LAURENTIO ARBITRII,

■. n. r>. r>. DISPUTATIO

_THEOLOGICA,

OSTENDENS,

HOMIN1

SUI

IN

VERSIONE

NIHIL

COMPETERE

LIBERI

_ARBITRII,

Quam,

CUM CONSENSU

_ATQÜE

_ADPROBATIONE

YENER ANDA FACULTATIS _THEOLOGICA. JN REGIA ACADEMIA _UPSALIENSI,

PRAESIDE

DN.

_LAURENTIO

BENZELSTIERNA.

S. _{Theol. DO CT. ac PROFESS. Reg. et Ord.}

Pro

Candidatura

_Theologica

PUBLICE EXAMINANDAM _SISTIT,

OLAVUS HERWECH,

Adamsfon.

Ph. MAG. ac _DOCENS,

IN AUDIT. CAROL. _MAJ.AD D. XXVI. OCTOßR.

ANNI MDCCLVJI.

H. A, NL S,

^_{<8?___} __ ____

S:JE R:JE M:TIS

SVMM/E FIDEI VlROy

Regis Kegr.ique

SENATOKI,

Regii Collegii

Nomotbctici

PR7ESIDI,

Kegiae

Academias

Upfalienfis

CANCELLARIO,

lllußrißimo

Excellentijjimoque

COMlTIac

DOMINO,

Dn

CAROLO

EHRENPREUS,

EQUITI

ac

GOMMENDATORI

Ordinum

Regis

Sveciac

longe

fplendidiffimo,

M£CENATI

SUMMO.

Jn

_nomintbm

pH

Ö*

vener

abnndi

animi

teßtficationem

veflrus fa

erat

as

volo,

devota

men

ioncedere extentam

vivendi

fpatium

,

omrns

prafiditim

&

decm.

EXCELLENTISSIMORUM

Culttr

Sim R:/E MiTIS

SUMMA: FIDEl _VlROt

Regis Regnique SEN _ATORI,

lllußrißimo

Excellentijjimoque

BARONIac

_DOMINO,

D»

CAROLO G.

LÖWENHIELM,

EQUITI

ac

COMM

ENDATORI Ordinum

Regis Sveciae longe

fplendidiflimo,

M£CENATI SUMMO.

mcäitaUoncs

_{hafce Theologie}

_as

_{Lxcelientijjimk}

te _{precatm x}

velit

_Supremum

_Numen

vobus

me

generis

fehcitatcm,

in

certiffimum

Patrti

DOMINUM

VESTRORUM,

ievotißimus,

B.

LUTH.

de

_fervo

_contra

ERASM.

M i tgnoravero

_quid,

_quatcnm

_Cf

qttan-Mkjß

tum ego

poßtm

&

factam

erga,

Deum,

_{pariter ignotum}

_&

_incertum

_mthi

c-rit

_quid,

_quatenus

_ßf

_qmntum

_Dem

_in

_me

potejl 0*

facit,

cum

Dens

operetur

omnia

in ommhus.

_Ignoratio

_vero

_{opertbws Qf}

po-Dei , Deum

ipfum ignoro

i

ignorato

Deo 3

colere

, laudare3 grätten agere _,

fervire

Deo non

_poßum

,

dww

quantum

mihi

,

tribuere , quantum

Deo

debet.

Oportet

ergo

certißimam

dtßmtlioncm

habere

inter virtu*

tem Dei &

_noftram

_,

_{fi velirnM}

_pie

_vi*

1. N.

_%

_C.

■$. L

ravi _{afteveratione affirmat DEes}

apud Jefai. XLII. 8- _fyo

hova ! bocnomen mtum. _-Gloriam

meam _{altert non dabo}

, nec bono.

rem mihi debit_{um, idolis-}

Maxi-mi _{igitur momenti-efl,}

ne _quis jeipfum, majoris, quam par ef!,

fticiat, i. Cor. IV. 6. ut _{DEG, qti£ DEJ}

junt,

tri-, Matth. XXII. 21. Är quia DEG laus omnis,

nulla

nobis, debetur, Pfi CXV. r. _{plurimum refert, nc}

quis in _{converfionc,hominis arbitrio adfcribat,} quod

ab unico _{DEI dementi nutu dependet.}

Hinc, G?«. (litutionibus _{Academicis conformiter,}

pro Canclidatura

Theologica

difputaturus,in animum _{induxi, hoc ipfo,}

quantum _{vires permittuiTt, ollendere, homini, in} fui convcrfionc , nihil omnino competere liberi

ar-bitrii : id., quod hoc magis fecifte juvabit

, quod

fqrfpe&um habeo, _{non veteri tancum acvo, fed}

re-Qk3) ) 2 ( &3)

&recentiori hoc,

etjam

inter

ilIosrqui le

Augißana

Confeffioni

addi&os

profitentur,

efte,

qui hoc

in

negotio DEum

fualaude privent,

hominibusque

vi-ciflim illam tribuant.

Hoc

vero

dum

meditamur,

luum, o ! Oftime

DEus

,

devot

iffima

me

tite

implora.

mus diixiliUm, cf adjuvantem manum,

digneris

nos

in

veritate Tua ducere , ßcttt

Tpfe

verit

as er.

Tuam

quo-que,

B.

L»

benignam

cenfuram

nobis

moderte

ex-petimus.

;

§

\L

Ut vero melius hac in re

procedere

liceat,

o-mnium _{primo in naturam}

&

indolem

liberi

arbitrii

inquiramus, oportet, ut eo

dirtin&ius evincere

portTmus , utrum

ejus

quidquam

homini

infurcon-verfione competat.

Inhuncautem

finem,

primum

difpiciamtis

quid

ad libertärem

requiratur,

qtrae cum

Jibero arbitrio maximam

habet

cognationem.

Tria

vero hujus conrtituimus momenta,

Spontaneität

em

fc. ; lnd entern agendi potentiartr

ad

utrumque

oppofi-turum; & Inteiligerttam, Jen

difhncfam

bujus

indifferent

tis _potenttie

_cognittonem

_{, quse}

(c'e

exferitrefpeftu

a-gentis

(ingullatitii

fa&a,

potfibiliutn

repraefentatione.

Et hsec tria ita ad libertatem

requirimus, ut

fi

un um

eorum defideraretur, fimul omnis

exfularet

libertas.

Nam _{qui vis}

_facilis

concedit,

libertatem

efte

quandam

animae _potentiam,

&

quidem,

_non

paftlvam

:

omne

cnim _partivnm

_fibi

_non

ert

reli£fcum,

led

ab alio

rea¬

liter dependet, cui nemo

libertatem

concedit

:

ftc,

ex. _gr. quis unquam

dixerit

currum,

qui

ab

externa!

