Dissertatio de fodinis et officinis Riddarhytta in Westmannia, quam consent. ampliss. facult. philos. Ups. sub moderamine mag. Erici M. Fant ... exhibet Johannes C. Bergström, Westmannus. In audit. Gust. maj. d. V Maji MDCCXC., Pars I

D I S S E R T A T I O

D E

F O D I N I S

O F F I C I N I S

R I B B A B H Y T T A

w s é & s K A s r w é j i ,

Q u a m

C O N S E N T . /IM P L I SS. F

SUB MODERAMINE

A h o . E R I C I M . F A N T ,

HISTOR . TROF, R E G . ET ORD,

S. R. S. M.

E X H IBET

J O H A N N E S C.

IV ejlm ann u s.

I N A U D I T . G U S T . M A J . D . V M A J I M D C C X C .

Pars I.

U P S A L I Æ ,

L I T T E R I S D I R E C T . J o H A N N . ^{E dM A N .}

M O N S I E U R

j : & j L S T j e

7

Po s s e s s e u r d e s M i n e s

D E

R ID D A R H Y T T A N , N Y H A M M A R ^{k t} h e l l s j ö n, M O N S I E U R !

C ' e ß moins pour fu ivve une coutume, que pour fa t isfaire au devoir le plus [acre, que j e me donne fhonneur de Fous préfenter ce p etit Esfay Académique. Les Bontés genereufes

9

dont Vous avez favorifê mon Pere, les Soins véritablement paternelles, que toute fa Famille a éprouvée plus d ' une f o i s , exigent de fa part une Recounoisfance d'autant plus parfaite f qii il leur doit toute fa fubfiftance, malgré les malheurs, qui n'ont pas laisfés de la menaçer. Perm ettez Monfieur, que j'en fasfe éclater publiquement une partie en détaillant des L ie u x , que Votre Bonté m a rendues f i chers, qui en portent par tout plùfieurs preuves. Mes voeux fe ­ ront rem plis, f i Vous ne dédaigniez pas ce foible gage de mon devfuëf/sent refpeflueux, avec le quel je ferai toute ma vie

M O N S I E U R

Votre trêshutnble Serviteur J E A N C. BERGSTRÖM .

B R U K S - P A T R O N

H Ö G Å D L E

HE R R

JQ I& JLW M , SCMM1VS T M Q 3 £ ,

 g a r ë a f

R A M N Â S o c h B Å C K H A M M A R S BRUK,.

S n a r t / e x àrs t iå , fom ja g va rit et fo r erna ! fö r Herr B R U K S ­ P A T R O N S Godbet, tolkar min Fbrbindelfe. G lad

,

bvilken ja g bar åran, a t framhärda

H Ö G Å D L E H E R R : B R U K S -P A T R O N S

Ödmjuknfie tjenare I C H . C. BERGST RÖM .

D E

F O D I N I S O F F I C r N I S Q U E

R I D D A R H Y T T A

I N

W E S T M A N N I A . .

P

l e r u n t Academicae Disfertariones; Ridânrbytta infimum i n t e r eas n o n occupans locum, in medio quafi relicta, di sq ui re nt iu m penicillo huc usque penitus fefe fubduxit.

P r o i n d e neque inutilem nec injucundam prorfus o p e r a m , q u i bu s res Patriæ altius indagare non parit faltidium, in ii s e xp o n e n d is, quae lumen, qualecunque fit, Hiftoriæ &

D ef c r i pt i o n i ejus afferunt, nos infumfisfe exiftimanius;

nifi f a vo r is , quo B. L. Tib i mos eft juveniles excipere c o n a t u s , b reviter & {impliciter disferentes plane exper­

t e s facere volueris.

