TATE LIBERAL

rfim ezw?.

DISSERTATIO ETHICA De

LIBERAL I-

TATE

QJJ A M ^.

Confentiente Qfapprobante

fima facultate Philofophica in Regia

Cpfalienß Academia

. S U B DIRECTIONE

. EXCEL LEN?LSSIMIV1R1

Dn. EMUNDI FIGRELII,

Hift. Profels. Pub. &Ordrna.Pr&ceptoris Pro¬

motoris acFautoris- Uli aetatem

; honorandi.

Liberalisexercitijgratiapublicaplacidaque cenfura&

examini difcutiendamfubinittit

MAGNUS J. LIVIIN

O-Cothus.

S. R. M- Stip.

Ad diem 10. April, horis matutinis \confvetis Anni i6$il

InAuditorio Gußavi^an.

u p s a l i m

ExcudebatJohannes Pauli

Academia

Typographus.

JllußriJfimo

ac Generoßß: Domino

Da E R I C O de

£ai$/<£>feb9 Sc Sitlbcö/Cuprimontanorum Sc

Vallium ^tamOrientalium _quam occidentaliumSa¬

trap# eminentiilimo, Collegij itemMetalliciRe- gni S\seci# Vice-Pradidi digniflimo.

NEC NON

NobiliJJimis (3 Genrofis Dominis

Dn.

JESPERO

Äruetötörn de &

KlUldcrfTaMj/ Mufarum^patronogratiolo.

Dn. GEORGIO HENRICO de

@Utl& equitummagiftro

ftrenuiflimo:

UT ET

T^everendis, Confultifs; Amplifs: (3TrudentiffmisViris

M PETRO JONiE Helfingo. Dn. HENRICO Theet Cw- Ecdefiu Cuprimontana Paftori tatts Falhuna Confidi regio am-

meritifs. ! plifsimo,

M. JACOBO GUTHRiEO Dn. JOHANNI Otto Civita- paftoriTunenfiumDalekarlorum 1 tis eiusdem Confuli fpeäatisfimo.

vigilantifs: j Dn. BENEDICTO JOHAN-

Dn. ERICO LAURENTII NIS^jCivitatis Hedmorenfis Con-

Pafton Tunenfium Vplandorum fuhgravifs: &]udict regiomsCu~

fidelifs: j primontana integemmo.

Dn. PETRO Tarsk rationato- _Dn.ERICO Pryzapud \pyoL<d&<*>

ri provinciali regionis montana^{. metallica} regia artemfuforiam

äexterrimo. ! tormentonm bellicorum direäori Dn. CHRIS IOPHORO_j indufirio.

Depken rationario adfiateram j)n. ZACHARIiE UNONIS

arariampraflantifs: metaüicatn eiusdem provinc'uinfpeäorifolertisfi

Meunati magno,patronis,fautoribus& Fvergetisfummaanimidevotio-

nefufpiciendis.Difputationemhanc in pgrpetua obfervantia&

fubieäioms

argumentu^,recordationis &debita gratudinis irjKfati£/cv c.tisfimatnque

promotionis,favorisac beueyolentü fpem fubmijfe dedicatatqueoffert Magnus J. Liviin.

PRO OE

] TL

^malitioßs

ter virtutes

ajfettibus, pravis cupiditatibiis, variisque

moralespraßantifßmas, qui busanimushumanus

vitiorum

morbürepurgatur,haudpoßremum locumßbi vendicatlibera-

litas3qm occupataeßcircabonafortunce> opesvidelicet&divitias,

qucefuntquaßnervirerumgerendarum inrepubl: quemadmodum

enim nervus,cumvel nimium, intenditurfrangiturautdebilitatur,

cumautemplusjußoremittiturinkilvsredditur, ita etiam divitice

dumprodiguntur ,facileomnis exfpirat ufus, quando vero nimi¬

um conßringuntur ^, nulli commodo & utilitati ejfepoßmt; &

quidem hifce ultimis temporibus experientia quotidiana^,fujjra-

gante tantnsearum, pafßm locorum, deprehenditur abufussut

vixulliusrei major ejfepoffit,ijs autem rette&moderate uti, eafque adgloriam Dei, emolumentumfeipubl: utilitatem proxi-

mi collocarenos docet liberalitas: omnesiccircoeosqui virtutis

amoreducuntur, (3fanttiorererumhgmanarumcuratanguntur%

(Ufiimaopeniti decet,ut immudicam opum cupiditatem rationis frceno coerceant,eique certum modum ex liberalitatispriefcripto figant. Operce igitur &laboris^preciummefatturum exißimavi,

