Disputatio philosophica de libero hominis arbitrio quam ... sub præsidio M. Israelis Bringii ... pro magisterii gradu, ejusdemque privilegijs consequendis, publico examini ventilandam subicit. Petrus Steuchius Prælust. comitis Delagardie stipendiarius. In

Z T N © E a

Disputatio

Philosophicä

DC-9

LIBERO

HOMI-NIS

A

R B

I

T R

I O

Quam

in regia

Åcademia

llbfalienfi,

cum

confenfuSc

approbatione

ampliflimas

Facultacis

Philofophicas

SUB

PRISIDIO

C L A R I S S l M l V I R £

M.

ISRAELIS

BRINGII

Politices Profefforis

ordinarij?

pro

Magiflerij

grada-,

ejusdemq;

privilegijsconfc-quendis,

publico

examini

yentilan-dam fubicio.

PETRUS

STEUCHIUS

Praeluft. Comitis

_Delagardie

_{Stipendiarius.}

InAuditorioMajori,ad diemi$ Januarg

Anm_{htj2t hörts}confvstu*

&

U B S A L I f,

«Qv//:^ uTS.//.),^J ./Q</>:>' _yp./73 •331! A&AA&Ais Utt<Js~5_kV^AZ i©C3©eoe, Disputatio _{Philosofhicå} Do

L IBER

O

ARB ITRI

O

Um komo

agensprocIameturLi-berum»& å brutismbocvelmaxirac

diftinduro, cum Dco aute & lepara-cisåmole corporea meutibus

coa-jundum, Gpercpretiumnosfaduros

exiftimo, Siin hane abditam

Liber-tatisradiccm,&fcntcnci&rumdivor,

tijs offufeatam _{diligentiori indagine inquifivcrimus,} quod diviaaafiftcntiåfaduricoofticuendo.

T H E S I N.

i. fnhujus _{felici ingreflu, prodferit aeuratam in«}

HituifFe nominis_{evolutionem,nc*progre(TusTetardetur}

sopbiguis vocurn (igaificacionibus. Arbitrium ©om-monsterab arbitrando_{deducuncquod non (blum}

opi-oari &_{judicare, innuendo aåum racioois, Sed}

Com-munkerpöteftatem,Sententiam,facuitatem&

eledio-Rcm _{fignificat,& ka quidem ut pro ipfavoluotate,6c}

ipfavoiieionehaud rar6 ponatur, quod animadyertit

Bccdntif_{psr£.2,7beoljcbol.Tcm./.eraåt-/.}

cap iq.i.§. 4,påg,

3?.. Unde dicitntu _{sliquemfuoaut alte noarbttriottivere, In}

drbitrio_{alicujut altquideffepofit}

um. JIiquem ejjefm arbitrfi tte_{inpbilip- Itern» Liberum Arbitrium mortis}

permittere,

hßceft p&tefiatem faceredthgendigemu mortto

1, Variaiitemin_{philofophorum fcriptia Liberi} ar-hi _bitrij

bitrij inventrelicet

Sigmfic&thnes,

quas

recenfere

non

eric opere

difpendium,

ijs

pr«tcrmiffis,qu^

in

S.Theoh

ftodiofé oblervarifolenc,

3. Picolm. grad,a.cap^o

bas fequentes

cnuroeratli-bertadsacceptioncs; L

Liberum

eft

quod

Nuäifu&jjeitur,

&foIumprimå

intentions

eft

fuigratia.

Talis,

interea

qusefunt,

efl Deus

folus,

II.

J§j*od

indifferens

e/i, 6c

sequaliter

fe

habet

ad

utrumq;

oppoötorum

ac

utrumq,*

r@ci.pere poteft, occ

ulli

ftorfim

eftdeüioatum.

Hac

übertat« _prsditaed

prima

materia-.

4. Liberum

eil

III.

£>uod$ont£ägts

(f

operatur.

In _qua

_{fignificatione,}

feras

jumcnta

&

Poeri

übertäte

fruüntur. I V. Ltherg,fünffeparat* mentess qu^ tarnen

ad_utrumq;

_{oppofitorum fe}

atqué

_non

habent &

partens

quam

primo

eiegerune non

deferont-

Sed

ei

firmiter

ad

harens. Quas conftantia&

immobilltas

non

deftroit

li-bcrtatcna. LiberiTunt, V. Homines,

qui

oon

tan-tum libere fed etiam rnutabilitcr agunt, qus

hujus

LociePrpropria

fignificatio,

5. Vocibusita

ab

ambiguitateCaflTgatis,rem

ipfsm

luculentius ut Explanemus cognatas

placet

adijcere

ap-peäationes,

quomodo

Graecis

dicirur€|^{kXicentia>po-teftat,autoritas,ab

e^aerice^u.

