FORMALI VER

ß'A

DISSERTATIO PHILOSOPHICA

FORMALI

VER Π AT IS

TRANSCENDENTALIS,

Quam^,

Adprobante Ampliffima Facultate

Philofophica

falia? floret, Academia,

Sub PRffiSIDIO

Max. Reverenäi Celeberrimi Viri

Du. ANDRE Μ

GOEDING

Metaphyf.

Jion aefignatiDirecefeos Wexionenfis

Archi-Pra?poiki

Pro Gradu

Ptihlico examini modefll·

fubjicit

DANJEL · KREMÉR

Oftro-Gothus

InAudit. Guß.Maj.d.24.Novemb.1704.

•ίΦ-22-fe"··£$·&&··-$>-§®Η*··:··ίΗ2-Φΐ···-Φ&Φ?···

UP SALIAB,

LiterisJ. H. WeRI^EKIjReg. Aead. Tyfogr.

Celebris Emporii

Wefterwikeniium

MAGISTRATUI INCLUTO

Utpotc»

Vtris

Cmfultijpmk, Prudentijfimk Spedatijfimkque

Dn. Η A Ν S O BAUMANSeniori Confu-

Nec

Dil. MAGNO

• MA VILLE

VecligMilium Telonio InßeBoribm Dn.CHRISTOPH.

BAUMAN Dn. Η A Ν S 0

de REES

Dn. JOHANNI

(Stuenßon

Dn. SAMUELI

FIGRELL libus.

non

Dn.HERMANN 0 BAUMAN

rum JVeJlerWiki<e fidelißimis.

Dn.HERMANNO DICHMAN

Dn. HAN S O

LO SK

Dn. JOHANNI

FUCHS

Senatoribus&Mercatoribm ibidem<equis>

fimis infignibmquc ^y

Prömotoribus, ut

benigniifimis,

nunquam non

colendis.

Hafce pagellas ob favör

literarum

fludiojos

ampledi folent,

calido

ennatureefelicitatis

benevolentkeque

.ito

ojf

dedicat

Daniel Kremer

Theß L

]

jfquimur,

<

jfqua?

ifeft,

^mus

SlJando

l|ejus

dentalem illam, _prout Entis poiiti-

vi vereque exiftentis attributum.«

atque proprium

defignat,

ritatem in

cognofcendo

aut cognitionk ^, qux inteileflualk Sc

cognojcitiva _atque Logica _nuncupari folet; ^verum effentialem entitavi- vam, qua? in ipfa entis eiTentia in cluditur, Sc cum eadem identifica*

tur,

diciturque

in quolibet ^ente «Sc re datur. Per¬

formale autem ejus veritatis, non

innuimusquodcunque praedicatum

Veré ipfi competens, fe.d ipfum il-

A 2 lum

2

lum conceptum, quem pro

ufu

ciscommuniformarefolemus,cum

quid

fe

eiTe perhibetur.

Verbi gratia,cum

aliquia dicitur ef-

fe vel verum ens, vel vera fubftan-

tia, verum corpus, verum argen-

tum, verus homo &c.

Thefis IL

O Uder

it ur itaque ^veritatis qua formzle ? Fue- in ^re confiflat

ré,qui in

conformitate rei vel cum

fua aefinitione, vel cum fuis

prin-

eifentialibus, in quibus Bur-

gersdifius, Garlasus, Macovius &c.

alii in convenientia cum

intelle&u

feu divino feu humano,

quemad-

lnodum e fcholafticisSvarez,

Fon-

feca, Mendoza ^,

Philippus å fan-

&å Trinitate ^, & é

recentioribus

Scheiblerus, Ebelius,

é noftratibus

Jacobus

Martini, é reformatis Voé-

tius & plures

alii cenfuerunt. Qui-

dam in τωhabere eiTentiam fibi

de-

bitam formale veritatis

confiftere

ar-

arbitrati funt Imo vero formale.»

veritatis ipfa negatione

apparentia?