ßhancultilißimam matenam>ahquibus [altempoßtionibus ^, obi-

ter&rudiut diciturMinerva confcriptam,placidce difquißtioni fubmitterem,utaliqua occaßodaretur,cogitandi,deexoptatifji-

mahacmedicina,_quceanimos hominumab illiberalitate3prodiga-

litate, fordida tenacitate , immodica folicitudine ^, ($ omnium

malorumradiceavaritialiberat;^acoßendit qua ratione bi ufque

adeo corrupti mores>in integrumreßituantur.

Tu Densomnipotens,vitamqui ducere rettam Legibus ipfetuis3prczcipisatquemones;

Adfispropoßtofelicinuminis ^{aura, ,}

Omine quofaußo, ßcperagatur opus.,

A z TH E-

T HESIS I.

Iberalitas å libero dicitur, non

quod liberis tantum debetur, fed potius, quia å libero animo profi- cifcitur, homineque libero quam maxime eft digna, ^nec aliam ob

caulam Graecis dicitur.

II. Vocabulum liberalitatis non femper ab

omnibus eodem modo accipitur* fed interdum improprie,Scfic quamcunque

bonitatem buma-

nitatem, officium Sc gratificandi ftudium in le comple&itur,fic Cicero 1. i.off. inter liberalita¬

tis officia recenfet, erranti comiter monftrafe

viam,pati ignem, fi quis velit, ab igne^capere, 8c

confilium fidele deliberanti dare. Sc Comicus Terentius liberalitate liberos retinere fatius elfe dicitquam metu; interdum generaliter ^?pro qua^

vis opum erogationequx å quibulvis line circum-

ftantiarumrefpecftu largius inftituiturj Speciali-

ter vero pro lumptuum erogatione, ^certo cir-

cumftantiarum ordine obfervatofumitur, Sc hicc

ultima fignificatio, noftro inftituto eft ^accom-

modata.

III. Expofitionem nominis excipit

definitio

realis, _quar

talis

neéti poteft: Liberalitas eftvir-

tus

tus moralis mediocritatemin apetendisjaccipien-

dis&erogandispecuniis fervans.

I V. Genusin allata definitione extra aleam dubitationispofitum efle exiftimamus, virtutem moralem, _quae definitur ab Arift:lib.i.Eth. c.<5.

ipig _penny 'ev^(JLtrcTvfnkrArv\tzrfo^vjfjutg uptorpiévy Åoyco £ug

wotppmposöpiren, hoc eft habitus eleétivus,in me^

diocritate confiftens,quae ad^nos, definita ratio-

ne, atqueitautvirprudensdefinierit.

V- Obietftum liberalitatis in definitione ^ex-

ternum & internum indicatur, 8c hoc quidem

amorleu cupiditas & erogatio pecuniamm. Illud.

vero eft pecunia, feulumtusmediocris, _{per pecu-}

.niam auteni omnia illa _quorum aeftimationem

nummusmetiturintelligimus,in quorum numera

bonaanimi,^ut fapientiam, prudentiam 8c inge-

niifiigacitatem 8cc. Sc bona corporisut valetudi-

nem &pulchritudinem,recenfcndä efle ^non _pu¬

tamus_, fed tan tum bona fortunae , circa _quae li-

beralis ^cumratione_{ycrpeugtum rationemre&)gver-}

fatur, ufus tarnen pofleflioni

longe

praeftat.

