DISSERTATIO SYMBOIJCO- DOGMATiCA

■ '

// :·

D. D.

DISSERTATIO SYMBOIJCO- DOGMATiCA

DOCTR1NAM ECCLESIJ3 LUTHERANS ET REFORMATJi

DE PR/E DESTINATION Ε DiVERSAM TRAGTANS.

CUJUS PARTEJI PRI Μ AM

CONS. MAX. VEN. FACULT. TIIEOL. U.PSAL.

PBiSSISE

CHllfSTIANO ER. FAHLCRANTZ

Pir.

DOCTORE

TJIEOE. ROGM.

MOll. PROFESSORE REG.

PRO LI CENTIA TURA THEOLOGICA

P. P.

Μ A G. ANDREAS ERICUS Ν ORRE C K

TIIEOI.. DOGM.

DOCENS.

IN AUDI T. GUSTAV. DIE XII DEC. MDCCCX Χ Χ V II I.

H. A. ET Ρ. M. S.

U Ρ S A L I /E

EXCUDEBANT REGI/E ACADEM1A5 TYPOGBAPHI.

JOHANNI ALBERTO RUTSCH

EPISCOPO SCARENSI ETC.

Y1RÖ PIO ET DOCTO,

quem mihi Doctorem, Fauiorem et Amicum pnedestinavit Deus,

•immortalia, per hos qnattuor annos mihi priestita, beneficia

recordans

epusculum mcuai tletlicavi

a. e. nürseck.

DISSERTAT10 SYMßOLICO-DOGMATICA

DOCTRINAM ECCLESLE LUTHERAN iE ET REFORMATJS DEHCEDESTINATIONE DIVERSAM TRACTANS.

■

08088·

Ή βα&ος πλούτου χα* σοφίας χα* γνωσβως &tov!

Rom. XI: 33.

PROOEMIUM.

.Disputatio ^{tua de} prsedestinatione incipiat a vulneribus

Jesu Christi", olim suasit Stautitjus Luthero _; quod di¬

ctum vere pinm quum ad omnes, qui prsedestinationis doctri-

na<n sibi sumant tractandam, pertineat, mihi _quoque, de ma¬

teria illa ni έ<111 an ti, traditum censere juvat. Est enim dogma illud de seterna Dei praedestinatione tantae profiin-

ditatis, tantamque habet virn hornines frangendi ^et quasi

ad nihilum redigendi, aut vicissim contra Deum exaspe-

randi, ut nisi Jesum Christum, generis humani _caput re-

stituens et salvans, eundemque Deum Patrem perfecte

manifestantem, in oculis et mente dtfixum habeamus, in

errores inultifarios, securitatem vel desperationen! vel blasphemiam incidamus, necesse sit. Sin aulem ad Ejus

sedearnus pedes, et toti pendeamus ex illo, in quo solo

nos a Deo dilecti sumus, tunc locus ille de praedestina-

tione Dei non solum motus cordis inter spem et metum,

inter odium et amorem horrendum in modum fluctuantis

tranquillat et sedat, sed intellectum quoque, prsecipitio

iuimenso obstupescentem, serenat atque illuminat. "O ^ve- rse/' inquit Berniiardüs, ''quietis locus, in quo Deus non

quasi turbatus ira, nec velut distentus cura prospicitur,

scd probatur voluntas ejus in eo bona et beneplacens ^et perfecta. Visio isla non terret, sed mulcet : inquietam

curiositatem ^non excitat, sed sedat: nec iatigat scnsus, sed tranquillat. Hic vere quiescitur. Tranquillus Derw tranquillat omnia, et quietum aspicere quiescere est.5'

Quum vero non sine periculo hsec de praedestinatione

doctrina tractetur, et praeterea tantis prematur difficultati -

bus, ut oranes hominis conatus nodos illos solvendi irri- tos reddere videatur, qusestio facile oritur, ^quem ad fi-

nem operam perdamus Dei mysteria investigantes, quum

tutius sit omnem de hac materia disputationem in medio

relinquere ^et claris Scripturae Sacrx effatis acquiescere.

Tibi hane quaestionem proponenti hoc modo respondemss.

