VESTIGIA poEseos

(1)

D. D.

DISSERTATiÖ

GRADUAUS

INDICANS. ^.

VESTIGIA

poEseos homericjE

et

HESIODE JE

IN

ORACULIS SIBYLLINIS.

Quam^>

Confent. AmpiiQ. Facult. Philof,

In Rcgi.i Aatdcmia Upfaliciift, PRA ESID£

Mag. JOHANNE

FLODERO.

Grase. _Ling rROF. Reg. Ord.

Publice Exuminandam Jiflit

Stipeud. Viclorininnus

Ericus Venerbom

F-Gothus.

In Audit. Carol Maj. Die XIV. Mart.

Anni MDCCLXX.

UPSALIAE.

Apud Johann. Edman, Reg. Acad. Typogh.

(2)

VIRO MAXIME REFERENDO

S. S. THEOLOGLE DOCTORI

Dom. CAROLO NORING

PÄST. et PRALP. ECCLES SVEC t OND.

QRA FISSI MO

FAUTORI MAXIiYlO.

Opnfculwn ^hocce, quantumvis indignum,

quod

faventißimis b enignit

at

is Tn<£ auris excipiatur,

tam*

quam

tejjeratn devote gratijfimaque

mentis,

ob

lau»

tiora accepta

beneficia,

adjunkts calidißimis _preci-

lus pro

felici

^rerum ^tuarum

diutijjime

perennatu-

ro

fuccejju, dicaturn voluit, debuit

MAXIME REFERENDI ATQUE CELEBERR1MI

NOMINIS TU1

Coltor oljfervaiitffllimis

F.RICUS VÉNERBOM.

(3)

a«in veterum monimentis Auclorum memo¬

ria prodita funt de Sibyliis, adeo

funt

per-

plexa & linuofis erroribus plena, ut, 11 ea digerere volueris,

fateri

cogaris

alia tibi

o-

pus efle Sibylla, quae viam monftret, quam

fine

pro-

lapfionis periculo fequaris. Si enim

primo omnium

qüxfieris ^, una ne an plures hoc

nomine fuerint cele¬

bres femin«, obfervabis fcriptores in

diverfas

tendere

partes, ut quid in ift3 varietate &

diflenfione fequen-

dum fit, ambiguumefle videatur. PAUSANIAS ^7)

di¬

ele_, Lfipihm

quandam

^, Neptuni

filiam, primam mulie-

rum vaticinatam fuifle , ab Afris dibarn Sibyllam ; illa

recentiorem fuifle Heröphilem, itidem Sibyll« nomine fignatam, Trojano hello antiquiorem, qua? quum mul-

tis aliis in locis degerit, tum vero maxime

Delphis,

neque tarnen diverfam efle a nobiliflima illa Erythr«a

A 2 Sibyl-

ä) Pboc, pag. 631.

(4)

®

)

4

(

©

Sibylla, cui dicatum in Cotyco monte nntrum Erythran

etiam recentiori tempore oflenderint: poft iliam flo-

ruifle Cumanam Sibyllam proprio nomine dibarn De¬

mo: & plures ^practerea diverfo _tempore exftitifle eodem

cognomento illuftres fatidicas muiieres. VARRO ad de-

cem tuiile ait, temporum intervallis disjunclas, femi¬

nas, qua? id nominis habuerint: cujus, du^um fecutus ERASMUS SCHMiprUS b) de natali iUarum loco &

retate particulatim dilTerit. At fi alios confulueris non

minoris auRoritatis fcriptores, in aliam faciie deduceras fententiam. PLATO certe ita ubique de Sibylla Joqui-

tur, quafi ^nomen hoc uni proprium fuiflet, 'solv

iri,

inquit ^, c ) Aéyooyev ElßvÄKccv 're ^v&\ oIååhs, caci yctvrr/ri

%(?CöfAsvci evSta 7:oÅÅci åq 7roÅAcis 7vgsÅeycv hs ro yeKKcv og-

«9voos* Et alio loco d): éircois ^ccv §v ycl rivet eno:\vylctv ^e-

yyi Bctvus re v&j l.lßvKKct o yjye^oincs hy(pl'Avros, Ut

in priori loco diftinguit

éc

feparat Sibyllam a ceteris vatibus, ita in pofteriori tres nomine! vätes fingulares ^,

duos viros, Bacidem & Amphilytum, & feminam unam

Sibyllam. Qiiin etiam Plutarchus

diflingvit f)

Sibyllam

& ab Ariftonice & ceteris vatibus, quo-d faRurus non

fuiflet, fi cum pluribus id commune fuifle nomen cre-

didi ilet: ri de _} inquit, canoKemei ru Aéyevres egarMijv ^yo-

ytjv yeyoveveti £ct7r(pct, yoivrinrjv ycyrtv yeyoveveti Z//3uAAocv Kcff

ÅgiSGvly.tiv

^ygq ^oaoi het y ergav eSeyfcevooiv. Quo accedit ?

quod alias /), ut Sapphus carmina contendi cum Ana- creontis poflunt, ita dicit ret XißvAXy? Xcyicc reis Beoy.l- los

etvrigrctgcc$ctÅ?\e<Bcci.

^Ut ^vero ^heic Sibylla & Bacis conjunguntur, ita de hoc vatum pari Joquitur CHRY-

SOSTOMUS in duali numero: rctZrot, inquit q# 2//3uA-

Aav

b) Orat. I. de Sibyllis. c) dial qui infcribitur Pbrt-

drus. d) in Theag. ^e) de Pytbiis. f) in libro3 qui infcribi¬

tur yvvctiKoZv ocgercci,

(5)

( is

%a,v tvgqcrere fjte&wsvojxEVtiv vfxty Haj 3c.ziv' hirs^

clyuboo

fjtchéyoo ){cij fxccvTis sysve&w. Neque minor de tempore, quod Sibylla: dicam an Sibyllarum vaticiniis

illuftratum

fuerit-, eft Auclorum difTenfus, Si plnrcs feerint, ^an- tiquiflimam merico illam dixeris, cujus oracula ad no- (tram transmida cEtatem omnium manibus _teruntur, fi ipGus teffimonio de fe niti fas fuerit$ dicit enim ipfa fe

Noachi fuifle nurum & cum illo area vectam univerfa- li gentis humanas clndi fuperruille g). Sed non ego credulus illi. At fides tarnen illi eft apud ER. SCHMI-

DIUM b) eo credulitatis progreflum, ^ut quidquid in

hifce carminibus contineatur, id ii bi perfvadeat a vete¬

te Sibylla Erythrcea profectum qile, non fine provida Sapientiflimi Numinis cura ^, inter tot rerum & tempo-

rum viciffitudines _, ad noftram confervatum seta teni.