Aeri fodina?, quae nomine R I D D A R H Y T T A a) ve­

n i r e f o l e n t , in Praefeftura JVeßmannice Skinfkattebcrg &

Paroecia ejusdem-nominis fïræ, aliis^ quibus patria fuper-

B 3 bit,

fl) N o m e n a quodam generofo, Riddnre (u tru m cognom en, an fi- tu l u s fuerit ho n o ris, de hoc filentium e ft) esfe deduftntn vetuftior vul­

g i T rad itio perhibet, Ante ferios quasdam Nur. C hr. Pnffori in M aim tt, c u i tu n c temporie annexa fuit Skinfkitteber^r, mandasfe n arratu r, Sacro­

r u m u t differret admimTrrniionem, donec in templum perveniret. Cui v e ro cum e ie o difto n on audiens fu it, ut adveniens generofus peroran.

te m in Cathedra Sacra invenirer, fcloperi glande peftus illiu* trajecit falutem que tuga mox petiit. Si hoc verum efl, diu tu rnam ejus loci fo».

tu udiuem inde oeccepisfe, a fide non eft alienum.

bir, aetate procul dubio non cedunt. Litteris giudem a n ­ te a. 1420 b) earum faftam me n ti on em n on inveni­

mus ; petitio aut em, quam Erivo Pomerano h. a. fecerunt rei metallicae cultores Skinfkattebcrgenfes S tc. ut Pr ivil e­

gia fibi ab Ejus Antecesforibus concesfa conf ir mar et, S t innumerae fere fodinae prof undis hiantes caviratibus, u- bivis in praediis rufii cis Korpbytta St H b g fo rfs, quae R id ­ darbytta ci rcumjacent, confpiciendas fefe praebentes, nec no n cumuli lapidum co mmu n iu m ( G rißensvarp) St acervi r e c r e m e n t o r u m [Slaggvarpj amplioris magnitudi nis, m a ­ x ima ver o parte, arboribus excelfis, mufco h u m o q u e aliquot digitorum pr ofundit ate hodie o b d u t l i , extremae ferunt tefiimonium antiquitatis. Aliis omisfis, in d o c u­

me n tu m p rof err e fat erit uftrinam quandam aerariam Munckbytta c) appel lat am, quae truncum pini c i r c u m f e ­ rentiae quam amplisfimae ætarem 300 a n n or u m a r g u e n ­ tem in deftru&o f ur no liquefa&orio ( Smältugn) o f t en di t , S t fodinar um unam H edengrufva, cujus n o m e n ad ipfa gentilismi t e m p or a incunabula fua referre videtur. C e ­ t e ru m Privilegia, Thema Hatnmarfmed c o n c e s f a , c o m - m o n f i r a n t , A t bar fordom va rit et Ihnande B r u k , eburu det i lång tid legat

6

H æ c misfa facientes, ad ea, quæ certiori fide m o ­ n um e n t o r u m d') adferi posfunt St co nf ir mar i, p r o p e r a ­ mus

b ) Vid. Sami, af B e rg s - F ô r o r d n . 1 7 3 6 , p. 15-

c ) Hanc ju x ta rupi excifam foveam ( J d tt g r y t a ) invenies, cujus apertura 1 -j u ln * l ° n g a » T 1 u ' n ’ profunda fo rm am r e c t - a n - g u li , fundus vero capacior lagenæ (Bouteille) refert.

d ) Berattelfen om R iddnrbytte K oppatvarc k til K o n g l, B e r g s - C o l ­ legium 1787 inla'mnad a f H e rr B e r g m a lh r E dtlfeldt och Asfesfor A l- oiulin (cui plurimas debemus obfervationes)* Gefchvornerns L u n d ftrd m t Grufve-Relation af 1 7 8 4 , bilagd med profil-ritningar. B ruks-Infpeftorens O l t f Palms a f å. 1788? Palm fibåldffia H a n d fk rifte r n e t G raus Befkrifo ing

mus. D. i o N o v . 1610, cum Oerebrogiæ esfet GU- 5

1

r a r i a m e) ad tugurium quoddarn ( Torpfialie), cui nomen R iddarbyttan crat, exaedificandi, easque tamdiu posliden- d i , quamdiu cenfum, qui publico fifeo pendendus esfet, f o l v ere potuerit. Quam vero ob causfam & quomo­

