B I O G R A P H I C A S V E G A N A.
P .IV.
QUAM
ICONS. AMP L. FAC. PHILO,S. TJ PS At .
H Æ S I D E
Bocr. FRICO M. FANT,
R E G . O R D . D E S T E L L A - P O L A R I M E M B R O
J R T S T O R . P R O F . R E G . E T O R D . A C A D . R E G » L I T T E R . ' H Ü M , J H t S T O R . E T A N T I Q U I T . S T O C K H O L M . SO C. R E G , S C X E N T .
U P S A L . E T S C A N D I N A V . H A F N I E N S . S O C I O ,
* P .
GüSTAVUS HENRICUS DALMAN-.
N O B I L I S .
IN A U D IT .- G U STA V . D. X I M A R T II MÖCCCXV.
X« A . M . s .
C J P S A L I A E
E X C U D E B A N T St eNJIAM M AR E T PaCMBUAD.
B I O G R A P H I C A S V E C A N A ,
P . I T .
Vita Olat Vevelii, O ß r o g o t h i , Academice Vpfalienßs Quceßoris & B ib lioth ecarii, Antiquitatum p a tr ia rum Profesßoris & Regni Antiquarii•
J a & u r a s fecit hiftoria p a t r i a , p r o x i m e pr æt er lap fo t e m p o r e , aegre r epar andas. I n t e r XII a n n o r u m f pati um, X V I I I nobis erepti funt ejus c ul t or es & a m a t o r e s e xi mii : Henricus Gabriel Porthan, Càrolus Chriflophorus GjSrwell a ) , Carolus Gußavus Nordin, /tbrahan us Hülphers y Johannes M ur
berg, Scheringus Rofenhane, Carolus Leonatdus Uggla, Sveno .W il/km an, Olaus A . Knäs, Una von Troil, Olavus IV allqniß.
Jacobus Fridericus Neikter, Gußavus Somntelius, Gußavns R ib- biug b j, Andreas SchSnbtrg, Falo Burman, Laurentius Ham- brceus, Magnus Boman c). Efficit h o c , u t priltina ejus lu
mi na magis def ideremus.
C N a-
« ) O biit uno anno o tto g e n a r io major.
. o ) O biit an. i 8 n > annos natus 9 2 ,
e) R e& or S ch o læ T e lg æ A uftralis fatis c o n c e s ß t. an. 1 8 0 8 , anno aetatis a o .
Nadta funfc v e r o illorum p l e r a q u e biograplios a c c u r a t o s , n ec incelebres. Ericus Palmßüold, Jofephttm Thun;
Johannes Hadorph & Elias Brenner, Nicolaum Hitfvedi D ahl;
Johannes Schefferusy Ericum Mich. F ant; Claudius örnhitlm,.
Pefrntn Thyfelium; Johannes & Ol aus M agni, Petrum Eker- man ; Johannes M tsfe n im O la u m Cclßum; Georgius Stj ernhiclm, SaniueUm Gagnerum; Olaus Riidbcck, plur es. S o l o v or n p r o g r a m m a t e ömhielmii in ejus f unu s edito i nn ot ui t Olaus Verelius. Praecipua itaque v i t æ m e r i t o r u m m o m e n t a , q u a n t u m p e r Disfertationis Academicae limites l i cu er it , colligere conabimur;
N a t u s e r a t Verelius in paroecia Gftr ogotHiæ Thgatorp' an. 1617, p a t r e Paftore. P r a e c e p t o r e m n a& u s Ennmdum- Lynceunty ipfum in Li vo ni am comi tat us eft & in A c ad e mia Dorpaterifi O r a ti o ne m habuit X I X a n no s n a t u s , a d q u a m p r o g r a m m a edidit P r o fe s fo r Lndenius. J u v e n t u t i s ftiæ ideam exhi bui t in peregrinatione Casmoprolitancr, q u a m i n t e r O^ufcul à ejus edidit Schenberg. Jh Acad emi a Upfa- lienfi illuftrium p u e r o r u m Nicolai Johannis & Matthice Kag- gorum j Axelii &t Jacobi S p m ß o r u m nec non Axelii Posfe\ .