Nec mirum eile ait Japheti (illi enim nuptam fuille credit) conjugem grace locutam, quum

fieri

facile potu- iilet, ut, qua; erat illius temporis vivacitas, ad quingen-

tos circiter annos pofl diluvium prorogato vivendi fpa«

tio, ipfa ^cum fua progenie in

Graciam

habitatum corh- migraref, &, quam in lingvarum

confufione

accepiflet

fermonis dialedum fe:um eo inferret> eaque deinde

fua oracula hinderet. Sed funt ifta gerris ficulis levio

ra ; quis enim, ut filentio cetera nunc pratervehar, qua;

abfonam hane fenteneiam oftendant,fibi perfvaferit um-

quam, qua primi Grad coloni ufi fint, lingvse habitum

eumdem fuifle, ac fuit tempore Homeri <k Hefiodi

?

Si quis fuerit, cui hoc perfvadeatur, illi demum non improbabile videbitur, Japheti conjugem, fl modo in Gra-

ciam veni(Tet , auétorem efie carminum, quar Sibylle

nomen prafcruntj nam funt illa confarcinata flilo, qai Momerici genium prorfiis redolet, ut infra

oflenfuri

A3 fu-

g) conf. L. I. v. 5. b) Orat. III,, de

Sibßit.

(6)

<&? J u \ oß

Turnus. Cöterum _vero, _qu« de reliquarnm Sibyllarum

«täte quum antiquiores, tum illorum infiftens veftigiis

recentioc Scriptor SCHMIDIUS diderunt, ea neque confirmare nec refeilere eft animus, quum ultra conje*

£turas prog^edi in hoc argumento vix detur.

§. n.

Quåmvis de «täte & numero Sibyllarum nihil, uod definitnm fit & certum, ex veterum monimemis epromi pofßt, at inde tarnen confici poted, vel exfti-

tifle olim feminam ido nomine notamqu« peculiari

Numinis ^an Dasmonis affhtu impulfa, aut exuberancis

Vi imaginatlonis acta vaticinata fit, vel oracula faltim fimpliciores fallendi confilio a quoquam conficla & fub Sibyll« nomine venditata fuide. Et fiquis fuerit, cui prius non difpliceat, quique adeo ^{pro certo} & conces-

To fumendum efTe cenfeat, exditide qu«dam genuina Sibyll« ^oracula, ab ifto tarnen ut nobis concedatur ju¬

re poftulamus, fuide, qui,quum deprehenderent in pretio ede vatis illius nomen ejusque vaticinia plurimum

valere au&oritate, nomine i(to abufi carmina ediderint,

qu« ut a vulgo legerentur fua interefTe judicaverint.

Ipfi certe Gentiles, ad nullius non fuperdirionis inania proni, magni licet fecerint Sibyll« oracula, prudenter

tarnen fanxerunt, non ea omnia _pro genuinis eile ha- benda, _qu« _ejus cde vulgo dicerentur. In Romano¬

rum annalibus memori« proditum legimus, ^a Tarqui-

nio Tres Sibyllinorum libros _magno pretio emtos fuis- fc, diligentifllme in Capitolio fervatos, totiesque a Sa- cerdotibus, _quels id ^cur« demandatum erat, aditos, quoties ingruidet pcriculum, ut,d ^terr« ^motusexftitis- let, fi incendium vaftadet urbem, d clades _accepta ab hoftibüs edet, fi caritate laboraretur annon«,& maxi • me

(7)

© )

7 C

®

me fl portenta & prodigia nunciata

eflent, Quum

ve¬

va Syllano tempore Capitolium

confiagraret, abfumti

funt libri fatales eodem incendio : quod damnum ut

quodammodo repararetur, emifli funt, qui Samo, I-

lio, Erythris» ^per Africam etiam ae Siciliam & Italiens

colonias, Sibylle carmina conquirerent. Et quum

filos,

quorum intererat, non praneriret, multa vana

fiib

no¬

mine celebri jam tum vulgata fiiffle, dabatur Sacerdo-

tibus negotium, ur, quantum humana ope pofient,

vera difcernerent i\ Sed fic tarnen caveri non potuit,

ne fubdititia multa, fnili talia fuille omnla dicere ma¬

lts) vel tunc adoptarentnr, vel podmodum reciperen-

tur, Quum enim Angudus pontificatum maximum fulcepillet, quidquid Romae ferebatur fatidicorum libro*

rum Graci Latinique generis, fupra duo millia undi-

que contracla cremavit, & ex Sibyllinis eos tantum re- tinuit, _qur lefti a iacr.orum Magiflris riteque aeflimati deprehendebantur ede genuini k). ,Ab Augudo pro- batprum Sjbyliinorum ^nurnerum auåum fubindc fuis-

fe novorum accedione non improbabile videtur effe»

TACITUS /jenimrefeit Quintilianum,Tribunum ple-

bis fub Tiberio, retuliffe ad patres de Sibyllas libro quodam recenti, quem Caninius Gallus, quindeeim Vir recipi inter ceceros ejusdem vatis voluidet. Quin eti¬

am DIO CASSIUS m) auclor ed,Tiberium,quum Ro*»

manorum anirnos ^non medioenter moveret pro Sibyl-

lino Jaäatum oraculum hocce:

J? r^iyjyxaloov 7re(>tTeKKoyevoov hictvrocv Ycciy.cctas ey(pvXcs cKel qcéaes ^k. ^t. ^K,

omnes inlpexiffe libros, qui vaticiniorum

aliquid

con- tinerent, & ex illis _tamquam nullius momenti alia re¬

pro- i) conf FACIT1 aimal L FL

c'.17T~kfconf.

