LILLA MALMA.

D.D. o

Diifertatio Academica, De

PAROECIA DUNCKER

EiQUE ANNEXA

LILLA MALMA.

Quam,

Confenfu Amplisf. Ovdinis Pbilofopb.

In Reg. Acad. Upfalienß, Pripil Hp

MAG CAROL' FRED.

GEORGII.

Hift. Prof. Reg. & Ord.

Publice Ventilandäm Exhibet

JOHANNES DAN. FALCKMAN,

Sudevmannus.

In And. Carol. Maj. Die XXVIII. Junii.

Anni MDCCLXIX.

H. A. M. S.

Upfa 1 i ^x, Typis Edmannianis.

IN S.AM R:AM MAJ.TEM

Summte Fidei VIRO,

Regis Regni^ue SuioGothici SENTATORI,

SUPREMO Regle Aul* MARESCHALLO,

Ordinis Reg. de Stella Polari COMM ENDATORI,

ILLUSTRISS1M0 EXCELLENTISSIMQQUE

COMITI

^ac

DOMINO,

DOM. NICOLAO A.

B J ELKE,

MJECENATl GR ATIOSISSIMO.

A

NvleJciyem fane

^» m

TUAyMÄLCENAS SUM-

ME, adire Irminafüfliner^ein,an, cumfplen•

# dorfulgorque TUJE, qua cingeris,Purpur#,

incos cctligine tegerent ocellos, retro cederem, 72/ ä-

p&d omnes TUAyqua clientes ampleckifoles,Gratia cognita

celebrataque

ejfet. Multa

JUi favoris iß

ms

me docütnenta funt, innumera in noßräm Suder-

manniam> quam iUuflratam effiagitas, exflant nu*

rita; _{quare ea non} folum TUA dicatur, fed et-

ijlevijßma mea, tfV ejus quadam, licet minima parte, Difjertatio ^, 7X70 LLLUSTR1SSIM0 conje-

cmar NOMINI TIBIque dicetur oportet, quamvis

TAN TO minimiponderis nninufculaofferendo

MAS.*

CENATIfav.e expavefcere deceret» TUA vero Gra-

tia,EXCÉLLENTISS1ME COMESyusque adeo ha¬

ßtantem erjgit, tit illud non folum baud afpernatus ßm, fed ctiam memet cohorti immifcere aufimgra•

tulantium, qui, licet TE ^, MJECENAS SUMME,

Guhernatorem (Un ereptum lugeat Sudermannia3ful-

crum tarnen Regni Suionici latantes, calidijßmis a

Supremo Kerum Moderatore precibus pofcunt, velit

TEI MJECENATUM OPTIME, per long^am non Interrupta felicitate florentium annormn feriemSah

vwn Sofpitemquefervate,ut TUISfaluberrirnisCon- ßliis Respublica valeat, vigeat Libertas Civium} tan- taque capiat univerfa Patriafalutis incrementa, quan-

ta ne Momi quidem utta ferat invidia. Futurus?

vixero,

EXCELLEN TISSIMI TUI NOMINIS

Gliens devctißimus.

JOHANNES DANIEL FALCKMAN»

VIR15 GENEROSIS, NOBILISSIMIS AMPLISSIMISQüB

Do JOHANN! ^IS. RUDEBECK,

Leg. Croneherg. Centurioni,

Avo Materno fndulgentifllrno;

Do CAROLO NIC. CARPELAN,

Reg, Cobortis Pratorian# Centurioni,

Avunculo Benigniffimo;

D:o CAROLO AD. FALCKMAN,

Adßffori,

Parenti Optimo,

Vestrorum

ab homine

ⁱⁿ

in

^me

hominem majora

beneficiorum is

proficifci

e/1 cumulus,

non pos-^ut

fint; Vobis enim, proxime fecundum Deum, cunSfa

mea debeo, tarn quod fim, quam quod re&eac bene fim. Sit praefens opella, Vestris (uo jure dicata con«

fecrataque Nominibus, meas inVos pietatis publicus te-

ftis. Placeanr Vobis mea obfequia; _placeat hoc quäle-

cunque devotitfimi animi pignus. Deum TerOpfcMax»

calidiffimis veneror precibus, & _{nunquam non venera-} bor, digneturVos fofpites atque in perenni falutis flo-

re_duxeroadNeffcoreos _{usque annos} confervare5dum fpiritum permanfurus

Generof. Nobilifßmorum Cr9 Cariffiniorum

hominmn Veflrorum

Humillimus cultor & obcdientiflimtis filios

JOHANNES DANIEL FALCKMAN.

D.F.

CAPUT PRIÜS.

DE

PAROEC1A DUNCKER.

§. i.

ux neminem non trahit mortalium,

infica ilia & omnium innata animis, patriam iuaque prae alienis aman- di libido, memet etiam, fpeci-

men editurum Academicum, allexit, ut'fcriptionis argumentum eligerem ejusmodi, _{quo mea in} natale folum Caritas teftatior

neret. Parceciam itaque Duncker, in qua altus e-

dücatusque

Tum, & alceram illi adjun£tam Ul¬

la Mahna> cum Tibi juvenili molimine iifto, Tu, Candide Le&or, innoxiis aufis faveto. Parcecia Duncker in media fere Sudermannia ejusque Ter¬

ritorio Villåttinge (ita, ab nrbe Strengneiia tertio

circiter milliario abeft. Ad borealem ejus partem Parcecia Lånna in Territorio Äcker, ad Orientem Parcecia Gryt in Territorio Daga

Härad,

ut &

Byltinge in Territorio Villåttinge ^, ad folis oeca- fum Parcecia ArHa in Territorio Recarlorum adO-

rientem habitantium & ad auftrum denique Parce¬

cia Lilla Malma undique cingunt.