) B (

moveri ? ferf _{a&ivam,, qua? ab interno principio te} ad _{agendum determinat; ei enim, quod ab extcrno}

principio cogitur, quilibet libertatem denegat : ita

cani, _qui catcna ferrta oarieci eft alligatus,

liberta-tem huc iiliNcquc difcurrendi, _{omnes negamus.}

Po-tencia autem afriva, _{quac ex principio interno fe ad}

agendum determinat, iporuaneitatem abfolvit, per

ejus definitionen» : quac igitur , ut conftinitivum quid, omnium conieniu libertatem ingredicur.

Ea-dem evidentia fefe qnoque commendat alterum

re-quifitum, quod in

indiiferentia

hujus potentlae ad

utrumque oppofitorum

pofuimus.

Huic namque

opponitur abfoluta & phyfica necettitas, qua utra-que agcns ad unum ita conftringitur , ut aiiter fe de¬

terminare non _{pottfa Communem vero teftamur}

loquendi marem , numne ad Rberum requirimus., potte aiiter & aiiter fe determinare , nec ad unicum

& uniformem _{agendi modum ette allrgatum, Quis,}

quariumus, imquam "horologio, ad unicum agendi

modum _{alligato, libertatem concetterit? ttnc bac er¬} go indifferentia libertas confittere non poteft. Nec

difficilius _{perfpicitur necettitas tcrtii reqnittti. Nam}

nifi _{fpontanee , & cum indifferentia agens, praeter} circumftantias , in quibus vires fuas collocaras

per-Gipit, plures applicandi modos fibi repnefentare

va-leret; _{aiiter, quam fe determinat, determinare non}

pottet, & bac ratione ad unicum ettet adflri&um,

ac _{quod inde fequitur, in exercitio fuo tion indiffe^}

rens, & ttc nec liberum , per nuper demonttrnta.

In-telfigitur ergo fatclare, ad libertatem dtfiderari.,

<£*2 ) 4 C

praeter

fpontaneitatem

8c

indifterentiarn

exercitiiVdi-ftin&am quoque Cognitionen!

indiiTerentis hujus

po-tentiae, quae refpeSu agentis

fefe

prodit fingullatim fafta _{poflibilium repra»fentatione.}

Not. Obferves velim non omnem _{cognitionern fen}

repraefentationem plurium refpedtu agentis poffibilium,

tertium hoc momentum libertatis abfolvere. Nam co*

gnitio alia eft,Tbeoretica , quae objeftum unice abfolute,

& ut _{verum%quatenut} poffidet haecvel illa pr^edicata,

con-fiderat,, fine ulla relatione ad ipfüm agens : & hoec, qua talis, in voluntatem non influit, quippe quse tantum re*

fpicit bonum vel malum. Alia fimul eft praffica, qua*

objeftum relätead ipfum agens>ut bonum vel malum

fpe-état: & bsec folum affieit voluntatem. Sed aliquid vicis*

fim confideratur utbonum vel malum in rheß tantum,feu

generatim 'r aliud etjam m

bypothefi,

feu ut agenti hic

&

nunc tale. Et cognitio pradica , qua? hoc ultimo modo

eft _{affefta, unice voluntatem determinare valet} , ut

Pfy-chologia abunde docst y qu.e ergo ad veram Iibertatem

requiritun

§. in.

Libertatum hane , cujus requifita HaSVenus

re-cenfuimus & adftruximus , facultatem

effé

animar

efientialem , Pfychologia demonftrac : fine

deftrti-Llione _{ergo anim<e ab illa}

_tolli

_non

_poteft.

_Nihilo^

tamen minus poteft illa in fubjetbo, cui

ineft,

8z

quatenus

ad exercitium

ertr

perducenda

,

vel

vario

modo & _gradu

_perfici,

_{ita ut}

_exercitium

_{ejus longe}

lateqne pateat:

vel

& diminui,

ut

vires ei

défint

fe-fe heic & nunc, hoc & iilo modo exlerendi. Nam ad illam conftituendam, requiruntur tria illa, quae

inparagr.praeced.

adftruximus, fpontaaeitas fc.,

diffe-) 5 C

differentia _{exercitii, & intelligentia.}

Quousque

etv go hare tria patent, _{eousque etjam fefe} extenditli-bertatis _{exercrtiuin; & in}

quantum viciffim hare tria:

conftrirtgunturatque coarftantur, in tantum _quoqure

ejus vires, atque _{adco exercitium, conftringiturac}

coarctatur. Sed non _{repugnat, quo minus hare}

tri»

memorata- vario _{gradu & modo poflint in iuo}

fubje-fto, vel dilatari, ita utad _{plures res fefe extendantr}

vel _{diminui, & inträ arttiorem fpharam}

conftringr,

lic ex _fequencibus

quoque _patebit. Et hane

perfe-étionem vel _{imperfetlionem Iibertatis,}

quatenus ad

exercitium eft _{perducenda, refpiciunt}

Theologi

,

dum _{qurtio eft de libero hominis arbitrio}

: ita

Se-haft. Schmidius in Traftat. de _{imagine DEI,}

p. 305.

diflingvendum docer, inter liberum _{arbitrium, quod}

eft _{ipia facultas anirnx}

, & iuter id, quod eft facuh

tatum anima? , in fpirttualibus perfeftio-,

quaenon eft

_inteileftus,

_{vel voluntas}

ipfa, vei

_efientialis,

_vel coeftentialis animar _{, quamqaam homini olim}

natu¬

ralis, fe. in itatu _{paradifiaco. Difquirunt igiturTheo}

Eogi in _{hac quaeftione,} num libertati, _hemini

eflen-Cialiter competenti, illa, in flatu _{hoc corrupto,}

com-petat perfeftio : feu num _{intelleftus & voluntas illas}

habeant _{vires, quae defiderantur}

adid, ut

conver-fionem _{pofilt inchoare vel}

perfjeere, prouti ad octi* lum _{patec ex Form. Concord. C.}

2. de libero

arbitrio*

p.655. ex editione _{Rechenbergii. Itaque, etjamfi}

li¬

berum _{arbitrium non raro dicatur}

libertas, tarnen ab hac _{diftert, ut vis}

agendi a mera facultate : feu

ut _perfeftio

_facultatis,

qpatenus- ad exercitium eft

) 6 (

dedueenda /ab ipra

hcu'ltate

;

&

ideo-tn

(uo

ede

;ge-jicrari n condicuitur

p'erfcüione

illa

accidencaii

, per quam libertas, uc

f

culras

eordiderara,

jam

vero

ad

exercitimn

_perducenda

,

vires

podidet

iulficientes

heic & nunc, hocSc

iilo

mo<jo,

icfe

exiexendi.