SFE-

TON.inAnguß. c. 3/, /) Anal. L« FL ^{c, 12,} vi)L, LFLL

(8)

9 )

8

( #

pfobafle, »Ha in proborum

numerum

recepifle:

^atquc

in ülo occupatum negctio deprehendifle diclo vaticinio

iocum inter Sibyllina non eile concedendum: id, quod,

eodem referent-e Dl ONE /?), etiam Nero cenfuit. Quum

cnim _, incenfa ab illo Roma , cives commoveren- tur animo ad roemoriam adlaci oraculidixit Tyrannus

ülos conlolandi caufTa, _nusquam verfus illos repertos eile , fed ludendi animo a quodam fictos eile & vul- gatos: quarc iili, mutata fententia, ^ut ^vere Sibyllinum

eanere nunc verficulum eocperunt:

't.'jyxTCi AmccoZv IJ.Y]T(X)'/.TCVC£ yyofUovhvtt.

Hilce gemina pcrmulta aiia ^ex hiflorias penu, fi id

nunc ageremus, peti poflent: und© conflet, Sibylle

nomen, vel ipfis farentibus Romanis, ^ejus admiratori-

bus maximis, farpius ulurpatum fuiflé ab illis, queis vo-

lupe fuit varie, ut neceflkas _rerumque circiimflantium

Habitus exigere vifus fuit, movere & excitare alias, pafiimque adeo per totum orbem jaciata fuille com- mencitia Sc ad fallendum eompoßta oracula.

{. IIL

Cbllectio Sibyllinorum, qux hodie exftat, carmine Hexamerro Gra:co, in odlodiihibuca libros, prod«

iit primum ex Codice Bibliodieca? Äuguitame Vinde-

licorum _opera XYSTI BETULEjI, anno Ch. 1545

ftepius deinde recufa Sc erudltorum virorum obferva- tionibus illullrata 0). Illam non Auclorem agnofcere Sibyllani EryKiraeam, quam SCH MIDi US exiftimat fbis- fe Noachi _nurum, Japheti conjugem, verbo indicavi-

mus §. F. Nunc ergo fequitur, 11t paucis videamus,

an Sibyllina hxc eadem fint ac oracula ifta, _qua* St- byi-

'nflMf.

^i>< ⁰⁾

Goitfi

FABRICIl Eibl, Cr.

\L

h c. 32,

(9)

* )

9

(

^■

•

by11# tributa fuere a Romanis, aut hornm faltim ^qu#-

dam particula. Dupiicis imprimis generis oracula, Si¬

bylle nomire illuftria ^, adoptata fuiQe a Romanis mo- miimus §. 2. Altera a Tarquiniiusque a'tate

ad

tempo-

ra Syllana viguerunt : & altera, igne cum Capitolio

abfumtis prioribus illis, Erythris aliisque ex locis colle- (Rafunt, aliorumque fuperalia acceftioné fubinde

adau-

<fta. Primos iftos Tarquinio oblatos fatidicos libros in

hac noftra collectione non contineri, vel inde confti- terit, quod non illi docuerint aliud, nifi quibus ritibus

facra facienda eftent Diis, quomodo oftenta ^ac prodigia procurare oporteret, aliaque ad Ethnic# fuperfti-

tionis inania pertinentia; quod LIVIUS aliiq.ue Roma¬

ni Scriptores paftim docent. At ^contra noftrorum

audtor librorum (ingulis ferme paginis deteftatur & da-

mnat profanorum Deorum cultum, minis infequitur, qui

illis fete addicant, ^iinum Deurn mundi conditorem &

archite£him religiofo cultu profequendum efle docet,

& multa prsctcrea pandic religionis

Cbriftiånaé

arcana , non aliunde quam ex

fcriptura? facr# fonte haurienda.

Concedic quiaem etiam SCHMIDIUS Sibyllam illam,

quas

Tarquinio libros fatorum

Rom#

vendiderit, ^di-

vcrfamfuifle ab illa, _qu# noftrorum au&or fit carminum;

at quod ad oracula attinet Syllano primum tempore colledta, atque deinde fub Augufto Imperatore ab

ad-

ventitiorum faece _purgata &digefta, quin illorum

hacc

noftra fint qusedam fragmenta nullum fibi dubium es- fe dicit. At falli illum opinione certi/Timum eft. Non quidem me praterit efle in Grascorum fcriptis

quaedam

conlervata vetufta oracula & effata, qu# in hane

col-

le&ionem translata leguntur, fed inde illius setatem

fpe-

ftare nequaquam Hcct, quum dici non immerico

poftit,

de induftria efte illa infperfa ab ejus Au&ore, ut qua>

dam antiquitatis fides ipft coneiliaretur. JDe totius

fa-

B tidi-

(10)

d 3 io

( @

tidici corporis comprehenfione ^nos loquimur, atque

illam non Sylla? tantum verum Augufti quoque tem¬

pore eile recentiorem omni adieveratione dicere nobis

pofle videmur.'* Induciraur autem ut hoc credamus inde maxime, quod multa habeat Pleodo Sibylla ho?c ^,

qua? non qua fenfum tantum verum ipfa etiam verba

in N. T. fcriptis continentur: id quod paucis prolatis exemplis probatum ibimus. De Chrifto legem non foluturo (ed impleturo ita vaticinatur. L. I. v. 413 fq.