Hinc

compofitum

kv-nfg.

ffiev,kvTs^XtAct,

cevn^asrnTjjg,

ixdjbipc/!.

TTqrAi^tnt;,

7»

i(p' qu7v%

i'facndvreocapéffs&g

x^ld'(a S'sXvjpctT^*.

voces

iodicant

Libertärem _pleoariam,

-vidclicet

takm,

quae

nullius

imperiofubeft,

å

ncmine

prohiberi

vel

impcdiri

pq-teft, fed iuae ipfius

proprias

poteftatis &

Iuris

eft,

&

quamquam

in S.

Thcol.

arrogantiora

funt

nomine,

io _{Phiiofopbiatarnenut cuoq*.}

tolcrari

poflfont.

Latieé

appeliator, libmas

&

poteftas

arbitrij

,

fua?

potcftatis

arbftrium, voluntas Libera,

facultas

voluntatislibera

é;< Enodationi

nominis'ftatim

fuccederet

Defini-tiorealis, nifi necefTarium

föret conftare

inkio.

An

lomoverc_fitpr&ditut

Libero

arbitrio

_{sta ut verum}

babeat in

fuos

aämdominium

l

In

bujus

qureftionis affirmativara

defcendentes, probabimus

tale

liberum

arbicrium

in

adhonibus CWilibus&

extcrnisdäri,

&

qpidem

argu-mentisélumioenatura: petitis; Quorum

hoc

efto.

7. Prmum:

Corpori

moderatricem

apimam

pr&-fecic Deus,åcujusnufcu in omnibus

iuisoperibus

pgn-deret, å materia

quippeeft

fbluta,

feq;in

operadam-bus_{proprijs åcorpore}

_abftrahit,

_ut

ab

_eo

nonpendsat,

fed corpor

ipracfiedominarhimperare,

eiq;

falutaria

profpicere,

noxia

pranrenire*

moderari,

corrigere

&

arcere valeat, Quod &c Ånaxagoram fenßfle

ferunc*

dum Mentemacbao&materiadebere So/utaeße inquityutds*

minäretur.Hanefacult&th rationaliså mareria folutione tf_{imperiumfupracorpm;}

_origintm

_Lb

_ertat

_{is primam}

&

ica-turiginena

uberrimam

pbilofophi

di&itant,

cur

ii

res

humanas_{neceßtmtec*renti$&} arbitrio

bominut»

fubiacentesy

addideris, totumLibmans fundamentum, quantum

exprincipijs

naturalibus,

folide

explanafti:

Hinc

non

obfcuré hominem in Civilibus Libérum evincimus.

Pieolm.grad.2.cap. 39.

g. Secundum. Qui hominem Libertat«

privarifc^

injuriam naturs humana: non

feréndam Inferunt,

qua: rationecum

eonftet,

bclluis

tarnen

fimilem

face-re annkuntur, dum Libertärem toHunt» Verum cum

tgat ex judicio

rationis

ad

unum

minimé

determi-nato, _propter

indifFerentiam circa

Contingentia fen

particularia circa qua: adione

noftra

verfafci contingit

in_{operibus fuis hominem Liberumincrcpidé}

_afiimaus.

9. 7erttumExperentia evincit uos plurima

bitu _{poflTe agere.}

_Exemplo

_{nobis eft Delliberatio}

aliqua derefamiliari 5c domeftica, exhoc ,velmaiiifc~ ftiflimum eft, io noftra efTe _{poteftareea exequi, qujc}

nobifcum vei cum alijs de _{eadcra re dehberavirous.}

Idemde Confultatiönibus & _{alijs dkendum.}

10. Quartum. Si voiuntas åolcsr necefiltati

aßrin-geretur nemocriminis veleulpsr iufté poffet aecufari

ipfas leges» cohortationes caftsgationes prorlus in*

utileseflent, _{diligens educatio, conatus honefté vi¬}

vendifruftraneus,_{precesSupervacanese pr arm ta &}

fup-pliclall omni Übertäte agendi dcflituerctnr bomo.

11. Quintum. Omnium _{gentium Confenfus idem}

coroprobat, quem-Auguft, lib. de duab. aniroab. cap.