Ut credamus

hanc antiquiori & longo fatis retro tempore eultam

Sc inhabkatam fuiffe Parceciam multa fvadent. Of-

A fem

fendesenim ubiqueloca peramoena,prata laetis veftita graminibus,herbofa pafcua, virides filvas, r;on crebras

fblum ucilesque arbore*, fed etiam omnis generis fe-

ras ac volatiliaprogignentes,ämnes lacusquepifcofos,

agros denique frumentorum ubertate luxuriantes;

qus omnia faatrieis naturs bona non potuere non homines allicere , ut hane prsoptaverint habitatio-

nis federn, aliis regionibus, in quibus terra minus benigna, horrida infuper montium juga & rupi-

um prscipitia, penuria quoque pifcium & animan- tium, (]us efui funt, miferam ^ac moleftam vitam

incolis ducendam ofFerrent.

De ipfo Parcecis nomine, unde natales tra-

xerif, monumentorum fide deftituti, non multum laboremus. Ad veritatem proxime accedere ^no- bis videmur, (i ftatuamus, ut nos edocere digna,

tus eft Reg. Canc. Conf, & Equ. Aurat. Generofiffi

Dom. Ihre a ) ^, nomen Duncker fuam originem

debere veteri vocabulo Duncken vel Dungen, quo humidum quoddam denotatar, & quod hodie & a-

pud Gothlandos & Sudermannos _quoque ufurpa-

tur, qui fegetum acervos, nondum ficcatos, ita ad*

peliitare folent. Ipfa vox Duncken videtur primor-

aia fua referre ad aliam Du _qua in veteri Celtica

Jingua aqua exprimitur & ^cut affine forte eft no-

ftrurn Dy. Terminatio autem illa ker, in locorum nominibus haud adeo

frequens,

vel cafui adfcriben- da, ^ut in aliis pluribus,vel ^etiam fortaffis a vocu-

la Kiårr deducenda _> cujus fignificatio hac in com-

a) Vid. DiateO» Lexicon _p. 35.

® ) 3

'( •

podtione hand incongrua ed, &quae,ore vulgi pro«

lata, facile accencum murare & in breviorem (yl- labam, uiu ita ference, abire potue-ric. Probabiiem

reddit hane fententiam ipfe regionis habitus, _utpo-

te quas lacubus & aquofis iocis abundat; & hinc ed, quod non una hujus Parcecise prsedia _{ab aquis}

alluentibus nomina trahant, uc Hendö, Holmen,Mo¬

ra, Johannis ^- n<es Sc plura alia.

§. IF.

Lacus in hac Parcecia plures £unt numero,li¬

cet major ^pars fat angudis finibus claudatur. Prin- cipem locum inter ^eos tenent Enaren, qui usque in Parceciarn Jlyltinge fuum dirigit curfum, ⁱ y.

orgyiarum altitudinem aqua1 habens; Magjim e-

jusdeV* fere altitudinis, Sc ad Parceciarn Länna ad- flaens; Skundern, pifcibus maxime abundans mi- nimeque profundus; Sc Dunckern omnes hofce &

aqu^e akitudine Sc ambitu fuperans, C. enim orgy¬

iarum funis fundum atdngere non dacar ^, ad il-

lum feilicet locum, quem Parochiani Blåkulla appel-

litant. Aiiis in locis 20. orgyiarum aqua altitudi¬

nem habet. Hinc förlitan etiam evenit, ut hujus

unius inter Sudermanniae lacus mentionem fecerit ReverendifT. Spegel, in Poemate Guds värk ocbhxsu

la: ubi _ita loquitur:

ISbrrmanland fer jagenSjöfom kallasDunckerh)t

Minores lacus vel dagna funt:

Morafjb,

pro- pe praedium Mora, Lilla Magfjöny quem a majo¬

re ejusdem nominis canalis feparat, Damjjån, Flat-

A 2 Jjån

"" ' '

■■■■.!■»... i-• mwi ■ r.1.111mmmmmmmmmmmmmmmm

b) vid. Guds värk och hvila: _p. II9-

ß )

⁴ ( ©

fjbn, Mogfjon, major & minor Trehbrningen, ma¬

jor & minor

Altaren,

Vatjjbn, prope officinam Biorndammenfen, Kitt elfjin, Eckovntorffjbn^ liar*

fjon ^y Sunäbyfjbn ^? Tranhaljfen, Nafßajpn, quem

a lacu Skundern fretum admodum exile dirimic,

Aronstorpßbn, Acharn, major

& minor Kälßef-

ven) XJIffjbn, Quarnjjbn, Eulen, Oflen, prope prme¬

dium Johannisrices, Håndbfjbn, prope pradium

Händo , Akfjbn & Nolången, qui intra filvam Ter-

ritorio Recarlorum Urientalium communem fiti func

& Nålen, qui aquas (uas cum Parcecia Malma com-

municat, quod etiam faciunt Mbrtjjon & Längjjbn.