d o , exa&is quinque annisj, posfesfione cesferit, ex an­

n a l i um vetuftare erui nequit. Quidquid fir, a. 1616 pos- fesfores jam fa£ti quidam a mandatis Regiis, Krono-befall- nïngstnan, Jalonnes Urbani & frater ejus Jacobus Urbani, n o m i n e Rutengångare in aftis infigniti, qui in aere dete­

g e n d o multum defudarunt, omnesque fere fodinas, Cam­

p o Hans Urbansfons fält di£to complexas, qua partem e f f o d e r u n t , jure exclufivo o b te n to /). Fodinam Finn- g rufvan in N o v o Cuprimonte ( Nya Kopparberget) eodem t ra£lu tem por um effodiendam curavit alter fratrum, fum*

t u s præbente Ludovico De Geer, unde res metallicae ibi florere cœperunt. Cum vero aliquanto poft, caede com- mi sf a, ad falutem petendam in Norvegiam abire coa- i \ us esfet Jacobus Urbani ; Jabannes folus Fodinarum ad

Rid-

efver W e ft m a n la n d : Sami, af Bergi-Förordn. utg, 1736. ut ea taceamus, quae oculis noftris, haec loca propius luflrantibns, obvia fuere.0 fiy® aedificia nd Schild poftea exftru&a confpiciebantur, cui prae­

dio Riddarbytta adferipta erat usque ad a. 1692, quo tributum pe­

culiare (fd r /k ild H emm avßtntt) pro ea prsfftari coeptum eft.

/ ) I kraft af hvilka de i fôrftonc Uti 10 Sr varit befriade från ali A fgift til K ronan och agt friheten , at tull och vaxelfrit fa utföra Kop­

paren, fom har kunde bekommas, fålbtn ock derjamte 140 T r. Span- nem åls arrende of behållen ranta från Ulffunds-Lan (Vid. Falmfcb. M fcr.

Topogr. T o m , 2 8 , p. 7 2 3 ) famt 5 0 hjeJpe dagsvarken ifrån Gunnilbo Sokn tillika med Bårens Kronohemman och den derunder hörande Kro- no-on ; h v arem ot, fedan frihets åren voro til inda lupne, fkulle gifvas î 1' K Lonan ^ voI t 4:^ e och fedan hvart dite Ikeppund a f tilvårkningen

Y id. Graus B<Jkr% p« 51a .

Riddarbyttan tenuit posfesfionem, usque ad annum 1649, q uo Senatori Hol me nfi Jabanni Jabannis cedenda esFet, quia im pa r erat 180 p o nd . naut. æris reco&i ( Garkop- par) folvendis, quae illi debuit. M a n d a t o r u m R eg i o r u m hoc in territorio Exfecutor Simon F un ck, qui ejus fuit g e n e r , fequenti t e m p o r e posfesfionem iniit, variis prae­

rogativis deinde au&us g ). Q u a m v e r o, ipfo fatis fun-

£lo, Viduae Asfesforis Jobannis Funck, Elifabetbœ F u n ck, plurimas in N o v o - O u p r i mo nt e & Garpenberg fodinas per idem tempus t e n e n t i , v e n d i d e r u n t filii Ibovtas Simon Funck. A. 1 6 9 0, cum Societas-Metallica N o v o- C up r i m o n ta n a ( Nya Kopparbergs B ergslag) ad vim D e ­ creti R e g i i , o m ne m , quæ Funckiorum erat , in N o v o - G u - p r i m o n t e rem metallicam fibi acquifivit ; Riddarbytta ad Jobannem IVinblad d evol utam r e p e r i m u s, qui ver o n o n mul to poft p or t i o n e m fuam Di re ct or i Georgia Brandt

& Me rc at o ri •Hoimenfi Joachimo B ra nd t, paullo ant e partem cum eo r er um capientibus, v en um dedit. C o m ­ mun i impendio has fodinas & officinas diu poftea coluit Clarisfima Brandtoriim Familia, usque d um Vir Amplisfi- mus r e ru m metallicarum dPosfesfor Johannes Fr. U 'ret- m a n , ab ea oriundus, fa£ta cum plerisque Coh ær ed ibu s p a& i o n e , & foluto jullo r edemtioni s pretio eas fibi folus comparavit. Q ua nt am in his excolendis indufiriam,, nulli neque f umt ui, neque op er æ p ar ce ns, ad hi bu er it, a- deo in ore o mn i um v e r f a t u r , ut fumma eum def rauda­

re laude malevolus n unq uam potuerit.

