ETRO TULLIAN/E,

D Ώ.

DISSERTATIO GRADU ALIS.,

QUA,

FLOS ORATIONIS TULLIAN/E,

IMITATIONE RHE- TORUM FUNDATUS,

LEVIfER

DELINEATUR;

EAMQUE,

CONSENSU AMPLISS.FÄCULT.PHILOSOPH.

IN RFG. A CAD. UPSAL.

PRiESIDE

VIRO CELEBERRIMO,

MAG. Ρ ETRO

EKERMAN.

Eloquent. PROFESS. Reg. et Ord.

PUBLICO BONORUM EXAMINI OFFERT Alumnus Rfgius,

JOHANNES

FRONDELL,

VESTRO ^■ GOTHUS.

IN AUDIT. CAROL. MAJ. D. XVIII. APRIL.

Anni MDCCLXI.

Horis Pofl Meridiem Solitis.

~

ups ÄT ι ώ

S:iß EöE M:TK,

MAGNyE FIDEI VIRQ,

FERILLUSTRI _atque GENEROSISSIMO,

COMITI ac

DOMINO,

DOMINO

GUßERNATORI PROVINCIÄLI PER VE-

STRO- GOTHIAM VICARIO PRiE-

CELLENTISSIMO,

REGLE AULE MARESCHALLO,

nec non

OMNIUM Sr ΜRrfE M:TIS ORDINUM

CEREMONIARUM PRiEF.ECTO

SPLENDIDISSIMO,.

MJECENATI

UM

PERILLUSTRIS & GE NER O

' SISSIME DOMINE COMES.

/

t^atiaris.PERILLUSTRIS COMESjutcliens, piV

tatis ardore aeftuans, ad TUA limina molia»

tur greflum, quo Tullio ^, Oratori olim Romas

£orentiiIimo,TUÖ ex Nomine Illuflri, decus &

fplendor conciTietur. TUAM, ad magna, natam

£a£hmque,indolera ^veneramur, TUAM fortunam,,

dios jfortunantem, iufpicimus cunÖi. Quid, quocl

Gratias TUA] radiis colhiflrantur Anguii ae uni- Verfi, quibus id laetiiiimas contigeric fortis, ^ut,

TUO fub Patrocinio, vitam degant proie&o bea-

tam. Rara, immo admiranda, illa ^cura & prm.

dentia, _qua y.Gothiam η oilram, in quemvis fe-

Ikitätis £orem evebere anaiteris, nullum neque

fumtum neque laborem praetermittendo, notior cuivis eil, quam eidem ullo verborum adpa«

ratu, ut quidquam ^{a me} addi poiiit. Aldus _ergo

pe&oribus noilris infixus veneradonis ardor _prae-

dicat in dies, feraque pofteritas, peramplam hane

celebrandi anfarn, nunquam dilabi permifTura ^e-

rit. Ad me quodattinet, feccruntTUUS, IVLECE-

NAS OPTIME,benigniorj& iingularis plane, in

literas literarumque eultores, adfe&us, ^{nec non}

meritorum in me documenta, exipeHatione & vo·

to longe majora, ut alterum hoc ^meum Academi-

cum Spccimen TIBI facratum-voluerim, fupplex;

contendens, velis, pro Innata & folita TUAGra¬

da, ad hos pios conatus, ferenos demittere oculos.

Meum efteritque,proTUO GENTISQUE ILLU- STRISSLVLE florc perenni, ^vota fundere arden- tiffima, dum vixero, quamdiu vivere liceat,

ΡERILLUSTRIS & GENEROSISSIMI

NOΜΙΝ IS TUI

eultordevotijjhnüs Johan. Froneell,

A Kgq Ω,.

OS.