Omnes hi lacus vario itinerum antraQiu hinc in Ia-

cum Målaren, illinc in mare Baltfaicum prsecipites

ruunt c).

Aquarum nokrse Parcecias dum mentionem fa- cirnus, tres praecipuos amnes non ducimus _praeter- eundos. Berga-K primus eft, qui a variis Parte-

ciarum Duncker, Länna,

SzArila,

^lacubus _primor-

dia capiens, Officinis ferrariis Biorndamenß, Stå!- bogenß & Lännenß fuum concilians vigorem & ad prardium Berga in Parcecia Acker _{profluens, pro¬}

pe pontem vise Regise Lågftabro dictum, Målero

fuas admifcec undas. Alter & ille _quoqne Berga-

^ appellatus, fortaffis quod prope vicum Berga in Parcecia Dunckerenfi fluic, a lacu Skundern _pro- venit, & primum in lacum Dunckern, deinde in

Territorium Hårad, per lacum Mißelen iter

^

fa-

c) Confer Praeclar. Dom. Mag1. Lundflrom Diflert. de SudermaH-

wt påg. 45 & ColleU, Paliäfchold.

9 ) 5 ( €t

facit. Tertius eft Morenfis amnis, qut curfum per lacum Morafjon in pofildfiones' pqacdii Starfltter fle-

£Ht. Horum hic & il le in primis itko comnicmo' rari debene, quod in illis maxima vis Cancrorum mirae magnicudinis capi foleat.

§. III.

In Parcecia Dunckerenfi, ft iniveris _numernm, quem commentarii rationum publicarum exhibent,

42 & J. reperiuntur praedia ^, inter _quae 2|prasdia

funt equeftria {Säteri). Et func illa

I:mo Holmen prxdium integrum, vel ut no- ftris dicitur, Ett helt hemman , quod circicer an-

no 1593. haud procu! ^a lacu Dunckern, inträ li-

mites prasdii liberi ökna coli effc cceptum, tanquam

tugurium liberum, nullüm pendens cenfum (Ofint- lagdt Frålfetorp); unde factum^, ut id, a cenfu o-

mni immune, poßuieret Marelchaiius R. CAROLl IX. ^tum Suderm. Ducis, Jahannes de Mäsendach d). lllius vidua Margareta hunc deinde tenuic

fundum, ita tamen, ut non -amp'ius tugurium es-

fet, fed prxdium di midium ( Ett halft hemman ), ifto tempore praedio nobili ökna Parceciae Gryt fub- jefhim _{, utpote} inträ ejus limites (iciim (Rå och

Rår) e). Aliquot abhinc annis. in ratiönibusR.Col- legio Camerali reddicis, Holmett adpellatur prsediurn equeftre Margarethe Maslnbachihe. cujus gener

A 3 Vi-

d) E genre Svevica ortus & Stockholm?# tandem Pr#feclus in }ein

pta Cathediali Upfnlienfi una cum conjnge fepultus eft. vid. Pe»

ringfchold. Monumento Ulleråker. _{pag- 119.}

O v'id« Codices pradtationunj publ. annor. 1615. & 1616,

•

)-*(■#

Vigiliarum Praefe&us

{Major)

Canutüs Lilje _/) poftea ejus fa&us efl: poflefTor, vir, quod & illu- ftri loco fatus& opibus pollens efTet, in praecipua dignatione habitus. In matrimonio habnit iile E-

lisabetam de Masenbach, filiam fupra nominati MarelchalH, in Templo Dunckerenfi condicam, uti

ex Annalibus Templi liquet. Hinc fopplendus eft

Nob. Peringscholdius, qui loc. mon. Ulleråker.fup.

excit. unicam tantum Masenbachio fiiifTe filiam &

haeredem, iliamque nuptam Georgio Gynthero

Crail a Bamberg, affirmat; & huic quideni Bam«

bergii Conjugi, etfi non exprimat modo landatus au&or, nomen fujfTe Christine, ^ex Alb. Nobil.

Svec. Generof. ^a Stiernman fcirrus. Terriam, _prae¬

ter has, habuifTe filiam Masenbachium , Margare-

tam, locatam öttoni Scheiding, teftis efl idem Generof. A. A. a Stiernman g). Poftmodum, cum

fub Glor. mem. R. CAROLO XI. noriffima ilia inftitueretur praediorum ad fifcum publicum revo- catio, praedio Holmen ^exutus efl Canutus Lilje

& ipfum _prasdium, mutata indole ac conditione, fifcale fa£tum (Ett helt Crono hem\nan). Annis

tarnen abhinc haud ita multis, ad priftinum ftatum habitumque rediit, Equeflre iterum fa£fcum, cum

Quseftor Regius Nicolaus Schonberg illud ^a fi- fco public© fibi compararet,& ea quidem lege, ut alia

Hic forfitan cum Capitaneo Canuto Cakuti Lilje fanguine conjunftus fuit, qui in annalibus Templi Dunckerénf. Hans Härlighet

vocatur, quemadmodum illius uxor Hans Härlighets Edle och Välbor¬

na Husfru audit.

g) vid. ej. Alb. Nob, _{Svw. pap.} 3<5g.