, C am -

g ) T ill rtod for det fvöga K opparv ärk et erhAH han r 6 $ o tillftånd, t t a p f lf ta Hed Stångjärns H am m äre med l î n e H a id a r , famt frihet frän all Afglfis erläggande til K ronan a f Kopp.Tr-tilvårckning^n ; men må- fte inföfa de ofvannämde 140 T r . SpannemSl af K ronoti onden i Åkerbo Härad tned 18 D r . K op p ifn t T u n n a n . Bärens K ro n o h e m m a n med^ Krono- ön fkall h an ock in k ö p t til Skotte enl. K on g l. Brefv. a f M almö d.

M aji .1 676. V. Committeetit B erd ttelft. Cfr. Grtta C c.

§.

.

C a m p u m , b) ubi fparfa invenies ma ximæ p r o f u n d i ­ tatis excavata a n t r a , propius introfpicere haud i nj u cu n­

d u m fortasfis erit. Aerofa ejus area olim & h o di e e x ­ c u l ta , una eademque fere dire£tione (Strykning) in l o n ­ g i t u d i n e m 5172 ulnarum pr ocedi t, ab utroque latere co- m i t a n t e venæque cupri liepislime fefe immifcente aere fer reo. C a m p o s duo c om p re h e n d i t m i n o r e s , q u o r u m alter Hans Urbansjons F a it, juxta villam Riddarbytta li­

tus , Jabanni Urbani & Familiæ Funckianœ, alter M yr- baks F a lte t, qua orient em huic c o n t e r m i n u s , Familiae B rnndtiana fuam praecipue debet culturam. Ille fuo c o m ­ p r e h e n d i t amplexu f odinas, nomi ne Scbili gamla gruf- vov notisfimas: nimirum Fais -g ru jv a n , a Simone Funck 1660 e r u t a m , brevi vero poft t e mpo re defertam : He- dengrufvan, quæ cum injuria t e m p o r u m diutisfime incul­

ta jacuisfet; cura Simonis Funck fordibus expurgatis a- quisque exhaultis, laboribus exerceri iterum coepit; quam autem ob causfam his denique cesfatum fuerit, nulla adeft notitia. Kantalsgrujvan mi ner am optimae indolis & ube- rem fertur fuppeditasfe, cum a faepius nomi nato Sintone Funck, infciis Superiori bus, quibus cura r er um metallica­

r u m p e r Patriam demandata eft, defereretur ob r u i n a m , illo vifccra ejus vifendi gratia in eam defce nd en te, fa- dtam; quar e 200 Thai. Monet. A r g en t, d. 10 N o v . 166 6 multatus eft; Soder g ru jva n , Fenningg* ufva n , d e qua­

rum effosliorie nihil habetur expl orati, nili abundantibus aquis & déficiente metallo, laborem hic esfe intermisfum.

M yrbaks Faltet ambitu fuo complectitur Cht g ru jv a n ,

B quæ

ft) Mnrckfcheideyn Björling har harôfver författar l’l a n - d j u p - o c h pro- f i l - C h a r t o r , bvnrp;* afven Gruf-öpningariie från åldie tider finnas a n ­ tecknade. V. Committtrades Berattelfe,

quae Tub initio a. 1696, o p e r e i n c e p t o , b on am prodidit ve«

n a m , cujus v er o minera in f errum & p y r i t e m p ' u r i m u m abierat a. 1727, quo ad altitudinem 48 o r g y ia r u m de- du£ta relinquebatur. M yrtaktsgrufvan 1741 i nc h o a t a m , m o x relidtam fuisfe conitar. Stora Odergrufvan, circa a.

