D I S S E R T A T I O f Q j
D E
PAROECIA ALUN DA
EiqUE
A N N E X A M
« = — jjluj;.-»
C U J U S P A R T E M P O S T E R I O R E M ,
VENIA AMPLISS. FACULT. PHILOS. UPS.
P R Æ S I D E
M ag . E R I C O M . F A N T ,
H I S T O R . P R O F . R E G . E T O R D , S O C . R E G . S C I E N T . U P S . E T A C A D . R E G . L I T T . H U M . H I S T , E T A N T I Q U I T .
S T O C K H . M E M B R O ,
PRO GRADU PHILOSOPHICO
P. P.
O L A U S °fON% C O L L D È N ,
S T I P I N D . P O S S I E T H I A N U S , S T O C K H O L L M 1 E N S I S ,
IN A U D I T . GUST. MAJ. D. XX V III MAJI MDCCXCIV.
H O R I S A. M, S O L I T I S ,
U P S A L I Æ ,
L I T T E R I S VID l^Æ D IRECT. J O H . E D M A N .
23* M. Johannes P etri Hontberus > narus d. 6 Oct. i J9 0 , Phil. M ag. 1622, R e & o r Scholae Upfalienfis an. 1625, filiam A rchiepifcopi Nicolai Olavi Botnienfis, Elifabe- tbam an. 1627 d. 12 O f t. in m a trim onium duxit. A l tera conjux Sara A nd rea filia d. 12 Junii 1669 m o rie
batur. Paftor paroeciae noftrae creatus eft an. 1631. In com itiis, quæ an. 1633 freq u e n ta v it, Praepofitus con- ftituebatur; dein etiam diftriftus adjacentis curam age
re jusfus, an. 1641. L y c h n u c h u m , qui duodecim can
delis locum p r æ b e t , emebat. F a to defun&us eft d. 8 F e b r. an. 1669. fupra fepulchrum ejus ad a lta re , haec le g u n tu r : Htc conditus eft reverendus £?* clarisfimus v i r , M ag. Johannes Hontberus, Paftor £ f Prcepofitus in Alunday qui natus eft an. i j y o d. 6 OB. una cum conjuge fua orna- tis/im i Matrona Llifabetba Nicolai filia. E l f a H ontbera, filia ejus, p rim um Mag. Eliam Unonis G avelium , in G y m n a fio H olm enfi Logices L e & o r e m , conjugem adfcivit. ( v . Stiernm, Bibi. p. 745.) Illa v e r o , paullo poll m a rito orbata d. 10 Junii 1647, m a trim onium iterum in iv it cum A rchiepifcopo D. Johanne Bazio. Vitam finivit 1681. Bazius etiam paralyfi ta£lus, fubito de- cesfit d. i i M aji ejusdem anni. (v . Rby%elii Bifk.
K r ö n . ) Filius
24. M. Laurentius Hontberus patri fuccedebat. Sacerdos e rat ad legionem prim ariam equitatus, bellum in Polo- niam & Daniam gerente Rege Carolo Guftavo. T u n c autem R ex paroeciam Alunda illum obtenturum esfe polliceb a tu r; cujus curam p ater jam p e r trig in ta egit annos. V irum fuisfe avarum & moleftum om nia in
dicare videntur, a) G e n e r Praepofiti Abrabami A g r i-
B v il-
rt) Fick tiltnl n f Confiftorio derfu re, at ban f å fn orkar ofver d tm, fom något få rfe fig , Jdfom deröfver klagat d r , och råddes, at fngtmudeltgtrt och med fo g handtera dem , der a f de mera b d ttra s, dtt n f få d a n t gormande.
Anklagades i f f i , at ban tager en gammed tacka, då ban refer, at fju n ga
milii in K nutby. Affinis ejus A grivillius P aftor erat in E keby. Ad Comitia Regni deputatus 167S & 1697.