@ ) ⁷ ( ®

alia praedia ejus Ioco

fifco

traderet. Mortuo Schon*

bergio ad fiiiam Christinam pervenit, quae Lau-

rentio Carpfxanad Regium Aboenfe Dicafterium

Confiliario nupta fuit. Horum filia Hedvigis Char*

lotta, qux primum Chiliarchae locum Tenenti

Carolo Carpelan, deinde jghanni Herlin Rc«

gii fupremi Dica.fterii Stockholmienfis Conhliario nupfit, parentibus demortuis, hujus praedii hares faäa illud hodieque, vidua tamen, poflidec. Ad

Holmenfis praedii pofTeffiones quod adtinet, non admodum ampla: illae funt; quotannis emm nonni-

fi i2.agri jug-era conferuntur, ^nec ultra ^50. fceni

vehes colligi foltnt. Silva ^vero adeft fufficiens ^>

quamvis arbores ^non ferat proceriffimas. Inträ li-

mites duo confticuca funt pr«dia:

Starfitter

^\ &

Lidckna J, quae cum ipfo praedio equeftri fem»

per conjun&a fuere & pro Limitaneis {Rå och Rör)

habita. Citeriori autem ae/o, iis, nefcio _{quo ca*}

fu, penfio decimarüm Regiarum (Cronotmtde) elfc impofita, haud aliter ac a'iis prydds iiberis, quse inträ nobilium fines non »dificata funt. Pendit

Starfitter quovis ^{anno 1«.}T ha ler^um & 8- oras Lid*

ifota 20. oras mon* argenteae. Tuguria fex praeter-

ea inträ terminos prsedii Holmen tita funt, videli-

cet Stmfåtter, Vatthålla ^,Lindsved ^, BrotorpyBibrs*

torp & Holmskrog) quorum incolx annuis operi«

bus, in certos dies diftributis ac adpraedium colen- dum impenfis, fuarum poffeffiuncularum fru£tus

redimunt.

2:0 Mora praedium integrum (

Ett

helt hem*

man)

S ) 8 ( &

man) in loco editiere prope lacum Morafiön ae-

dificaturo, in codice prseftationum {Jordbok) anni 1548. inter prtedia, qute Templis donata Fuere re- fercur. Dein vero uc fundns fifcalis (Krono) ibi¬

dem notatür; quem tarnen aliquo poft _{tempore a} Regia munificentia dono (ibi datum peffedit Geor¬

gius Guntherus Crail de Bamberg,vir nobili _ge-

nere in Svecia _nattis, eaque tenuic conditione ^,

ut perpetuum eilet liberum (Evärdeligit FräljeJ.

Bambergio fatis fun£fc>, prsdium ad illiis filium Johannem Crail hserediratis titulo devol itum,quo tempore» cum infnper a# 1649 confpicux ibi exftrui eeepiflent domus, varias, adinftar equeftriurn ^prae-

diorum , habuic immunitates. Hie Johannes Crail, dilapidatis per vitam diffolutiorem omnibus fuis bo- nis ac pofleffionibus, ad exteras proFe&us cras, nun- quam in patriam eft reverlus b). Quis poft Crai-

lium, non diutino tarnen temporis intervallo, hu- jus praedii fuerit poffeflor , & an ullos interea an¬

teCarolum Beckerfeldt ad illius pofleflionem per-

venerit, ineertum eft; hic vero in annalibus Tern-

pli Dunckerenfis Dominus praedii Morenfis nomi-

natur. Haud ita multo poft, prtedium Morat ut- pote donatio, publico fifco eft adjudicamm, _quo in

ftatu permanfit, donec Senator Regius Comes Eri-

cus Lindschold, aliis invicem lundis publico con-

ceffis, permutationis pa£to Fuum Fecerir. Ab III.

Lind^chöldioMoram emtione (ibiaoquifivfrQuteftor Regius Schönberg, cujus filius Carolus Schönberg poft

l") vid, Peringfchold,tnonum, Ulleraker« _pag, Up,

®

')

⁹ C ® ^.

pott patrem illius pofTeflionem obtinuic. Hicj

offi¬

cio fun&us Praefefti Vigiliarum (Major) &e ca-

ptivitate Mofcovitica redux,ho£ fuum

prsditim ad

mortem usque coluit

habitavitque. Schonbergio

vitam cum morte commutante, illius Liberi pater- ni hsredes facti funt f^ndi, nempe Locum tenens CarolusJonas Schonberg,Johanna, Jacobo Fre¬

derico Procheviz _nupta, & Margareta Eleono¬

ra _, qus confortem thori

nafta

eft Magnum

Ram¬

berg, Regis Fortificationi adfcriptum (Under

Con-

duEteur). Et hic quidem indüftriusVir hodie fuos

in Mora prsdio fixic penates, fummamque nec inu-

tilem ad excolendos agros hmdumque quovis

modo

fruftuofiorem faciendum impendit operam5 & buic

fini non parum inferviunt tuguria, inträ limites prs- dii exftru&a, Hagen, Grnftorp, Våflgiåthetorp, Ty- jketorp, Damfjbtorp, Korartorp & Sjoftugan, prae¬

ter qus duo etiam prsdioia Pompedahl ^* & Mor¬

torp I inträ iplius terminos equeftris praedii, cui e- tiam fubjacent, fuas habent poffeffiones. Mora quo¬

vis anno agri 8- jugerum femeiitem facit & 70. ve- hes fceni condere poteft*

3:9 Händö, ^quarta praedii Equ. pars(^

Hem. Sä.

teri), a mnlco retro tempore liberum, duobus in-

primis poflefforibus inclaruic, Stenone Baner, qui

anno 1569 hujus prsdii Dominus nuncupatur

ij,8c

BenedictoStigonisF.y qui fimul etiam

prsdium Dane-

ker% tum temporis equeftre, poftedit

& concilioUp-

falienfi fubferipfit. Hoc ^aevo & quidem a, 1603. in-

B veni-

i ) vid. Declar, Ord.Reg. ap.Peringfch, in Mon. Ulleralj,pag. 93.

