De mente ac perceptione aphorismi quorum partem primam ... p. p. Christoph. Jac. Boström ... et Adolphus Udalricus Lindström. In audit. Gustav. die XI Junii. MDCCCXXIX. H. A. M. S., P. 1

Μ ENTE Α C

Α Ρ II DE

Ρ Ε R C ΕΡ Τ I ΟΝΕ

Ο RI S ΜI

QUORUM PARTUM PRlMAM

VENIA AMPL. FAC. PHILOS. UPSAL.

PRiESIDE

MAG.

_CHRISTOPH.

_JAC.

_BOSTRQM

PROF. REG. PHILOS. THEOR. & TRACT. AI)J.

PRO GRADU PniLOSOPniCO

P. P.

ADOLPHUS UDALRICUS LINDSTRÖM Norrl.

IN AUD1T. GUST. DIE XI JUNII MDCCCXXXIX

Η. Α. M. S.

ÜPSALIÜ

JONAS

AD. PH. MAG. AD SCHOLAS!

WESTMAN

HERNOES. CONRECTORI Avunculo

_Optimoj

Praeceptori primo,

gratissima mente Sempercolendo,

sacrum

roluit, debuit

Μ Ε Ν Τ Ε

Α Ρ Η Ο RI S ΜI DJE

Α C Ρ Ε R C Ε Ρ ΤIÖΡί Ε.

APHOH. I.

Qiii

rei

alicujus

est

sibi conscius,

is etiam

sui sit

_conscius,

_{necesse est.}

Quum enim in relatione is ponitur ad aliquid, cujus

sibi sit conscius, _{utique conscientia ejus tarnquam aiiquo}

modo dcterminata _{concipienda est. At c o 11 scientia s ui} eadem est _{atque conscientia qua talis seu conscientia in}

ge-nere; _quapropter liccc _{numquani 11011} adest in omni _con¬

scientia determinata, & _{quidem ea ratione, qua Semper}

adest v. _{gr.ferrum in} omni _referrea ve! _exLensio _{in omni}

forma extensa. — Nimiriim nos inbär sui coiiscium

si-bique conscium distinguimus, ita ut conscientiam

eogi-temus in illo non nisi indetermiiiatani, in lioc autem de-terminatam in _{genere, quamquam indifferentem respectu}

iTiodi, _{quamdiu nondum id addilur, cujus si-bj sit consci¬}

2

omnibus, is non _{jam est sui sibique tantum, sed sui}

sibi conscius _{dicendus; in} eo enim _{conscientia etiam}

respectu modi

determinata

est. APHOR. II.

Quo

qnis Terius

seu

perfectius

est sui con¬

scius,

eo

etiam

verius atque

_perfectius

est sibi

conscius.

Conscientia sui _{potest magis minus vera seu perfecta} esse i. e.

magis minus prope ad modum divime

conscien·-t'ise _{accedere; est enim re vera non nisi}

quae claritas

perceptionis dicitur apud Psycbologos. Jam autem esse sui conscium & esse sibi conscium ila fere inter se

differunt, ac v. _{gr. esse aurum} & _esse rem auream. Ouem-admodum _{igitur res nulla est magis vere atque perfecte}

aurea, _{quam verum atque sincerum aurum, ex quo sit} formata, ita nec _{quisquam est magis} vere atque perfecte

rei

_alicujus

_sibi

_conscius,

_{quam vere atque perfecte est} sui _{conscius, quamdiu & quatenus rem illam percipit.}

Itaque & v. gr. dormiens, qui minus est sui conscius,

quam vigilans, minus quoque est sibi conscius eorum, quaä percipit; eademque est ratio, si comparatur infans

cum adulto, sentiens cum _{imaginanti, imaginaus cum}

co-gitanti, bestia cum homine, & sie porro.

APHOR. III.

3

Mentis nomen rite obtiη_et,

quamdiu &

_quatenus

nihil _praeterea

_in

_eo

_respicitur.

Si _{praeter conscientiam}

_sui

_determinatam

_alias

quo-que habet determinationes, atque

in lis

consideratur,

noil

isto sed alio verbo est _{adpellandum; nam omnis}

denomi-iiatio, noil nisi qua parte res

nominata consideretur,

sig-nificat, quapropter,

consideratione

mutata,

etiam ipsa

mu¬ tanda est. Verum id tarnen 11011 impedit, quominus &

mentis nomen ferat natura omnis, quae aliqua ex parte sibi sit conscia, _{siquidem hoc} unum in ea respicitur, at¬ que

de

ceteris ejus

determinationibus nil

quaeritur.