Ι·

virorum feractilimo, vindicarcm ^, aut urbi Romanae, quam, in Confulatu, afuriis Ca- tilinariis, &fatali propeinteritu liberavit, ^a-

utEqueftri Ordini, cui antiquiffimaftirpe, ex RegioVol- icorumgenereoriundus, innexus erat, aut pcrlongosan-

fraftus feriem magiilratuum contcxerem, quibus iapicn-

tiffime fun£tus, duce virtute comitequc fortuna, Tumma

eft quaelibet affecutus. Hiec enim, ingentia & praeclara licet, Tullio nonaliud parituraeruntaeQus, nifi quodi- pfi ^commune eftcum viris magnis, qui natalisibli, qui gentis, quicivitatisfuscgloriam, novis laudum & meri¬

torum 'titulis au&iorem orriatioremque reddidere. At

fvadam & facundiam, illam seternitatis semulam, qua

eloquens non iolum Cicero, ied Eloqucntiae, &parens,

& _rex, & princeps, & nomen, & unicum lumen, &

miraculum, audita); qua, dum defiit iple vivere, ad-

huc in divini ingenii monumentis vivit, quave domi-

natur, & regnat, cum adjumenta &ornamentaoraticni, inuniverfum, omnifuppeditabitinnumera, dignameile quilibet a*qvus rerum ieftimatormecum judicabit, qu«

plenioribus, ut ojunt, tibiiscantetur, & coniecutursepo-

A fte-

y

Φ ) $ ( φ'

κ >

Heritati fedulacommendetue. Quam ob rem, haudin-

gratum Tibi fore^, auguramurB. L. Γι nonnuÜ3, quaad

Orationis Tulliaaa nouFundamentum folum, fed etiani Failigium& Floremducu-nt, mitioriTux cenluraeheicfub- jieiantur ^, quantum ηοÄra valebit infirmitas.*)

ä) Dijj.Petr.Ekvall OG.deViatqueVjrtute Eloquentix.

j4. _1739. Diff Ändr. Northman VG. de Ufu & Adpiica-

tione Rheioricxv/, 1743. Diff, Sam.Dryfén OG.de Fe¬

cund ia Extern_ρoral'. A. 1745. Diff.CaroL Sundholm, VG,

de Felicitate Seculi Ciceronianh A. 1739. Diff. Sani. Pal¬

mari de RegnoEloqu. A.^ 1749. A 1752. Diff. Eric.Lun¬

din Upu d? Eloqu. Nobilitatis Palxftra. A. 1745 Diff.Sam.

åifOG. deUfuEloqu. inPbiloioph. Mcrrali. ^.1748 0Τ7$2.

§.ü.

Ad florem itaque Orationis i ullianae, imitatione Rhe-

lorum fundatum, propius accefluri, pauca de imitatio¬

ne prxmittenda duxerimus, cujus» omni in re, depre-

hendimus neceflitatem , ntne vernaculi quidem ^, (St po-

pularis fermonis, ^{quem cum materno} lacie liigimus, im- bibimus, ullarn, flne iniitandi ^ope, Cognitionen] haurire

queamus: quippe quod tot fere iyIlabar^, tot voculx, tot

denique verborum icnia reTe proferuntur, quot ab aliis prolata audivimus, &, audita plene eloquendo, imitari didicimus. Sic, literärum ducflus fequendo imitandoque, facultatem parabunt Tibi icriptionis ipfi puerl. Pictores

vera, ilatuarios ^, inque tbeatro hiflriones, ad fax cujus- libet artisculmen & perfedionem fummam,tunepervenis·

fearbitramur* ubi eorum excmpla & imagines ^, quas iibi

ad intuendum ^nonmagis, quam imitandum propofuere^,

decore effingere, & exprimere valeant. Tantum enint

abeft* utL, L>vel genium., vel veneres, vel vim & _pro- prie-

*)Nen difplicebit, cfediden'm, C. leftori, fi DiiTertationes, fub- 'AmpJ1. Prsefidis duttu, ad hanc Academiam habitas & pra;fens _argu¬

mentum iMtfftiaturas.^{> quas>.} pro,· re nata> coniülui? citave.ro..