® ) ^lo f Sr

venimus, JAauäv piiediuirr fuifTb cqucfliwj «^uu hi ftatu ad noftra _usque tempora qucque perftirit. Pos-

feflbres huius prsedii, praeter modo memoratos, fue-

re Carolus Benediéti F., nobilis Vir, cujus vi«

dua Ursilla Örnflycht ^illud _{poft mariti fata te-}

nuit, ut & liberi; illororn namque equeftre praedi*

um plures per annos in librisrationum publicarum adpeHatur, Hos excipic Olaus Georgii F. å), a nobili & ille _quoque

(iemmate

ortus» Utrum ^vero

ilie propinquitatis vel affinitatis titulo ^cum Caroli familia,an alio _quocunque modo Håndöamobtinue- rit, id equidem ego praecife haud dixerim, njfi, quod

de priori fit fulpicio exeo, quod anno 1647. &fe- quenti in rationariis publicis ille praedii poffeflor de- fignetur, anno 1649. autem Caroli liberi id pofie-

difie iterum dicantur. In codice rationum a. 1657.

notatum invenimus, hos ipfos Caroli liberos prae- dium Hårtdb Epifcopo Stregnefenfi JohanniM^/>

F. conceffifie, cujus ad ^generum Johannem Lilje

Chiliarchae Tenentem locum de venit* Poftea Za¬

charias Silfverbrand hujus praedii fuit Dominus,

cui Petrus Franck _gener Epifcopi modo diCti &

Gubernator Provincise Sudermannicae in poflefiione

fuccefiit. HicHåndöam Nicolao SchönbergQuacftori Regio, pecunia ab hoc numerata, vendidic,qui fuum

jus ad Dorotheam Våck, viduam Johannis Stiern-

anckar, ad claflem Regiam Centurionis, transtulit.

Fuit ifte Vir magnae & induftriae & milicari in ar-

te

k) Probabile videtur, hunc eundem efie ^ac Olaum Qeorüu Ho>

.keflygt, qui pi-ffidium Sundshando poftea pofledir.

9

■)

^« C #

te periciae, unde virtutis pramium inftgnia nobiii-

taris reportavic ^non folum ipfe, fed etiam ⁹ poft fa-

ta , iliius memoriam pofleritati cornmendavit Pra?p.

Jos. Thun his inter alios veidibus:

Det (kal ock till hanslofvid dennagraf bli prifadt,

Att han,fom architett, det forfla ämnet vifadt AfBombardeter fkepp, fom i den Sven/ka (kär

Fårfegel drifvit ha?,

härefter

drifva lår l).

Ejus ex DoROTHEAjfiliaJohanna Catharina Stiern-

anckar hoc praedium, hasreditate acceptum, hodie

cum marito Alex. Magno Silfverbrand, ad Regiam

cohortem Satellice, poflidet; qui de fuo hoc fundo eque^tri adeo bene efl promericus, ut cum antea a-

gri vix trium jugerum fpatium ambitu adftringerent,

& prata non ultra ^30. foeni vehes producerent, fol- licita tjus cura ac indcfeflö labore hodie agri ad fex j igerum ampiitudinem fefe excendant & ^prata quo-

que,accedente cultu ampliata 70. ad 80. fceni vehes

quovis reddanc ^anno. Unicum tar>tum habet Hån"

dåa tngiiriom lorbotorp. Ipfius autem prasdii arva

& pofiediones inträ terminos pagi Röhlenfis inclu-

duntur.

4:0 Afltången, alias

Ofiängen

vel Johannis-nas,

ad lacurn Often ficutn, quartam partem prsedii Equ.

(J Hem. Säteri) cornprehendens, in Iibro rationum

anni 1589. tugurium cenfiticum nuper excultum (Skattetorp Nybygge) audit ^,

quod poftea

Mare- ichailum de Masenbach emifle e publicis rationibus

B 2 col-

/) vid, Alb, Nobil, Suec, Gen. a Stiernman _p. 33g.

©' ) 12 ( a

colügitur. Anno iöij.in numero praßdioraim, qua*

intra equeftrium limices fica fuht ( Rå och Ror),

ha¬

betur & praedio Equeftri

6kmy

Parceciae Gryt ?(i)y fubje&urn dicitur, ideo quod intra milliard unius fpa-

tium ab ^co dittaret. Anno 1617. prxdio Holmen ^eo-

dem pafto fubditum. Anno 1644. Canutus Lilje

in prsedium equeftre evehi curavit. Sub R. CARO-

LO XI. fifco Regio adtributum eft praedium, deinde

tarnen, mutata indole,equeftre iterum fa£him>cum

illius loco alios publico concederet fundos Clau¬

dius Joung, Praefe&us Caftrorum {RegimentsQuar- termaflare). Inde, quo titulo mihi ^non fatis liquer, faepius memorato Schonberg ceffit, qni hocce fuum praedium (\\lx Hedvigi Ulricse, Marefchalli Auli-

ci Johannis Thet conjugi, reliquit. FiJius Nico-

laus ThetJohannis*naßam^ a Parentibus acceptam, {ine prole decedens, Sorori Maria; Charlotta: tra-