V I- Officium liberalitatis in dando 8c acci-

piendo confiftit, in dando ^tarnen praecipue elu^

cefcit, quoniamvirtuti convenientius eft ^evH&jX.CL-

^oog rzrpcLTr\tiv y £t> iraeyeiv r'r£TCL kioyßct, piyj-zsrpuT^v,bene 8c

honefte_{agere quam} beneficio affici, aut turpia

A 3 non

non patrare,tum

difficilius (

nam

virtutis eft cir¬

ca ardua verlari) praeftantius ac juxta omnes liberalius eftdare _quamaccipere^,

vel

quam non accipere

aliena, quod fuo

quoque

fuffragio

atte-

ftatum reliquit

falvator

Aéfcor: 20.35.

ubi pccxd^ov

iivM$i$ovcbi vtÄctpdoctvzivid eft beatum efte d.are potius quam accipere

dick, qutcnim dat honefte

agit,ipfique lua

laus

^nequaquam

deneganda

^, ac- cipiens veroå

turpitudine cavebit.

VII. Quinegantliberalitatem

etiam in acci-

piendo occupari,

illi liberalitatem in alios

^exer-

cere non poflunt,

dare enimufque

non

poffunt,

quinunquam

ab aliisrecipiunt, imo accipientes

damnant, illiqui

ab aliis accipere

non

volunt.

Arift.in lib-Mor.

paflim inculcat liberalitatem in

accipiendo occupari, cui etiam

adftipulatur fen-

tentiaCieeronis,qui

duoliberalitatis

genera,con- ftituit,quorum unum

in dando, alterum in red-

dendo occupatum

eft: reddere

autem

qui

tene-

tur, eumantea beneficio provocatum

elfe

^opor¬

tet, verumbeneficiumquiaccipit, ^{non tarn}

be-

nefa&orem & munus quam

mediocritatem

&

circumftantiaslib^eralitatisIpexftare

debet,

ut

di-

fcretionem etdele&um in accipiendo

(quod

idem Monet Cicerolib. i.off.) adhibeat, &

fe

ts-fiovTixiy

praebeat.

V.III

VIII. Ulus divitiarum in fumtibus8c largitio»

nibus confiftit, ^ut ubihoneftas poftulat impen-

dantur fumtus neceflarii ,ratione habita finis&

modi ³ lupervacuitarnenvitentur.

IX. Finis liberalitatis idem eft qui oinnium virtutum, _{nempe remotus,} gloria Dei: proximus

efthoneftas3 quare quibeneficiavel lucri caula,

utfcilicetmajora_reportent, veloftentationis ^aut

favoris conciliandi gratialargiuntnr,vel ^ut å ^pe-

tentis importunitateliberentur, ^ne inhumanivi- deantur, quidvis potiusquamliberales luntdicé- di,namvirtutirepugnat3utilitatem honeftatiprae- ponere ^, & beneficium inquaeftum mittere aut ei negotiationem inférere.

X. In modo nepeccetur- fequentes circum-

ftantias probe obfervareoportet, utpote perlonas, quantitatem³ tempus & locum.

XI. Perlonaeftvel dantis vel accipientis, in il¬

la(*) confiderandaeft, dignitas 8choneftas,ut ^{ta^}

lia detqux cum perlona lua conveniunt. ($) relpi-

ciendus eft animus utvidelicet fit Ipontee- nim de noftrisfacultatib9,communicare debemp

nonea,qusobligatione civili, ledjure naturs de- bemus, _{atqueitaomnia}beneficiaquae finenoftro

incommodofacerepoftumus

praeftare tenemur:

qui vero dando contriftantur,8cbeneficium_gra-

vate

väte conferunt, pecuniam

honeftis a&ionibus

anteponerearguuntur,panemque

lapidolum

por- rigeredicuntur, animi itaqve

hilaritatem vultu &

verbis oftendere convenit, nam hilarem dato-

remdiligitDeus^{2. Cor. 9.7.}

allas

pauper

libera-

lior elfe poteft divite

plura quidem dante, led

non lubenti animo,quod

iplum Salvator de vi-

duailla

paupercula,

^quaeMo tantum

in

gazo-

phylacium conjecerat ^,

teftatur Marc.