II. a_liegaCdicens. _{Nefthklibri obfeurt mihifunt}

(crutan-di9 Undé_{difcam9neminem vituptrstione}

_fupplitiové

_dignum>

quiidnon facit) quodfacere nonpoteßi Nonne t&a cantans 0*

inmonttbue_{paßores&in tbeatrispoet*, (findoHiinCircuit*}

&doBim bibhotheci*i& _magiftri tn fcholkt & Antißites in

facrk

lock, &

in

arbe

termrum

gentabumamm i

is. Definitionens rei conftituimustalem. Libe¬ rum arbitriü

efipotentiaanimae rationalism

_objeélu

a ratione

monftratu,libere

eligendi

_{åcrepudiandi.}

leu eft Facultas volendiaut son vokndi,_{eligendi aut} laon_cligendij fine _{coadione, motu proprio &}

aptitu-din*adakerutrura, id_{quod ineelieäus digendom aut}

repUdiandum diåitat.

il. De Definitofuperius egimus, _nunc

commodé

Definitionen)_{ipfaminfuas rcFolvemus partes,}

vidfli-c*_{t,Genus 5c DifFcrentiam.}

14. Genus inDefinitione_{priori pofuimus Potentiam} ammaramna/k, qu^intemum liberumd»»gccdi in

ho-miae

mint Priacipiem» &

tale»qüöd

_non

nifi

_rationali

cre-atur^Convenit. _{Hacgcncris, reftriäioneindicatdm}

voiumus_{SubjeBum ejus tnb&fioniS) nempé ipfam smmam}

ratioftaUm, quauteil iuarumpoteotiarum Caufa tffici«

ens, fic& earundemfubjeßum. _{Omnesenina adionee}

Immanentes ab efficientibus fuis _{primö recipiuntur}

nam _{aquo acccpcrunteflentiam,ineodemfoahabent}

exiftentiam. De hoc _{aflignato genere detcrrainatc}

magis dicemus InfraTheß36. &fcqq.

15. Liberum arbitrium non eft aBtu _{tranßens ut}

ftatuitHdrvsus _{quodl.i.q. 1. Kam Iib. Arbic. homini} eftnaturale & _{congenitum, quo etiera homoå briuis} velmaximc differtadus vcrö noninfunt å natura, fed

producuntur apobisj Acnunc de bujusmodt Opera¬ tions Liberst _{principio Soilicitifumus,quo producun*}

tur. Prarterea Liberias haec ab homin« _nunquamtol«

litur,adusautcmmodoadfunt, modo abfunt, ex _quo

cvidens cflet hominem libero arbitrio _dtftitui,

quati-docunq; ab operatione ceßaret. _{Dtniq, de adaill®}

in quo conßßcrc dieit. Herv. _{libercatem; quaeri}

po-teft, anis fit å_{potentia elicitm vel Imperattu: Siprimum} tumlibertasantecedit i 11um, _{eritq; liberumarbitrium}

magis potentia quam aClus, Sivero feeundum dicatur,

llleaduseftncceffarius,_{quoitaq; pa&o poeefHiberta«}

ineoConfiåere.

16. Confimiliter nee _{eß Habitus, nam talls babitus}

eflet vel naturalis & cum _{potentia congenitus, vel}

acquifitus per iterationen» a&uum, ut ratiocinatur

Svaretz _{Difp.*9.f. 5. mihi}

pag. 448. Sed primum dici

non _{poceß; nam iuxta}

Phiiofophos, nullus efl

Naturalishabitus_{naturalster inditus voluntati3Si} pro*

prié loquamurö« habitu, pro ut_{cß quaiitas dißin<SU}

å_potentia

_{addens Uli}

_facilitatem

_{vel inclinafcloncra,}

quam non

dat

natura

Ted cxcrcitium.

Kam

inclina-tio, quam natura

indidit pocentiar,

non

eft aliud ab

ipfa

potentia;

Sécuodum

etiam affirmari nequie,

Quia habitus

potentix Liberaler aäus

liberos

sequi«

runtur,anteceditverd ufusLiberi arbicrij talem habi-turn, Quare lib. Arbit.in tali habitu nec pbteft

cen-lifter«.

17« 2. Habitus non

dat

inclinationem prim

am

ad

operandum.

Sed

facilitatem in

operando

potentia:

tri,

buit,Undenullamnaturaliter

affe&a habitu producit

operationem, quam non

pofletSimpltciter

absq;

tall

habitu. Kamlib.Årbitnon neceftariorequirie hane

facilitatemin _{operando, Sed}

_abfolutam

faltem

pote-ftatem

_agendi

_&non

_agendi

_{poOtis omnibus ad a&ionc}

prx

requifttis-Ex

quo

liquet

hominem racione

utentena

omnino liberum cfle, ancequam talem acquisac fa-cilitatem-j.