V illam K y d in g eh o lm vocatam D. Johannes a Sacken h o c te m p o re posfidebat, qui an. 1676 g ra v ire r D e u m & Sacerdotes calumniatus eft. A deo fuit p e r d i tu s , ut de Salvatore dicere c o n fv e v e rit: Nullam fiJem noto esfe habendam. Haec v ero res quum ad notitiam Senatorum r e g n i , qui juftitiam a d m k u f t r a r e n t , p e r v e n e r a t , ad Confiftorium Ecclefiafticum U pfalienfe d efe
rebatur. Sacken d e in , quia, cum c o ro n aretu r R ex Ca
rolus X h m u s , inepte fefe gesfisfet, a futnmo tribunali m o rti dam natus eft. Arrefto detentus in œdibus Cen- fitoris m oriebatur Sc in hortulo Æ d itu i rerrœ m a n d a tus eft. A n n o 1685 *P^1S calendis Martii rem p lu m A- lundenfe vifiravit Archiepifcopus Olavus Svebihus. An.
1690 diftri&us adjacentis Præpofitus creatus eft Hon- tberus. D ecem illi än. 1699 viventes fuere liberi ; qua
p ro p te r Regi Carolo XlI:m o fupplicabar, ut filio A - brabamo, quem peregrinari p erm ifir, fibi fuccedere li
ceret. H an c vero rem ad Confiftorium U pfalienfe detulit Rex. Circa feftum Juliorum hujus anni infeli
ci vexabatur incendio Vilia flaminia Alundenfis. Hon•
therus d. 2 F ebr. an. 1708 o b iit, relinquens uxorem luam viduam Elfam Grubb. Filius Laurentius Patri in m u n e re Adjun£lus. U na filiarum nupta Præpofiro H å- tu n e n û Laurentio Berg.
25. Abrabarmis L<mr. Hontbcms. Paftor 1709. H ic in flo
re aetatis fuæ obiit & viduam conjugem cum p lu ri
bus reliquit liberis ; quam ob rem affinem ejus L au
rentium Berg tota unanim iter exoptabat parcecia. R e x v e
tt r Uh ; f a r ban t j den, fd refer bau ej dßad. I gaßabuci, om en Bondi Jhxll få dricka bonom ti i, ici m iß t loin v if va bonoui tu Spann liatfr*. E x
Aihft Conf. Eccltf. Upf.
vero Carolus X Ih m u s Stralfundiæ Johannen» Sarcbovium nominabar Pallorem. Filius Hontberi, Laurentius Abra- batni, Upfaliæ 1726 & 1731 difputavir. Dein Prae- polirus in Spånga.
26. Johannes Sarcbovius. Paftor 1715. Eodem munerc antea fun&us eit in V afa, ad quod, antea Sacellanus Ecclefiæ F ennonicæ Stockholmienfis, conftitutus an.
1709. A d noltram vero paroeciam vocatus, eccleliæ F ennonicæ H olm ienlis curam gerebat. D. 8 Julii hu
jus anni T u rris fimul cum toto te&o tem pli, (tabulis pecuariis, areis & horreis villae paftoralis, fulmine deleta d t . Subfidia tu n c , licet p er totum concesfa r e g n u m , p ro p ter monetae perm utationem , parum p ro fuere C um Sarcbovius an. 1716 ad paroeciam m igra
v i t , eques lubdititius ex 240 praediis integris, inftrue- re tu r & arm aretur. D annem ora & alia quaedam paroecia cum Alunda tum in hoc onere erat conjun£ta. Obiit d.
2$ A pr. 1731. Per hoc vidua ejus Elijah. Scbult% &
quinque parvuli nep o tes, ex Flodberg T ribuni mili
tum locum renente, conjuge & tutore fuo orbabantur.
27. Laurentius Runeberg. Natione Jemtius. Paedagogus in ecclefia, quæ pertinent ad arcem Ulricsdal. Paftor an.
1732. O biit fenex xcvi annorum.
28. M . Michael Grönlund. Helfingus. Natus d. 22 Dec.
1726. P ater erat cenfitor in paroecia Skog. Studiofus 1747. P ro m otus Philofophiae Magilter 1755. Sacris initiatus eodem anno. Collega Scholae Cathedr. Holm, an. 1756. C o n re£lor ibidem eodem etiam anno. P a ftor loci 1774. M ortuus d. 16 Martii *788.
29. M . Ericus Michael F a n t, Hift. Prof. Upf.
B 2 h c ir
* ) >« ( ®
Scicellani.
i. D ominus Nicolaus P a u li, Sacellanus iJ98» Concilii U p - falienfis decreto fubfcripfit an. »593.
t , Johannes Marie lundi us, Com m in. 1624. Paftor in N y - fåtra 1631.