Quam-quam enim nos

homines

sumus,

tarnen

rite & mor.tales &

animalia dicimur, _{quamdiu ad}

_solam

_{mortalitatem &} ani-malem naturam nostram animus advertitur. Eademque

ratione v. _gr.

annulus

_{aureus tum res, tum corpus, tum} ornamentum &c. de more dicitur, _prout diverso

conside-19tur respectu. Quae

omnia cuique,

ut putamus,

ita

sunt cognita & perspicua, ut

admoniLione

vix

egeaut. —

Cete-rum nos liondum hic quaerimus, _{utrum mens} eadem

pror-sus sit _atque

conscientia sui determinata,

_an

aliqua ratione

ab ea diversa existinietur; id enim ex ipsa demurn

dispu-tatione nostra _patebit.

APHOR. ιV.

Quo

quid Yerius

seu

perfeetius

est

sui

con-scium,

co

_magis

vere ac

proprie

Mens dicitur,

& sie yice yersa.

4

Itaque si Deus unus est absolute & omnibus liumeris stil _{sibiqueconscius, is etiam unus omnium. Mens,}

absolu¬

ta ac _{propria vocis significatione,}

dicendus est. Ceterie au-tem naturae _{lxoc .nqmen sensu 11011 nisi relativo i.}

e. _magis

minus _{proprio, obtinere}

poterunt, yidelicet prout similitu-dine _{magis minus}

prope ad Illum accesserint. Et quoni-am in his _iniinitam

concipere licet graduurn varietatem, vix sine temeritate _{ailirmabitur,}

aliquid reperiri in reruni

natura, _{quod vere nulla prorsus ex parte mens esse}

dica-tur. Nam etsi multis in _{rebus nullam} nos animadverti-mus vitam _{yel conscientiam sui, dum}

eas 11011 nisi

sensi-bus _{consideramus, tarnen, quum}

sensus nostri ipsam rei veritatem nan admodum

adsequuntur, inde baud

conti-nuo eiHcitur, _{ut conscientia sui in iis omnino}

desideretur. Gerte, ex _{quo microscopiorum subsidio utimur,}

multa

ani-måta esse _reperimus,

qiue antea videbantur inaiiimåta; &

quid tum futurum esset, si grandior quidam percipiendi modus _{ipsi meiiti nostras contingeret? Fortasse tunc}

faci-es rerum universa nobis 11011

parum imtiiutaretur.

APHOIt. V.

Quidquid

est

sui

conscium, vivit, &

_quidquid

yrvit,

est

sui

conscium. Conscientia sui & vita in genere unum

idemquc

sunt.

Ex _{quibus ,indieiis liaec possint intelligi,}

non nisi breviter _{jam significabimus, eadem aliis modis &}

argu-mentis infra demonstraturi. Primum _{igitur, si in}

vege-5

tabilihus vitam _{quidem, non autem eonscientiam sui. nos.}

deprehendimus, vel potius deprehendere nobis videmur,

inde 11011 _{seqüitur, ut conscientia sui re vera in iis sit}

prorsus nulla, sed tantum'ut nobis certe sit admodum im¬

perfecta. Jam autem & vita eorum admodum _imperfecta

babebitur, si cum vita vel hominis vel animantis

cujus-dam _{perfectioris comparäturj' quapropter illud quidem non}

impedit, quominus altera asq.ueJ lata patere ac altera,

eo-demque gradu pérfectionis ubique adesse existimetur. —

Tum autem ex _{gradu ac perfectione libertatis in motu &} actione veritatem ac _{perfectionem vitce in aliis}

semper

ά animadvertimus &_{cEStimamus; atque}

ex ipsa eadem men-sura etiam veritatem ac _{perfectionem conscientice sui in}

iis metimur. Quas si _{quis animo satis perpenderit,} sen-tiet _{profecto, nullam naturam esse viventem, quatenus}

non

sit sui _{conseia, quemadmodum nec ullam sui consciam,} quatenus non sit vivens. Inde autem _sequitur, ut consci¬

entia sui & vita in _{genere unum idemque significent;}

nulla enim _{propositio recte hoc modo convertitur,}

_quin

eadem re vera sint _{ejus subjectum &-praedicatum,}

quam-quam diversis expressa nominihus. —· Denique vera idem

& alio _{probari potest indicio, quodtarnen}

prse studio

bre-vitatis non nisi ohiter _{tangimus. Etenim}

viver e dicitur, non _{quod movetur , sed quod iρ s u m se movet, & insu¬}

per sensu proprio ac positivo est ipsurn, ita ut lioc

no-men non unice ad ahstractionem a ceteris _{significandam}

obtineat. Verum nihil hoc _{quidem sensu ipsum recte}

dicitur, _{quin id eatenus sit sui conscium; nam lioc}

im-6

proprie &

analog

iee usUrpatur, quoties ad res sui non con-scias refertur. -— Ouäe omnia melius tarnen intelligentor,

explicitis notionibus verborum Esse & Esse sibi; de

quibus separatio! agendum erit in sequentibus.

AP HÖR. vi.

Omnis actio

_transiens,

_omnis

_{motio &}

mutatio in rerum

_{universitate,}

_ex

_{vita vel potius}

ex rebus

quibusdam

_viventibus

_{ultimo derivanda}

_est.