18. _Nefa

_Liberum

arbitrium

eßaffeäut}

_nara

ifte

mo-mentaneifunt, &invitisSaepé obrepunt,neceligere 6c

re&c deliberarefaciunt,verum cligentcm potius

im-pediunt. De

quibus

Cic. de

Finibus.

Cupidimes

fint

yßtiabiUs, Ex

quibut

o

di

a,

dißidiSy

di/c

or

du,

fcditiones%?lia

nafcuntur. 'Njcfe

forte

(olum

iafiant,

nec tantum

in

dtios

ceco_impetuincurrunt: Inttuetiam

animis

inclu/a

inter

fe

dtffu

dent_at%difco?

dant.

Idema.Tufe.

Cum

precipitur

ut_no

b

_ca

metipfsjmperemm,

hoc pracjpiturf

ut

ratio

cocrctat temer

i"

t atCM-j*

19. Parirationeprobacum

dabimu«,

lib.

Arfeit

nom

ejfepotentiamabinieUe&u

(f voluntate

diflinöiam•

Ex

fu-periusdidisconftat Üb.

Arbit.

fkum efte

in

potentia

aliqua

anim»

rationalisjj

indagandum

nunc

reftat,

q«®-qiSvcnampoieofcta

Illa

fit.

Coaåat

aoo

defuifie,

qui

aiTererent Liberum arbitriuna _{potcntiam cfle å}

volun-tate Se intelle&u diftiodia®,_{quos veibunc in modom}

argoimus:Ubi diftindlae noo cernuntup operationes,

ibinec diftinäae _{pocencise, Acqui nulla operatio no«}

minaripoteft abinteile&us Se voluntatisdivcria, Ergo oecpotentia tertia ab bisduabus diftin^su.

zo. _Veruminflat Alex, Alenfi. _{part- q. yi. Men"b,} art, i. §. ;.Lib.Arbit. proprié & fpecialiterfu-mptum,

efTe_{potentiafmquaodaenmocricera diftiä&am abintel~} lectu& voluntato.

zu Hute dubio o c corrit Svaréz diceodo ; Åuc ed*

fermo ds _{potentia motrtce (econdum locom, aut de}

potentia rnotriec aliarutn potentiarum ad

operativ-msfäas. Si de _{priori,certum eil, sfle in anima talem}

pfeténtiamad promovendunvanirnal motu

pfogrefii-vo, verum, in bae tion confiftit Liberias, _{de qua in}

pr^&oti Degotiofcrmo eft, Cum -hare potencia clicisc

s^turn tranleontera. non proprié _{famiaricotero. Pr«- ■} tcrea talis_{potentia nihilagit, oifi appücata per volun«}

tatem,raovetenim Q homo_{quando Übet, imo in}

Uni-verlura,_{principiummotusin vivemibusperfedioribus} •ft _{appetitus, Itaq;talis potentia non}

_©(i

_{in fe libera,} fed potentia?liberarSubijcitor. Und# hujus operatio effc

volunfcaris folum per denominationerai extrinfecam»

n©n intrinfecé _{perfeipfatöj Siverofermo eft depo¬}

steriori,talis_{potentia in homine} non eliab intelle&a

&voluntace diftioäa. Nana _{Loquendo de motiooe} objediva, ficintelfedusmovet voiuntatem. Siautem de motions EiFe&iva _{feuapplicativa ad opus, fic} va-luntas_{ed qute movet is & aliaspotentiasdiceote Seal.} £*ur. foys fecl, 25.

it.

Foftqoamoftendiroes

Lfb.

Arbit,nonefTeja-teotiaroshintelleflu &

voluotatc

divsrfam,

planum

coofsmiiiter erit, InteMe&um non

effe

vere

liberum,

cUm

omnibus_pené

libertatis

gradibus

deßituatur,

quod,

ut

ad ocuium pateat ,

Diilrnäioues

qua

dan.«

übertaris

funt

_{prsemittenda?.}

23. Dacur Ubertas

k

coafilione

&*

violentia

9

qudrenhi*

mur, obludtimus ac repugnamus

infukibus

vioienti

motus jßuciids å

prlncipio,

quod

extra

noscft, kaut

admoturoillum non coopercoiur.

Ha?c

libertas

no-biscum brutised

communis,

cum

roulta

fponté

agent

&non coaäs; Undé

abhac

agentia

folum

naturalis

appeliamur,

aüionssq;

noür&

in

genere

fpontane»

dicuntur»

24. Libertas

&lia

eßa

neeeßkate9

qua

voluntas

noa

necelfario &

intrinfecéad

Dnuro

aliquod

eligcndum

determinatur,necetiam

neceflariö Unum

exequitur,

Sed pro

arbitrio

poteft

velie

aut

nolle

i

dem,

ita

ut

po-frtisomnibusadagendura

requificis

poffit

non

agere.