Φ ) ³ ( Φ

prietatem rite afFeqüaris, niii idex quotidiana folerti 1*

mitatione tibi fubiidii, an pradidii, comparaveds. Vide-

lieet effe Latialem fermonem, qvum plurimis abhinc ie-

cuiis in ηatali foio vivere deiiit, longaque veluti nodle jacuit iepuijus, ex inutis i Iiis magiiiria, exdocioromfcri-

ptis monumeiiiisque in noflros uius transferendum; & ex fuis fontibus ^, non fi-ne Tumma cura, ikidioatque exer- ckatione Tumma, altius repetendum, nemo faciie ignora-

bit /?). Nondiffiteor inßgnes in Eloquentia feciffe, &fa-

duros _progrtiliones ^, qui in ledionern bonorumAudio-

rum, in aulcultationem periti dodloris, & alia facundia:

comparandz adminicula, prseclaraminiumierint operativ,

id tame'n velint, noiint, concedant omncs tribuendum

eile prudenti knitationi, ut, artificio incredibili & pror-

fus admirando, fui cultorcm, fi non iuperiorem, certeei

quem iibi in dicendo elegit imitandum, aut parem red-

dat^ aut quam frmillimum. Ceterum hunc ad aliorum

fimilitu-dincm ^, in virtutibus eloquii, Tele conformandi

morem , etiam antiquis fuifTe frequentatum νςΐ

inde dilucide patebit, quod, inoraforeiuo fingcndo in-

formandoque, omnium primum id eiTe voluerit Cicero,

ut certum Tibi ex optimis deligat, quem imitabkttr, & ^,

qu£ ineo excellere videat, diligentiffime periequatur Et

qiiisj quaefo, nefcitTullianam Svadarn, adblorem b fum-

mura illud Fajligium ^, quo adfurgere poteft ingcnium

humanum, non alia,nec commodiori via, adipirafle Cfr.

Quintil.Inftit. Orator. L. X. quam quod vim Demoflhe-

nis, copiam Platonis, fvavitatem Ifocratis, fublimita em

Lyfisc, venurtatemTheophrafti, miro imitändtaejiuilan-

dique ardore, quafipropriasiibi fecerit? Nec fugit quem-

quam^, alios in prarfenti ut omittam , Virgilium in Buco-

licisj nativaquadam ßmpiicitate, Theocritum^, in Geor*

gicis ftilum attollendo^, Hefiodum ^, in^neide, d vinum

illurn Homerum, mafcula, & ad numeros grandiores,

A ζ ex-

% ) 4 ( Φ

exaäa orationis majeftate, perftudioie exprefllile, faspe jequafle. b).

a)Cfr. Dijf. Olav. Hedenßedt Medelpadi de Auftoribus ClalTlc. Latinis A.. 1742. It. SamuelLcenbom OG. deCom- modis cx Auctorib. Latinis hauriendis. A _1748· lt.All·.

HaUer F:di de Auftoribus L. Latin. ClafTicis judicium

diicretivum A. 1755. It. Olav.SvebiliiCalm. de{ Éloquen-

tia cx fontibus antiquorum repetenda. A, 175 t. b) Cfr.

Di(f. 7ac. Ekerman OG, de Eloqu. Latina, Grasc<e difci- pula. A, 1743.

§· ΙΙΓ·

Ovumitaquc his tantisque nitatur fulcris omnis imi-

tandi ratio, vel eorum operam molcfle fedulam eile exi-

ilimaverim , qui omne in Eioquentia imitandi iludium penitusfublatum, & ad Garamantas, Γι diis placet, ^a-

mandandum volunt. Supervacuum namque di&itabunt

iftam ^tam laboriofie imitationis fubire moleftiam , cum iua cuiiibet natura fit maneatquein dicendo, in icriben- do, optima & dux & magiftra ♦ cum re£taratio ^, ut in aiiis, qua:ad vitam civilem bene inftituendacn faciunt, quid deceat dedeceatve, quid pulcrum,quid deforme; ita

lieicnon poiTit^nonomniumadcuratiilime nerfpicere&de-

finirc. Adjungunt, temporibus vetuftiflimis, polluiile

hominesvi dicendi perfvadendique haud exigua ^, utut, quem imitarentur ^, quippe nihil tum literis mandari^coe-

ptum eft, habucre neminem. Qpid, quod ad di- icrtos, noftro ctiam asvo, provocabuni, qui in i- mitandi hoc curriculo adeo non defudarunt unquam, ut, fine alienas artisope, & fine cujusquam fimilitudine,

multa fint prasclara coiiiecuti. Quod ^vero tantum tem¬

poris, lucubrationisque ^tantum, in antiquis icriptoribus exprimendis collocetur5 id eo vehementius indignabun-

tur, quo certius fit, veteris ^asvi genium a moribus, itudiis, inftitutis, difciplinis noitris toto quafi coeio di-