12. 431 quodliberalior fuerit &

plus dederit

quamomnes divites, undevidemus eum ,qui paüca elargitur

bona animi intenfione,& habita ratione fuarum facultatum,^tamliberalem efle,imoliberaliorem

interdum eo,qui multa largitur. Cavebitigitur

beneficusnefilentio vel tarditate loquendi

trifti-

jtiamimitatå, communicata obfufcet. fed con- venientius efl:, bonis rebus bonaverba addere,&

cum Seneca lib. 2. cap. 3. de ben. familiari illa

querela

uti:

irafcor tibi quod

cum

aliquid defide-

rafles,nonolim fcire^mevoluifti^?egovero mihi gratulor, quod experiri

animum

^meum

libuerit:

pofteaquicquid

defiderabis

tuo jure exiges.

be-

nefaéturusautemnonde alienis fed deluislargie-

tur; unde patetneminemdealienopoflevereli¬

beralem efle ,fi enimde bonis alienis cum con- fenlu legitimi domini

largiatur,

tum

poffeffor lau-

dem

*

dem habetliberalitatis, beneficiorum etiarn da-

torum facileoblivifci, ab aliis^autem _acceptorum meminiftedecet.^

XII. In perfona accipientis, dignitatis quo- que habenda eftratio, ^nonenim promifcue qui-

busvis eft dandum,nam ficuti,beneficiamale lo-

cata, ne beneficia quidem fant ^{^}ita beneficium accepitqui dignodedit. Digni autem cenferi de- bent, non tantum virtutepraediti, langvine nobis junéti,amici^Scbene meriti(quibus beneficia^ma¬

jore menfura reddendaftmt, nifi anguftiaobftat

reifamiliaris) ledetiamomnesperlonx miferabi-

lesin quibpvirtutisfignificatiovel Ipes elucefcit;

illis enimqui magisegent,velnobis

aliqua

ratio-

ne,fivelocietateEcclefiae, fiveejusdem civitatis, ftudij, nationis, vel lingvx conjuncfti fiint, plus

Sclibentius dandum, _quamillis quinonegent,vel

nullaprorlus ratione conjun&i lunt. Indigni ^{ve- *}

roluntimprobi, qui

liias

facultates compotatio- nibus,aleå aliisve rebus illicitisinliimunt,in_quos relponfum iftud Alphonfi equiti cuidamlubinde aliquid flagitanti,fedmox quod acceperat pro-

fundenti,redditum,optime quadrat: Sipergam,

inquit, tibi darequje petis, citius me pauperem effeceroquamte divitem: namquitibi donat,ni¬

hil _{aliud quam} aquam infert dolio

pertulb

Pa-

9 nor-

normit. de reb. geft. Alph. in hujusmodi igitur.

qui fua bona confert, viri liberalis nomen non

jneretur , tum etiam habenti leu non indigenti qui donat,in dives mare

profundit

aquam.

bifa-

riam ergo nifi cavet liberalis aberrare poteftvel

dando indignis vel ^nondando dignis, magis taT

men moleftefert, fi^cum_{oporteret non} dederit,

quam dolet, fi ^{cum non} oporteret erogaverit,.

Årift. lib._4.Eth.cap. 1.

XIII. Inter perlonas

liberales

^{pueros ac mi¬}

norennes11011 numeramusmulto minus furiofos,

quoniam modum dandi cognitum non habent,

necinpuerilem aetatemulla proprie caditvirtus,

minorennes vero adhuc in poteftate parentum

conftituti, nihil quicqum proprium habent,vel

tutorum arbitrio reguntur,&

lic liberam

luorum

bonorum adminiftrationem nondum confecuti

fiint,¹ _{j i}

XIV. In quantitate beneficiorum habenda

eftratioluiipfius,^ne exhauriantbeneficiaomnes

facultåtes,utnon luppetat, quod

deinceps

detur,

atque itaaliprumrelaxatio noftra fitäfflidio,^non

enim tenemur_cum jaétura&difpendio reifami-

liaris

nqftrae

aliisbenefacereme prodigalitatisma- culamlubeamus, necproximummagisquam nos

iplbs diligere

debemus,fed incipitordinata Cha¬

ritas

ritas å

feipla,

hxc Salomon dulciffima Imagine

praffcribit

Prov. 5.16. deriventur fontes tuiforas,

8crivi effluantin plateas, ^{at tu}dominus illorum

maneto, &non alieni tecum. Sic etiam Paulus

2.Cor. 8.13. eundcm modumin

largiendo

forva-

remonet, ne aliisfitignavianobisvero affli&io;

fedutnoftra copia (meta 8cproportione noftrara

facultatum fervata, ^non enim lupravires noftras

alios adjuvare poftulat) illorumfuécurratinopise.