Verum esse yidetur, doctrinam de prasdestinatione Dei in-

ter illas esse eensendam, qnas sibi explicandäs sero sumit

humana mens. Processus quosdam in experientia et me- ditatione Iiomo procul dubio habet, priusquam ad hanc do¬

ctrinam fertur. Tu igilur, si nullam neoessitatem internam

vel ext er η gm bujus rei inquirendee sentis, acquiescas, quaeso, yerbo divino. Veritatem babes, si verbum divinum habes.

Si autem tibi, intra te dissidenti, ipsum verbum divinum, quod variis tuis rationibus occurrere vult, a se ipso dissi-

dere videtur i ita ut voluntas Dei, anlea unica, nunc tibi duplex evadat: quid facies ? Jesus tibi ipse respondet: "Si

in yerbo meo maneas, diseipulus ^mein vere es, et verita¬

tem cognosces, ^et veritas te liberum faciet." (Job. 8: 3i,

02). Discipulos neque brutos neque seryos amat Salvator,

sed intelligentes sed liberos. At vero conditionem Sc vi-

am sapientiie et 1 ibertatis consequendse, sicut nonnulli fe-

cerunt, ne tu despicias: yerbo scilicet divino manere ad-

dictum. Duplicitatem igitur istam non in hoc, sed in te

ipso queeras, et patiaris te a Spiritu Dei penetrari, Uttum pericliteris orando, meditando, experiundo Spiritum Dei

penetrare. — Finis autem, cur priedestinationis doctrinam

inve-sfigemus, et quem tu interrogasti, duplex mihi vide-

tur. Unus scilicet consolatorius est, qui eo valet, ut spes salutis nostrse certior reddatur, quippe quam Dei vo- luntate nee nostris ineritis fultam ostendit praedestinatio

Dei. Alter vero apologetiens vel polernieus potest vocari,

et eo spectat, ut redarguantur ^et ii, qui, neglecta gratia Dei, salutem slbi debitam exposcant, et illi, qui defen- dant, Deum reddere hominem salvum extra quoque homi¬

nis voluntatem, Quorum autem errorum fons _quum in

corde huinano pleruinque Iateat ^— cor 'enim humanuni.,

ut veteres dixerunt, pessimus haeretieus est ^— scateatque dubitationibus et anxietate, facile patet, finem illiim, qui duplex videbatur, re vera unum eundernqne esse. Quem

finem si primum te, postea alios monendo attingere eui^

taris, te minime incassum esse laboraturum, spero atque confido.

Mihi autem, de prsedestinatione divina in Eeclesiis Pro¬

testantibus diverse intellecta disputaturo, haud ineptum vi¬

sum est in hoc Prooemio, quod specimen pro Gradu,

quem dicunt, Theologico edidi, meani sententiam de illa

doctrina, vel quomodo mea facta sit, praemittere. Conce- das igitur, B. L.! ut tecum libere colloqui mihi videar.

Et si tu, colloquio finito, male contentus abibis, liceat

mihi jam antea te his Aügustini verbis monere: "Tu homo

exspectas a me responsum: et ego sum homo.'5 Itaque

ambo audiamus dicentem: ''Venite ad ^me ornnes et discite

a me" (Matth. 11: 28, 29). Sin vero corde tranquillatö

alter alterarn relinquamus» Ei adliasreamus devincti, qui

ventibus et fluctibus ita imperet, ut ei obsequantur." ^—

Diffieultates, quibus abundat doctrina illa de praedesti-

natione, omnes fere conelud-untur in hac quaestione, quo-

in odo libertas Dei hominis arbitrio conciliari possit. Utra-

que harum notionum, tum libertas Dc i, tum hominis ar-

bitrjum, in intima conscientia nostra fundata est, ita ut

ex illa mutra possit evelli. Libertatem Dei ^nemo iacile negat; ex Deo enim se quisque tali inodo pendentem sen¬

tit, ut ipse Deo terminos seribere omnino non possit. Sed de

hominis arbitrio dissentiunt. Quod tarnen apud omnes sese exserit tamquam reatus, Conscientiain nimirum malam

numquam sedare pote» hujusmodi cogitationibus t non po—

tui non peccatum illud committere. Irnmo, etsi postules,

naturam luarn ita sese habere, ut malum necessarium sit,

tarnen non potes, quin te habitus illius accuses.