Φ ) 5 C φ

ftare, ne dicam^, prorfus abhorrere. Denique acavil- landi libidine adeo Tibitemperare non poterunt, ut pi- gri eile ingenii clamitent ad aliorum exempla reipicere,

utmordicus contendant, & fimiis, &pfittacis, & picis i-

mitatorcs comparandos, cum, qua? in medium produ-

cunt, fint finc viribus, fine vita, fineafFedu, fine ner- vis, nec fucci plena, fed infirma, languidiora, male

curata, male pafta.

§. IV.

Iftiusmodi adferunt & adferre folenfargumenta, qui

in eloqvii virtutibus adipiieendis, omnem imitandi ar^

tem, tanquamvanam & inutilem, rejicicndam cenfent.

Verumad fingulaparata ac facilis erit reiponfio, &qvum

alii hane di^atoriam, &iniquamfatis cenfuram, diluen-

damfolideque refellendam fibi furniere, hac nos opera defungemur quam brevifiime. Scilicet naturam inge-

niique bonitatem, quam rede celebrant, quamque in

campo Eloquentice decurrendo vel prineipem ponunt,

nos non modo non heicexeluiam volumus, ied lubcn-

tiifime profitemurfiepius naturamfine doSirina, ^quamfine

natura valuijfe doEirinamCfr. Cic.Arch.Poet.c.7.It.Sturm·

Imitat. Orator. L. I c. i; id verojuxta nobis conceden-

dum fperamus, ingenii felicitatem imitandi ftudium^ne-

quaquam tollere, fed firmare & corroborare. Quo

enim quis ingenio clarius cxfplendefcit, eomajori duci-

tur trahiturque ftudio ^ea potiflimum imitandi, qua? in

aliis pulcra, decora & optima judieaverit, cum ingenii

contra fitpertinacis, & de fua qualicunque Eloquentia

arroganter nimisientientis, fi neminem agnoicat, ^quem

ducem, quemve prseeuntem fequatur. Sic rede ratio-

cinando, plurima bona nos obtinere nemo negaverit

fanus, interim tarnen, cum incrcdibilis detur undique

diverfitas, & de omnibus, omni laude cumulatus Ora¬

tor_, yarie, feienter copiofequeverba fit facturus, quin

A 3 ad

φ ) 6 ( Φ

ad firum munusrite explcndum tuendumque, & Audio, &

meditatione., & alicno duclu indigcat, Ane ulia dubitatio-

neconfirmaverim.Ideoquetantumaberit,uteos,quiveIprac-

ceprionibus, vel exemplo fibi, hac in arena, faccmprx-

tulere, tanquam umbras volitantes, al^tofpernat iupercilio,

veliua dida cogitataqueveluti unicam oiculetur^>

ut multa aliunde in iuum ufum afcifcat, inque luccum

& ianguinem, quod ajunt, convertat. Ad priicos illos

homines quod attinet, qui iua fvada in demulcendis au- dientium coetibus fibi nomen & faroam conciliavere An·

guiarem, largiinurid zvo vetuAiffinio fieripotuifie, cum rudiores fuerint, &, autnullo, aut exiguo tanttim iitc-

rärum cultu, imbuti'mortales? A vero pro ilforum Elo- quentia3 tanquam omnibus numeris abfolma, quis pro-

pugnaverit, eandemque vinr, eandem gratiam iis conten- dat habituram feculis, ubi literis major lux acceftit, ti¬

bi Eloquentia ad juAum iurrexit robur, adque eminefi-

tiusquoddam eve£h eA decus ^, rixis magno conatu ma- gnas omnino nugas agere vidcbitur. Atque deiis, qui

noAraartate infigni fucundia: laude inclaruerunt, licet^nec

tantam literis _{, nec} imitationi operam dederint ullam, probe obiervandum cenfeo, incredibile effedicftu, quan·