XV. Qualitas beneficiommutilitatem &ju-

ftitiam concernit, itaenim prodeffe convenit ut nemini damnum inferatur- nihil enim liberale eft, quod non fit idem juftum,inquit Cicerolib.

i. off.qu£vero illicita, inhonefta ^? inutilia8cno- xiafiint,eavel petentibus deiiegare beneficiüeft.

Hinc lequiturnon indifferenteromniaeffe com-

municanda, fed tantum illa_qujc honeftafunt, 8c

quibus aliorum necefiitati8cindigentiaeluccurri-

mus: neque primitiva Bcclefia A6tor:4.32. de-

fcripta,

^nosad imitationem

obligat;

nam

longé

diverla temporis ratio ^{tunc erat?} _quseillis fvade-

bat, ut fuas facultates venderent8cin _commune

conferrent, metuendumenim illis _{erat, ne pro-}

pterEvangelij profeffioneni ,bonis fuis privaren-

tur,8c in exiliumeijcerentur, quodtumfacilefie- ripotuiffet, quia

Ecclefia

valde erat contraria,

B 2 cum

\

cum veronumerus chriftianorum _augeretur,illa

communiodurare non potuit, &quoniam

nullo

mandato deitenebantur hoc facere, liberumcui- que erat,lua

vel

retinere

vel

in commune

confer-

re. Neque^muneralupervacua

donabimus,ut fe¬

rninxautfeni inftrumentar bellica,^aut ruftico Ii- bros,autftudiis acliteris deditis retia.

XVI. Tempeftive 3c prompte

conferenda

luntbeneficia,3ctunc quidem maxime,

eft

^exer-

cendaliberalitas,quando

neceflitas

exigit,

tardi-

tas autem 3cprocraftinatio, magnitudinem

bene-

ficiiminuit,nam

Qui citodatbis dat, terdatqmdonat egenti.

Gito dare eftindigentispetitionem dandoprxve-

nire,& hocinliberalitate eftoptimum,nihil enim carius/conftat, _quam quod precibusemitur. Sin

vero alteriusindigentia non eftper

fe

perlpe<fta, optimo proximumeft, plura petentis verbainter- cidere, ne rogativideamur, qui enim rogatus-tri- buit,beneficiomultum detrahit,&^nontarndedift

fe quam nonretinuifte cundlatione teftatur.

XVII. Locusex ho lieftatis prxfcripto» eligen-

dus eft,_quxenim honorisamplificandigratia tri-

buuntur beneficia,,_aperte3cpublice conferentur,

ut tarnen abfit oftentatio,_{qux vero}egeftatis lub-

levandx caufä deferuntur, clam 3clemotis arbir

tris

trisflint c€>mmunicäda,eaenim divulgareSccom-

memorare, nihil eft aliud,_quam accipiehtis vel inopiamvelingratitudinem exprobrare.

XVIII. Inpoffelfione

fpe&anda

eft(<*.) _acqui«

fitio,neper fas&nefas resfibi corradatScfsene-

retur,nec fitimportunusin poftulando,raroenim

petendum eft beneficium,8cnonnifi_urgentene- ceffitate; _nunquamautemrepetendum tanqüam debitum, jurequidem,omniumgentium,

aequif-

fimaeftvox: redde quod debes,inbeneficiota¬

rnenturpilfima ;

necpoteft

reddi beneficiumpo-

ftulanti,perit enim tumnatura

beneficij,

tranfit-

que in mercedem. Oblataetiambencficiavere-

cundénon prompte acciperedecet, neque acci- pietabimprobis&maleficisy quibus nollet dedifi fe,_grave enim eft debere ei, cui nolis,8choc^tan-

tum accipiendum

eft,

quodrede datur, hoc eft, quod ^nec accipienti

ignomihiofiim

fit^aut noxiü>

augeatvero rem familiärem non animo ditefcen-

di, fédut aliis polfit benefacere. (6.) Confervatiö,

ne aere alieno obruatur, vel témerariisfidejulfio-

nibusleimplicet, fed

praelentibus

tanquam luffi-

cientibus contentus, pluraanxienondefiderat.