Arj rörs yg) ysyooXcio 0e2 7tous dvS(iM7lci<Tt H^e; (TU(>Y!o(pC(Jos, &vy]7o7s öyctBysvos év yyj>

°Avres

TTX^coaei Je

©ea vöy.ov ^& KaraXvyet k. r. A,

Quis non beic agnofcit ipfius Salvatoris verba a MaT- THAlO_dxxd relata _cap. V.v. 17 än yjA&ov KotraXv&ai rov vöyov

7rXri^croii Quemadmodnm _qua? fequuntur Térooj TrqcaKoyicrijr Is^s7s ^vrev 7TqcCpsqovrss Elyv^vav drdg Xißavov ^-

non aliunde haufta videntur, _quam _ex _MATTHdEI

cap. IT. v. 11. Ket) dvöi^avrss (0; Kidyoi ) rås Svjo-xvgés

dvToov irgoirqveyxav avrd

Ja>f

^ot, xqvuöv Xißavov y(dj ELyva-

vetv. Vaticinium illud de Chrifto eumque adoraturis Magis excipit in eodem libro aliud ad

johannem

Ba- ptiftam refpiciens:

'Aåå1 071or av (poovYi ris igwyditfs J/ee yjd^s eH^e/ d7tayykXXa<7a ßgorots, xgef 7tdri ßoqcrst

'EvSsicos drqanås 7rcirjasysv k. r. A.

Confer hoc cum MATTHAEIJ ^ver^bis ^c. ^III. 3. de Jo-

hanne: (poovrj ßoöovros sv rri egqya' iroiydaars rrjv eJov ^kv- féj svSelas 7roisirs ras rglßxs dvrg, ^& videbis quo fpi-

1im a^ta füerit Sibylla. Sed non aliunde tarnen hoc ma-

nifeftius patebit, quam ex illis, qua? de miraculis Chri- fli di(Terit L. I. v. 440 feq.

BXs\p~&(T/V Je TL)(pXoi) 06700(1 ßa$l87l ⁷⁶ %&>Ao;,

Koo(pc) rhaoofeert, KaAvja-fjd å ^{Aoo^scvrss}

Ndiyovas s^sAdasi, _véxgkv

J'

rnavoi^dris tsoti Kt'-

(11)

@

)

II (

@

Kvfjtura TTs^svast, yjzj egyfjtccico m %cc$co

e£ agroov cty.ot, 7tsvts n&j lyfiveaai duo;?/

XtÅ/tzjci? xcgéaei ttsvts, t» os

Åétxfsa&vec réroov

Aoooexa TrÅYjqocxrei xcCplvas

Prima hujus vaticinii pars continet ipfius

Salvatoris

verba ad Johannis iegatos apud

MATTHAtUM

c.

XI.

5.

TV(pXoi CCVu(3As7I8<TIj %<wA01 7tef>l7l0tT%<Tl, KOoCpOl COXSSOTy VSKgCt

syétgovTui. Qiiod vero

deinde

futurum

efle prasdicit,

ut Ghriftus compcfceret tumentes maris flu£tus, & quin-

que panibus ac duobus pifciculis

pafceret

quinqne ho-

minum millia in deferto, coileåisque dein fruftis im- pleret duodecim cophinos, id fanTorum prophetarum

nemo praecinuit. At perpetrata efle illa miracula docet

hiftoria Evangelica: priusrefertura MATTHET O c. VIII

v. 23. leq. & pofterius ab eodem

Evangelifta

c. XIV.

v. 16. féq. Quis verojam

fibi

vel aliis

perlvaferit,

pro- fanam vatem magis partite, definite fr diftinéte aperu- ifle Meflise opera, quam, ipfi Dei prophetse, quos con- Itat peculiaribus in hoc dotibus

fuifle inftru&os,

ut ea panderent, quae Judteos aliquando

dedudtura eflent

ad

ejus agnitionem. Neminem

credo före,

quin, ^re re&a judicii lance pönderata', fateatur Sibyllam non ha^c vaticinatam fuifle, fed quod faTum

efle

aliunde

didicis-

fet, id carminecomprehendifle. Infpiciamus porro ifta

Chrifli oracula, quibus Hieroiolyma? excidium

prcdici-

tur atque

uitimus ad judicium adventus, & videbimus

etiam h^c in Sibyllina noftra efle translata. Verba

Sal-

vacbris apud MATTH^UM c. XX/V. ^19. ova)

A

rock

tv yot?(H sypaceis ygf röd.r iv hsivccis toci? »jjus- qous> ita mctrice efFert

\fmM-ymvns

L. ^2. ^{v. 99.}

feq.

'A* 07ro<TCCl XSIVCO iv) _YlfJLCttl <Pog70(pofe706l Tuvréqi (poogccSZa-iv, cvcct

$s

rs vr\7iicc

rt-fflcc,

yocKa^ormiv ^»

"Verba MARCI c. XIII. y. 24. quibus docetur quse

II«

B 2 gua

(12)

«■)"(«

gna anüegrefTura fint Chriili adventum, % Y)Kios ' (morio-Sq*

TSTOil Yl c6a}]vj/i 8 61 to (ßsyyos CiVTtjsJ cl 06$é(>8s

78 8gocv8 sorovTxi sK7tl7tTovTss, hoc Poetico habitu induit

yates noflra L. 2. v. ici feq.

>A%Aus' yccg £o<pegi} vtistfoivsi rev cc7j:hgovcc ^Koafxov

- 'Arccg égccvici (px^r^es

'Eis ^ev _ti, _v^cfj _eis fXo^(py\v 7fotvé^y]fJiov 'asgcc yc&g sgccvcSev ^re Sahcccraiot 7!ccvtoc TSeaeiroci.

MARC» XIII. _35. & LUC. XII. _37, commendat nobis Salvator vigilantiam in bonis Spiritualibus adminiftran- dis & confervandis: ytpsiyogeirey inquit, 8k oboers yolq

7toTs o Kvgtos égxerett, o\pe ^tj ccAexTO^oCpcavloiS, /7 fj.sTovvxTi8>

V TTgcci, ISiocKccqiei ci d&Ac; exslvoi, 8S ehSocv o Kvgics evgrjaei yftiyogSvraes-, Hoc imitatur Sibylla L. II. ^v. 87.

feq.

.0, pocxccges SeqocTrovres, ^cass eABoHv oly^v7rv8VTC6S

*Evgoi ^o ^sttfo^oov. To; <T iygqyogSev ^ccttocvtss IICCVTOTSf

7TgOsfioKCCOVreS

CCKGlfXIJTOlS @)Ae<PcC(>OlVl Hfcei ycc$ t Yiooosy j? ÅeiAqs-yj fuéaov _Yipocq.