3idit, quae Isaaco Johanni Rudebeck^, ad legioner»

Cronoburgenfem Centurioni, matrimonio jun&a, plu-

res ex eo procreavit liberos, in quibus tres filiae, poft

matris obitum _, communi hasreaitatis jure ^, hocce praediolum hodieque poflident. Harum maxima na¬

tu eft HedvigisRudebeck, Conjux Le&oris ad Gym-

nafiurnVifingsöenfe Sven. Liljenroth^,altera Eleo¬

nora, Adfeflori Carolo Adamo Falckman nupta,&

tertia Virgo nobilis Mariana Rudebeck. Ager prx- dii Johaimis-nas, quovis anno fementem recipiens, jo. ad i2.jugera continet & ex pratis iyo. ad 160.

ve-

m) vid. HåradsRattens verificerade underfokning om de i Hara¬

ret befintliga Säterier och Fralfehemmanaf den 31 Maji 1616.

) 13 ( ®

vehes fceni provenirc folenr. Ceterum in collimitio

pagorum Berga 8z. Lnnåhy ita pofitum ed: prxdiurn,

ut illius limite ipfä? poflefiiones, höjus terminis do-

mus & habitacula ( mangården ) definiantur.

5:0 Sundshändå, quarta pars praedii

equeftris,

inträ limites pagi Röhlpmodico a praedio Håndo in-

tervallo, a Masenbachio a• circiter 1600.pro tugu- rio emtum eft. Anno 1615. ejusdem conditionis ac

pra?dium Oßdng, primo

Öknenfi

prsedio, Parceciae Gryt, dein Holmenfi fubjefhim fuit.

A

^O

1659. &

fequentibus usquc ad 1664»

hujus praedii,

quod cujac equeflre erat, poftefTor fuit Oiaus

Georgii Hoke-

flygt, a quo ad Epifcopum Scregnes.

Johannem

Mathice, & ab hoc ad ejus generum Suderm.

Gu-

bernatorem PeÄum Franck pervenit, cujus tem¬

pore in vilfam Liberam

(Frålfe Ladugård) abiit n),

praedio Håndo adjun&am. Eadem quoque

conditio-

ne hodie un a cum praedio Håndo ab Alex. Magn.

Silfverbrand eiusque conjuge poffidetur.

Annua

fementis eft trium jugerum» fceni

ad

^20.

vehes

percipitur.

Qua?

commemoravimus, prxdia pulcra quidem

& concinna, licet ^non admodum

confpicna, habent

aedificia, cum eorum pkraque majorum aevo, com-

moditatis in sedificandis domibus, quam

fplendoris

curiofiori, exftrufta fint. Silva c&dua

aedibus exffru*

endis fnfficiens eft fingulis ^3, fi a

prsedio Johannis>

nas difcefferis.

B ₃

§»IV>

nyvid. Mandat. Gubeinat. Suderm. Gabriel.Falkenberg a. i^8,?v

# ) i4 C #

§• IV.

Praeter fandos nobiliam, 16. prsedia Libcra (FrälfeHem.)r\oflraParcecia continet,quorum catalo-

gam, una cum annuo ex decimis Regiis rcditu pu-

blico, cujus fumma 42 thai. & _{13 oras argenteas} efficit, infra fiftemus 0). Horum pleraque abru-

0) Hemman.

Alsnls _i.

Röhl 2^.

Quattala •§•

Öfter torp 3. m VacJsbro I.

Ibidem I* •

Ökna ^2.

Hågften ~

BremIfen _5. • Götharstorp 5*

DunckersbyI f>

Ibid. 1. -

Nas, i Naesby ■§

Berga iBergaby 1.

Mahlby 1» -

Dufvetorp - Smedftad r.

Aronstorp ^L,

Bråhofda 1.

Lyder under♦ ^{CVono- Tionde»}

Sum.

Dal. öreS:mt, Ånhammars Säteri iGryt SoJtn ^{2t 20.}

dito _6: *8»

dito _1: 8«

dito • „■ 20.

Holmen 2: 16.

dito - 2: 2 o.

dito 5-

dito _tm

dito . 5:0.

dito * - • 20.

dito

dito _. 3*

2:

24.

20,

dito _1:

Johannis^-nås 2: i5.8»

Bebos af Ljeutenant Schönekro ^{*: 20»,}

HåndS .

21- Bebos af Probftinnan Mozeiia 2; 20.

Bebos afFröken Charl. _{Ribezmo. 21.}

Lyder under detföregående 2\ 20.

Sum. 42:13.

Hårvid anmlrekes,fltt i orten år ftåndig Tiondefattnmg, famt att den bpannemal, fom derefter in natura bor utgå, hår oivanföre efter

JKvonoyårdenugen år utförd.