XIX. Hujus eftetiamloci

dilquifitio

deuliiris,

quae

fi

moderatae&abfque

alterius

detrimento fi-

eri

poflunt,

virum

bonum dedecere

pcrnegamus,

B 3 hsec

hxcautem utrede intelligi

poffint,diftingvendi

iunthominesin aliquot clafles feugenera.

XX. Primaclaffis continet homines plane e- genos,quifortem nunquam redderepoflunt, illis igitur neceffario8c fortem &ufuram condonabi-

mus, Scinfuper eleemofynas faciemus, nifi extre¬

meimpii18c mali

fint,

^tumautem adtempus dene- ganda cfteleemofyna,ut humilientur, ^ne illosin matitia fuaconfirmemus,autmaloseorummores

eomprobemus, quodmonet Siraeh. n. fi tarnen illiinfirmi, Sc in extremisvérfantur anguftiis, in

meuternnobisrevocemus mandatum Salvatom,

<juijubet^nos dåre pétentibus, & benefacere ini-

micis Sc impijs Matth, y.42.

&feq.

cui addatur

iftud Auguftini.* fi ^non pavifti occidifti. Validi

veroScrobuftimendici, dequibus Horn.o3W. ^ Hicquin ncquitiisafjvevit^{^}adire laborem

A7onvult, G?timidapopulipetitoßiavoce.9 Vtreplerefuamqueatinfatiabilüalvum.

nonfunt alendi,led potius caftiganda eft Éornm pigritia,juxtailiudPauli ^1.ThefT. 3.10. quinon

vult operari nonmanducet, nihil enimagendo,

mak_agere difcunt Hieergovalere debet cotx-

ftitutio Caroli M. mendici _per regiones vagari

tion permktuntor:

fuospauperes

quaeque civitas

alito: illis nifi, manibus _operentur, nullus quic-

quam v

quam dato. Pijs vero Scgratis homimbus beni¬

gne benefaciemus, ^manus enim pauperis efiga^

zophylacium

Chrifti,Scquicquid ^pauper_aecipit,

Cnriftus acceptatquod ipfe verbis proprijs ex~

primitMatth. ^15.40. demusergo pauperi ut de-

turnobis, Da (inquit Auguftinusdeverb. dorn.)-

dicit Chriflus mihi ^exeoquod dedi tibi,demeo>

qusero, daScredde: habuifti ^me

largitorem,

fac-

medebitorem, habeamte feneratorem,_tempo-r

ralia mihidas,arterna tibi reilituam,da micani

Sc accipies totum, daterram &äccipiesregnum*.

relinquemus

igiturlocumpiaeahmonitioni^r

Quisquis pauperie preßtsfcprabet acerbum

CunBa licet teneat₅ml tarnen ipfe tenet,

O qua ßultitiaeß! Deus ernitfangvine fervos,

MercariexiguonospigetcereDeum» Érga

jErejuvamodico quceßtos fangvine Chrißi.

XXI. Secunda clafiis efteorum,qui indigen-

tes quidem funt,ied ita ^utfortem reddere pofint,

quae etiam ftatuto_tempore repeti poteft

(nifi

ca^

fiis vel incendijvel

naufragij

See. intervenerit)

ulura autemab hujufinodihominibusne expeta-

tur, eåenimpreximusgravatur^> oiieratui* Sc fa- eultatesejus exhauriuntur ^, talis lucrofa, _per-*