5. IV.

Immediate ergo hinc

fequitur,

tum , ut

hom®

liberum _podideat

_arbitrium

circa

_omnes

ilias

_res,

cir¬

ca _quas

fpontaneitatem

habet,

una

cum

indiffe-rentia excrcitii, atque

intelligentia,

&

quidem

pro

gradu,quo

hsec

requidta

podidet:

tum e

contrario,

ut circa illas res ei hoc idem

dedt,

quarum

refpe&u

vel _fpontaneitas

_ci

_deed,

vel

indifFerentia

exercitii,

vel _{intelligentia,}

&id

quidem

_pro

gradu,

quo

hxc

defunt, unum vel

alterum:

&

(1

omnia

haec

tria

peni-tus quod

ad aliqu3s

res

deficiunt,

neygv

quidem

de

libero arbitrio circa illas

podidet.

Accingamus

ergo

nos jam ad

converdonem

hominis

adulei,

&

pod«

quam

vidimus

quid

fit,

&

quae

praerequirat

,

der

mum perfpiciamus-, num

homo

quoad

illam,

8z in

illa, memorata

requidta

omnia,&

adeo

liberum

ar-bicrium habeat, & numne

potius

ei

omnia

ifta

pror-fus deficiant.

§•

V'

'Quid

converfio

fit, optime

patet ex

di&o

Paulino

A&. XXVI. 17.18. ubi narrat

fe

a

Domino

midum

efle, ctvoi^cci

cQSaX[jic.ve

avruv,

t9

faKféipcti dno

ctm-iü; iiq Qu; , Ttff

s^iSTict;

ffaretva.

iit\

ro»

Qsov. Nimirum, omnes nos

homines

per

naturam,

omnipoten-) 7 ( &&

t;s DEI fumcs conflituti dominit) ac _imperio:

cuiet-jjm primi Parentes, quamdiu flatus integricatis du-ravit,libenter fefe fubjecere & paruere,voluntatiDEI

ex afle fefe conformando- Afl, _{proh dolor! non}

diu duravit feliciflimus hiccc _{flatus, quo tam miti ac} dementi Domino illis frui _{contigit. Aggrediebatur •} il los fine _{inora,liomicida ille Diabolus,brande quidem,}

atinimiciffimo animo, illos decipiebat. _{& verborum}

lenociniis, eo aefdücebat, ut aflenfum fibi darent, ac adverflis DEum _{rebellarent, Gen. III A quo vero}

quis vincitur,

ejus fit fervus,

2. Petr. II. 19. per la-p "um ergo fa&i funtfervi Diaboli,. & , quod indefe-quitur,ejus imperio

fubje&i.

Qdoniam autem Iapfus

protoplaflorum pro lapfu omnium pofterorum

efl habendus , Rom. V. 12. idem de

pofle-ris Adami, naturaliter _propagatis ,

pronuncian-dum efl. Loco _{igitur ejus} y quod DEO ejusque

imperio indulgentiffimo fimus fubje&i, uti debemus;

per iapfum protoplaflorum obnoxii evafimus _impe¬ rio , vel pocius tyrannidi Diaboli, DF.I, noflrique

inimici infcfliffimh Et fub hac fua _{tyrannide ac po«} tcftaie , injufte acquifita , conrinuo nos detinet,

i'e-du&or ille _{exccrabilis, quatenus nos excaccando efV}

ficic, ut nolimus veritatcm _{cognofcere, 2. Cor. IV.} 4. Hoc rplo namque obtinet, ut, in dies & horas

peecanda , volnntati ejus nos idenridem

contorme-mus , & rebellionem adverfus DEum, infeliciter

cceptam, cum ipfo _continuemus; arquc ut fic ad eundem cum ipfo tendämus _{finem, & unam}

confli-tuamus focietatcm, cujus ille _{efl caput& princeps»}

Et hinc _{eil, quod DEO dicamur retra&arii,} fubje-€ki

«Ö3> ) 8 ( TO

•ftfvero

_{Srcaptivi diaboli}

_,

_{2,Tim IE25.26.}

_Sub

po--tcfface _{itaque diaboli per hoc ipfum, & eatenus fil¬} mus, quod & _quatenus

ejus vuluntati,

in

DEum

fc.

peccando, nos attemperarnus.

Qn&cunque

vero

a-4iim3 _{peccat, morte morietur}

_{He lek. XVIII.}

_20. ob-r.oxia eft _{poenis infiniris.,}

_&-quod

_inde

_fequitur,

_ir?e

DEI; ergo per idem iplum , 8zqq

ipfb,

quofumus

iub _{poteftate Diaboli,}

_erjam

_fumus

_{inffatu iraeDEI,}

ita, ut haec inter fe coineidanr, & invicem

fe

invol-vant. Äff,Gloria DEO _in

cxcelßs

!

Geel

noffer,

Jus Chriflus , miferrima hac noffra

fervitute,

quse

ipfitis eff

mifericorflia,

motus,

noffrum

omnium

loco

fpiritualia corripuit arma

adverfus

nefarrlum huno

tyrannum , cum ipfi ei impares omnino efleimis,

Pf.XHX.8.9.6c ita quidem hac militia

defunSuseff,

ut _{per mortemJuam}aboleverit,

(non

_qua

fubflantiam

_,

fed qua fuam in nos

homines

poreffatem)

eum,

pe-nes

quemefi

_mortis

robur

,

(cum in

triplicem

mortem

honvinem detrufitj id eß Diabolum, Ö" hberes (a po¬ teftate_{ejus) reddulerit, (qua ncquifftionem) quotquot}

mctu mortis _{per omnem}

_vit

_am

_damnati

_erant

_jcrvitutis,

Hebr lf. _{13. 14. Nimirum pnefiitit}

_DEO

_pro

offen-ffs noffris _Mrgov

_{abfoluriffinnim}

_,

_&

_ffc

_ei

_nos

recon-ciliavit, & fimul fanOificavit, ut effemus fyjXmot)

käÄ&Jv Tit. lf. 14. Nnm fiJ'angvis brutorum

(fecundum legem Levicicam)

fantttficat ad

pur

hat

em

torporis

(LeviticamJ,

quanto magis

Jangvis

C.hrißiy

qui

per fpiritum

teternumjeip/um

obtulit

inculpabilem

DEO,

purgabit confcientiam

naß

rom a

mortui

s

oporibus, (h.

e.

peccatis

aSuafibus)

ad

Jerwendum

DEO,

Hebr.