At

yero his dictis tantummodo homini vindicatum volui arbi- trium. Vereor autem, ne nimis promtum tibi sit illud homini conéedere, ita ut libtro, qiiod dicis, arbitrio nimi-

um tribuas. Sed de hoc errore infra nobis _est disseren-

dum. Quaestio nostra principalis nondum soluta est; im-

rao difficilior reddita videtur ejus solutio. Si enim ^neq.ue

Dei libertatem _neque hominis arl)itrium esse nisi speciem

diceremns, nodus saltem desectus posset censeri. Ut au- tem res sese nunc habet, iterum quseris, quomodo liber-

tas Dei hominis arbitrio conciliari possit, Respondeo: sicut

in vita cordi nostro per Anicrem, sie eliam in scientia

intellectui nostro per notionem Amorir,

A scientia ineipiamus intellectui nostro pro virili parte

satisfacturi. Quod igitur ad notionem arnoris attinet,

amorem dividimus in aeeipientem et reddenteni. Illum con-

templantes facile invenimus, ei inesse desiderium alicujus

rei, quam non habemus, et simul fiduciam, in alium quen- dam positam, hu jus rei aeeipiendae. Omni autem desiderio

inest inopia qliaedam atque egestas; et quum de hominis

ad Deum ratione quaeritur, egestas illa non solum est ma- lum negativum, non solum inopia, quae implealur opor¬

tet, sed etiam malum positivum , a quo liberari desidera-

mus. Hoc malum positivum peceatum est. "Peccatum"

autem, ut bene dixit Hutterus Redivivus, "violaiio est amoris diviniet duplex in se concludit malum: odium

contra Deum seu dominium peccati, et sensum irae divinae

seu reatum culpa? et poenae. Haec autem mala jam in hac

vita danmationem cöntinent, gravida quasi semine ocler-

11 se infelicitatis. Amor igitur, quem diximus, accipienS ab utroque liberari desiderat. — At ve ro amor accipiens non tantum ab bis malis liberari desiderat,' sed coiiiidit etiam accipere bona Iiis malis contraria: gratiam loqnor Dei et

aniorem erga Deiirn. Hcec autem bona jatn in hac vita

felicitas sunt et in se includunt principium aeternee salulis.

—

Quum igitur homo violationem amoris divini, b. e.

peccatum agnoscit unicum esse malum, ita til ab illo li¬

berari -desideret, et simul Deo in Christo coniidit, se bona

malo ilU opposita, b. e. gratiam Dei et arnorem erga Deum esse accepturum: tunc janijam vivificatus est in

corde hominis illius _amor, qui nunc etiam äccipit et niali

liberationem et participationem boni. Bonum autem i lind accipitur per fiduciam, quae hoc momento, promissis ac-

quiescens diyinis, traducit, canalis instar, gratiam Dei in

Christo datain, peccatum remittentem, et _germen mutui

erga Deum amoris in penetralia hominis. Nunc germinat,

nunc in diem majus evadit tenerum illud amoris divini

germen, amor hominis erga Deum, quem arnorem dixi¬

mus reddentem. Noster enim erga Deum amor nihil aliud

est, nisi Dei _erga nos amor, aninris nostris infusus (Rom,

5: 5), qui ad originem suam iterum iterumque tendit, et

nos impellit, ut nosmetipsos totos Deo quasi reddamus.

Ille amor est peccato perfecte contrarius, et ad lnific

amorem, tamquam unicum bonum et aeternam salutem,

Deus nos oinnes in Christo praedestinavit.

Hoc vero dictum, peocatura, complectens scilicet Sc odi-

um contra Deum Sc sensum iras divinae, aeternam esse

damnationem; ^{amorem autcm} erga Deum, continentem

nimirum et vitam amoris divini in nobis et vitam nostram an amore divino, aeternam esse salutem (Cfr. Joh, 5: 56.

