinciarum deputatis

conftans publica negotia tra&aret.

Mox alium Superiorem etiam Sena¬

tum addere ipfis libuit, non fine quadam imminutione prioris, qui

titulo Ordinum Generalium (de

Heeren General Staten) nuncupa-

retur;

29 retur; quorum uterque five Senatus

fi ve ConfiliumetiamnumHaga? Co- mitumperdurat. Delegativero, _qui fuperiorem iftumSenatum conftitu-

unt, ordinarie fingulis trimeftribus

conveniunt, vicem Ordinum omni-

um gerentes. Quicquid vero in hoc

Conventu de bello & pace, de com- merciis, de tributis aliisque neces-

fariisdecernitur, (fa?pe tamen non fine praevia ^rerum graviorum com- municatione cumProvinciis)id ip- fum viunionis ac foederis initiratum

manet fixumque. Praevalenta. hic fuffragia _plurium, non perfonarum fedprovinciarum; quaeiiiffragianec

ömnibus Provinciis aequali ^numero competunt, fed aliis plura, aliis pau-.

ciora, pro ratione tributorum & pu-?

blicarum erogationum. Ubi tamen notandum, in tribvitis imponendis requiri confenfum omnium. Hunc Ordinum Generalium coetum con^

veniunt legati exteri, ut commijfTa

übi negotia ad Rempl, deferant, atq;

3°

inde pariter referant relponfa. Penes

eunaem auoque eft legatos Reipl.

nomine ad exteros principes delige-

re atque mittere.Praeter hunc autem Senatum feu Collegium Ord. Gene-

ralium _, qui titulo Illuftrium & Pras- potentium (Hogmogende Heeren

Staten ) infigniuntur, & Confilium Status, cuititulus Nobiliü &Poten-

tium tribuitur, quodq; hoc tempore

partim circa minores ponderis ne¬

gotia libere concludit, partim fupe-

rioris Senatus conclufa rite exfequi-

tur; nonraro etiam accidit, ut in cauflis & negotiis maximi momenti

alius inftituatur Conventus f. Confi¬

lium Magnum di&um ( de groote

Vergaderinge) ex VII. provinciarü deputatis pariter conflatum; quo durante alter ille Ordd. General

conventus ceflat. Olim Principis

Auriaci , perpetui Gubernatoris fummique belli Pr<efe&i, potentia

& au&oritas valde _magna & paene gravis erat Reipl. fed å qua jam libe-

ratam

ratam fefe per mortem noviflimi Regis Britannici haud dubié in finu gaudet. Quandoquidem igitur o- mnis agendi vis, omne aufpicium fi^

tum eft penes ipfos Provinciarum

Ordines, hi a. Nobilium & Civita-

tum includuntur numero, patet, no- ftro quidem judicio, formam hujus

Reipl. effe ex Ariftocratia & Demo-

cratia temperatam.

RespublicaHelvetiorum

OUanquam comprehendi folent, Hei vetiorum non nomine folum

XIII. Cantones five Pagi (ÖttCl*) Sc

harum imperio fubje&i variarum prarfefturarü cives,inalpini & trans- alpini, feddc, qui Cantonibus fcedere jun&i ^funt Rhasti f.Grifones,Vallefii, Sangalienfes, Genevenfes See. nobis

tarnen heic venit Cantonumpra^fer-

tim habenda ratio. Hi inde ab an¬

no 1308, coalitis primo in unum tri-

bus pagis,Uri, Sveitz,Undervalden,

å domo Auftriaca atque adeo ab im- perioGermanico avelli coeperunt,u-

num-

f* ^-

nu ra 4 confoederationis corpus(©fc*

geno|Knfct)atft conftituere, etiam_,

perpacem Weftphalicam A:o 1648

Caefaris fubje&ioni in perpetuunn_*

exemti liberique declarati. None-

undem a. imperandi modura ^omnes

obfervare conftat, quumfex mino¬

res ut: Uri, Sveitz,Undervalden_», Zug, Glaris, AppenZelldemocra-

ticam; reliqui vel Ariftocraticam,

vel ad hane quam proximé acce- dentem reipj.förmam ament.Equi-

dem tamifti Ptcetoribus( 91lTlttHdlE

ner ) quam reliqui partim Praxedis.

( ©cfju(tt)etffcn) ^ut: Bern, Lucern, Freiburg ^, Solothurn, partim Con-

fulibus & Tribunis ( 'Sarg ^* Uttt>

Bunfftmctfter ) ut: Zurch ^, Bafel>

Schaf häufen, fummo utuntur Ma-

giftratu; quibus etiam alii minores'

funt additi ut Thefaurarii i ©ecM*

ineifter ) Bannerii [ 93emicr] Secreta-

rii &c. attamen ut in primis ex po-

puli, ita in reliquis Pagis ex opti-

fnatium arbitrio, hoc eft vel ^ex foli-

üs Majoris, vel limul etiam ex

Minoris alicujus Confilii nutu & aufpi-

ciis refpublica adminiftratur. Quamvis

a. pro fe quisq; Pagus Majeftatis jura cir¬

ca focra, leges, judicia, tributa &c. über-

rime cxerceat: nihilo tamen fecius,

quando de bello atq; foederibus,rebusq;

eö pertinentibus agirar, communis o- mniumPagorum confenfus requiriturj idque vi aeterni foederis, quod inierunt,

cujus hacc palmaria capita ftint, i. ut &

defenfive & offenfive Jfibi mutuam ope-

ramprxftent. i. ut nullus Pagus åreli-

quis feparat9 peculiare fibi caput eligat*

3, nec fine communi omnium confenfa

cum exteris principibus pangat foedus.

4, ut, exorto inter ipfos diflidio, non ab

exteris fed ab ipforum confoederatione

arbiter capiatur, & qui tamen pertinax perftiterit, tanquam communis hoftis

ab omnibus tradetur. Quem in finem generale Confilium f. Conventus fa^uncj adpellant, olim alibi, hodie fem-

EcrBadat, ^etur: Cujus quotannis convocandi rrienfe & Junio ha- dirigendi

poteftas Tigurinis, ceu principem in

confeflu locum tenentibus, relida eft:

quo reliqui faos quisque delegatos^

vcngefanöten didos, mittunt de comuni

cauP

54 W't

cauüa achiros. Quod fi ergo, qus heic Reipl. forma potiflimum obtineat, defi-

niendum fit, hamtanter eam cum Con-

ringio pure democraticam, tutius utiqj

ex Democratia Sc Ariilocratia mixtam dixerimus. Sed inclinat eo animus, ut eam, inilar quidemunius reipl. haben-

tem, Syftema tarnen fcederatorum re-

&ius nnncupandam cenfeamus.

H<£c funt ^B. L. qua oculis tuisy propr<s-

fientisfortuna meahabituytemporüque artta

ratione

fifiere potuimm. ßhiod fuperefiy

Deum T. O.M. caiidißimü fuß)/rixprccamur-y

velit Regem nofirum Augußijfimum, qui in- J

ter hofiium t ein infeßijfima verfatur , clypeo ßalutis fuaprotegere. Serva 0 Dens ! un- ttum tuum j mitte Ange tos tuos , qui caßra

circa ipfum ponant, ne ullum damnum ipfi adferatur: Serva lue em am Ifraélis unicam:

reduc Populos dißraüos in prißinam concor- diam \ reduc Regem nofirum Defideratifß-

mum totumq3 exercitum in Patriam cum~»

Vill ^or ia a c perenni pare ! ! !

Ei vero, qui omnia fibi fubjicere po-

fcéft, fit laus, honor & Gloria in fecula nunquam ter¬

minanda!!

v v v