HaecnobsscumÄngelis

eö

communis,

quippé

qui noa

tantum fponté,

fed

infuper

deliberstéagunt&

ab

bås

fpcchli

nomine

iibera

agentia,

aåusqj

somna

über!

noroinantur.

25

Deindéslia

eftlibertas

Coutrarietacis

vel

fpe®

cificationis, aüa

ContraditHonis

feu

Exercitij,

us

bar¬

barsfcbolailiei Loquontnr.

26, Contrarietatis

Libercasefl,

quando

voluntas

noneftdettrminataad certam

fpeciera,

filic. vel

bo-numvelmalumtantum,fed

horum

akerutrum

poteft

vel _{aropleåi vel}

.reijeere,

Unum

velie akerum

nolle.

Velie autero 6c nolle funt

Contraria?

unde

libertas

contrarietacisdi&a* Sicin

eieclionc

mediorum

piutl

i» oram&ad finem_{propofitnm liquidifli/itoruro,} über-tatemhabeo Contraciet^tis _{fdigendi quodcunq; pfa-*}

^eusrio.

27. Contradidionis Libertasin _{ipfo aåus exnrci*}

tlo_{eA occupata,quando quis objectoUnicopropofita}

poteA agcreve! no o agere,

velie

aut nolle, Duo v

3-ro _{iftiadus, vefleåc} non velie ftmt_{Contradidorij,Uß«}

dthasc_{libertas Coötradiäioois nuncupataeA.}

28* Bis diAindionthus ad faciiiorscn _qu&Aiottig noAra? _intelledara, rfn Cf _{quomodo inteUeUae ßt Liber /}

praemiffis, uiteriusnune id d»claramus. Primo

Intel-leSiuma coaBioneliberum eflecontra Bciiarro.

iicevki-cereconamurexcoadionisdefinitions_apud

philoib-phum Lib. Ethic.Nicom. cap.1.Coaftw cfiquanda agent

intrmfeciM alio ineltnat , extrinfetus aprinctpio fariiort in

partes Contrariarapitur, Etpicoim. 2. grad. Moral, c.

12.Sed falfutit intelle&um ad_{intelligeodom natural*,}

ter _{pofife cogi, cum nullum dari poilit tam validucn}

principium Exteroara movcns, quod iotelleduoa ad

obfequium cogat

29. _Extmpium eAo, _{quo etiam utirurRev. Mcifc} öerusia _{phii«fobna par^.Ii.q. 4.Sit rooriturus sliquis}

q13icumaudiat&pcrfcntifcae mortis hriminereboram

é_{fignis minimé faiiacibus, anné intelle&us coadé}

pra'-bet aiieniu ? _{Nequaquaro, nuilus enirn hie txtriniecus}

impulfus adeA, fedratio ipfa buic eoncluikmi

(tibtbre-vimerkndum)cx veris prsemiflkiiiata aflentitur _ckra

coadionem. _{Neq; haueconclufionemveram an'Hniare}

cA contra naturara 6c voluntetem _{hominis, licet res}

credenda inclinationi & voluntati hominis Contra¬

ria flu,

30. Cumlibertas å coadionenon conAituat

Icåom formaliterliberum

utpoté

bruds

anlmantiby#

«mm Communis ut thcfi 2?, vidimus, psrgamus ia

cstteris Libertatis _{fpeciebus rnquirefe} nom

übet £it}

ubi _ipfum

_{aecelfitans iugo}

_g?sviter

smplicatura

cfle

inveairaus; Primo qmad(peaem aMuum, ex

foa

fiöiia

aflentia iotdiedus sä veriaIlen furo ve! falfi difienfura

inclinacuf»osepoteft veroclaré &

diloeidé propofteo

nar.allentiri ; nedi fa Rum ti riré eogoiturospprobsre»

V,o!uotasaut-em licet, quoadgenuspropsodeat

a-dbo-cero,tarnen q.uoadSpeciem boni,

exade

licet

propo-,|kj\1nd11 e. rm ? oata månes: ac libsfa,udibäréhoc

elige-revelreijeersporensGr.