&fi&ionis abfolvi, _pars

philofopho-

rum exiftimavit, quibus merito

accenfetur Derodon & Schulerus.

Quorum omnium opiniones

iingu-

las excutere pro

conftituta nobis

& imperata brevitate

decrevimus.

Sed ^cum argumentum hocce,

de_*

formali veritatis transcendentalis fpinis fat multis

obfitum

quibus

fuperandis ingenii noftri vires

for-

tailis non fuffe&ura?funt, tra&an-

dum nobis fumfimus, Tuam, L.B.

benignam interpretationem com- pellare neceifum ducimus,

officio-

fe rogantes, quas hic

breviter

videbun-

,tur, excuifa, pro favorefolito

a?qui bonique

Thefis III.

ET

quidem

quod primam iftam iibi

vix conftare

pofle

quippe

mo

'mo aliquid verum dici audiens, id ipfum vel conforme cum fua defi¬

nitione, vel cum fuis principiis ef-

fentialibus eiTe concipit. Sic e. g.

nemo, cum audiatDeum, quem_.

Chriiliani colunt, verumDeü dici, concipit eundem conformem eiTe

vel cum füadefinitione velcG prin¬

cipiis eifentialib9, & parratio incé-

teris. Quodiiitacj nemoaliquid ve- rium dici audiens, idipfu conforme

vel ^cum fua definitione vel princi¬

piis eifentialib9 effe concipit, fequi-

•tur formaleveritatis,necin confor-

fnitätecum fuadefinitione,velcum iuis principiis

eifentialibus

re; atque ^verum eil prius,E. &po- iterius. Namque in conformitate

cum definitione fua ^non confiilere, exinde fatis evidens fit, quia ii de-

finitionem rei vel materialiter acci-

pias, prout ipfam rei eifentiam de-

notat, vel formaliter, pro conceptu

mentis noftrae, illam rei eifentiam exprimente, neutro tarnen modo

di-

dici

poteil Formale veri in conFor-

initate cum definitlone fua

conFiile-

re; non priori

modo,

Tic eilet

mera relatio rationis, per quam

Ε

dem ad Fe ipfum

reFertur. Jam

tem veritastranfcendentalis ^necre¬

latio eil, nedum

rationis relatio

quippe cumpro

attributo Entis ab-

foluto &reali omnium

confeniii ha-

beatur. Nec

poileriori, quod

indudlionem

probatur: fic

De

us ab aeterno Fuerit, nullius tarnen intelle&us aliquam

de Deo deiini-

tionem Tibi Formavit, nec ullas res in Fe veras eiient,priusquam

defini-

tione, cui conFormes Fmt,

exprime-

rentur,

quod

abFonum eil.

Quid:

quod ipfcC etiam privationes

ac negationesveritate

gaudere

ferentur tranicendentali ^, quippe_>

cum& illascumfua definitionecon- Fofmes fmt. Et fane Fi definitio

eF-

Fet regula&norma

veritatis, Feque*

retur Deum

perfe&e definiri, quod

emidem ^ζτνπον eil & abiurdum. ^,,

:;

The-

6

Thef. iy.

SI

autem principia

eiTentialia,

&

mus,utique nec inillaveritatisfor¬

male fitum elfe deprehendimus. A-

11t enimprincipia illa erunt phyfica principia , aut cujusvis rei vera &

folida natura, aut pnedicata eiTen¬

tialia : atqui i. non omnia entia, qua?vera Tunt, principia agnofcunt,

adeoc^

fe ipfam definiri non debet, quod

tarnen fieri cernimus, dum ^verum id dicitur, quod habet ^{veram natu-}

ram. 3. Veritas non dicit relatio-

nem rationis ad fe ipfam, quod få¬

ne fit, dum conformem ^eam efTe_»

dico cum eifentialibus prasdicatis,

qua? nihilaliud iiint, quam ipfie res, uti notifiimum eft. Quod fi ^vero alia aliqua principia intelligantur,

fane quascumque demum illa fue- rint, _oportetilla ^vera efie,

adeoque

Sc

ipfa

Sc

7

& convenientiam cum fuis princi- piis, & fic progreifiis fbret in infi-

nitum,

Theß V.