1746 effosfa, hodie in ufu eff. Profunditatem fub tabu­

lato ^Laf van) habet 58 \ o r g y i a r u m , l ongi tudinem fun­

dus infimus 74 { , latitudinem vena metallifera 5 1. 6.

ulnarum. T r i b u s locis, q uo r um alter fiiper alterum ali­

quantulum d i l l a t , labor ien effodiendo i nf umitur , quod q u a r t z o , p y ri t i & f erro mi xt um haud raro fefe offert.

Måsbacks Schaktet, puteus, medium terme tenens inter Stora Odergrufvan & Stora Jaco b sg n vva n , eum in finem 1760 effodiebatur, ut & vaporibus fanitati officientibus facilius p u r g a r e n t u r , Si evedtioni æris una tantum foret apertura, iiiud effe&ui datum ell 1778, cum ad altitudi­

n e m 28 o r g y i a r u m introitus in has fodinas aper ir etur ; hujus ver o laboris quidquam adhuc fupereft, donec ca­

v e r n a fubtus perforat a ( underbrutna orten) attingi potue­

rit. Stora Jacobsgrufvan, quæ in f umma tellure a p er i e ­ bat ur 1731 hodie ad altitudinem 51 o r g y i a r u m demis*

f a , longit. 30 venæque lat. 7 1. 8 uln. Q uam longe r e ­ t r o refpiciant Rel at i on es, ab a. nim. 1759, metallum m e ­ lioris nu mq ua m fuisfe indolis, conflat, fed f emp er fer­

r o & p yr it i miflum fefe obtulisfe. M ellangrufvan, de cujus pr ima effosiione nihil c o m p e r t u m eft, decennio v e r o feptimo hujus leculi, déficiente mi ner a & a b u n ­ dantibus aquis, def er tam esfe, pr o v er o habetur. Luftholet inc ert o t e m p o r e in p r o fu n du m d e d u d a , ad p r o m o v e n ­ d u m m ot u m aëris r ec i pr o cu m in Oder & Mellangrufvan.

H a r u m igitur f odinar um q ui nq ue , altera alteri per fub- t err aneos meatus adeo annexae funr, ut, qualem fe habuerit v ena metallifera, talem fe confpicu^m ubique r eddat &

quid in p oflerum exfpe&andum fit, j a m d u d u m p o n a t an­

te

a n t e oculos. H aggrnfvan, in qua venæ periclitandae gra*

ria fodi cœptum eit a. 1746, huc usque conrinuatum ad al ti t udi nem 56 § o r g , longitud. 11. Labor in hanc ve­

n a m b o n a m & divitem fuo non caruit lucro, quamvis e j u s d e m , arque in ceteris, non fuerit amplitudinis ( Måk- tig h e t). N o t a n d u m imprimis eft, quod verius & occi­

d e n t e m & orient em aes celerrime deficiat, cum accre- fcens jure alias exfpe£taveris. Baftnasg^ufvorne^ quarum al t era K ettilgrufodn a. 1695 deredta, brevique deinceps t e m p o r e reh£la, laborem rurfus fuftinere ccepit 1771, u n d e v e r o iterum cesfarum haud multo po ft, déficiente o p e r æ p r e t i o , esfe comperimus. Altera Jorans Grufvun, etfosfa 1742 & 1754, cum 18 org. profunda esfet, reli- l i&a, ut pot e quæ ineptam mineram tulerit & multa a- b u n d a r i t aqua.

P r æ t e r eas, puteus juxta Kantalsgrufvan aliquot org.

1782 effosfus eft & cuniculus ( StoII) ex abrupto montis in linea horizontali ad Sôdergrufvan, ut perveftigaren- t u r , fî quæ ibi o b venerint .venæ metalliferae; urrobi- tjue v e r o frufira.