liudia m o d e r a b a t u r , me n Ia & hofpitio A tchi epi fco pi c u m illis f r u e n s a t q u e p a t r o n u m n a f t u s i l lomm c u r a t o r e m , iliaftrisfimum Re gn i Cancellarium Axelhim Oxenßjer»
na. Gum d ü o b u s h o r u m p e r e g r e pro feét us O sn a b r u g i c o n v e n t u m pacis Veftphal iæ vidit, a t q u e G e r m a n i a m , B e l g i u m , H e l v e t i a m , Galliam & Italiam p er ag ra vi t . Hagæ- C o m i t u m publica o rati one pacem Y^eftphalicam, qu am a<
malevolis obtreélari a u d i v e r a t , celebravit. Ih p a t r i a m r e d u x bis ad pr of es iione s Ac ad em ic as a p a t ri b u s Upfa- lienfibus fuit e x p e t i t u s ; fed fruftra* F a c t u s Eloquentiae P r o f e s f o r in A c ad èm i a D o r p a t e n f i , id m u n e r i s n u m q u a m adiit. P r of e s f i o n e m Hiftoricam Upfaliæ recufavit, IVIen- fa interim Maecenatis Oxenftjerna u t e n s v an. 1652 cotifti*
tue-
fueBatur Academiae Upfalienfis Quaaftor, quod m u n u s p e r X XV I I I a n n os fuftinuit.
F e r v e b a t t u m ant iquit atis patriae f t u di u m , p r o m o t o - ribus R e g n i D r o t f e t o Petro Brake q ue Cancellario Magno Gabr. De la Gar die. Co nf ti t ue ba t ur V e r el i u s hujus Sci
entiae P r u f e s f o r an. 1662, aemulum & c ommi l it onem n a f t u s p o p u la r e m Johatinem Hadorphium, A c a d e m i æ S e c re t a r i u m . L e g e s ant iquas U p l an di c as , OfVrogothicas.
H e) f ing ic as , V e f tr og o tb i ca s , n ec n c n I hfti tuti onem Re-- giam : Kominga och HSfdinga St y r elfm , in cognitionem idio- ma ti s vetufti patrii, ftudiofæ j u v e n t u t i publice i n t e r p r e t a tu s e f t , u t fic ad f on tes Islandicos &• Ulphilanam v er - f io nem viam ei p ar ar et .
M i t t e b a t u r in Tslandiam bello Danico c ap t u s ^fonar' Riigman^ m o n u m e n t a con qui fi t ur us , e x q ui bu s cum ver«;
fione La t ina & noti s edidit Hereliur Hißoriam Hervorœ in fol. R o lf om: & Guthrici, Herr audi & Bofii, Fragmentum Hi*
fonce Olài Tryggvafonn in g-vo; quin & v e r t e r a t in lin
g u a m S vîogothi cai n Hißoriam Olat Sanfiti, q u a m in A r c h i v u m A n t i q u i t a t i s dum* i n f e r r e t u r , X X V I capitibus lace
r av it i m p r o b a ma nu s. H æ c v e r o e x originali r ef ti t ue re a t qu e fub* i n t e r p r e t i s n o mi n e i nt e g r a m e d er e Hbi pr o po - fu er ant Collegii M e m b r a , quod t a m e n efi et tu caruit.