17: 5. 1 Job. 4: 8); hoc dictum dignuni forsitan est, quod

examinetur. Reddit enim, me quidem judice, clavem plures difficultates, in Anthropologia et Soterologia occur- rentes, soluturam. Quod ^autern explicare hujus loci non est. Unum vel alterum solummodo addimus, omnem er- rorem prohibituri. Quum diximus, peccatuili esse aeter-

liam damnationem, amorem vero erga Deum aeternam sa¬

lutem; ^non id postulamus de peccato aut amore jain in liac

Tita patefacto. Peccatum autem jam in hac vita in se in-

clusum habere semen quasi «etern» damnationis, amorem vero erga Deum principium aeternae salutis

contendimus.

,

Neque negamus, nec aeternam damnationem in aliis quo- que incommodis.» nec aeternam salutem in aliis quoque commodis consistere posse^ sed hoc defendimus, sensum

gratiae Dei et amorem erga Deum radicem &. quasi me-

dullam esse aeternae salutis, quibus solis omnia alia bona

vere sunt bona; odium vero contra Deum 8c sensura irae

divirrae radicem 8c quasi medullam esse aeternae damnatio-

nis, quibus solis omnia, alia mala vere sunt -mala. —-

Sed redeamus ad p^opositum nostrum, et quin in illo

negotio iuerint hominis arbitrii partes, nunc investige-

mus. Yidimus igitur, homiuem lion sua natura habere

bonum, quod desiderat: a Deo enim exspectat et libera-

tionem mali, quod habet, -&L parttcipa tion ein boni, quod

nori habet. Ne desiderium quidern rnahim hoc tffugi-

endi et bomrm hoc accipiendi ^ex suis viribus habet liomo.

Sua quidem natura adduci-tur hoino, ut malum fugiat,

bonum vero expetat: sed peccaium esse malum et amo-

rern erga Deum esse bonum, ron ex propriis viribus agno -

seit homo. Quin postqiiain liomo inteliexent , peecatnm

rinicnm e"sse malum et Deum unicuru esse bonum, ta¬

rnen uoη ex se adducitur, ut pecoatum fugiat et Deum aiB-

plectatur; immo multis hominibus cognitio illa caussa fit

in peccato progrediendi: ad vetitum enim Semper ex no-

stra natura nilimur, et Deum vetantem Semper aversamur.

Itaqne desiderium effugiendi peccatum et amplectendi Deum

a Di q ipiiQ eificiatur» necesse est. In spirilualibus igitur,

de quibus solummodo lue quseritur, arbitriiun hominis,

srbi relictum, servmn est malo, liberum a utom a bowo

(Jo-h- 8: 34. Horn. 6: so). Sed licet omnia ^et bcvnini i-

psum et desiderium boni efficiat Deus, tarnen non extra

hominis voluntatem sed in voluntate hominis efficiantur,

necesse est. Arbitrium igitur hactenus invenimus ab una

parte esse facultatem hominis, qua re vera Deo resistit,

ab altera vero possibilitatem Dei opera in se excipiendi.

—

Quum autem homo regenitus fuerit, hoc est, quum homo gratiam Dei, antea extrinsecus agentem, nunc intrin-

secus agentem acceperit: ratio arbitrii ejus alia erit.

Nunc enim arbitrium hominis liberatum 8c Deo reli- ctum, ab una parte facultas est, qua Dei opera in se re vera patitur homo; quum autem radix peccati adhuc

in homine viva sit, ab altera parte possibilitas est Deo resistendi. Eo autem tendit arbitrium hominis rege-

niti, ut servum fiat Deo et liberum a maloj hoc est, tendit _eo, ut vera evadat libertas. Liberias enim est in¬

terna necessitas, ex amore fluens, Dei voluntatem perfi-

ciendi. Quum igitur amor Dei ita comprehenderit homi-

nem, ut non possit non perficere Dei voluntatem, h. e.

non possit non Deum amare, tum demum vere liber ho¬

mo est. Itaque Dei libertas libertatem hominis non tol- lit sed stabilit.