31» Ratio hujus aflirtio ais-

eft

t

lotelköus öbfs«

£iun?.efl AccKq&h Verum)voluntatis veroBonum-j* A(I

veritaseft_{Simplex & Uniformis., ideoq; in} uno ©bjs»

£ioVerkascum fuoContrarioconcipi & inceliigi ne®

quit, Bonurn vero q tiia

in

CGOvenientia

eonlifiit,

ue

4oc.ec Thorn. t. 2. _{q. 9. art. i. Sicut} ioquit₃imaginatio

forms[me sftimatione Ccnvcnientse}

vet

nocivtynon

mevet

ap-fetttumfenfitivum3 Jta mc

apprthenfio

"bert,

(ine

raticne

boni

if_{appttibilis. Und« idem bonun),nunc}

_{huic rei poteft}

«(Teconveniens, nunc inconvenieos, hmc voluntatis*

inappstendo vel

reijciendopullulåt

indifFerentis.

32. Sacundoj ffuo ad exarcitium. latelleöus adin—

eelligendum abappeticu rational! movetur, non

igi-Uir

Stipfam

applicat ratio ad operaodum, Sed ejus»

aäio, ve] ab adionc qoies & ceflätio k volontatefva-.

detur & excitatur* Natura _{quidsm ad-imelligenduiiv}

propendetj fed quodhoc & non alio tempore,

iJlud-& noniGud_{aggrediatur, id unicé voiuntati} eil _accc®

ptusti fetendurn.Quocirca mut-oamquandsm,ir.terin®

tellcäuin.&voluiiiatcnk hic notate licet moiiontm.

Folüüfcsa _qoippé

_{peadeéftgituf}

_k

_gbbéiniiui

_{ab in?}

relleåu_{praefertimpraåicoquoad}

_{inclmationemprimam}

de qua dicitur, ignoti nulla Gupido. Sedreciprocé

ifi-telledtus _{péndetå voluntate tanquam caufa}

irritatri-cé _{quoadinciinåiknesfecundäs,åimulando lottllc&um} ut dst®uberius_{cogitet, mediaadaliquemfintm}

con-fequenduna inveftlget, quemipfa intendit, aut

inqul-tat alium üneos, ve! ut clarius _proponat

_aliquod

objeduiTL#.

jj. Licet joteilcdus _{obfeåa varia perfpicué ro*}

funtati _{propofucrit hiac tarnen non indubié}

coiligis

intelle&us motionera c(te caufäm libertatis_prim

a ra, cumeå _{praefenti, voiuntas noofemper annuat,imo} acuraté _{magis loquendo, intelle&usin operationibuf} iuisnoo eft_{prerfus über,cum femper procedat} indi-natio_{voluntßtis, qua fufpenfå, nec indicat»}

nee ali¬

quid proponit inteile&us»

34. lüudipfum _{de indifferentia}

Intellcttusbuma-ni in difcurfu & _{raeiocinatione de veritatés mtum (f}

eflentU efttenendum, quodin illavenfpeculafione

in-telieäuspenkusnon fit über, licetad methodi _lege»

non fit ita_{obligatus, ut femper cundem obfcrvct in}

retam_{contemplationeordinem, quin}

poflitpro arbi«

trio, nunc veritatk _affeäiones, nunc _{caufas, nune}

Comparaté, contraria vcl oppoMté «andern confide«

rare..■

^5. Verum üthinenos_{explicctnus cß}

K*D.D.Meit-nero, aotea citatoloeo> inter difeurfum _pr&meditatum

&_{extemporaltm cfle diftinvendum putamusjo ifto}

rati-ooislibra_{expendirnus U ponderantur, rationss}

con-ferentes, _{quo ordine} in rci _{alicujus contemplatione}

SQmmodiflime _{profdiciilüusjereeptioneprogredie^}

v

mori ubi voluntas liberé

eligie,

_queraeunq; voluerit

ordinem. Hic vides, ordinis liberara eleclionew foli

voluntati tribui. la boc _{Extcmporali, cotamus nes}

ineipere 6c diCcarfutii Continuarc quouiq; placuerit

nec diutius eundem produccrc, _cumvalls debnimus.

Progrefl'um

difcurfus quod attinet,quarovis multa in«

ter ratiocinanduro inconfultå volanttce occurrant,

interim inteileäas li bertate internå non froitur, cum

hxenontamConfilio regantur*_{quod libertatis cdc} er-tom indicium, _{quam fortuitd 6c ex ubertate ingenij}

potius

obveniant.