E l a b o r a v i t et iam indicem vtteris lingnœ Scytho Scandicce, q u e m finierat an. l ö g i , edi v e r o noluit p r o p t e r e a , quod ulti
ma m m a n u m a dd er e ipfi n on licuit. E m i f i t poft m o r t e m A u é t o r i s fingularis am ic us Olaus Rudbeck\ D tantum*
ex em pl ar i bu s i mpr es fi s, n o n m a x i m a aUtem c u m accu
ratione t e f t a n t u r , qui c u m a u t o g r a p h o in Bibliotheca G y i nn af ib Ge va l ie nf i s adh uc f e r v a t o c o nt u l er i n t dß E x
G 2- oc-
i ) Up.fila XiduingâF 1773» p. I1.5»
occafîone M a p p æ G e o g r a p h i c æ , ad Hiftoriam H e r v o r æ conficiendae, Atla nt ica m i'uam p r i m u m in ed it at u s eft K u d b e c k i u s , cuj us Tomunv; 1 Vereli o dicavit. A n t i q u a rius regni conffit uebat ur an. 1666, partito c um H a d o r - phio (alario. Q u e m a d m o d u m g e n e r Johannis Tho nia: B u • rari, Hem ictis Axehielm Soceri in m u n e r e fuit S u c c e s - for ; ira liiutn Nerelius pe r ma tius tradidit p r i v i g n o JJacu lßhmcnio Renbielm, qui dein militaria me r u i t flipen- d ia, Capitanei locum t e n e n s ; his v e ro relictis ad p rif tinum offjcium rediit an. 1679. Verdins Collegii A n t i q u i t a t i s hoc t e m p o r e Upfaliæ inftituti A sf esf or edidit Run:graphium Scan
diae in föl.* in qua ma nes Burœi co nt ra Ol aum V o r m i u m vindicat a t q ue conlcripfit hißoriam patrice, quam m u l t o s poft an no s luci publicae commifft Petrus Schenberg. L i c e t n u m - quatn ip(e, vel Pi æfes, vel Ref pondens . d i s p u t a v e r i t , n e q u e adeo p r o m o t u s fuerit Philofophiæ Magiffer ; tam-en an.
1676 Cand idat or um fuit P r o m o t o r a t q u e orati one S ve ca - na d e c r e t u m F a cu l ta ti s ann un ci avi t , quod loca in p r o m o t i o n e fortibus di ft r ib ue re nt ur , edita in Novellis* Upfa -
iienjihus in g’o e). E l o q u e n t i æ L a t i n æ er at pr omt i sf imus . Itaque Or at ion es habuit in C o r o n a t i o n e m C h r i s t i n æ ,
in m e m o r i a m Axelii Oxenßjerna, Academiae Cancellarii a t q u e ProCancellarii, Archiepifcopi Laurentii Paulini Go
th i, affinis f u i , aliasque. Mtaoyctpcv licet fuisfe indicent ta m Per egr ina tio C o s m o p o l i t a n a , quam epiftola ad popula- Tem Olaum Thegner f 'J ; co nn ub ium ta me n iniit c u m vidua
P a -
: e) 1775, p. 2 2 9 . Ita frnitur. J a g h a fv e r i 2 3 å r v a r i t A ea d e- m ie n s f i in t m h ß a r e och u td e lt A c a d e m ic u s n u d e t til v e d e r h ô r a n d o m m ed a lia s c itra s g o d a n ö je, J a g f å r n u f e , om j a g ock u ti d e tta ka n nä (a m m a lycka — —
f ) Cum hoc viro., in red u ttio n e bonorum Carolina adeo celebri atque populari altero E d w a r d o P h ilip jo n poftea n obilitato & d itto E h - r e n ß e n , intim am co lu it am icitiam .
P a f t o n S ' & P r æ p o f i t i Ôrebroënfis Ißhm enii, quod fuit i mpr ole. In E p i f c o p o s & Clericum o r di ne m inimicum fe e x h i b u i t d i sl e rt at i on e d,e Hierarchia Eccleßaflica, qua in- f t i t ut i o n e m Confiftorii Gen er al i s urfit, a L a i c i s . Cleri- ci s q u e m e m b r i s compofiti*, n eq u e c on t ro v e r l i a c u j i j Schef- fe r o , de fitu & vocabulo Upfaliæ, cujus hiftoriam in prae
f atione ad Upfaliam Illultratam tradit nob. Ihre, poO:
m o r t e m hujus c o n t i n u a t a , mitisfimi animi Ver eii um fu- isfe indicat. An. 1679 Academiae Bibliothecarius obiit 1682. C œ m i t e r i u m Xeno do chio Upfalienfi d o na vi t , e r e g i o n e d o m u s lapideae, quam habitavit & quae ad hu c f u pe r e f t , f i t u m , in quo e x pr æf cr ipt o ipfius fepultus efl.