Et hoc quidem facile omnes concedant, Deum? qui

unus bonus est, omne quodcunque bonum in hominibus

efiicere. Deus enim nequaquam homines viribus adorna-

vit, ^et deinde illos sibi ipsis reliquit; sed ipse est fons et

origo, auctor Sc effector omnium oranino bonorum, quae

cogitantur et efficiuntur. Quaeritur autem, quomodo notio amoris conferat ad solrendas eas praedestinationis diflicul-

tates, quae inde oriuntur, quod homines nonnulli in malo permaneant. Venia tua, B. L.! hoc ostendendi pericu-

lum faciamus. Vidimus scintillam amoris divini in corde iilius hominis jam esse expergefactam, _{qui peccatum uni-}

cura esse malum ita agnoscat, ut ab illo malo liberari de«

siüeret, et bonum huic malo conlrarium fiducialiter ex-

petat. Scintillam hanc in uniuscujusque hominis cor Deus injicere vult: sancti enim amoris natura est, ut omnibus 8i singulis, quibus vitam ex se dedit, vitam _quoque in ^se

communicet. Ordinavit igitur Deus in Christo omnia ad hunc finem necessaria media', et extrinsecus _per gratiam

suam agitat et preparat mentern hominis, ut in corde illius scintillam illam accendat. Persuadet igitur Deus homini,

salutem quandara desideranti, nullam nisi in amore divino

esse salutem; et, quum homo, quam vis huic rei ^cum do¬

lore quodam assentiat, Déo tarnen diffidit, scintillam fidu-

ciae h. e. amoris, quem diximus accipientem, in corde ejus

incendere studet. Quum autem omnis amor ita sit com-

paratus, ut coactus nullus sit amor, homo scintillulam il¬

lam exetinguere potest. — Dicis forsitan: ergo, Dei vo-

luntati resistens, libertati Ejus terrninos scribere queo. At

vero eodem jure, quo Paulus illis respondit, qui gratiam

divinam sibi propter mer i ta- sua debitam postularunt, tibi

quoque respondetur: "Tu, quis es,, ohomo , qui cum Deo

disceptes!" Tu libertati divinae fin ^es praescribere omnino

nequis.. Liter tas- in eo consistit, quod necessitate inter¬

na, essentiae agentis congrua, aga-tur. Interna necessitate,

ex sua essentia profluente , h. ^e. summa· libei tate Deus ipse

salu t em hominis in amore erga Se posuit, et ordinem il-

lum, amorem scilicet nemiui posse obtrudi, constituit,

Deus benevolus omnibus hominibus salutem illam lar gir i

vult; aliam vero salutem, quia nulla alia est, dare non

Viil ti si velie t, malevolus esset. Salutem vero illam ne-

mini impertiri ρotest, nisi illi, qui eam admittat: si posset,

ordinem suum aboleret. Tantum ig i tur. a-best, ut tu repu—

gnando libertatem Dei tollas, ut illam reddas manifestarn.

Si enim tu repugnando- Déum adducere posses^.. ut se ipsuin abnegaret vel ordinem, quem ipse scripsit, ruutaret;

tum demum libertatem ejus convelleres, Itaque sicut li-

hrertaå Dei non tollit hominis a malo liberatum arbitrium,

sed vore liberum effieitj sie eiiam homims arbitrium a

b un o liberum &. malo servil ni non iollit libertatem Dei,

sed sno modo manifestat et illustrat. —

Hoc modo conati sumus libertatem Dei hominis arbi-

trio conciliare et nobismet ipsis demonstråre, praedestina-

tionem Dei, ut actum libertatis divinae, hominis arbi-

triuuv minime tollere, nec hominis arbitrium Dei prsede-

stinationem mutare. Vidirnus autem praedestinationem

divinam, ex benevolentia Dei iluentem, esse fundatam

in Christo et ordinalem per gratia in Dei applicatricem.

Qua ten us igilur universalis sit benevolentia^ Dei, ineri-

turn- Christi Sc. gratia applicatrix, deinde vero, quo

modo efficax sit gratia Dei, nostra nobis nunc est senten-

tia explicanda. Si AUpiTio igitur audientes dicto, e merito

Christi initiurn. faciamus. Per ineritum Christi intelligi-

mus omnia, quae Christus usque ad mortem voluntati di¬

vinae obediens fecit ά passus est, ut genus humanuni et singulos hominefr liberaret atque restaurareti Peccatum

vero, a quo liberandi sunt homines, duplexes!: unüm na¬

tur® humanse adhaerens omnibus commune, alterum sin,-

gulis hominibus proprium e natura corrupta emanans.