tum] inter ie vel ingenia mortaiium differant, cum alia

Ant przcocia, feliciora&heroica plane,alia tardiora, nec

Ane magno molimine, & acri contentione, ad fumma quadibet progrefiuraa); inde tarnen Tel Iiteras, in univer- fum, omnes, vel in imitando artem omnem profcribere, iddemum, Aquidunquam, ioret abionum, foret in- jufiifiimum Nec ignoramus, quantum inter veteris ge- nium feculi interfit, atque hodiernum, quippe quod im-

perioius iAe in res humanas dominus, uiüs & conivetu- do, quifibi jus, qui ^normam fcribendi loquendique arro- gare fielet, multaautfufiulit, autplane jmmutavitj pru-

denstarnen imitatör, quin plurima fit reperturus, qua:in

anti-

* >7 C

smtiquis non folum-tuto poffit, fed dcbeat etiam imitari, nuliusj dubitaverim. Tandem neque] nos imitatores ^, qui Horatio,fervumpecus, L. I. ep. 19. v. 19. jure merir toque audiunt, nee inanem fine mente,. fine fenfu ac ce·

rebro fonum , qualis [ed] picarum & pfittacorum, nec

puerilem & ignavam probamus imitationem, ied prüden-

tern, fobriam & ita virilem, iit, quas in facultate dicen-

di icribendique dotes deprehendimus eximias, ^eas in ©·- rafcionis Eloqnentia, in verborum drubtura, in nervis ac

ponderibus rerum, in fententiarum Iuminibus, in varic-

tate argumentorum, quantum fieri unquam poterit, imi>

tando·, an aemulando, periequamur, ad aliorum iimilitu-

dinem manum, mentem artemqueipiam folertiffime di-

rebluri. Id quod cbmmendat Quirinus a S. Augudino,

p« 6. in Praefat. ad Oratiönes Alexandri Poiiti Florentini.

edit. _1759.

a) Cfr. Diff, Samuel'StiernßedtOG.. deIngenio Orato-

rioA. _1740. Diiy.Job, ThorenFu.deIngeniofelici,A. 174.7.

§. V.

Perfpeela jam itniiationis neceifitate atque indole ^,

ordinem fequendo, progredimurad ipfum Orationis Tul-

ItaiiiK Florem, artideium in di endo excellentidimum,

fummum, optimum, omnisque Svadas medullam, fpé-

élandum, quem, imitatione Rhetorum fundatum, imi-

tandum fibi propofiturus erit quisque; etenim ^, per o»

mnes Eloquentix numeros eundo-, prxeeptaque in toto apparatu oratorio utilifiima tradendo ^, fic, quaqua patet

orbis litteratus, omne jam diu tulit pundum ^, ut ed lo-

lidam facundiae gloriam, fine tanto duce, tantoque au-

fpice, vix cuiquam adhuc eniti Iicuerit, vix in poderum

liceat, In immenfos dicendorum _campos d laxatis ha-

benis iefe dimiferit Orator, nulla, ^aut 11011 accurata re¬

rum, quas traéhbit, cognitione inditutus, Phacthonteo

aufii prius concidat neeeiTe ed, quam admetam , quo

ron-

é

φ ) δ ( φ

contenderat, pervcnire poffit. Quippenon vera&ger-

mana erit Eloquentia, ^non copioie loquens iapicntia,

ied inanis, frivola, enormis & ventofa loqvacitas, niii

exmulta variaque optimarum artium icientia, _quoquo

tc verteris, efflorefcat redundetque.Neccumdebitaper- fvadendi efficacia inanimos, in ienfus, in pe&ora ho-

minum illabitur , qui illecebras quasdam dictionis, qui mellitos tantum globulos vcrborum, qui fola

aurium delinimenta conie&etur : quin potius re-

rum gravitati ^, rationumque acumini ^, unde fuc-

cum veluti _omnera, fpiritum & vitam, ducat oratio, inierviat quam diligentiifime, cauiTam reåe oraturus fu-

am. In iingulis igitur Rhetorices partibus, officia ora- toria rite funt obiervanda. In INVENTIONE, quam

fundamentum vere (appellaveris, qua nitatur fvacta ^o-

mnis oratoria, preclare ubique agitur, fi argumcnto-

\ rum iedes & domicilia, &regiones ^, &notas, probe

teneat; fi ex copia locorum certos & pracipuos ieligat;

fi in aptis & bonis commoretur, harreat _atque habitet;