Divinam fupremi Judicis majeflatem ut in imagine quodammodo confpiciendara prabeat Deus humano intel- le&ui, dicit eutn nubibus ve&um & myriadibus ange- loruro comitatum efle _venturum. Neque alia utitur Sibylla imagine extremum Judicium depinctura L. II.

v. 147. feq.

HPei $ ^ev ve(péAr\ tUpcs c&Q&itov u(L^itcs ccvtos ->ctLV oogf] ygiTTosb'? * 4auv ocfAvfAosiv* ' ' ocyyeATYjPTi' f

Koci Kct&iTét _fxsyocAoos _evti $éj£tcc ßyjfxocTcc x^lvoov k .T. Å.

Ex his aliisque, quae fé legenti

paflim

ofFerunt, exem*

plis manifeftum eft, Sibyllinorum Au£Iorem ita fibi

fcripta N. T. ad imitandurn

propofuitfe,

ut hon feofum

tantum expreflerit, fed verba nonnumq lam ipfa, ubi

metri leges id permiferunt, recinuerit, &, quod inde

feqiiitur,

efle illum & Chrifto & ejus rainiftrls, Evan-

geliftis & Apoftolis, recentiorem, Non tamen exifti-

ma«

(13)

@f )

n

( ®

mamus fuifie illum ab hls longo temporis intervallo disjinTum, quum, qui

fecund

o feculo

floruere

fcripto-

*

res Ecclefiaftici, JUSTINUS MARTYR, THEOPH I- LUS, ATH ENAG ORA S, CLEMENS ALEXANDRI¬

ENUS, plures ex hac Sibyllina colleRione decerptosver- fus in fua (cripta transtulerint, piaf

fimplicitate creden-

tes, qux inde depromerentur, argumenta

fore efficacis-

fima ad refellendos gentiles: led necdefuere ex horutn

coetu, qui dolum fubodorati

Chriftianos dixerint fru-

fixa luae religionis pracfidium mutuari ab illis fcriptis ^>

quae a quodam illorum

ordinis elfe confiTa

manifeftum

eflet,

5. IV.

Quum ergo

certiltimum fit

Carmen hocce ad nul-

lam referri pofle illarum Sibyllarum, quas Iliacis tem-

poribus antiquiores

fuifie quidam fibi

perfvafere, palam eft falli ilios, qui, dum relaturo legunt,Sibyllamorae- tulifte HOMERO facem ad immortale Iiiados & Odys-

fea; _opus condendum, hane noftram notari credunt :

quemadmodum & ipfa

manifeftifllma;

(e ream peragit fraudis, ubi HOMERUM, quem

\peiJcy$cc(pov

6c

TiciTQkv adpellat, fua carmina expilaturum efie ait. Conf.

L. III. v. 362. Nobis perfvafiflimuno eft, HOMERUM

non ufum fuifie Sibyllinö cs-mine, at hujus AuTorem

in iliius asque ac HESIODI

fcriptis

fuifie verfatum ^,

patet ex

convenientia,

qua?

hifee

cum iilo intercedit,&

rerum & verborum, quod nuncfequitur* ^ut palam fa-

ciamus.

HÉSIODUS ⁱⁿ

fyyfi?-, di vidi

t totum

illud

tempus, quod ab hominum

origine

ad ejus cevum effluxerat,

ki

quinque

aetates,

queis

a

metalüs

nomina dar. Hane

fi&ionem imitata Sibylla totidem confiituit eetates a

lapfu Adami ad diluvium. In defcriptione autem ho¬

minum cujusque £tati$ fi ^a fuq exemplari nonnihii va-

B _{ rit

(14)

@?

)

*4

( @

tiet Poetria noftra, id nemini mirum videatur, fi mo¬

do confideret fecum,. quo confiiio fcripferit & ad quod fe conformare voluerit. Suffecerit utriusque ^va¬

ds fiåionem ad eandem referri fummam, ut nempe

oflendatur, quibusdam gradibus veniife homines ad^rna- liti« apicem, atque ubiqoe in Carmine Sibyiiino feie offerre

veftigia

imitationis Hefiode«. Aurea Afcraei fenis artas genuit homines d(pveiés prikom, (filtesfjtaicdi>ep-

ct ^eomy qui vivebant vor(fiiv

dreq

ttovcov oi'£uos^t igno-

rabant cfe/AcV _yvigas, & tandem SvijrKov cos- v?rvco

oefifjtvvipévoi.

Eodemmodo in Sihyll«oraculo fiftunturhomines prima;

«tatis ohßioi, 8s etfilkrjae _Zoorvjg aBdvarcs ßarikevs _©sog, quibus Deus dederat noteyjgcviov ri/Jt-ag eis ^ocriv 7tcKvYigarovm

é _ydg ^avlais reigo/uevct Svtjrnov dkk! cos

^e^fxvtj/jievoi

vttvoo.

Uterque ergo Vates dat iliis omni felicitatis _genere flo-

rentem vitam & fomno fimillimum _exitum: _neque fi

verba & phrafes fpechveris, multum deprehendes di- fcriminis. A primteva iiia felicitate muitum degenera-

vit argentea «fas 5 produxit enim homines, qui neque potuerant a7ts%eiv vßgiv dkkr\koov, dSavdrss Segasréveiv

^Acv.Inthcatrum Sibyllinum prodeunthomines fecund«

setatis gnavi & induftrii, qui varias meditando extude«

rint artes: fed fic tarnen erat illis _wnMsov

fyäs,

atque

ipfi erant sißagci peydkci ^r erf ei$ei, _neque adeo abiirni-

les illis, quos

HfcSÉODUS

fingit vixiffe argentea «täte.