3. N. N. JVatfladius.
4. Petrus Erici Roßagius, Sacellanus in A lunda & M o r - karla. H u ic , in præfentia Regis Caroli lX : n i, qui ibî tunc fortuito v en a b a tu r, concionari contigit. A d e o bene rem fuam gesfit, ut ftipendium illi daret R e x , quo am pliores fibt com pararet fcientias, p rim u m U p - faliæ, deinde ad Academias extraneas. R edux Sacræ Regiæ Majeftatis C o n cio n ato r Aulicus fa£his eft. A n.
1612 Paftor ecclefiæ S. Clarae Holmiae & 1622 p r i mus in p ro m o tio n e M agiftrorum hoc anno U p f a - liæ habita. C o rr e & o r T ypog rap h iae 1632. E vita deceslit 1644. v. Nordbergs Clara M in n e p. 154.
5. BenediSlus, natus in parcecia Skog H elfingiæ, C o m m , 1652. + 1675.
S, Olaus Andreas Helfingns. Epitaphium ejus antea in t e m plo locum h ab u it; nunc v ero Colonus Petrus Abraba- m i in V å s b y , unus ex pofteris ejus, in fuam hocce m ig ra v it dom um . H æ c continebat v e rb a : Hårunder ligger begrafven fordom Pbrdige och P ällèr de H. O lof, Cotntninifler i Alunda Socken med fina 9 barn. Olaus Andreas Helfingus. Huftru B rita Hans dotter an. 16do, 7. Olaus BodeliuSy C om m inifter 1680.
8. Johannes J . Ifopedius, Uplandus. N atus d. 4 N o v . i 6 6 f , , patre E ha ijopedio, Praepofitus in Vadfunda & H a g a ,
cu-
cujus pater Petrus Ragv nidi lfopedtus, Paft. in M u n s å , filius erat ruftici in Jemtlandia. Sacerdos 1691. Æ di- tui primum falaiio fuftentätus e ft; dein v ero Com m ini«
fter ele<ftus eft in A lunda an. 1704. f d. 19 Dec. 174&.
U x o r i. Vidua Petr. P r in z , A gneta 7olfRadius. 2 Vi- dua Præpofiti IVablberg, Barbaram Fijcher, cui fex eran t liberi. Munus reliquit filio fuo
9. Elice Ifopedio, F je r d h u n d r e n f i, nat. 1699, Sacr. init.
1722. f d, 7 Jul. 1782. in hujus aurem locum fubi- vit filius
10. Gußavus Ifopedius.
Sacerdotes qui Æditui fatario fuflentati funt.
1. Petrus P r in z , F je rd h u n d re n fis, f 1695. 2. Glas Gil j a m , 1741.
3. Petrus Fallinder t nunc C om m inifter in H ackfta & L oth.
4. Andreas N orinder} nunc C om m inifter in D a n m a rk .
De Paroecia Morkarla .
Parœcia M o r k a r la , quæ antiquiori ævo Olanda Mora fuit appellata «), in longitudinem unum milliare cum qua*
d r a n t e , in latitudinem dimidium miIliaris extenditur. A d occidenrem paroeciis R a sb o -K ib l, Tbenfla & D an m ora, ad fep rentrionem F////» & Fabio, ad orientem H ôkbufvud, Skeftbam mar & A lu n d a , ad m eridiem Alunda co n te rm in a eft. Lacus fines ejus verfus Alunda & R asb o -K ib lt L illjjbn verfus F//«* alluit. Ex priori A m nis in Serratri- nam M o rk arlen fem fluit indeque in receptaculum aqua-
B 3 rura
b) Cfr. Disfirtatiaois lmjr-s P. !.. p„ 10»
r u m ad U lfarb y , ex quo in binos fe effundit fluvios, quo
r u m alter ad officinam ferrariam Oflerby & machinam h y d raulicam D annem orenfem j alter in paroeciam Alun- tia p ro g red itur.