36. /»©dquammanifedavimusiutdle&am non«11®

intrinfecéliberum, nitro_{fequitnr, quod in utrisc^non}

barrestlibertassitaq,folam ed reliquura,utin

volun-tate_{coilocttur,qusred libera potentiafécuodumiaam}

edentiäLiberé £• moveturvoluntas, 6cvulc fubftantiå

6c naturå _{fuå,eamqj faculcatem nuliaunquamracione}

amittit,_{inquitMagirüb. é.c.}20.ch.3* 6c9,

37. Ulterius fequitur ex di&is, nempé, Cumpo»

tentia baec de libtrae aåionis _{principium in hominc,}

quod magis dt aHivaexfe vim (f efficaaa bahens ad

exer-eindavelfufpendendamaEihnefitam*Nam potentia padiva

noneft libera, licetdt indifFcrens ad _{pluresaäus, ut}

in materia vidare licet: verum ad libertatem ed

in-fudiciens, ut _{potentia ad variosa&us dt indifferens,}

fed _{infuper requiaitur neccflario interna vis, quå talis}

potentia poditeamindifferentiamadaltcrutrara par«

tem determinare, _{qua?vis non ed inpotentia pafTiva/}

proinde femper manebit in eadem

indefF«rentia,da-cecab alio determinetur.

38. Cum dixitnus voluntatem ede _{potentiam in}

agendoiiberam, dmel etiara innuimus libertatem ab

eademrealsternondifferte, _quia

_eft

_{ejusdem potent!«}

velie &_{eligcre. Interim Inse ab Ethicaramrerum}

fcri-ptoribus notatur diffcrentia, Quod voluntas fitfinis,

qui propterfe appetitur, Lib. Årbit.vero mediorum

ad finem, qusecadunt fub eledionem. Ita_q;vuluncas

quå voluntas fe ad plura extendit quam lib. arbit. feil,

ad_{operationes quasdamnonliberas,ad}

quaslib. arbit«

non_{pertingit,ut notavit Scheibl.part3. deani. Di}

fp. 6,

thef. n» Ättamen cum acuraté _{loquimur voluntas}

ejusqdibertasunufunt5 Et ideoomnevoluntariu fimul

liberum. _{Åtq; binc Ht quodvocabulisetiamdiflindis}

appeüetur, Liberumvoluntatis arbitriura.

39. DifFerentia in Definitione tradita dtfumituf

i. ab_{ebjtfto, quoddebeteflc praedeliberatum}

6c å ratio«

ne moaftratum. _{Kam lib. arbit,}

quoad remeft idena

Cum_{voluncate,qnare&idemeritutriusq,objeänm,At}

voluntasfe extendit ad omniafibi_{convenicntia,6c na¬}

tura?fuaefvavitcr aceomodata quapropter_{6c ad}

eaqnse

fub _{aliquacouvenientiaeratione å nobisappetipoflunt.}

40. Dicimusobjeäum _{übenarbit debere elfeå} rar

tionemonåratum , Secundum illud Philofophorura₅

Nihil_{eft ve/i}tum_{nifiprimfitcegnitum. Quo indigicamus} InttlltBm_{a3um,quem vocanc indkttivum,effccondithne}

fmc _{qua voluntasaiiquandononpoffit}

excrcerefuam

libertatcm, non tarnen radicem 6c caufam _primam Libcrtatis_{ftatuimus,ita*utfemperå judiqo intelledus}

pra&ico pcndeat,Cum faspé hoc

_{poßtOjpontrarium}

eli-gatur, fecundum illud Medea?,6. _Metimorpb.

■ " "Video

melioraproboq;,

Deteriora _{fequor ——————}

It*_{q;admi(Tå objcvii}

cognirione, cogniti

propo-fitione_{&propofittpcrfva&onevei dißVaüone}

ab intel-U&u,

leåu, volußtas tarnen interno fuo _{principio feipfam}

ad _{agenduaaraovet &applicat ut*fupcrius}

efHndies-tum. Froindeintelte&ui_{praeeedens Sudidum} admit-cimus, fedformaleimperium intotumdeoegamus«

41. DifFerentia petitur 2. ab a£ttbus indicatis in

Deituitionevocibui, låberé_{eligendt (f repudiandi« Ä£hi$}

ita^f

funt>ej/V&i prsedeliberad

&c å ratioae roonftrati

Volittot>elreptidmio, ufc_{eligere illud, velrepudiare Übe«}

ffé&proarbitriopoffic. \

-42. Circa operationes vnluntatis iiberasconfid?«

rabimus & _{cxpcdiémus h*sduasdifüeukates, oeropé»}

anvoluntMin omni_{fua operatione(fExerciüofitliheraf zdo.} An_{fitttiamitbsmineoinßantiquoaliquid eligit & Pultf}

43. Iaprimo qusfitout felici pcde progrediamur,

ex_top«

di&is,

quafdam Libcrtatis diftio&iones_repste¬ gens. Et quodfpe&ataduum Exerckium.oec Univer¬

file,nec particularcbonum ullurn Kteeeflafiö

appetit.-tam _{quia Libere poteft avertercanimum kcogitatione}

talis_{©bjecli* &illamcogitationem iufcipcre, vel tol¬} lere _{quando vult, ita ut non neceflariofed liberrimd}

prorfus slterutrum

velit.