Seculum arneura tulit genus humanum <Wr ^re _op- ßgipov, ciriv"Agyics egya s/ueÄSj &fic fimillimum illi,quod

tertia Sibyllas «tas genuit: nam & hoc _{erat yevos} c^ßgi- fxoBußov, cui placucrunt _vrfxlvvi, dvägoararlai re /ud-^ai

re h. e. ut HESIODUS loquitur, egya sovoevra

ägmos.fiL-

nearn HESIODI _gentem excepit alia^{^} ftudiis alperrima belli, _qu« periit in armis, partim ad Thebas, _partim

ante Troj« moenia: nec alia fata habuerunt _homines quart« «tatis Sibyllin«, nam & illos, _Ttokey.Qi r

dvftgox.'

j . i - raolai

(15)

@ ) I.y

( St

rcco-'io&i Te {j.oc^oti re hs e^eßos Tfgo/e&xpav. In

fcrrcäm denique

cetatem conclufit Jupiter omnenefas: exflitere eaim ho-

mines, qui, abjeclo

pudore

Deorumque metu, in nuU

la non flagitia proni ruerunt. Etjam Sibylla se-

tatem quintam nobilitarunt deterrimi raortalium ^,

vfypistffies xgj fj.ioi(>oo£ §va(ßi]ij.cc ^{^eovres,} qui

id demum

ef>

fecerunt, ut grafläntia Icelera diluvii aquis expiarentur.

Neque improbabile videtur, iftum HESIODI locum ^,

u'oi fcelera aperit ferreae aetatis, verfatum fuifie ob o- culos Sibylla, dum ifta ^{com memo}rat flagitia, quce ex¬

tremo die juftiffimi Judicis vindidlam p-rovocatura fint:

ita enirn defcribit seternis cruciatibus damnandos homines, ut Aicrtsus fenex expingit fceleflifFim<e aetatis mortales, cpnf. ef/. v. »8f. feq. & Sib. L. II. v. 180.

feq. Prudenter quidem Sibyllinorum Auflor temperavit

ab iliis memorandis fabulis, quibus profanorum Poé-

tsrum Carmina fcatent; fed uni tamen de Saturno &

Titanibus locum concedit Lib. III. v, 48. feq. ita quir

dem illam referens, ut in aliis confentiat HESIODO ,

in aliis fe ab illo disjungat. Quae per totum Theogo-

nias Heflodeae corpus de Saturno fparfa funt, ea in hane

brevem fummam cogi poflunt. Cccli terrseque filii,

quoiinfefti eflent patri, in tenebricofum carcerem con-

trudebantur: id aegre ferens terra fvafit natis fuis, ^ut

patrem ulcifcerentur, at hi metu abfterriti nihil auü funt moliri: folus Saturnus falce accepta _a matre refe-

cuit Patri pudenda (v. 150. feq.) Saturnus paternura regnum adeptus mafcujam prolem ex Rhea editam de.

glutiit, quoci fciret in fatis efie, ut 2 filio quodam fuo

regno fpoüaretur. Ät Rhea clam enixa Jovem trans-

portavit in Crétam educandum (v. 433-

feq.)«

Jupiter,

ubi adoleverat, cogit Saturnum devoratos iterum in lucera emittere (v. 40$.), vinculis liberat patruos, Bri-

areum, Coctum & Gygam (v. 501, 617.) horumque viribus adjutus bellum fijfeipit adyerfus Titanas, quod

varia

(16)

® )

16 C

®

varia fortunaper multos annos geftum eft (v. 6ig. feq.)

Infulfa quidem ifla fabula videtur efie, fed nullum mi¬

hi efl dubium, quin fub rugofo ejus cortice occultata lateat memoria eorum, qus ab antiquiffimis Griebe

colonis gefU fint. Sive vero Sibylla] noilra retrufam illam & abditam veritatem divinando fit adfecuta, fi-

.ve minus, conftat tamen illam magis, quam HESIO- DUS, definite defignavifie tempus, quo hxc a£ta fint, Decirna, inquic, poft diluvium generafione, ^quum jam Noachi pofteri per totum orbem difperfi eflent,

a:quas Regni portiones, ^ex Patris Coeli confilio, acce-

perunt Saturnus, Titan & Japetus: Pax fit ea lege,

ut Saturnus quidem Patri in imperio fuccederet, fed

nullam educarec prolem mafculamy quo certius pofi:

ejus fata ad Titanis progeniem fceptra venirent. Ad- propinquante partu' aderant Titanes, & dum mafca-

lum enitebatur Rhea, illum difcerpebant illico. Glam tandem in lucem edicum Jovem transculit inPhrygiara, fimilique fraude Titanum fasvitiadubtraxit Piutonem &

Neptunum. Quum hoc cognovifient Titanes, vinculis

conftri&os Saturnum & Rheam in carcerem conjece-

runt: ob quod bellum exarfit Jovem intet' ceterosque Saturni liberos & Titanas. Patet ergo

HESlODO

cum

Sibylla optime convenire in fumma rabulse, licet quam- dam habeant rerum particularium difcrepantiam: earum enim nonnullas finxit ipfa, quum rationibus permota aliis, tum forte etiam, ut, quce divino ^motui parum convenire videbatur, infulfitatem illam evitaret, cujus Hefiodeum commentum arguitur,-afque in nonnullis

ceteros fecuta eft Mythographos. Ceterum vero lau-

dantur Poétae ob fingulare, quod ipfis fcrmc proprium eft, artificium ad hominnm fimilitudinem

effingendi

i- magines rerum naturalium & moraliuro, unde efficia-

tur, ut quod fubfenfus ^non cadit, id oculis

quafi

contu-

en-

\

(17)

5§ ) ₁₇

@

endum exhibeafur, penitiis in mentern influat miraque

eam voluptate adficiat. Hujusmodi fite perfonte ubi-

que feie offerunt in Theogoniä Hefiodea:

fed

noftro

fuffecerit propofito imicum adtdifle excmplum. Com- polito cum Titanibus gefto bello, legitimis

üb!

nuptiis jungit Jupiter Themin atque ex illa iufcipit.

Etivo/xltjv re Aiy.yiv re Etfåvtjv reS-c&Åvitzv p).