IX.

SAD ) 9 ( 9Q9

i_{%. 14.} Hoc igitnr 2thfov fufficientiffimum, _a

Chri-fto pro nobis folutum, dum nobis appropriatur, pro

judis reputamur , DEO reconciliamur, &a poteda

te fatanre ad eum _{convertimur, quatenus fatanam &}

ejus locietatem delerimus , Sc totos nos voluntati

DEI conformamus : & _{liquidem hrec omnia gratis,}

& ex _gratia DEI contingunt, (Tue _{omni nodro}

me-rito, hoc ipfo e datu irre, in datum gratire traduci-mur, Vult _igitur Paulus, _{(hocex dilputatis}

fequi-tur,j in loco citatodicere, le ede mifium a Domino,

ut hominibus revelaret _{redemptionem a Chrido}

prreditam, natura incognitam, & uc hinc ulterius in

illis excitaret illam mutationem _{, qua hujus} redem-tionis _{participes evadunt,& conlequenter}

traducun-tur cx datu _{irre in} datum _{gratire. Converfionem}

itaque, de qua fine dubio Paulus heic loquitur,men-ti _{ejus conformiter , per illam mutationem hominis} a-dulti definimus, _{(]u£ a parte ejus requirituryiit tranfeat}

ex_{ftatu trat, inftatum gratie}

$. VI.

Tranlicvero Homo _{per hoc ipfum ex datu irre,}

in datum _{gratire, quodTivTfov, aChrido folutum, ei}

approprietur,& lic ejus evadat, ut itidem innuimus

paragr. prrec.: nam hoc ipfo tollitur omnis ejus rea-tus, & cum eo, ira DEI; hac autem _lublata, mera aded _{gratia. Abfolvitur itaque converfio illa}

muta-tione, qua efficitur, ut hoc nobis approprie-tur, ita ut nofirum üar. Fit autem hoc idem nodrum feria _{acceptione & receptione : ttrot tXaßov dvrov,} illis _{poteftatem dedit fieri filios DE!, Joh, 1,12. DEqs}

sj® ) io r ss®

Ttamque

nobis

offert

totum

Chriflr

meriturn,

curn

feria voluntace illud nobis re

ipfa

conferendi,

&qur-dem fine omni noftro merito, ut

S.

S. qualibet fere

pagina

inculcat;

nihil

aliud

ergorequiritur,

ejus

ut

participes

fiamus,

quam

ut

illud ipfum

oblatum

re-cipiamus.

Haec

autem

acceptio

meriti

Chrifti

dier-turalioqui in

S. S.

fides in

Chridum

:

unde &

Johan-nes loco citato illud

hotßov,

per

credere in

nomen

ejus cxplicat.

Converfionem

igitur ipfa

fidei

pro-åuttio conftituit. Et hoc ipfum quoque

innuit

Paulus

in verbis A&. XXVI. 18. quse paragr.

praced.

ci-tavimus: ka namqne pergit:

t9

Xctßfiv

du

tö;

ca dfjLUfTißy ^ Xt.rjfov sv

Tolg

qyiwpivoig,

it

k

si

rp

it; sy.s\ fc.

Chridum.

Si

nrmirum

homines

conver-tendi funt,ut fide

accipiant

remiflionem

peccatorum,

& fortem inter fan&ificatos, non

obfeure indicatur,

quod

per

fidem

ipfam

fieri

debeat

converfio.

Not. Hoc ipfo» quo datuimus

converfionem

efie

produ<dionem

fidei

, non

diffentimus

a

Theologis,

qui

prceterea contritionem

huc

referunt.

Nam

nec

nos

illam

a converfione excludimus, uti ex

fequentibus

parebif,

ubi illam ex hac inferemus, fed

produ&ionem

fidei

ut

partemprincipalem

&

formaliter

conftitutivam

reputamuy,

quod omnes Theologl

faciles

concedunt,

titpote

qui

coq«

tritionem partem praeparatorhm nominanr.

$. VII.

Hxc verofides, leu

receptio

meritiChridi,

ab»

folvitur & ferio defiderio

meriturn

Chridi

partici-pandi ,

&

plena

animi

fiducia

&

acquiefcentia

irk

Chrifto, ejusque merito, tanquam

unico,

veriffimo

& certiffimo omnis falutis

&

felicitatis

nodras

QX3> ) ti ( $3®

mento. Fit namque _{hxc receptio fine omni dubio}

moraliter, _{phyfice enini} fieri non _{poteft: &adeo} ni-hil aliud _{involvit, vel involvera potefl:, quam velie} & defiderare hoc _{ipfum, & in co acquiefcere. Hinc}

& S. S. fidem _{defcribit, tum per efurire & fitire}

jufli-tiam, Chridi fc. tum per faturationem efurientium & fitientium : nam Chriflus Matth. V. 6. _inquit: Beat i , qui tfuriunt,

fitiuntque juflitiam:

nam itJa

tu-rabuntur. His vero _{indicat, non tantum fidem}

in-volvere defiderium fuae_{juftitias, liquidem efurire &} fitirenihil aliud cd , quam vehementeraliquid

deft-derare, illudque participare velle*, verum etjam, fide _{quaevis from inu m , fub peccatorum mole} inge-mefcentium , & DEI mifericordiam quaerentium,

defideria _{expleri , ut in eo toti acquiefcant, feque} nullo_{amplius bono indigere , gaudio pleni fentiant.} Huc _{quoque pertinent loca Pf. XXV. i. XLII. 2,3»}

CXIX.81.82.& alia, quibus defiderium, quod in

fide _{involvitur,indigitatur.- & Eph.III. 12. ubi}

tr/« fidei adfcribitur: Kom. IV. 21. ubi _{7TtypQogi'ct:}

quae

acquiefcentiam

illam fatis indicant.

5. V HL

Recipit vero lreec fides, fiquidem genuina lue-rit,non tantum meritum

_{Chrifti,omniaque}

_ejus

bene-ficia* verum etjam ipfum _Chriftum , Joh. I. 12.

prout DEus nobis dat, primofilium, tum quae filii

l'unt, Rom. VIII. 32; &

quidem

totum Chriflum,

nonfolum ut facerdotem, qui _{nos libereta}

reatupec-eatorum; fed ?tjam ut Regem, _cui nos per omnia

fubmittamus,* nontantum

_{utRedcmptorem;}

_led

_etjam

55JD } \i (

ut San&ificatorem: cum adutrtimque

indivifim nobis

datus, i.Cor. I. 30.