lliud primutn* peccatum est', in se conclüdens omnia o-

ninino mala, quas ex eo quasi ex ovo vel semine proveni-

unt. Hodie bumanae naturae innatum, vinculum est, quo-

omnes peccato quasi öbstrieti tenemur. Christus aütem,

quippe qui humanam naturain induerit et hac natura

indulus Dei voluntati _usque ad mortem obediverit, ^re¬

sta ura vi t humanam naturam, ifca quidem ut humanam

waturam Deo reconeiliatam in se ostenderef atque

omnia praestarét, quae erant pracstanda, ut possibilis sit recon.

ciliatio singulorum hominum ^cum Deo. Sed non solum Iicec omnia, qu® extra hominem peccatorem perficienda erant,

perfecit, sed etiam vinculum inter Deum et hominem ita reli- gavit, ut omnes omnino liomines sibi obstrictos teneat et ad se traliat. Igitur sicut omnes ab Adamo mala hereditaria habemus, sie Christus bona _quoque hereditaria nobis omni- bus acquisivit. Ilaque concludimus, meritum Christi ^o-

rnnibus asque commune esse ae peccatum (Rom. 5: i8, 19).

At vero beneyolentu Dei, qusé reconciliationein per meritum Christi decrevit, asque late pateat, necesse est, ac

ipsum meritum Christi, h. e. universalis sit Quod enim

nisi concederes, existimandus nobis esset Christus plura,

quam Deus decreverit, perfecisse et contra voluntatem Dei humanam naturam omnibus restaurasse.

Porro sequi-

tur ex eo, quod universalis sit benevolentia Dei, gratiam

quoque applicatricem universalem esse: nam benevolus _ergg

omnes non esset Deus, nisi, quam decrevit, per meritum

Christi reconciliationem omnibus etiam adplicaret.

Quae quum ita sint, ultro se nobis offert quaestio illa^

quo modo tandem efficax sit gratia Dei applicatiix. Re-

sistibilis sit, nec ne, quaeritur. Principium nostrum se-

quentes respondemus: gratia Dei hominem ad omnia

cogere potest, non vero ut Deum amet. In quo vis igitur

momento, ubi gratia divina excitet fiduciam, quae amorem

jamjam, ut vidimus, continet, resislibilis fit. Hoc vero dictum ad singulos actus gratiae, regenerationem anleee- dentes, non commöde adplicatur, ita ut dicamus, hos

actus pertinere ad gratiam irresistibilem. Illi enim actus

gratiae divir.ae etiam post regenerationem continuantur, sed

tum aliter quidem comparati et temperati. Aiia ^{ex. gr,}

est ratio poenitentise regeniti, alia irregeniti hominis,

Divisionem igilur actuum gratiae, nostro proposito minus aptam, heic relthquimus, et divisionem gratiae ipsius te-

nemus. Quum ^vero gratia Dei, quae in se una quidem

est et eadem, pro diverso modo, quo homines moveat, va- rie dividitur, illara divisionem

quam Quenstebt & Hol-

eaziüs adferunt, nostro nimirum incepto commodissimam,

prae ceteris eligimus. Auetores illi gratiam dividunt in ar- suttnUm, "quae extrinsecus circa hominem regenerandum agit" et inhabitantem, "quae ipsum hominis cor ingreditur, illudque spiritualiter immutando inhabitat". Illam igitur

seu gratiam assistentem quodammodo irresistibilem esse,

nos equidem concedere volumus, quatenus scilicet opera- tiones hujus gratiae prorsus evitare horno non potest.

Nullus, inquam, cui adhibita fuerint media salutis, est

homo, qui sese ad regnum divinum tractum neque sense-

—

iß

rit neque sensurus sit (Joh. 12: .>2); nnllus., qui nolitiam

quandam do.etri.H0e divinse ^neque habuerit neque habitwws

»it, immo nullus, qui quodaminodo doc t i-inse divinee ne¬

que assensus jam neque assensurus sit (Jac. 2: lp).