fi fingula in fingulis argumentis ^, momenta expendat;

fi in arcnam denique producat ^non aliena ^, non quaefita longius, non imbecilla, non frigida, ied qua? ad fidem

facicndam & confirmandam erunt maxime accommo-

data. Species argumentorum, quibus utitur, funt ra·-

tioneSy has in docendo probandoque adhibeat validißi-

mas, iuntmores> qui, ficuti integritatcm, modeitiam,

& candorcm dicentis commonftrant; ita benevolentiam pariter, atque attentionem non poterunt non ipfi con-

ciliare; iunt affettus^y quos faces dicendi, itimulos acer-

rimos _, & tela quafi decretoria vocaveris ad voluntates

audientium, in quamcunque velispartem, fle&cndas, permovendasquc ^{a). Sic in} cauflarum gencribus, fivc

fuerit id Demonflrativum, fivc Deliberativumy üvcjuri- åiciale, ^non minori cura & iolertia veriabitur, _fiqui-

dem in laudationibus _honeftatem & dignitatem, ,in de-

liberationibus utilitatem, in judiciis sequitatem &: juftiti-

am, ut fcopum ^, ad quem potiifimum collineabit,

intuetur.

a) Cfr. Diff. Job. Ahn Stockb. dePrincipiis OratoriaS Piychologicis. A. 1740. DiJJl Nicol. Ulbom F:di de Pa- tbologia Oratoria. A. 1745.x Thom. Torner deNeceiiita-

te'& Modo adfeftuum movendorum in Orator. Sacro.

Α. ι?6ι.

§. VI.

Quantus fuerit in inveniendi doEirina, in delcihi argumentorum, in rationum ponderibus, in favore ca-

ptando^; in probationum aculeis, Tullius, mültafunt,

quai loqvuntur. Etenim, ubi Cariari iolennes eilentgra¬

tis agendx , quod C. Marceilum, Pompejana caftra

ftrenue iecutum, ^non in fidem amicitiamque modorc-

cepilTet, ied priftin^ digditati reilituiflet, tumvirtutem

in Caeiare bellicam celebraridam Tibi fumierat Cicero, quo inargumentoelaborando,exaggerandoque, omnem

ingeniivim contendifie jure cenietur} ied ita tarnencon- tendit, ut clementiam & manivetudinem, qua Ca:ia-

rem non cumhominibuscomparandum, ied iimillimum

Deo judicat, rebus ejus in bellegeitisgerendisque Ion- giffime prarferendam duxerit. Cfr. Orat. p. Marcell. c. 3.

Sic cum defenibrem _ageret Ligarii, locum, cauilic o- ptimeinfervientem, tantoargumentorum roborepertra-

vtavit , utTuberonem accuiatorem, an conviciatorcm maledicum^ non in ^easanguftias iolum conjiceret, un- de emergere non potuit, ied eundem Ca;farcm, iratum licet, & familiae Ligariorum iatis iniqvum, permulee*

<ret, convinceret, exfoperaret; Ligariumvero,quem ho-

ftem, quemimprobum ac perdnellemplerique crimina-

bantur, jam non omni culpa^, ied culpae omnis fuipi-

cionevacantem abiolutumque dimitteret. Cfr. Orat.pro

Ligario. Quid, quod in vehementiincitatoque dicen-

B di

φ ) 10 ( φ

digencre, ubi afFe&uum plena omnia, ubi rerum ver^

borumque fulmina vibrantur^, & torrentis veluti impetu

cuncta feruntur rapide, iblus regnat ilupendus ille ani-

morum domitor, ac moderator Cicero. Undenecmi-

ramur illum, aaveriariis toties de ftatu omni dejectis,

vel Horteniio, Orctorum. principi fuique tsmylo, pro Verretum laboranti, nonmodo vi&oriam, ied volun-

tatem etiam defenilonis Verrinae omnem abiluliffe, Cfir..

Oration, in Verr., vel Lucium Catilinam, hominem, ii quisquam.alius fuit,audaciifimum,&flagitioia quadibet,

non tarn clanculumi quam aperta vi molientem, voce coniulari ingentique· fpiritu adeö concuffiile, ut, ab eo accuiatus in ienatu , obmutefceret, utfuriis veluti ^cxa- gitatus fuis, intempefta1 nodte, abiret, evaderet, erum-

f)eret,^in» Tacebo Curionem

in urbem

rediturus. Cfr.