Tic.

II.

11.13. 14.

Immo

et-jamfolum,

exclufis &

praeteritis

quibusvisaliis

com-petitoribus,

Pf.

LXXIII.

25

26.

&

XV/

4.

Phil. II/.

7.8.9. cum

abnegatione

fui ipfius,

Lnc. IX.

23.

8c

crucifixionc carnis ac cupiditatum,

Gal. V.

24.

Et

certe,

quomodo

potent

homo,

muTcorum

magno-rumque peccatorum

fihi

confcius,

acque

hinc

con-cludens, a Numirre irato

nihil

aliud,

quam mortem,

non eammodo, _quas hane vitam

finir,

féd

arternam,

cum fummis exquilKiflimisque

crudatibus

exfpc-ttandam efle ; anxius ideo valde r

timore

(ummo

perculfus, tremens

actrepidans,

11t

ex

fequentib

is

patebic;

quomodo

porerit

ejusmodi homo

,

C\

ex verbo Divino certus fi.it, falucem fibi, omniumque peccatorum

remifiionem,

per

meritum

Chrifti,

ex

mera DEI gratia pneftrtum, gratis

offerri; fi

a\

idis-fime hinc illud defideret, arripiar,

comple&atur,

ft.

bi vindicet, fuumque veltiri faciat, 8c in eo recum-bat, tanquam unico ,

veriffimo

Sc

certifiTmo

omnis

falutis & felicitacis fundamento, itaquidem, tic

in

eo totus acquiefcat, feque

nullo

amptius bono

indi-gere,

gaudio plenus

ientiaf;

quomodo

poteric

ulte-rius velie peccatum, a cujus reatu tarn anxre

defide-rat Iiberari ? quin potius,

quomodo

aliud poterit,

quam

maximo infantum

benefa&orem

incerrdi

amo-re, eique fe, in

peculium

fan£tum,

quod

fuo

fan-gvinefibi tarn care

emit,

totupa ,

quantum

tradere,

cum firmo propofito

relinquendi

omnia

ea, quas

ejus

voluntati adverfantur, relinquendi &

deferendi

o-mnes

voluptates,fvavitates

&

jucunditates

carnales,

) 13 f

antea licet pro _tantis deliciis, & fummo ejus bona

habitas? Et, _{quid mufris? Si (nos)qu&rentesjufti•}

ficart in Chriflo, (fc. per fidem) , invenirmur c5" ipß

feccatores, (puta

rales

, qui in peccatis

voluntariis

perfeverarent). Xf/rc£apat?ing oidnovog\ pyj

yf-voiTQ. Gab II. _17.

v

$. IX.

Quoniam ignoti

nulfa

eft

cupido,

ut

vuTgodi»

citur, is, qui aliquid defiderabit, & velrt, ut fecurn

communfcetur, illius notitia carere nequir. Homo

iraque crediturus ,

cognolcere debet

Redemptorem

fuum, qua fuam perfonam, & fua offlcia; cogno-fcere debet _{ipfius meritum, 8z hu/us cauflas atque} tff. £tus, cetera. Atque hinc efl, quod S. S. de fide lic _{loquicur , ut aut cognitionem ad fidei eflentiam}

pertinere, aut fidem absque notitia efle non pofle, app3rear.Jefaias cap. LIil 11. inquit, homines cogni-fione Chrifti juftificari. Chtiftus ipfe Joh. XVII.

inquit , cauflam arternas vitae efle cognitionem

Chrifti, quatenus a Pacre miflus eft. Miflus vero

eft, non ut mundus damnaretur, fed ut per eum lalvaretur , Joh III.17. Miflus eft etjam,

utnosrc-dimeret, _{nobisque adoptionem in DEI filios}

compa-raret, Gal. IV. 5. Huc etjam pertinet Rom» XVI. 25. 26. ubi Evangelium prardicatum efle dicitur sie

tiilotMYjv 7cteeus. Sed obfervandum, non fuffleere

ut haec omnia nude theoretice 8c abfolute, _{qua luam}

verrtatem _{cognofcantur; led necefle efle, ut flmul}

prafiice, relate ad ie, ut flbi utilia, profleua atque

bona, cognofcat crediturus, flquidem hujusmodi co«

gnitio unice afficitvoluntatem, ut §.

Ve-SÖ® ) 14 (

Verum enimvero, quod concingit aliis in rebus^

fc.flu&uante intelle&u in fuo de rei vericate &

boni-tate judicro,

flu&uat

&

voluntas

in

illa

_re

appetenda:

id & heic cveniet; quare, quum

fides fidueiam

cer-tam in meritoChrifti collocatam, in luo efte

invol-vat, ut paragr.

VII.

vidimus,

patet, non

lufficere

hißorice laltim noffe veritates iflas; verum vel ma-xime _{requiri, ut}

_in

_Chriflum

credituri

_,

de illis

cerci

fint : ut certi fint , meritum Chrifti effe fibi

profi-cuum, falutare & plane

neceffarium

,

&hincappe-tibile & maximopere

dcfiderandum, immo

certoob-tineri _pofle.

_Hinc

_{Jacobus fidem}

_{& hxfitacionem}

c-ontradi&orie fibi _opponit,

_{Jac. 1.6.}

_{& Paulus dicit}

fidem efie _eteyxov

_{t! fitenopévuv,}

_{Hebr, XI.}

_1.

_Phi¬

lippus denique , ut

alla mittamus,

fi crcdideris

ex

toto corde, baptizabo _te,

Aft.

VIII.

_$7.

Not, Sic demum perfpicere licet, num homo in fui converfione liberum habeat arbitrium. Nimirum, vi an-tecedentium ad hoc requiritur, ut quoad voluntatem, in ordinead meritumChrifti, habeat fpontaneitatem cum

in-differentia exercitii, ita ut fponteex propriis viribus & indifferenter _{poflit ferri in} illud, illud ferio & efficaciter

appetere ac defiderare, & in lllo

acquiefcere,

cum

abne-gatione iui Ipfius, &

crucifixione

carnis

{§§.7-8.);

quoad intelle&um vero, ut poflideat vires

Chrifium

cum

fuo merito , cetera, non folum theoretice, fed etjam

pra&ice, &quidem non in

thefi

tantum,

fed & in

hypo-thefi, firmoque cum affenfu, cognofcendi, ut defiderium

illud meriti Chrifti, & illain eo acquiefcentia , inde

ex-citarl queat (f. 9), Toraliter verohsec omnia ei deeffe,

& _confequenter , nullum , vel minimum ei competerc

arbitrium, jam, bonocum DEO, evincemui»

&Ä2? ; 15 ₍ <£&

$.x.