Conflat paroecia xxv praediis integris, quorum duo c e n fltic a, tria cum tribus orantibus fiualia, reliqua libe
ra funt juxta fubjun&um Schema, b ) Haec incolunt i x x x i i
fa-
b ) Skatte - Hemman
t H å r a f dr i Ruflbdll ocb det andra Augment.
K rono. Hemman . . . . . gi
A f desfa dm a:ne Kongl. Acadtmien i Vpfala till- borige. E tt Hemtnan dr Fourier . Bofldlle vid Kongl. Uplands Regemente. -|- M ontai dm Lands- Staten p i Ion tillfligne. Htjnrdar 2:ne oeh ett Klockare - B o rd, bvilket Commimfletn innebafver, fom njuter Klockare -lånen.
S k a tte . Fr dl fe - ocb Fr dl fe - Hemman - - 19^
a:ne Ht jo r d a r, b v a rn f en njutet under Skatte- Hemmans r d t t, efter Kongl. Brefvet a f den 4 M a ji 16 fy.
J OJkattlagde Torp.
Desfa Hemmans Krono - utfkylder dro :
Ordinarie eller Jordeboks - Rånta med Garden af Paflor 20. 46. 6, M ontais Penningar - - ...6 7 . 2 4 .
M edicinal. Fonds M edel - 9 a4‘
Rikfent S tdndtrt Bevillning - - - • IÇI. 43»
D jäkne ■ Penningar n il Scbolet - Stater ne - - - ± . 1 9 . B rin n tvin s-brän n in gs - Arrende . . . . i a o . 4 0 . S sin d ig Krono Tionde 3 3 T u n n o r, bålften Råg och K orn.
2 5 M antal.
Lagmans ocb Hdrndshåfdings - Rdnta L å n - och Betalnings. A f gift Slottsbyggnads bjelp
15. 36.
i g . 1 6 . 7 . 1 0 .
familiae, e c ix x x i hom ines tabulis cenfiticis adfcripti &
Dcccxxxvii litnul fumti c).
T e m p lu m in te g ru m milliare cum dim idio ab Alun- denfi abelt. Rudibus exftru£lum eft la p idibus, iilva c ir
cum quaque c in ftu m , x x v n ulnas altum, x x x i i longum &
xyli latum. M unificentia Posfesforum ofïicinæ ferrariae Ö f t e r b y , D irectoris co m m e rc io ru m Indiæ O rientalis Job.
s2br. Grill & Equit. Aur. Ord.Vafaei Hetir. U^ilb. Peil recentiori hoc aevo multiplici nom ine orn atu m . Dealbati p a rie te s , novum Sacrarium aedificatum, podium exftrwftum & pi-
£tu m , no v a Altaris rabula donata annis 1778 & 79> *786
& 87- Campanae in C am pan ifte rio an. 1748 exftructo p en d en t. Illarum majoris infcriptiones fequentes fu nt: J e - Ju veni cum P ace, & fupra : J e ju s Guds ocb M aria Son.
In
c) N u m e r i i n c o l a r u m per xvi a n n o s h a b i t u m f e q u e n s m o n f t r a b i t t a b u l a r u m p u b l i c a r u m c o m p e n d i u m .
e. M onk. O vink. G ifte . H ustdll. B änder, 6,2.
Rûdjbt.
Koppor,
A r .• Fôdde. D âde. Vi^de. M onk. Q vink. G ifte . H u t hall.
17 7 s. 2 8 . * 7* 6 . 3s6 . 4 2 t . I37* M3.
7 6 . 2 4- 11. 12.
7 7 . 2 8 . 17. 10. 777.
7 8- 3 0 . 2 4 . 1 4 .
7 9- 18. 4 6 . 9.
g o . 4 3- 12 . 3- 3<*9- 4 2Î . 155* 1 2 1 . 8 1 . 2 1 . 15* ï .
8 2 . 3 1 . 2 0 . 6 . 7 9 4-
8 ; . 3° . 1 6 . 6 .
8 4 . 2 4 . 37. 4-
8 ï . 2 6 . *3. 9- 387- 4 2 0 - r59* I 3 5 .
8 6 . 2 9 . 1 4 . 5*
8 7- 3 0 . H . 7- 8 0 7 .
8 8 . 2 6 . 2 8 . 4.
8 9 . 2 7 . t 6 . 9-
9 0 . 3P- 17. *. 3 9 3- 444.