dens ,iniqua Sc inhonefta ubique locorum pro-

ela'matur _, divinis & humanis

legibus prohi-

betür. ^{' •"}

xxll. Im

XXII. Intertiaclafleliint

opulenti,qui

proxi-

mi

pecuniå

negotiantur,

lucrantur,

^emunt

fun¬

dos, &remliiamredduntlocupletiorem; ab illis

praeter

lortem,

^{ordinaria , moderata &} legibus

determinata compenlatio accipiatur ^, 8c tunc noneft ulura verboDei contraria,fed legitimus

contraétus,nam eadem lex charitatis _quae jubet

nos dare, illa etiam å proximo requirit ^, ut fiio

commodo aliosnon opprimat,necboniviri efh alijs itabenefacereutfibi fit anguftia, fi enim li¬

cetmille thaleris imperialibusdomumvel _agrum

emere,& proOIOtKlUJeu annuafruétuum perceptio-

ne,certampecuniam, vel frumenti Jumma,aequi-

tati & legibus confentaneam _exigere, cur non etiam alteri immediate licebit uJumannuum ifta«

rum pecuniarum elocare ? ipla namque aequitas fvadet,

aliquam

lucri partem creditori eJTe tri- buendam. utilitas etiam di&itat ufuras efife lici- tas,multi enimalias homines, viduae praeJertim

8cpupilli,adinopiam redigerentur,necundevi-

verepoflent haberent^> neque negotiationes ex^

erceri &variaemerces advehi poflent,nifi lucro

fe JuJlentaret _mercator,atqui nullum jus abolet politias8cvitae genera.

XxIII. Quartaclafliscomple&ituretiamho¬

mines

locupletes

quidem, fed ad reddendm &

per-

perfolvendum• ' ' r ■ * • fégnes&tardos,n ^•r *. eoram■ , igitur£ ^{, .}mo- ra cum ut lnjuita ^, nm puniretur , de folutione

tion eflent foliciti, uliira igiturIiisrion tam pro^

f5ter

^olventis

Iucrum

infligitur,

utentis,

&

quam

quidem, ficut iniqvum eft

propter moram non

XX11^. Liberalitati qpponitur in exceflu

etraTict,i.e. prodigalitas. ärur®*Mtågy %r Lturw,

quodfeiplum,luaprodigcndo perdat. In defe&u

eftAvaritia, _quaeånimioaffeétuavendi didaeft/

XXV. Prodigalitas eftVitium, mediocritateni

nimium dando 8c parum accipiendo excedens^, prodigus igitur dicendus eft qui^non

habet

rätio-

nem circumftantiarum,

luperius

enumeratarum, ledomnia fine obfervatione

perfonarum,

quan-

titatis, qualitatis &c. temere profundit: &

haec

prodigalitas

fimplex

^vocatur. Mixta dicitur quse

cum aliisvitijsconjunda eft, contingit eriimin-

terdum prodigos inhonefte accipiendo _quoque péccare ,quia lemper

largiri volunt,

^{cum autem}

luaprodegerunt,

_coguntiy:

_{ab alijs}

pervim,inju-

riamvcl rapinamextörquere,quse

alijs

immode-

rate largiantur.

XXf^I. Avaritia eftvitiuminaccipiendo, ^re-

tinéndo 8cdando å mediocritate nimium ab ^er-

C rans;

råns; avarusigitureft,non Iblumqui rapitaliena,

fedetiamillequi

nimis cupide fervat fua, Unde

tria avarorum generaconftituuntur. (*Jquidani

dandotantum

delinqvuntdn

accipiendo^modum

férvant, idque vel

probitate

aliqua addufti, aut ftudiofugiendae turpitudinis,veletiam ^{metu, ne}

feil, fi aliena injufteaccipiant plura reddere ^co-

gantur,& hi tenaees&fordidivocantur^ (ßJalij injufteaccipiendo limites transgrediuntur,ut fu-

res,pnedones,rneretrices^> omnesque

($Jnonnulli dando fimul&accipiendo peccant*

qui omnium deterrimi.