Et

_quod

_{ad fpontaneitatem voluntatis attioct, fri} ©rdine ad _{produ&ionem fidei, denegat S. S. hane}

e-andern homini tocalicer. Etenim fiftit illa

valunta-tem ut denudatam & orbatam omni _{original! fua fan»}

ttitate, omni (ua in fan&um propenfione, & ita

quidem, ut cordis univerfum figmentum malum fic

ab _{ipfa pueritia,}

_{Gen. VIII.}

_{21. & e contrario}

imbu-tam _{peffima corruptione}

, ita ut tota averfa fit a

DEO, & lege Divina , ut ei le norr fubficiat, nec

poffit quidem , Rom. VIII.7, & viciffim converfa ad

pefflmum quidvis, Tit. III. 3. Eph. II. 2. mancipata

afFe&uum feu _{cupiditatum malarum imperio,} quas hoc nomine _{crucifigere jubemur, Gol. III. 5, Gal. V,} 24. ac facultatum fenfitivarum & membrorum

volu-ptuofrtati, Kom. VI. 19. Hinc vero fluit fervitus

peccati a&ualis , ita ut peccator non poffit nifi

pec-care _{, pro imperio inbabitantis iftius domini, yj}

ot*

xxeret iv ipol dpct^Ttu^ Rom. VII._{20. & peccet ex}

du-ro _peccati in fe dominio, Rom. VI. _{6. fkXeCeiv qpsti;}

7Y[ dfJiotfTioi, _{quippe cui nos fervos fiftimus ad}

obe-dientiam, v. 16. Ex his vero _{omnibus, quid aliud}

fequitur, quam hominis voluntatem. naturali qua» dam _{difpofitione, & pronirate ad omne malum efle} infe&am & _{depravatam , ita quidem, ut nihil}

pec-catorum ei non _{allubefcat, & in quod ruere}

prom-tus& _{proclivis non fit peccator\ hane autem pros¬}

tatem naturalem in omne _{malum, per fepius}

itera-ta _{peteata augeri, usque ad obdurationem in}

pecca-tisy Ttdwviv TWKOttffasy item , ex Con¬

tinus-<«3> ) i6

tinuatis

_peccandi

a&ibus

acqnifita-n,

Matth. XIX.

8-crxlypoTfctxytixv,

Exod.

XXXII. 6.

2

Para!.XXXVI.

13. qua peccatores

obdurati

&

obfirmati

(unc

corde,

Ezech. II 4. 8z faciem fuam

reddunc

obfirmatiorem

petra,

Jer.

V.

3. 2.

Reg.

XVII.

14.

quo

nomine

re¬

bus natura durilfimis comparari

folent,

v. gr.

lapidi,

Jer.V. 3.

ferro &

chalybi,

Jelaj.XLVllI.

4.

Jer.

VI.

^8. adamanti,

Zach.

VII.

12.

Non

hoc (olum:

pec-catum , in quod

fic

habitualiter

propendet &

incli-nat, in deliciis habet,

Prov.IIfr/4.

IX.

17.

&

veiut

fulcrum unicum luae felicitaris

temporalis; miieriam

vero inde fluentem non fentit, Apoc.

III,

17.

o-pes, honores,

voluptates,

quafi

pro

DEO

fuo

ha¬

bet, Phil. III. ig. a

quibus

fibi

omnimodam

fpondet

beatitudinem, Pf. IV. 7. &

XVII.

14.

liberationem

autem a _{peccato ,}

&

ejusdem

miferia,

a

feipfo,

pro-prii

arbitrii

viribus,

fuaque

juftitia,

fibi

pollicerur,

-Rom.X. 2. Hoc modo naturalitercomparara

efi

vo-luntas hominis : num ergo ei aliqua

fpontaneicas,

a-liquse vires,

in

ordine

ad

fidem

,

competunt?

nullae

omnino. Etenim fides, genuina

nimirum,

necefla-rio _{conjunfta efi} cum

defertione

peccati,

cum

abne-gatione

fui

ipfius

,

8z

dereli&ione

omnium

fvavita-tum 8z voluptatum

carnalium

(§-8);

tota

igitur

•quanta

adverfatur

fenfibus

,

äffetbibus

lenfitivis

&

'voluptatibus

carnalibus,

8z

cum

illis

confifiere

non

poteft, in quae

omnia

tarnen

voluntas

hominis

habi¬

tualiter inelmat, 8z qtiar pro

DEO

tuo

habet,

ac

fum-*mo bono:non ergo quoad illam

habet

homo

fponta-'neicatem ullam, ullas vires.

) n C

Non _{efl cjrtod objicias boniformitatem voiuntätis nä*}

lur_{ahm, undenam Jequi}

putas, illam naturälitery b.te, viribus natura _{infitts> Jerri in apprebenßonem}

meriti Cbriffty ut bonum jptrituahy _{poflquam ab intelietfn di*}

ßttidc_{co^mtum, -ö} fibiciarc

_propdfitum

_{fuerit. Nam} diftingvendum eft inter

_{dedderiumgenerale,St}

_Jpecia*

le: illud _{eO, quo quid, tanquam felicitatis}

medium,

in genere appetimr, non liabita ratione eorum, quae illud in ede fuo _{conftituonr, aut cum eo necedario}

connexa funt. _{Eatäle dedderium merki Chrifti}

po. teft homo _{per boniformicatem voluntatis naturalem}

conciperc, quando ex vcrbo DEI audic, illud ede

medium falutem _{confequendi. Sed de hujusmodi} dedderio meriti Chrifti heic non _{quamtur, nam}

pro

objeflro nön habet bona _IpirituaHa, ut talia, nec ul¬

lo modo vincit _{impedimenta illa-, tjuae}

caro objicit, &_{cönfequenter, non influitin converdonem}

podtive

aut ede&ive. _{Speciale autem eft,}

quo voluntas

fer-tur in _{aiiquid ,}

_{diftio&ecognicum}

: & hoc runlus eft

duplex , effuax nimirum , & ftmplicistomplacenti*.