837-
I S S . I 4 0 .
61.
5 9-
63t.
In m inori autem campana haec le g u n tu r:
In ufum Eccleliae Morkarenfis gratia & impenfis ge- nerofisfimi D om ini Ludovici De Geer P atroni & Posfesfo- ris officinae ferrariae Ofterbyenfis & c, D onata p e r Infpe«
£torem D om inum Carotum Wiens.
In latere occidentali:
C ura & ftudio Plurimum R everendi D om ini Johan
nis Sarcbovii, Paftoris & Praepofiti Alundenfis atque M or- karenfi9 eft haec campana fufa opera & arte Gerb. Meyer H olm iæ 1731.
In circulo fuperiori:
H var ocb en fom är a f fanm ngene, ban bbrer mina rbft%
Joh. 18: 37,
Inferius:
När fom du bör m itt lju d , L å t dig ej ver Iden hindra, Men lät din tro till Gud, J barnflig lydno glin dr a , Ocb kom till Herrans H us, D u lem a f Herrans hjord, Så få r dm j j å l ett ljus V tur Guds belga Ord.
Lapis Sepulchralis in C h o ro fequenti infcrrptione no
tatus: H àr bvilar t'a IIar de M ur. Herr Johan Clementis, fo r dom Regements Präß i 14 å r, then i Herranom affomnnde den 4 Novemb. 1649, når han i vården lefvat hafver jv å h r, Gudb fö r line honom med b alla Cbriftne een frögdefull upftån- delfe på then y tte r ß a dagben.
Sacellanus, cujus domicilium (Boßälle) in vico M ar
ina haud procul a T e m p lo Alundenfi. eft, jam villam Æ - dirui {Klockarebordet) in M o rk arla habitat, commodis aedi
ficiis ab hodierno C om m iniftro inftruttam Q uidque ejus praefentia ad poliendos hom inum mores efficiat, nui alias m ere Ruftici fu n t, M o rk arlen fes fuo exemplo probarunt.
Ex
Ex antiquisfimo Studioforum Upfaüenfium Albo fc- q u en tes, ex parœciis noftris qui o rig in em d u x e ru n t, n o tari m e re n tu r:
1599. d. 3 F eb r. Olaus M attbia Mor c b ar en f i s , Paftor in H ö k h u fv u d .
D. 15 F eb r. Johannes Olavi Adelundenjis,
In clasfem A rithm eticam relatus 1604 d. 13 M art.
1605 d. 3 Dec. CU sfi Catecheticæ & Geometricae adfcriptus.
1613. Sept. 19. lfacus Nicolai Adelundenjis.
Andreas BenediSli Alundenfts.
1616 N o v e m b . Johannes Mar ci Alundenßs.
BenediSius Laurentii Alundenßs.
1617. M art. 13. Laurentius Erici Alundenßs.
161 g. Dec. 13. Johannes Clementis Morkarenfis.
1626. F eb r. 1. Andreas Henrici Alundenßs, Roflagius.
1628. F e b r. Johannes Ölai Alundenßs.
Jacobus Olai Alundenßs.
1630. Sept. 4. E r t eus M att bi a Alundenßs.
1632. Jul. 8* Olaus Clementis Morkarenfis.
1 6 5 1. M art. Petrus Laurentii Alundenfis.
M uttb ia Erici Alundenßs.
A D D E N D A e t E M E N D A N D A .
Fag. t. lin. 6. D e e ty m o nominis A d elunda cfr. Rudbeck:
Atlant. T . I. p. 223.
20. communi, A d d e : intra limites parceciae no- ftræ fita,
22. Skeftbam mar, Add. & M orkarla.
2. — 3. Vahlày 1. Börftil.
3. — 24. rep a ri, 1. reparari.
32. 7£*/. Cupr. A dd. & x x compofitum eft to nis , ftämmor.
4. — i. a fta . Add. & cupro fu p e m e tefta.
— 28. hemmanet, Add. 200 Riksdal, fkånktes till T o r n b y g g n a d e n af H e r r Direct, ©ch
W afa Ridd. GrtU på Ôfterby.
j. — ult. bfver deleatur, io. — is . Mon. 1. M o ra.