Multae infuper obviam oculis hæc loca luftrantibus fe offerunt aperruræ fodinarum exiguae, quas recenfere o p e r æ eo minus pretium fore putamus, quo partim ob- ficurior me mor ia carum canæ vetuftatis fe fubducit cali­

g i n e , parti m in lucris, quæ earum fuperfunt, nunquam politæ fuere. Parca metalli c opi a, quam exinde coilige- r e haud difficile erit hifce fodinis inesfe, limul cum longisfima, quæ tantum æris dedit, via, anfam mineræ v e na s , ut d i c u n t , paralellas indagandi præbuit, quas e- tjam fit lis fodinæ Gôtgrnfvan fpem non exi guam inve­

niendi fubminiftravit. P roinde cum Mellangrufvan &

Oftevgrufvan fosfa transverfa ( Tvårort

)

B 2 hu -

hujus f o di næ, a cet erar um in furnma tellure al iquantu­

l um declinantis via, causfa esfet vena divergens ( M ulm- gängens kaftntng). N i h i l e n i m cum neque hi c , neque locis fupra c om m e m o r a t i s , q u o d operae pretium esfer, r e ­ p e r t u m l u e r i t ; a fide haud alienum videtur , laborem paralellas inveftigando i n f u m e n d u m Temper Tore fruftra- ne um .

UTu pulveris pyr ii h o di e Tolum con fr ing un tu r m e ­ t a l la , omisTa l i gno ru m aduftione 1782, quibus a d m o t i s , fubditis facibus, p et ra aduri antea Tolita eft; quoniam parietes fodinarum n on minus ad ruinam inde fa£ti Tint p r o n i , qu am copia filvarum confumra. Extra£lioni æris {M alm ens uppfodring ) M a ch in æ ope equor um c o m m o t æ {H àftvinâar') ubique i nf er vi unt , excepta Ùflergrufva, quæ p l u r i m u m Tui æris Mach inæ Rudienianæ a. 1758 exftru-

£læ e v e h e n d u m tradit. A q u a r u m mol em e xhaur iunt tres Mach in æ hydraulicae (IV attu ko nfter,) q uarum p r i m a ufiii eft Masbdcks Scbaktet & Jacobsgrufvan, altera Öfter

& H a ggrufvan, tertia Jacobs & Haggrufvan,

§. III.

Officinæ, ubi metalla h odi e coquunt ur & r ec oq u un ­ t u r , calore liquefa£ta, fcoriisque omnibus exquifite p u r ­ g a t a , purisfimum conficiunt cupr um b ), ufirinas h ab ent

fer-

h ) Q u o d in Hiftoria methodi liquida hic faciendi metalla n o ta n ­ d u m e ft, fic refert Committéens B erattelfe. U t a f 1711 års G rufve Rela­

tion fer m n n , at Malmen blifvit uppfn tt rå , utan k a llro ftn in g ; men le­

d a n G ö tg ru f v a n o d e la d e s, och de ôfriga grufvorne i M yrbacks Fältet gifvit f tu n d o m någon b l å t m a l m , har m an återtogit k allro ftn in g en , och tr o d t fig derm ed ku n n a b o rtb rå n n a jårnet. M e n , fom fm åltnin gen här­

ig e n o m b le f mer och m er t r ö g , n a f a r , hvilka innehollit m ycken K o p ­ p a r , intagit Harden f å , ot hvarje S u h lu b r n k i låga u g n a r med otjänlig fta ttn in g aldrig varade utöfver 5 d y g n , hvarigenom en odrå gelig quan-

( f e t r m o n e vernaculo appellatas Suluhytta, IKàndroflbus, K oppar b y tta , G ar b ytt a . Stamp & Wafhtoàrk , quæ omrres villiam Ridåar bytta adjacent. Olim etiam in ufu fuere M im c k b y tta n , ad r ipam fluvii, qui lacu Ne dra c S k årf j bn defHuit, fita, & Hôgforjsbyttan in prædio ruftico b fr a Hôg- fors*fen> quæ ambæ nil nift paucas reliquias nunc tempe-

ris r e d d u n t confpicuas.