Prius eft _{dedderium, quo animusimpelliturin ufum}

mediorum, quibus utendum eft ad

finemconfequen-dum; Pofterius autem rn fola _{dmplici complacentia} lubdftk, quae annexam dbi habet averfationem eo¬

rum, _{quibus finis} eft obcinendus. Ex his _pofterius

-quidem hominis naturale ede concedimus , idque

exemplo Herodis Marc. VI. 20. Luc XXIII. _{8. Atbc*}

nienftum, A£t. XVII. 32. & _{Agripp& Regis, A61.} XXVI. 28. nid hosa£tus intcr initia _{converdonis, a}

Sp. S. profe&a referrc malis. Verum _{neque hoc irt}

quseftåo-) 18 (

quxftionem

venit,

nam

de

eo

valet idena,

quod de

generali:

led unice

prius; &

hoc penitus

negatur,

pofle a

volnntate

per

proprias

vires concipi,

quoad

merkum Chrifti;ratio eft, quod

contun&um fit,

cum

abnegatione lui

ipfius,

&

crucifixione

carnis,

in

iae-pius

obfervavimus

, qua;

homini

adeo

acerba lunt,

& _{placere nequeunt.}

_Regeris:

Contritio

_{, pars}

pri*

wa 6 Präparatori_a

converjionis,

queex

cognitionc

legis,

peccatorum

&

po?narum

infernalium

naturaliter

fequi*

tur, fubigit

CS

tollit

cemplacentiam

illam

voluntatis

in

carnalibus cJ terrenis, öfic illam

naturaliter

prepa¬

rat, utpoffit

cleinceps

ex

propria

vi

ferri

in

apprebenfio-nem Chrifti.Concedimus contritionem

luo

modo

prae-parare

voluntatem

ad

fiducialem

meriti

Chrifti

ap-prehertfioncm:

fedquodita

prxparet,

utpoftealua

vi _propria

_{feratur in}

_Chrifhim

, noc negamus;

&

o-mnium maxime negamus,

contritionem

,

illam fe.

de

_{quajam agimus,}

_naturaliter

oriri

_,

_ut

primum

in-telle&us _{legis cognitione}

_eft

_iiluftratus,

_ut

in

fequen-tibus _plenius

_oftendemus.

Firmum _{igitur &}

inconcuffnm

adhuc

_manet,

quod

voluntas

,

in

ordine

ad

Chriftum

fiducialiter

apprehendendum,

nullam

a&ivitatem,

vires

nullas

habeat. Hinc etjam S. S. omnia in

converfione,

et-jam

quoad voluntatet*

,

Gratiae

Divinae

adfcribit:

nam non tantum ineuleat, fsepiusquidem,

quod

hö-mini , non modo novum cor ,

&

quidem

creando,

largiatur, quo nunquam non

in

fcripturis

voluntas

defignari conlvcvit;

fed

&,

quod Ipfemet

legem

'luam hominum cordibus

infcribat

:

aicit nimirum

«3 ) 19 ( <£££>

Ezech. XI. _{19. Et in veßra -pectora mvumfpiritumim*}

mittam _,

_dctralloqne

_{de torum}

corportbus lapideo cor_de,

cor eis carneum dabo _{, ut ex inftitutismeis}

jegerant, &

Jetitentiat meas conjervent ac obc mit. Sed & _{ipfam fle.}

xionem voluntatis ei attribuit: ita Chriflus _inquit: Nemo _{poteft ad me venire, nifi Pater, quime}

mi-fit,

_&xvcrp

dvTov, Job. VI.44. & iterum : _{xugk i/tiS} dävvacrSc _{7toteiinsih. Job. XV. ?. Paulus dicit; DEus} dt, 0 ivefyüv iv öyXv, _to SiXeut - - - Phil. II. _13.

alia uc _pratereamus.

Not. Sic _{abjudicata voluntatl, quoad converfionis}

produ&ionem , fpotaneitate, fimul tollitur indifferentia

exercitii, quae fine fpontaneitate ne _{quidem concipi}

pot-eft. _{Progrediamur ergo ad intelligentem, tertium übe«} ri arbitrii _requifitum.

§. XI.

Vidimus _{9.)', quomodo'fides pradupponat}

cognitionem

Chrifti,

qua fuam perfonam, & fua

of-ficia; ejus merici, hujusquecauftarum & _effe&uum,

cetera. Hx vero veritates _{plane myfteriofac funt,}

Eph. VI. 19. Col. I. 25.26. 27. cap. IL2. cap. IV. 3.

1. Tim.III. _{9. & itaquidem myfteriofae, ut omneni} captum humanuni , omnem receptivitatem mentis

naturalem _{, quam longiflime luperent. Oculus} eas

iwn vi_{dit, nec auris audivit, nee in mentem hominis ve¬}

nerum, 1. Cor. II. 9. h. e. ne _{cogitare quidem} eas

poteft homo, tantum abeft, ut eas _{polTit fenfibus}

comple&i : concernunt namque res, quae lub

len-lus nullo modo _{cadunt, vel cadere poflunt; &}

qua-rum nullum in rebus finicis _{exemplum, vel fuit}

>*>( $$$

Quam,.

vel

erievel e(Te ecjam: potefh. Exempli

lo-eo maneamus irr _magno; illo pietaris myfterio, _quod

DEus manifellatus fit in carno. Heic finitum ita & eatenus capax fa&um eftinfiniti, ut humana & Pivina natura unum faciant fuppofitum: ut DEus de

hotnine , & homo de DEO, proprie 8c in cafu

re-fto _{prsedicetur : tit}

_{idiomata infinna de}

_{ente finito,}

proprie& fine

omni

rhetorico colore

,

8c verfa

vice»

dicantur, hoc modo: homo; eft omnipotcns, omni*

pracfens, &e..

DEus eft paffiisr crucifixus,

mortuus,

&c. Ubinam vero in toto mundo hujusmodi

exem-plum

deprehendere

licet?

idem

valet

de

ceteris rny-fteriis. _{Jain vero mentis noftrae, quousque iHam in} nobis _{cognofcimus, eam}

_{deprehendimus}

_efie

natu-ram, ut ideas rerum nullas acquirere fibi poflit, nifi

magiftra

experentia,

vel

interna,

vel

externa? utque

adeonihil _{concipere & inreMigere queat, nifi cujus}

exemplum

aliquando vel fenfibus

exceperiu

vel fur

eonfckntia intueatur..Vires igirur intelJigendr natura«-ks omnino non fufficiune rebus myfteriofis illis, &

fpiritualibus

cognofcendis,

ita

ut maneat

in

arternum

effarum illud Paulinum : animalis homo cu Mmtcu yiwati TctTii 7rvsv(ÅaroQ,

tS

0f*,

nCor. II.

14.

fed

(pi-ritualker _{dijudicari debent: b. e. fi fntdligenturyfiet} hocex peculriri _per

Spiritum DEI illuminatione.