XXVII. Avaritia prodigalitate multo eftde- terior, nam hazc aut atatis maturitate ^aut inopia

länaripoteft, liberalitatiquoque eft

fimilior,

^nam

ipfi dare&non

accipere convenit,

facile

igitur poteftad medium pervenire, & dare atque acci¬

pere ut oportet-: Avaritiävero liberalitati magis

aduerfatum fenio & inopia augetur,eft morbus

infanabilis-fornax (ut Alftedij verbis utar)inex- tingvibilis, tyrannis

incredibilis

^? idololatria tur-

pis,quae exliomine facit

lupumvoracem.

Ava¬

rus fimiliseft hydropico,dequo dicitur:

Quoplus furit fot(2plus ßtiuntur aqua.

eft fimilis inferno, quinunquam

fatiatur

^; prodi-

gus multis

prodeft

^/avarus nemini, imo ne fibi

dem

ipfij

Reéte igiturab

Apoftolo

i.Tim. 6.10.

avaritia omnium malorumradix

appellatur,

quo*

niam luos fe&atoresadperjurium, homicidium, furtum, _contemptum verbi Dei,adulterium&c.

illeétos,in

praefentiffimum

exitium praeeipitat.

Hifcepro rationeinßitutibreviter delineatüs finemimponereplaceU

Manet

Jehovae

taus.

nApErroN.

NullainVirum Prudentem caditfortuna.

INvir^oprudenterequiriturfolertiaexcogitandi media,experien

tia,memoria,ingenijperfidCaritas,rcüitudoconfilij&rcUumJu¬

dicium. Ethoc.qvidem.pofiulat.ⁱ.Caufasfuturorumeventuumac- curateintrojpteere. 2. exiisdemoccültoseventusdivin^are 3.ad eofdem aUiones ftiivsdirigere. Debet Ergo prudens animus vita

acl/ones tempor?busaccuratedifgenfare 3prafentia ordinäre,futu-

raprovidere3&prateritarerordari, qui.enim nihil depraterituco~

gitatvitam. perdk, &quinihildéfuturopramcditatur,inomniain- cautiusincidh.

Porro autem, per fortunatn non intelligimns Deam ali-

quam (quainane^nomen0merumfigmentum)^neecaufamejficien- temfortuitam, quafit^eumejficiens^non intenditinid quodtarnen

pafleaaccidit: Sedpotili^s ignorationem&cacitatemmentis hu¬

mana, h. ^e. Fortuitumrertm evenium vel in corporisnoflri,vel

inexternis bonisautmalis,qui occulio ordine regitur, cujusque ratiofecretaefl,uthomines probabilemcaufam redderenequeant.

Oriturergofortunaexintelleüus infirmitate, quiomnemprovidere

eventumnequit,quoigiturplusfortumadefiyeo minusprudentia

&in-

££ inteUeHas; Hincfequitur*f£$e%u Deiglorieji0omnifaj, Ctdomniafuntprafentiaycuiqueintelleüusipjafapicntiaefi, nul- lämdqnfortummMinhomine landare fortünam,efl_ejusaccußa-

0ignormtiam. Vnde recleCor:Nep. Stä cmque moresfingmp

ßrtmm. QtyMujs omnis horn imoßrpneqtumalfeipfumdili-

gat: ut ?Gßr^vßMjjt-ff"

&ü9nohisIiiada mcäorum, v'elex malfm⁹velex imprtidentia infirmitate0,cjeflqTnus ,un4e.turdis rccie comparamur,qui^pro¬

priofiercoréfibi ipfrsexitiumajßerunt* CoricLuwotgtiürömnesfeli-

cesfuccejfus A Deo tanquamvtrtupisWofficiylegitime admim-

ßratiprremiaderivari yeidemqueadverfa _tanqüamtemsriiatls &

fiultitm noßmpoenammitijßmamaTcribi.

Praßantiflimo_atq? literatilEmo fuveni,

Dn. M A G NO J. LIV I IN,

.amicofoaviffimopublice

do&éque Dilputanti. A;

Y7^tpt^lpiudas%quaproprio, MAGNE, benignes•

Grapulor! eft, aliud quo nonpraclarius,aufum, Perge bonü avibusI laborhic tibiviüor bonores

^Cpnfyet.(Stertp)Sitandem&tranfcribetOlympo.

r\. Hifce ex animogratulari

voluit

NICOLAVS B. RTMONIVS