Nam v. _{gr. Macliina dicitur quidem}

agere & moveri,

non dicitur autem _vivere,

_idque

propterea quod ipsa

mo-tionis & mutationis suae causa 11011 ést _{atque principium»}

Jam aütem si ea movetür _{quidem, non autem a semet}

ipsa, ab alia quadam moveatur, necesse _{est, natura, quae}

activitatem suam _{in illa & perillam·}

non nisi explicet qua¬

si ac _manifestet,

_ideoque

vi sua in ea quodammodo adsit.

Tum vero si _{neque haec ipsa}

se moverit, de ea qüoque

eadem _{prorsus, quae de machina illa, dicenda sunt,} vide-licet _{quod res quasdam alia motionis}

ac mutationis ejus sit causa. _{Atque hoc modo}

usque erit progrediendum,

doni-cum ad rem _{quandam viventem}

perventum sit, ex qua

tunc tota illa motuuni ac mutatioiumi series _denique

deri-vetur ac _{dependeat. Quae, ut}

putamus, ad propositionem

nostram _{probandam suflieiunt. — Ceterum nihil}

impe-dit, _{quominus res plures viventes ad unam quandam}

a-ctionein eificiendam _{oonspirent, queniadinodum & fieri}

effici-7

aut naturam viventem. Hcec autem ulterius _{persequi jam} haud necesse _est,

quapropter id unum addimus: si fieri

posset, ut particula quaedam materiae aliam

_quandam

par-ticulam _{ipsa per se solam moveret, quod nos nune}

utique

lion aflirmamus, _{id pro indicio certo habendum föret,}

il-lam _{particulam re ipsa non omni}

prorsus earere rita,

utGumque de cetero imperfecta hsec esset ©xistimanda.

APHOR. VII.

Verum tarnen ad notionem vitae non

necessa-rio

_pertinent

_{notiones motus ac}

mutationis, sed

potius

hae

illam

non nisi accidentaliter vel certa

sub conditione adfieiunt.

Quoniam enim vivere _dicitur, non _{quod movetur,}

sed _{quod movetur} a semet _{ipso, vel} ex hoc un©

intelli-gi potest, vitam re vera sigiiificari, non vocibus motus ae nmtationis, sed tantum vocibus sui _{atque ipsius,}

quam-qtram illam nos sensibus nostris non nisi in motu

perci-pimus. Yerum idem etiam ex aliis _perspicitur

considera-tionibus, _{quarum hic} unam _{proposuisse sufliciat. Etenim}

si _{concipitur mens quaedam}

ejus essenti«, ut illa sibi _jam conscia sit eorum _{omnium, quorum sibi mens conscia}

esse

omnino _{possit, i. e. si}

concipitur mens omnibus numeris

perfecta & absoluta, facile patet, in

liujus

vita vel consci-entia sui _{nullam prorsus motionem ac mutationem}

posse exsistere.

_Neque

_{enim tuncsine repugnantia}

cogitabitur il¬

au-δ

tem conscia sibi _{jam esse existimetuiV Atque mens hujus} essentias est _{utique Deus omniscius, cujus notioni omnino}

repugnat, Ipsumlion esse una & absolute viventem Sc ab¬ solute astemum ac immutabilem. _{Quamquam id quidern}

^absurdum foret, si ad notioiiem vitce necessario _pertinerent

notiones motus ac mutationis. Neque _vero bic _quisquanx

jure nobis

objecerit,

quod Deus ex hac ratione ejusdem

fo¬

ret _{naturae, atque iners materia. Nam etsi y. gr.}

_colorum

yarietas & mutatio 11011 _{magis, cernitur in} absoluto lumine, quam absolutis in tenebris, tarnen inde 11011 sequitur, ut absolutum lumen idem sit _atque

_{tenebrae absolutae.}

Eo-demque modo ex nostro apborismo non sequitur, ut

Deus,

quum motus et mutationis sit expers,

ob id ipsum

ab

in¬

erti materia hand diversus censendus sit.

APHOR. VIU·

Etenim motus & mutatio necessario

_pertinent

ad eas lan tum _{naturas, quarum}

_yita

_est

_imperfecta

seu finita.

Id _{quidem ex iis, quse jam proposuimus, continuo}

efiicitur. Nam si omnis motus Sc mutatio in reruin uni-yerso _{principium sui habet in re quadam viventi, mens} autem di_{vina, utpote absolute perfecta Sc iniinita, in se}

sibique prorsus est immutabilis, fieri non potest., ut mo¬ tus Sc mutatio necessario _{pertineant nisi ad eas res}

viven-tes, quae sint finitce Sc imperfecta?. ·—- Atque basc eadem

ex _{ipsis notionibus motus ac imperfectionis facileforet}

eru-ere, quomodo id _{v. gr. ab Aristotele jam}

_factum