Qua quidem fiTione nihil Poéta

fignificatum voluit

a- liud, nifi Jovem regno potitum, praecipue ftuduide juftitite, &, quod inae fequitur, in id operam contu- lifle, ut tequas (ancirentur leges, poena adficerentur malefici, totaque rcspublica ^pace fioreret, Quum ^e-

nim Ifta commoda nafcantur ex juftithe (hidio, finxit eleganter Evvo/utuv, AUyiv v&f Etgrjvtjv eOe Themidos filias.

Huic non äbfimiiem imaginern effingit Sibyllinorum

Au&or L. III. v. 310. dicens, pacata Afia atque Eu¬

ropa, futurum ut coelo delabatur Ewollet, eamque

comi-

tentur Euhxlot c/jtcvoioc, quas non diverla

cfl

ab He¬

fiodea E^wf. Hdce, dicit porro, propitiis Numinibus fceptra tenentibus, fugientAuavopiti t&f vh-tecc ^quam

HESIODUS y) fingit

infamem

efle Eridis prolcm.

§. V.

Quum falfa Gentilium Numina ubiqne detefletur Sibylla, verum tamen Deum defignatura Epithetis

uti-

tur, qux Jovi vel proprie vel cum ceteris Diis com*

muniter tribuuntur ab HOMERO & HESIODO. Quod fulmina & tonitrua Jovis imperia fubefle putarentur , vocatur frequentiflime reqTtnéqocwos,

1jyprnfyeevvoe, v\ptß^ejue-

ty]s, ßccfUKTVTro?. Qu'cC fingula de vero

Deo ufurpan-

tur in Sibyllina Poéfi: neque id

quidem exiflimavero

efle reprehendendum, quum nec Sacros

Scriptores ab-

C hor-

p)

Theog.v.

^$02, f) Jbeog. v. 230,

(18)

© ;

is r

@

borruifTe conftét ab ejusmodi nominibtis, quibus aeris eoruraque, qus in aére gignuntur,

imperium Deo vin-

dicatur, quemadmodum nec male Sibylla

Deum

vocat ciibs^lVOilQVTCi l. ni ig. cciev scvToc L. V«. füß.

vip/juMcvrcc

L. I. 18 licet litis Epithetis coelefles Deos ubique de- fignent Gentilium Poétae. Nec defunt, qui culpa

bbe-

rent iftosVätes, qui^licet carminis argumentum ex

Divr-

no fönte fit petitum, profanorum ^tarnen Deorum nornL

nibus utuntur.ad defignandas res naturales, queis

illi

praeefle funt putati, dum id modo temperatc fiat, neC

ita_t ut fanftiffima religion is Myfteria quoquam

modo

profanentur. Eft ergo & illis ratio, cur

crimine

ex- fblvant Sibyllam, quod cladem illam, quam

univerfa-

Jc diluvium humano generi importavit,

tribuit

Iwl-

, Ewoaiyoiicc L.,1. 277., qua? in Poefi Homerica &

Hefiodea Neptuni nomina eile conftat. 'Prseterea vero

in univerfum dixerim, in Epithetis, qua?vocanturLåtit-

nis adpofita, & fl ^non prorfus fucrint otiofa aut

ad

hia,-

tum Carminis implendum unicccompofita, permultum

conferunt ad decus ac iplendorem, ita HOMERUM &

HESIODUM imitatum efte Sibyllinorum Auwlorem., ut

nullum ferme habeat, quod ab illis non fit mutuatus:

3d quod mecum fateatur oportet quisquis opers pre- tium putarit illos inter fe conferre. Nobis fuftecerit fpeciminis loco pauca adeulifle exempla. Térram ^vo¬

cat Sibylla %SAa $7ocv L. 1IL 2<- Conf. Horn. IL ar 532. yß'ovoc ttöAvßorit^yjv L. III. 555. conf. Horn. II. III.

%*/. Arvum4

(faivqov

cc^ocv L.. I. 145.

conf. Horn.

IL

I.. _114. Hefiod. lig Montern X^os ykißotrov conf.

Horn. Od. IX. _242* HeC Theog. 281. Exitium,

datCv

ckeSqov L. I. 377- Horn. IL VL 57. Viros armatos,

m^ccs>

ÅxfcS'IL. I. 484. conf. Horn. IL IV. ^448.

Vill. 62. Mulos, åffioif Txkafyyss L. II. 10. conf. IL

XXIII, 654.. HeC 4(5. Senes 7toktoK§orcc<ps£ L., IL 63.

(19)

m )

23; r

e

744, Noacho arcam

ingrefluro pérficit Dens

qunjcun- que prius

vTrienH^f^etråyevae LJ.25>2»5tIdomeneus fidus éft

Atridar focius, &V;to-ngprov véhm

v&j

.warbsv?s

IL IV.

267,

conf. ILXIII. 368". Area Noa?agkatur m

und is ev&oc

jpj

evSs&

L. I.348- & Viilcano

furente;

circa

Xanthi ripas urinantur

pilces, flammarum vi

ada$i, ev&ot- hSot II. XXI.

^3-54»

conf. II. XXIII. 164. Noacbum adlöquitur Dens xgoc- vqSl _7tqo L. I. 3f7-

confl

L.

V.

35?.

&

grunm

elan

^gor

excitacur

égotvo&t

rrgo IL III. 3. Decima

poff

tiiiuviurn generatione mittit Deus

fua fulmina

in

horaines

^et

år

eg»

&s $Uri<? K(nv8(Tt- SefjiGocs I.,. II. 24. & Jupiter rapidiflimos

efFundit imbres, iratus hominibus, et r.kcxicce %glva?i &é-

piras II. XVI. 387. Anni

volventes

vocantur

paffim

ab HOMERO & HESiODO Tfegnrhcpevci evte^vrpl & ygovor

Tte^TeXhoßevos:

conf.

II. II. ^J51*

VIII,

404.

Theog.

184.

egy. 386» ^nec

minus frequenfer in Sibyllinis Oraculks,

conf. L. III. 96. 501. VI. 114» Quo magis terribiiis el- fingatur belli imago,

plura

a vatibus

nofbris cumulan-

tur vocabula totidem ammis infmuantia ideas, qua: ex

pluribus fimul partibus

bellum intuendum exhibeant.

Sic canit HOMER US od. XL 6n.