Orat.

in Cati-

exercitatiifimum, qui, ^cum in cauffa quadam gravi dif-

fideret ie Ciceronireiponfurum, iubito aüedit, venenis.

fibi ereptam memoriam pra?texendo.

{► VIL

-Äfquc mventionem, fontem illum perennem, un- de ingeniorum hortos irrigare jfolent & debent Orato-

res, excipit DISPOSiTIO: hasc-in inventis, ordinefuo-

que loco conilituendis, cum fuba&um & iincerum ubi- que requirat judiciuto, quantum valeat, quantumque ad univeriam orationis ftructuramconferatvel nitoris,

vel dignitatis, haud difficilc erit intelleclu. Quemad- modum fplendidum condituro palatium, non calcem,

non lapides, non arenam, non tegulas, tigna & cete¬

ra operi faciendo neeeffaria congeftiile fuffecerit, ied

acceaat oportet dodfca iolersque artificis ^{manus ,} quse in, fundamento jaciendo, ut iolidetur^, in-parietc exitruen- do„ ut firmus, ac duraturus furgat,.. in tefto dcnique mponendo>} ut imbrem & injunas ventorum arceat

Φ ) 11 c

dextre occupabitur ^j fic ncque exincondita quadamfar- ragine, ied decenti argumentorum rationumque colla-

tlone, ubi extrema cum primis ^quam aptiiüme coha>

rent, & interiecongluiinata quafi exiplendeicunt, muL-

tum Orator preefidii multumque admirationis habebie.

Corpori humano fi caput, manus, pedes, ii reliqua, magnitudine, colore, mole, vigore congruunt, adeo

non ullus eritreprehenfioni locus, -ut naturalem illam pulcrituciinem ^, & perfedam membrorum compofitio-

nem rede laudaveris, Idem ad concinnum orationis

corpus, ne deforme evadatmonilrum, neye confufum

exiftat chaos, cum partiumiingularum,tum argumento¬

rumomnium,aderit&nexus,&ordo,&decor.Longumjfo·

retiingula, quas in oificinis Rhetorum, de partibus o«*

rationis formandis riteque conftruendis, pracipiuntur,

recenfere. Sic in ipib ftatim limine dicendi, ubi, aut conciliandus, aut erigendus erit auditor^, fummam ad-

hibeas cautionem ^ac diligentiam, nc ofFendas,neveEx~

ordium vulgare, commune, nimis longum, alienum &

obicurum , ied mediocre, peripicuum, vet-ecundum,

& cauflae pertradanda? maxime idoncum, uiurpes. In Narratione, qux omnis fidei facienda: nen modo ^iedes

eft & fundamentum, ied reliquarum partium veluti ie-

minarium, res breviter, aperte &fvaviter, exponatur.

InPropofitione fummam dicendorum comprchendes, &

juila partitione digeres. In Confirmatione tua argumen¬

ta_, & folidis firmabis communicsque rationibus. In Confutatione adverfaria evertes, dilues, refutabis. In E~

pilogoaffedus, quoadejus fieri poterit, cieqdo, &acu-

leos mentibus infigendo ita cauflamperorabis tuam, ut

per totamorationis ieriem diiperia colligas, utque res abientes, tatfquam praefentes,& oculiscoramcernendas,

fiftas. Verunremm vero, poilulat iacpe & rei natura,

&auditorum indoles , & loci temporisque circumftan-

B 2 tia,

) 12 ( φ

tia, ut confveta hxc diiponcndi ratio vel immntctur,

vel plane negligatur: unde confirmationem praccederc propoiitioncm^> propoiitionem exordiilocum occupare, exordiumipfi concluiioni, non iine artiiicio quodam,

reiervatumiri videbis: immo,modo hane, modoillam prudentcr rejici & amputaripartem, quam invitam il o- rationiintrudas, minus & roboris & grada? di&is dicen- disque eris conciliaturus. Videlicet ad exemplum. boni imperatoris, qui fuas turrnas, non uno eodemque ordi»