SEd

nec

fecunda,

quam

recenfui-

fuffultaeife rationilibus. Obfervan- dum autem eft, qui illam fententi-

am propugnant, i. nomine confor-

mitatis feu convenientia? cum in- telle&u nihil aliud denotari velie,

quam talementishabitudinem, qua id ita fit comparatum, uti ab intel- le&u cognoicitur,aut cognofcipo- teft. 2. intelle&um hic defignari

primariodivinum,fecundarioautem creatum _, angelicum puta & huma¬

nuni, quam quam iint, qui folurru*

intelleéhim divinum

hicrespiciunt.

g. Conformitatem refpe&u intelle-

&us divini elfe aBnalem, refpe$ii

vero intelle&us creati aptitudinalem

feufundamentalem. Equidem fate¬

mur ultro, Deum femper a&u

b-

mnes veritates cognofcere, fed an

ve-

8

veritatis formale in congruentia_,

cum divina cognitione aut

intelle-

öu humano coniiilat, de eo difpi-

ciendum eil ^,

fequentibus

argumentis

id

I. Quia in ipfa praxi nemo

fub

tali conceptu exprimit aut

fibi

veriüatem tranfcendenta-

lem. Sic fane ^cum Aurifaber me- tallumfibiexhibitumjüdicatverum eiTe aurum vel _argentum , neque ipfe ^verum

eiTe affirxhando vel pro-

nunciando, id aut congruere cum a&u intelle&u divino vel humano

dicere aut exprimere

intendit;

que qui

hoc affirmantem vel pro-

nunciantem aurifabrum audit, tale ejus

fignificatum

fibi iina-

ginatur.

II. Quia congruentia

illa forma¬

liter notat relationem ad aliunL ;

Quicquid autem

formaliter invol-

vit

refpe&um ad alium, in

poüeft confiilere formale veritatis

tranfcendentalis,i ratio eil, quia_j

ve-

verkas eft attributumEntis abfolu- tum, termini autem pofttivi for¬

male non poteft conftftereinaliquo

relativo. Congruentia igitur cum_>

refpe&um inferat ad intelle&uiTL,, quod omnibus in confefto eft ^, utique nec formale veritatis efte poteft.

III. Quia conformitas ifta cum in- telleftu, denominatio eft extrinfe-

ca, quod pariter omnes fatentun_,⁵

adeoque

quit, ficuti enimEntis attributa ce¬

tera atque omnia ipft Enti compe-

tunt per eftentiam, neque realiter

ab ente difterunt, fed potius a par¬

te rei cum ente & reciprocantur &

identificäntur (liceat nobis cum_,

philofophis

tas, qua: attributum eft entis. poft- tivum, enti _per eftentiam inöft, a-

deoque

nationem exprimi, aut formale ft>

um nancifci nequit.

IV. Quia conformitas illa latius

pa-

ΙΟ

patetveritate

tranfcendentali, quip-

pe cum entia ^per

accidens, icem

negativa

poffint

cum intelle&u divino, ut ut vera_j Entia non fint. Cum autem for¬

malediciturreciprocari cumeo,cu- jus eil formale , utique ne c

latius

patere

poteft

debet, quippe

iic non fiat reciprocatio.

V. Quia conformitas illa

pofte-

rius quid eil in conceptu

noilro

ipfa veritate

tranfcendentali; Quic-

quid ^ergo in conceptu

noilro

fterius eilipfaveritate

tranfcenden¬

tali, in eo tion poteft

confiftere

formalis:

conformi¬

tas illa talis eil: Ε» Majoris ratio e- videns eil,

quippe

ratio for¬

malis fit rei cujusvis primus con- ceptus. Minor

eil

clara,

namprius

fupponicuraliquidefte fe-

cundum fiiam naturam, adeopue_>

verum eil & veritate tranfcenden-

tali

tali

gaudere,

illud

cum intelle&u dicatur.