'Tapivairf, /406%c<;rf,(péypt j\

dyågoftrualai

re

& HeHodus Theog. 22g.

£Y(TfXivciG re (povvs re, pu%a?'r\ otvogawreartets re atque alio -jiqco, Scut Herc. v, 155.

'Ev rg) Qqßps r

dv^gcxrotalq

^r

elelr\ei*

•Ha^c imitarur Sibylla ka canens; L. I. 197,

Kcu>jr4?% ^:oty Tepoc%at re.

& alio loco UK I. 205.

Kat ré? ijuev aoÅe/uci r

uy^goxrocrlat

^re

pdyjai

^re

Qtiis porro eft, quin

vrdeat,

quem

Pfevdo

Sibylia

fe-

quaturL. V. 8, ubi de Romanorum

origine ita loquitur?

Ecracvrca dtpares AraugccKcto.

Verba ^non diverla lunt ab -illis, quibus Glaueus Ho-

tnericus utitur IL VI. ^tu. rccv-

(20)

fl )

24

( Ü

ruvrffs rtjs yevstjs re cci^ares evypfjiott simi Conferas Aethiopas Sibyllinos L ViL 15. §ofjL(poctocts

7r?\fj%ovTe*s, ^v7?o %fccc 7ie7iry\vTots^ cum Grarcis ante Tröjas

raoenia v7io revben 7.reTrmurus Od. XIV. 474. Penelopes

procos v7rég@iov vßqtv expvrccs od, I. 368. cum Titani- bus Sibyllinis v7ie^ßtov

Hiroq

e-xpnv L. I 401. Sjbyllx A0^

(3qv re Kvls-<rt]v reL. III. _514. Kgtés rs reAelas L, III. 515.

cum Homeri Åoiféy re wircrri re II. IX. 45/6.

ägvols

re

reAelcis I!. I. 66,

§. VII.

Quamvis ^ex illis exemplis, quac fupra adtulimus ^,

pateat ftili Homerici & Sibyllini maxima convenientia,

tamen, ne cuiquam in mentem veniat dicere, eam eile vcafui adfcribendam communique, qu3 ufi funt, lin-

qva:, qua: non potuerit non fe _aque Sibyllas ac HO-

MERO officiofam prasbere, atque, ubi non abfimiles

res änimis funt obverfatae, eadem etiam vocabula &

loquendi formas fubminiflrare, javabit fuperioribus ^exemplis pauca addere, unde manifeftius conftet integros

verfus & hemiflichia, vel nulla vel admodum exigua mutatione, ^ex di&is fontibus in Sibyllina oracula ede

cranslata. Hefiodeum /jivSov de quinque setatibus dixi-

mus §. IV. ita Sibyllam efle imitatam, ut iisdem non-

nunquam vecbis rem eamdem extulerit: Sed nec ca- vere potuit, quo minus integri verfus inde in ejus Poe-

ma irrepferint. HESIODUS e. g. >£y v. 126. ita canit: Aevrepov ccvre yévos ttoAv _xsigcregov ftero7ri<&ev

& Sibylla L. I. 210.

Kcd 7TccÅiv ccAAo yévos ^tsoAv %et%ore%ov f/,ero7fi(&ev Quam Hefiodus Theog, 38. Mufis tribuit prateritorum

& futurorum fcientiam:

Eiqevaoci, roc r mroc, rcc r s<T(ro(jt,svc69 7F^o r ecvrct

& Homerus Calchas Ii. I. _70.

i ♦ Os

(21)

@

)

^2jr

) ®

"Os* >7JVf ra r' eovroc} rd r ecrroyevcc, ttqo r' ecvrct

eam fibi Vindic-at Sibylia eodem metro L.

III.

758.

r/clf re7T^o(piiréveiv ye rd r eracysvix, rr^o t scvtoz Neque uilum mihi eft

dubium quin,ubi Sibylla

pry-

dicat felicitatem eorum, qui inltantia effhgerent mala

his verbis L. VIII. 164.

Tgtf ycmdqi^os evjv ng/q

rerqdv.is cXßios dvv\q

ob oculos habuerit Ulyflis verba haecce Od. y 306.

T(HS yocY.oc^er Aocvctoi r&f rer^dv.is

Qnod ad excicandam aliorum attentionem & ftudium ffequenter dicunt Vatum Principes

Ev éerocvTOC yerd (ßgecr) ßdxXeo crJfov. egy 272.

& Ev yerd (pqee) artert vorjaov II. XX ^310.

vel Ev ev) (pgecr)

ßdXXeo

^<jr\(Ti II. I. ^297.

id totidem verbis occurric in Sibylla: carmine: dicit

enim L. I. 227. 419.

Ev rj' ev) (ppecr) crvjr/ vcvjcrcv

& L. III. 500. év (p^ea) v.drSvo ^üy\<ji

Conferas prteterea inter

fe fequentia hemiftichia:

Horn. II. IX. _310. Kal cas rereXeryévcv g<?a*

& Sib. I, I. 142. To

dg

^yocq rereXecryévcv tjev Horn II. I. 5. Ateg d1' ereXéiero ßxXq'

Horn. Od. VII f. $2. A^tes yeydX8

Aa

ßzXds

& Si b L. I _371. @e8 ysyccÅ8

Aa

ß&xds,

Horn. Od. VIII _155. Kal ttoAä' iyoyy]<Toi

& Sib. V. _{49 s.} _- 7>cXXd yoyrjreis

Horn II. VI. _sy. Tad yrirts v7iev.(pvyoi

dnrvv cAeSqov

Si Sib L. I _377. _- _- _or v7rsK(pvyov

dnrvv oXeSgcv

Horn. OJ. IIh 154. - -

ßuBv^dv8s

re yvvcctY.as

fk Sib. L. III 464. 'Aj^8rivn&i^rsKvcc

/3a3v£dv8S

^reyuvcäkccs

Horn, Ii. VII. 131, Aida*

1'cycv diScs

ur00 6iSib. L. Vllf. i 19. - - Åoyov a*JW urar.

d m

(22)

#

) 25 ( @

Hej.