Fatenus autem omncs actus gratias assistentis ad fiduciam

et amorem tamquam finem suum tendurit, ut, bis efleclis,

ipsi noyam rationem induarit., et eatenus igitur gratia as-

sistens intendit, ut fiducia in homine excitetur, quatenus

resistibilis est, h. e. efiectum illum bo ra o i mp ed i re po test,

Nani in momento regenerationis, quuui araor, qui Deo

in Christo confidit, est excitandus, resistibilis, fit gratia

divina, Quare autem? Quia talis est indoles amoris, ut

nemiui obtrudatur. Nullum praeter hoc ^responsum tibi

liabeo: variis autem modis hoc ^unum & idera responsum variari potest. Forsitan acceptius tibi erit hoc modo propo-

situm. Supra locuti sumits de rederntione -objectiva seu illa, quam extra te proestitit Salvador generis huniani. Re-

demtionem autem subjectivam h. e. % quse in te fiat ne-

cesse. est, ut salvus evadas, nunc tibi meditandam surnas.

Forsitan meditalione tua eo pervenies, ut tibi persuacleas,

redemtionem subjectivam -esse in te repetitioner» redemiio■-

nis objectivae, salvo damen illo earum discrimine, quod

fluit ex diverso statu et conditione hominis sal vand i et

Christi Salvatoris. Pono autem a te agnilum esse, red em-

iionem objectivam seu satisfaetionem Christi nulluni ^esse habituram prel-ium, nisi voluntaria fnisset, immo ne cogi-

tari quidem posse, nisi eam voluntariam cogiternus: eodem

modo redemtio subjéctiya quoque seu salus nostra volun-

taria sit, necesse est.

Atqui restat inexplicabile quid.

Restat: ne autem id mireris. Est enim profecto Dei er- ga nos amor summum, quo majus vix eogitari potest,

mysterium 5 et orlus atque progressus vitae Christi in no-

bis, regeneralio et sanctificatio nostra, vere sunt, ut dixit Eutiierus, "die rechten hohen Mirakel". ^— Gratia au¬

tem inhabitans resistibilis est, h. e. turbare et expellere

eatn possumus tarn diu, donec ipsa expulerit seu eradica-

verit principium mal ^um, quod, quam vis domitum, cor ta¬

rnen hominis reganiti quoque inhajbitat. Amissibilis igitur

est, seu excuti potest gratia inhabitans: gratiam vero su-

airi assistentem in hac saltem vita Deus peccatori vel

maximo numquam prorsus detrahet. Quamvis autem gra¬

tia inhabitans resistibilis et amissibilis sit, sua tarnen na¬

tura eo tendit, ut irresistibilis et non amissibilis sit, h.

e. ut neeessitat.e interna, _quas amori propria ^est, in ho¬

rnine operetur, qui a mal ^o perfecle liberatus illam excu- tere neque vi.lt neque potest (1 Job. 5: 9).

Resfat, ut cordi nostro satisfacturi ostendamus, quo-

niodo Amor liberfatem Dei hominis arbitrio in vita con-

cilief: quae auteni concilialio tu um aeque ac tnetim speci-

inen sit, B. L.! Soüicet _qutiru amor Dei nostram i ta itn-

pléverit mentem, üt ml, nlsi Dei voluntatem, velirnus ^et ipsi, tum dem um nos liberos sentienius. Sicut ordo totius mundi non potest nori voluntati divinae obtemperare, sie nos quoque, ab omni malo liberal], voluntati divinge non po- terimus non obedire. Sed ter quaterque felices nos pr«»

illo! Ordo enim ille externa evolvitur necessitate, nos vero necessitale interna, ^arnorem loquor, in seeeula s;»cu- lorum erimus fereudi. Tum Iaudibus summis prsedestina -

tionem prsedicabimiis Dei, qui nostram in Christo ab

aeterno ordinaverit salutem eamque in nobis periieere decreverit; et gratiae Dei _aoeeptam, non nostro merito debitam illam referemus.. Quum autem adhuc in discri- lnine versantes uhristum non tam aniamus, quam ab il!o

sunaus amati, proprio valedicamus _{arbitrio, ufc} servi Chri¬

sto simus et intelligere discamus verbum ejus, qui di-

xit: "qui vitam ^suam mea caussa perdiderit, inveoiet illam'-

(Matth. io: 5g).