L a p i d e m pofuit Olaus Rudbeck an. 1698 in m e m o i i a m ejus r un i s i nf cr i pt um, q u a r u m t e n o r : Hiar hvilar unthir fia i- num auk ritar unthir rotum auk ar ath molthir orthin fa ar mannum kanthi fo rn frathi vitra manna fpaki auk fr.ialla manna malfnilth, P r o g r a m m a in f unu s dedit Claud. Örnhielm. E p i cediis o r n a r u n t , S v e c o Stilo lapidari Olaus Rudbeck, c a r m i n e L a t i n o Hemming Forelius. P o s f e d e r a t Herilius prae
dia equef tr ia Brunna & Ekeby p r o p e Upfaliam.
O pufcula ejus colle&a edidere 'Schenberg & Sommelius.
In collectionibus Praefidis fe rv a tu r verfio ejus manufcri- p ta Colloquii inter corpus & animam damnati peccatoris a S.
Bernhardo confcripti, quam a nem ine B ibliographoruin ejus m e m o ra ta m inveni. L e x i c o n E j u s S vio g o th ieu m fer
v a t u r in Bibliotheca G ym nafii Lincopenfis. Confilium d e S tu d iis Jacobi Spens in colle&ionibus N ordinianis.
P r iv ig n u s ejus RenhieImius X X M a rcis m u ltatu s eft a R e g . S v ec. D ic a fte rio , quod vitricum u x o r is male t r a c ta v e ra t & in p a u p e r ta te m o rtu u s X L V I I an n o s n a t u s , V reliquit liberos. H iftorias edidit Torftani Vikingi &
Olai
*
Ol ai T i y g g v o n i d i s a R u g m arm o « x ïslandia t r a n s p o r t a t a s & hanc q ui de m impenfis R e g i n æ Ch r i s t i k æ an.
1691, c u r a n t e G u b e r n at o r e ejus Generali Jo h. Paul. Oli- vecrans. L a t i n e & S v e ti c e verfa, indice v«c um Islandi- carurn & n ot i s o r n a t a , in quibus contra Bartkolinuui Da»
nura disputat. A n i m adverfiones etiam in editionem h i - ftoriae S. Olavi rhytmicae a Hadorphio cura tam confcri- pfit,, q u a s Bibliothecae fuæ S ve ca næ inCeruit N titelblad.
T h e f e s.
I.
Q u i ultima m aris glacialis litora incolunt Grôrilandi & Esquirnofii videntur terræ m a g is auftralis dlim fuisfe in c o læ a n ovis advenis fedi- bus pulli. E x linguae affinitate qnadam , quam teftatur C ranzius pere
g rin a to r, K alm ukis in Alia confanguineos esfe con jicere lic e t. Aq tantum valet n e c e s lita s , ut equitem A iiaticum pascuis gau d en tem in h o m in em arapbibium p h ocis vefcentem co n v ertere p o sfit2
IL
Nonnullae n ation es A m erica n » totæ fo n t exftin& æ non fubito E u
ropaeorum armis , verum fenfim fpiritus vini ufu im m oderato aliisque vitiis p eftîferis; u nde apparet, quanti fit m om en ti ad rem publicam con- fervandam abuius in v-iftu prohibere & civium m oribus 'invigilare.
III.
Miremur* fapientiarn & eruditionem nequaquam pari in ced ere g ra du? cum priore floruisfe videm us & Graecos & R o m a n o s, q u o s pofte^
rior m in im e ab interitu potuit retrahere,
IV.
S o lo n nihil ftatuit de -parricida, quia nefandum naturæ tnonftrum n e nom inare quidem v o lu it; A n g lo rum legislatores le g e m e x praefcri- p to de vendendis uxoribus non abrogaverunt, quia tam raro is incide
ret c a fu s , ut, quam m inim e innovare in veneranda Britanniae conditu- tione fatius videretur. U trum que r efte faftum m ihi videtur.