ne difponit, fed ad diveriös pndiorumlcafus fubeundos,

ad cailra tuenda, ad urbes cuflödiendas, ad commea·' tus petendos, adque itineraobiidenda, Oratorargumen¬

torum robore circumfufus , nunc narrando, nunc con-

iirmando , nunc confutando, ^nunc inprooe.mio, ^nunc inepilogo, prout poicat res, exfultabit, & ilne frenis

liberiusexfpatiabitur. VoflC Inft. Orat. L. III. Ciceronem

in ordinatadiipofitione ubique cxceilere, tot erunt teffces locnpletiilimi, quot ipiius exftant orationes: fivc enim Philippicas, üve pro Milonc, pro Qyintio, ^pro Pifonc>

pro Murarna^> fivc rcliquas intuearis omnes, potiorem praritantiorcmquchabcbis & habiturus es neminem.

VIII.

Re$e judicant in arte oratoria antiftites graviilimi,,

ratiotlem inveniendi& diiponcndivel horridam,vel bal- butientem, vel mutam , vel fuperyacaneam denique

forc, gladioquc, inträ vaginamfuam harrend, hauddis- fimiletti, nifi adiitELOCUTIOquar iapienter cogitata

ex abdito depromat, quo^, debito cultu habituque, ^cun-

&a circumveftiat, exornet. Vocum vero & iententia-

rum prarcipuam heic habendam jubent curam & follici- tudinem. Exfulabunt proinde ^, il puritatem, munditi-

em & caftitatem di&ionis iartam & tectam velis, ver-

bafqvalida, plcbeja, obioieta, rancida, nonniΓι allium

& cepe redolcntia, nec tam cum matre quaii Evandri,

vc·

Φ ) ΐ3 ( Φ

Veterum cupidiilimus loquaris, quam Caeiari obtempe-

res monenti dele&utn verborum ejje originem eloquertiae,

Ef w/ålens vcrhim, tanquam fcopulum, ficfiigiendum;Cfr.

Aul. Geliii Noch Attic. L. I. c. 10. a),quam Ciceronera ipium audias, qui eloquentke tutorem iefe profitetur, ut

eam domi teneat ieptam überall cuitodia, ut ignotosat- que impudentes procos repudiet, ut adultam hane vir-

ginem cafte tueatur, utque ab armatorum impetu

quantura pofFit, prohibeat de Clar. Oratorib. c.96,

Et quis, qutefo, immanes barbarismos, ibioecifmos

archaismos5 idiotismos, macilcntam & tortuoiam vo-

cum ilribliginem, iniuliam hybridam, putidam dicendi

iartaginem, tolutiloquentiamludicram, & fördes, ne-

fcio _quas intolcrandas, quseSvadarn, imcredibile di£tu,

turbant, confundunt, adulterant^> totus non horreat &

averietur^/Contra,Latinitatem puram, caftam, emenda-

tam, ^non ruftica ulla aiperitatenon peregrina infolen-

tia_, non barbarie fceda mfuicatam, eo ftudiofius quis-

que, in dicendo fcribendoque ^, coniedtabitur , credo,

quo, ringentelicet invidia, ccrtius conftet, habere ier»

moiiemLatialem,utcum magnoBorrichioloquarinDifC

de Stud. Latinit. Tom. II. p. 153, aliquid plenius, ^ro- buftius, fvavius, de quo poßlt Tibi jure glorian, cum ceteris, per orbem familianbus linguis, ^non facile ccm- muniuandum: habere fcilicet fapjgRtise thefauros innu-

meros:eile & fuiOe illum iacrarum & profanarum iitera-

rum cuftodem fideliifimum: eheeruditionis omnis pro-

pagandaeadminiculum,eiTeliteratorumvinculumfirmifTi-

rnum?deniqueeile perHeliconiasprovinciascommunem veluti Mercurium _atque Interpretern optimum c).

a) Cfr. Dijf. de hoc eod\ argumento, AuB. ffton. Oft-

lund Helf. 1741. b) DijJ' Nicol, Huinble Roß. de Caftitate O-

rat. Latinte. A. 1747. Laar. Tiden OG. de Nexu Ρ urita¬

lis & OrnatusinOratore A. 1748· Ddp-,Claud,Livin OG.

B 3 v de