) *5 ( @

flicis coluntur, & eft ca omnium fere "communis ratio, ut quodvis integrum prsedium {Ett beIt hem¬

man) agri circiter 8- jugera ad fementem & fceni

40. ad 50. vehes habeat. Keliqua praediorum com-

moda, ut funt filvae, pafcua &c. fingulis pro cujus«

vis portione adfignata. Ad h?c praedia pertinent fequentia tuguria, nimir. Nybygge, Vreta, Sten- hageny Ulricsholm, Langßötorp ^, in fundo praedii Berga pofita, operas diurnasJohannis-ntfiaprseftant;

Roligbeten, Handknäpet^ Handknapfiiugan, Sandafen,

& Björnkulla, in fundo Quattala, nec non Hetorp, Rölhboßugan Sc Rökärr in fundo Anhammn»

renfi praedio; Hökärr, in fundo Duncker, LiUknåpet, ScFlatßön in fundo

öknatSörtorp

in fundo Vadsbro,

Holmenfi prsedio;

Grindfiugari,

TyfkflugamSte?2torp,

in fundo Brahofda, praedio Aronstorp;Ackergölety

8c

Norlångsflugan

in

fundo Mälby,

prsedio Mxl- byenfi; & Gropflugan in fundo Smedflad, prasdio Smedflad. In filva communi Recarlise Orientalis tu¬

guria Baftbraten,

Svartbäcken, Årlabäcken

^, Måla¬

reflugan, Böshult,

Stålboga

Sc Faggenäs ^, in filva Villåttingenff tuguria,

Byrilstorp, Björndamstorp

^y

Svartenstorp, Sundstorp,

Rotrnäfiholm Sc Fogclhäll

fuas operas Björndamenfi &

Stålbogenfi officinae im-

pendunt

VeQrigalia prxdia(Skattehemman

) Parcecia Dunc.

ker omnino 20. habet Nomina fingularum , ut &

cenfiim, quibusque ille ufibus

eft deftinatus

^,

(ub-

je&a tabella» quam rationaria

publica fuppeditant,

pta-

$ ) i« c 9

platiius

edoeebit p). Colligitur inde veaiga!,quod

cx

p) Hem, Anord.

Dal.

Alm i. - 33:

Bråhofda I. 31:

Berga i. - 31:

Hackel*

Stad i.

Kulla 1«

Naf- reftåd i.

Smed- ftad 1«

Ekeby 2.

Nas 2.

Sundby I»

Ibid, ■§".

Ibid. f.

I.undby i.

Ibid, I»

V

xa*

32:

27:

27.

5-

23.

5»

2.

2.

2.

2.

2,

Håflelby i. 33: *4' 35* 14

Björke- torp

Stubbetörp Gaddmyra g>

KiezIeTorp 5.

32.

a94.

56:

7i:

29:

23:

16:

33:

32:

23t

16:

12:

5**

5-

Crono-behälhi. Sunt. Staten> hvartil de äro anflagne,

or*. Dfl/.o. Dal,^vre, S:mt.

35:27. Ofverfte Ljutenanten af Söder-

33J 5. manlands infanterie.

33: 28- Adelsfanan anflagit, Befittnings*

ratten hor under Johannis-naes Sateri.

34: 23, Öfverfle Ljeut. på lon.

29'. 5. 5 Ljeutnanten af Ofverfte; Ljeut.

Compagnie £ Regem,befpart*

ForftafördubblingsCorpora- lensHaftehem, v. Augment til Rhftningsftammen N:o 92. vid Lif-Regem. Soderm.Compag.

Augmenttil Ruttningsftatn-

menN. 93,f". Augm. til Rull¬

ningsftamm en N.94.

6, 2X16, 31: 22. Förpantadt afRåntetnåftar,Nils Schonberg.

60: 18. Landshofdingen på lon.

34: -

I8- 4-

12. 4. 75: 12. j-OfverfteLjeut. Ljeutenan.

27, ,2»

28. I.

12. I.

7. 2.

29 8*

2,

ten af defsCompagnie.

31: 27. Augm. til Ruftningsft. N. 85.

25t 4. Förpant. af Bruks PatronLohe.

17: 12- häradsfogden på lön.

35i 7. Fåndrickenaf OfverfteLjeuten.

34:29. Compagnie.Denena gården,ly¬

derunderJobannisnaes.

6, 1:15. 24: 22. 2f* Förfta, Andra Trumfla-

garen, \ Piparen af ÖfterRek.

Comp.

7. Ii 8. *71 *5» Förpantadt af Lagm. Rålamb.

9, I. 13: 9. Landshöfdingen på lön.

20. - 15. 5: 4. Fåltvabelen af dfverfte Ljeute-

17. - i5. Ci i» naut, Compagnie.

O ) 17 c ®

ex omnibus in univerfum publico redit, fummam

662.thaleror, 26» or. monet.arg. non exfuperare. His

omnibus pnediis, quse a colonis ruflicis infidentur,

licet alii quoque illorum nonnulla poffideant, eadem fere, qüaepraecedentium, conditio, eadem fceni _quan- titas, & fic de coeteris, Habent eciam fuos inträli- mites tugiiria:

A

flugan, Smedsbohl, Dablßugan 3c

Droget. _{^ ^}

Praedia Fifcalia (Crono hemman) funt: Dahly Integrum (Ett helt hemman),villa Pafiors» ubiquo- tannis fubiguutur10 agri jugera, 3c 100. fceni vehes conduntur 4). Kulla dimidiatum (Halft hemman),

villa SacelIam,quovisanno6. agrijugera & 25. ad ^30.

fceni velies habet; Stafdahl

quarcariumffe

fjer-

dedels bet/ti), quod Tibicinis ad Cohortem Territorii Oppundenfis indomicilium eftpermiffum.Prseter hos

Corona fundos^> tuguria quoque reperiuntur: Dahl five Bygge, viduis Sacerdotum

Dunckerenfis

8c Mal-

C men-

Lnhir.o -J. 5.* 15. - 20. 6: 3. Forpantadt af Schonberg.