VI. Quia nec de

divino

intelle£u nobis conftare

rei veri-

tate certi eiTe poiTemus,

fi ifta

formale abfolveret veri-

tatis,

Thef. VI.

IkJ Eque in Ίω habere eiTentiam fi-

bi debitam formale .veritatis

confiftere cenfemus, cum non fo-

lum I:mo, nemo in ipfa praxi, ter-

mino veri fub ifto fignificatu iive

conceptu utatur,

fed & 2:do

poftit,

fimul

Ίω habere eiTentiam Tibi debitam»

3*.tio nec defcriptio

ifta rationem

reddat, quamobrem aliquid

verum fit; e. g. dicere aurum

efte

verumaurum ; quia

habet eiTenti¬

am auro debitam, idem eftacii di-

ceres aurum verum eft ^, quia

aurum_\

%%

aurum;habereenimefFentiam^auro debitam nihil eit aliud quam habe¬

re eiTentiam auri,quod idem eil ac efTe aurum.

V

Theß FIL

DIcimus

autem

& exiftimamus

aliquid

tur, quam fententiam fequentibus

afflrmamus rationibus. I:mo quia

fub hociignificatu & conceptu vo-

cem veri unusquisque ufurpat^erga

alios , & ab aliis ufurpatam ipfe_>

vieiffim adprehendit. Sic cum_»

Theologi contendunt Chriftum &

verum Deum Sc verum hominem

eile., nihil aliud innuere volunt_,,

quam quod Chriflus revera id ip-

fum eftputa Deus Sc homo,

quod

eiTe dicitur,ita ut necappareat tan-

tum Deus eiTe, nec fingaturfolum,

aut temereproDeo

venditetur,

denique per tropum aliquem

talis:

nuneupetur.; fic.. ex

adverfo

I?

hoc ipfum a

Theologis dici audi-

unt vel legunt, nihil

aliud

hoc, quod nunc

di&um eft, intelli-

gunt. Par ratio

eft

ceteris Omni¬

bus. II. Quia hinc ratio

reddi

quamobrem

vel

I rum fit vel falfum, adeoque necef·

fum eft id ipfum

efte formale veri-

tatis fic e. g.

quod Chriftus

Deus fit,ejus fane ratio a priori

eft,

quia ^revera id eft ^,

quod nomine.*

Dei alias juidicatur. Contra vero,

quod orichalcum ipeciem

auri

fit

aurum, caufia aut ratio a priori

eft,

. quia ^non

eft id, quod auri

mine alias intelligitur.

Soli Deo Gloria.

Injigni dotfrinajveraq; virtute cultijßmo

Viro Jιινenl, -

Dn. DANIELI KREMER, Philofophia; Candidato pereximio,

Amico&Populari meoperdiledo*

De

Veritate Transcendentali,

publice diiputaturo.

Πυκτων ως ποϊλοί ftclpvavTcq,

dfiK ολί->

AipSvTUf φαι^ρως καλα βρχζπχ νομω, ό'υτως iv νί$1ω πα?λο) 0gιχτί ^τι Ματων9

Viwvß) ^ ολίγοι afyct άω^ρ pcoyx,

Ovvoicc τύς φαύλας αχ ως dya&a^ ^{τί <το*}

φα'ς τδ

Μ;t0öV Jg< MpLiåw,χ,ά &/χις ί<ςικαλον.

ΑΒ~λΡν J\j ^ωςΐ(Γ^λον τ'αξα νυνf ώ φίλτατ

, f

ΙΐΒ'λησ-ας) ληψη d^Sfjov αι-ψα ρίρα?, eypx\f/g

Dan.