§. IV.

E x indicibus, qui exflantj patet, reditum ex hifee födlinis ab a. 1636 usque ad 1642 quotannis 150 — 200 p o m d o naut. cupri fuisfe* Cuinam vero, causfae tribuen- duim fit, quod poftea ad a. 1651, 55 pond. naut. nunquam e x c e s f e r i t , fæpius 8 -- 21 tantum fuerit, ad fidem pro- nuim e f t , anguftam r em Jabanm Urbani'inde domi fa£tam esfie. Ann is 1651 — 1668, posfesfiorrem r er u m metallica­

r u m tenente Familia Funekiann, 1008 pond. naut. prodiis- f e „ c o m p e r i m u s , quæ in fingulos annos æquis portioni­

b u s d i v i f a , 56 p e r annum conficiunt. Duodecim pro- xiimos abhi nc annos tacerlt indices. Dein v er o ab a. 1680 ad 1691 r e d i t u m , 10 , 20 & ad fummum 44 pond. naut.

qutolibet an no ded er un t f odinæ, donec aeri effodiendo in My\r backen & Bnfînœs o per am adhibuerit Familia Brand- to ru m , un d e fupra i o o pond. naut. quotannis protulerunt.

A b a. 1697 i n h o d i e r n u m tempus annuus reditus ad 1 4 0 — 2 0 0 , & q uo d excesferit, definiri pfoteft.

C Ab

tiré a f Kohl cö n fu m e ra d e s , och mycken Koppnr t i c k förlo rad; blefvo f ö r b ä ttrin g a r h ö g f l nöd v ån d ig e; tnen hvilka ej förr kunnat vidtagas ined f ö r d e l , innan Bergmåftar G yfltnbabl, fom år 1782 blef anm ndad om nå­

g o n tilfyn vid vårk et, hunnit ftålfa fina p5 fåkro rön grundade i gång.

Mailmen b le f nu genorn fmS F o kning mer an förut fkild ifrån Gråberg, fS a t , d§ Blötmalmen kallroftades, fick Hårdmalmen fattas rå på ugnen.

S u lu - u g n a m e , fom förut voro låga, ombygdes til H ög u g n ar, (fällningen

•ndvadet, och fedan genom ordentcliga Sma'ltnings-Journaler de rjanlU

A b initio hujus Seculi ad a. 1742 omn i ve&igali i mmun es hæ fodinæ fuerunt. Pofthinc vicefimum q u o d - vis p o n d o naut. aeris publico p e n d e n d u m f e m p e r fuit aerario, p r o : quibus Sacra Regi a Majeftas posfeslionem filvæ c om mu ni s (Allmannings Skog) limitibus* ubi paroe­

ciaz Skinfkatteberg) Ramsbyttan & M erb â rke c o n j u n g u n t u r , confinis, ar eamque 450 0 j ug er or un i ( Tunneland) con ti ­ nent is, posfesforibns rer. m e t a l l in p er pe t uum indulfit.

Pauca jam allata> fi aequi bonique feceris B.. L. ; ple­

n i o r a , quae f u p e r f u n t , melioribus ita ferentibus fatis, miti lenique T u æ cenfuræ olim fubmittere juvabit.

galle Befkicknîngar. blifvit u tr ö n te ,, famt Smâltarnes omtanka m u n tra d ge­

n o m Beting, gru ndade, på K o p p a rv in f t, har folgden varit d e n , at då 1 7 8 0 X Skeppund K o p p a r fo rdrat. 35 £ Lall K o h l, famt 4 7 Skep p n n d M a l m ; har man Sr 1784 dårtil ej behoft mera an ao JL [ J f t K o h l o c h 3 6 "

Skeppund M a l m , famt 1 7 8 ? icke fylleft 18 Läder K o h l , 3 4 I. Skeppund M alm . Sulu-Bruket varar n u ofta til och med uti 7 0 d y g n .