44. Quodvcrosteinetadfpeeificationem aåuum

jronaulios _{producit neccßario- Sic primo necefiarié} Itimmediatå volitiose fertur in hooum üniverfale»

&mediaadSummum bonum _{Liquidiflima: ficut} Coa-tra fumumra malum fineulladeliberadoneaverfatur.

Hinc eft _{quod diverfi diverfa appetant, bené tarnen}

omoesfibicopiunt,etil malu _{pro bonofaepé cenfirant*}

UudeÅugufh üb» 10eonfeil cap 20. alt; Siomneshomu

msund voce_{interrogaripoffent^utrumheati}effe vettent

fine

_ut«

ik_{h$fmtionevcdc refpondertnt Particularh*ero bona ho«}

üu liberriménun«_appetitnunc

_rijcit,nam

intcr

_plura

: * bans'

ifr

feoaa confultatlone

expenf3sid

voluntas

appefcit.quod

jsiaxioiefacic ad fiocro.

4f. Cumvolont a tern

libsraro

diximus

et

i

sno

pofu

tisomnibusadaäioné requifitis,

dubitari

pot«ft

mm

vätluntas eoinßanti(guoopemtur

fit /ib

em

?

Cum

omoe

quod

e^ea _{ipfo quod «ft}

ncctffe

eft

efto.

Jteq;

vo-luntaseo_{tempore quovuk}

aliquidjnoopoteft id

nalle»

&quooon vult, non

pot?ft

velie,

alias

fimiil & lena

el

velltt &oollet. Fremde q.uan-do

pronuociamos

Vo-luntatemdle iiberam, iddicuntq

uarftionig negativare

tenentes accipiendum sfle_{s non} de eo

inftanti,

quo

aliquid vult»led

quod

proximé

illud

antecedit.

Ve¬

rum Contraria Sentenda nobis

arridet,

quam

Cum

gravißimis

autfaofibus

defendcre

eooabimur;

videlicet

voluncatemetiamLiberam die

©o„icftanti,

cum ops*

ratun.«

46. Nam

fipro

eo

iriftanti

quo

operatufj

non

eft

Iiberaecindifferens» nullo modo liberé

agit, quod

fic

I demonftratur:Si comomcnto quo

agit,

neceffsno &

nonliberéagit»_turn

etiam

tempore

proximé

momen-tumilludantegtedieote

ncceftsrio

caruit

&

non

libeté

«git. Idem de tempore

futuro

dicendum.

Si libertas

fem per refpicit

futurum,

nullus

adtusin

pfadenti

erifc

über,_{quia aftus}

_{fururus, in}

_quantum

futurus,

_non

eft

exiftens & _prxfens.

_Quam

_rationem

Svaretz

_pro

de-imonftrauvaagnofcit,

Difp.

₁₉

fe&.

9-47. Contraria

opinionis

defenfores

ex

hac

occsO

-onein erroremlapfi,quod _non

aoimadverterunt

_^<2« mentanaturs& temporisd_ifti_n&_a

dl©»&

fenfum

Compofituwt

a Divifö* Voluntas itaq;

prins

natura

intélligitur ad

operationes fuas potens dl

k,

antequam

in ctfFe&um

©rümpft, Ergoin eodero

priori

natura:

cenfünda e(i

I

potens

ad

eliclcodam ve!

non

eliciendum talera

aåt|m.

Kam _{pofitis omoibtts ad aÖionera prserequifitis,in eo}

ipfo memento natursindifferensraanctad eliciendum

vel noneliciendum säum, üquidcra nihil ed quod im-«

pedi'verit potcntiam, quo minus fe ad ageodom decer-minare_{pofllt,ergo potens ed in punäo natur» &} fen-fudivifo, qusepotentiaad libertatem eflfufficiens. Si

vcroiiiud _{Temporisprim fpedies, quo} iam agit & _opera¬ tur, liccertum efl non_polie_eam sondern

revoca-xc, _qrv»folum edncceflkas in

fenfu

compofi-to, &fuppofitionis, confequens

dccer-rainstionetn volontaüs.

PAREEGÄ,

I-

_{Anvirtutesgentilium}

quisre&é

peccata

dixe-rit

^

Dift.

IL

Num

_reges

_c&

princi-pes

pnefidio

&

fatellitio

ffipati

effe debeant

(

III.

Ån

finis

omtoxix