Korlången^ 7: - l6. 7: 16. Fjärdingsman pä lön.

Qnavnfog i V 4- - ><>• T-

Häradsfogden pä 16».

Somorlången 3:* 6i 10. - i6* 6: 26.

Sundbycorp 5: 27. - 16. 6: II.Augm.tilRuftningsftam.N.ßö*

Skggök i. ^5: x5. - so. _{rf Ni„}Sch6llberg.6:3.

Otverhando 5: 27. - fto. 6:15. r

Summa20:S.621.14:S*41:12.S. 662:26.

q) Cum vills Dablenfis reditus exigui valde eflent, jam ihde ab

anno 1)64.in complemcntum(rvederlng) 14. Medimnos frumentiepub-

tico obtinuerunt Paftores; & hoc illis dein confirmatum eft comple-

mentum per decretnm Regii, ut dicebatur, Collegii ReducHonis d.

27.Scpt. a. 1683. cujus apographum in annalibus Templi reperitur.

•

)

18 ( ®

menfis Ecclefiae, _per Regias literas, d. 12.Jan. 1740.

datas, conceflum\lckorntorp, Näfverkärr,

Stubångs-

flugan, Rofenberg, cujus ager in petra, terra aiiis

ex locis adve&a, raro exemplo excultus eft a Petro Rosenlof Hofpitiorum antea Magiftro cjQuartcrmä- flare ), & Norlångsflugan. Nec Molae aquariae Pa*

rceeias Dunckerenfi defunt, quarum duae cenfuac ((katte), Nåsquarn, cujus ve&igal in ipfo praedii Näfenfls cenlu continetur, &

Slaggiölequarn,

^quae

1 thal; & ²⁰ or. mon, arg. fifco iolvit; Nyquam, libera eft Mola (Fra\fequarri)\ & Morctquarn, inträ limites praedii Equeftris Mora exftrp&a. Serratri-

nas adhaec habet, inträ fuum

fundnmiStålbogafäg

& Mora Jag, ad prsdium Mora; & ifhe Machin®

omnes pro veftigali, poffefloribusfolvendojaliis etiam fuam praeflant operara (Tullquarnar).

§. V.

Metallorum ferax _qooque eft noftra regio, fe-

raciorem autem olim fuifle inde colligitur, quod in documentis ufirin® Björndamenfis commemorentur

decem ferri fodin®, pleraeque hodie exoler®, incer quas Magerbogrufvan,, Moragrufvan 8z Rikgrufvan, principe nominantur ioco. Omnibus autem palmam facile prasripuit i3)a, _{quäf ad} prasdium Starfåtter &

ta eft fcrraria. Hxc ea ex parte, qux prifco ^tem¬

pore efFofta erat, o!) loxuriem _aquae adftuentisdefer«

ta, annis abhinc circiter viginti & quinque ad a- liam partem, & quidem borealem, coli ccepit. Ob- fervärunt autem rerum periti, venam novje fodi-

nse

Star[ätterenfis,

cujus ferrum iniuper molle ed

# ) 19 ( @

(rédbräckt) ^, non aeque divitem ede, ac vetus fue- rat; cum illa nonnifi quinque ferat, haec fex _quo-

tidie tulerit minerse pondo naut. (Skeppund). Quod

hic eruitur, metallum ad uftrinam Biorndam, a Ja-

hanne de Fohren & quibusdam illius collegis, pro- pe vetus illud tugurium Björndamstorpⁿ anno cir-

citer 1637. exftruftam, excoquendum defertur.Haec uftrina, quod non (iippeteret nec diva, nec metallum,

a. 1702. mida facta ed. Aliquanto poft tarnen cum

& accrefceret diva & dmul deprehenfum edet, tam

illam,quam mineram fodinae Starfåtterends ufui U- ftrinae Björndamends femper fuffe&uras, a.1726. de-

nuo vigere ccepic, ex quo tempore opus non dne

maximo operancium utilicatis fru&u, in hunc diem fervet. Aqua fuperne delabens, pluribus e paludi-

bus lacubusque,Altarfibama di£Hs, provenit & per

longos canales. ligneos fefe etjam fuper viam Re- giam, qua Stregnedam itur> excendentes, ad ipfam

uftrinam deducitur. Lapis Calcarius, qui ad exco- quendam mineram adhibetur, in dlva TerritoriiAc- kerends communi effringitur. Silva, qua in ufum

uftrinae certo ve&igali frui licet

(Recognitionsfkog)y

partim Territorio Villåttingend, partim Terricorio

Recarlorum orientalium communis eft, quamvishaec

Recarlorum dlva proprie ad officinam Stålbogenfem pertineat, Uftrjna Björndamends fifcalis eft fundus (Crono Masugn\ Sr quovis die,quo

ibi liquatur mi¬

nera, ferri 6. poftdo min. \Pund) publico

pendun-

tur. Podeflores ejus fuere , praeter

conditorem Ja-

hannem de Föhren ejusque conforcem

Andre

^am

C 2 Hen*