Praeter hoc vero efientiale, ut ita dicamus.

im-pedimentum^adlunt

etjam alia accidentalia,

quae aeque

impediunt*

quominus

res

fpirituales naturaliter

pof-fint_{cognofci, licet}

_revelatae

_fint..

_Nam

_{non tantum}

intelle&us per fc venens

peccati e(t

infe&us,,

ita„

; 2> c

ut adeo dctifis obdu&us dir _{tenebris, ut non fokiny}

Eph. IV. 18. obtenebracus ab Apoftolo dicatur, Sr

occaecatus^ verum & cap. V. 8« quoad omnes a&us

fuos& _{operationcs totusmctos five tenebrse audiat;}

fed voluntas cjuoqne peccati fervkio lubjc&a ({. X.),

per (ummam ad bonum- fpirituale _{eligendumahm*} Utav, & reruni Divinarum averfationem _naturalem,

haud _{exiguas ihtelle&ui oftundie tenebras, & variis}

eum obfcurat prcjudiciis _{: trahk namque attention} nem omnium maxime in res fenfuales & _carnales,,

ita ut res fpiritualcs _{ia totum fere praetereantur,}

lunt enim ei adeo _{ingratae: quo ipfo fieri aliter non}

poteft , quam ut intelleöus quoad fpiritualia

caligi-ne(ufFundatur, _{& variis pratjudiciis oblcurecur, fi.}

quidem hoc modo judneat ante debitum rei examen, Hinc ratio in _{oblequium fidei eftcaptivanda,}

abnc-gandar ad fifentium redigenda, regenerandä,

reno-vanda _{y tränsformanda , ftquidem res fpiritualcs}

in-telligencur, Rom. XII. 2. Matth. XVI» 24. t.Gor. L

i&. _{feq. 2.Cor. X.4. 5. qua? omnia tamen peragi norr}

poflunt,, nifi.Divina & fupematurali poteiitia.

5. xir.

Evehantur vero _{fupernaturaliter vires}

inteHi-gendi noftrae in altiorem gradum , & cognofeant

theoreticeresfpiritualesiimpares _{tamen adhuc funt,}

non tantum illas_{pra&ice,, & ut in hypothefi bonas}

ac proficuas concipiendi & dijudicandi_{; fed etjam}

illis firmiter _{adlentiendi; quocfutrumque tamen ad}

eonceptionem fidei requiritur (5.9J. Nihil enim

bonum reputamus, nifi cum quo

_conjun&a

efl:opi¬

«» ₎ 22 ( 8S3J

nio de _{perfe&ione (latus inde refultaritc, ut}

Pfycho-logia oftemdit; Sc confequenter , nid conveniens

fuerit _{fini, vel fcopo nobis prxfixo, (eu ei} promo-vendo infervit. _{Jam autem naturaliter pro fine Se}

fcopo nobis praefixo habemus voluptates (enfuales

Sc carnales _{($. 10.), quibus res (pirituales totaliter}

adverfancur, ut antea etjam vidimus ; nullo ergo modo ut bonae Sr proHcuse nobis, falrim _non

diffrin-Stecognitas, Se in hypothed, ut hic Sc nunc tales,

concipi naturaliter poflunt, Sc dijudicari; quin potius

ut ftultitia, _reputentur, i.Cor. II, _{14. h. e.} ut res nullius rationis, nullius condlii, utilitatis nul¬

lius, Sc commoditatis., fed potius ut in ludibrium Sc

perniciem eorum , qui eis adhxrent, vergentes. Ec

fiquidem illas pro tanta (hiltitia naturaliter

reputa-mus, quomodo illis ex propriis viribus firmiter

ad-fentiri _{poflumus ? prtelertim quum voluntas non}

in-termittat, quascunque ratiunculas, vel fagaciflime

odorari, _{quibus in dubium, licet etjam} per crines,

trahi _{poflint, ut nimirum liceat (ibi tranquille} indul-gere deliciis peccati. Et hoc idem ulcerius eo ipfa confirmat S.S. _{quod illuminationem intelle&us} tota-liter _{gratke Divinx adfcribat: ita 2. Cor. IV. 6.} dici-tur, quod _DFms, qui lucem ex

tenebris lucere

jujjit, is

fit, _{qui no/lris illuxit animis. Is} ergo , qui mentem

illuminare, & (alutarem cocleftis fäpienticE

cogitatio-nem nobis _{largiri potcft, is eft}

, qui ex tenebris lu¬

cem _{producere potefl. Prasterea oratÅpoflolus, ut}

DEus Dominitioftri Jefu Cbrifli, & gloriaPater, bo•

fmnibus_{fpiritumfapientia o patejaElionis au}

_fl

_{ortm do¬} net.

<SÄD ) 2J C «£>

vet, quo eum cognofcant, illuftratts mentis _ocults, ut

jciant

_{quid jperandum}

_{fit vocatis abeo} , Eph. 1.17. ig.

Si vero homini fatis _{fuperfit virium ad}

acquirendarn

fibi cceleftem _(apientiam , quid opus etfet, utDEus

pro (uq Spiritu imploraretur. Intellecfus _itaque

nul-las omnino vires _{poffidet, quibus intelligentia rerum}

fpiritualium, quae ad convcrfionem _{prarequiritur,}

quoad ullum fuutn momentum, acquiri poflic.

5. XIII.

Sic _{ergo fidem promiffis (§.9.), datrs,}

_fecimus,

& lat firmiter, _{nifaliimur, evicimus, requifita &}

momenta omnia liberi arbitrii homini _{in lui}

conver-fione, qua partem nimirum _{principalem & forma¬}

lem, produftionem fc. fidei, deefle, §§. 10. n. 12.

Siquidem autem praeterhanepartem, formaliter

con-(litutivam, etjam aliam converfio, totaliter _fumta, continet, hac _{priorem, & praparatoriam, uti §.6. not.}

oblervavimus: reftat _{adhuc, ut &}

_oftendamus,

nec

quoad illam ei quid arbitrii competere,ut plene pra.

ffemus, quse in _{infcriptione polliciti iumus,}

homi-nem nimirum in nulla _{parte converfionis illiquid ha¬} bere liberi arbitrii. _{Ethocipfum eo majori jure}

a

nobis _{requiritur, liquidem}

exiftimaripoffit,

ut _{§, 10.}

memoravimus, hominem hac _{prima parte ita} pra-parari, ut quoad alteram, fic _praparatus,

obtine-ret _{aliquid laltim liberi arbitrii: pralertimcum}

huc-usque illum in flatu fuonaturali, 8c nulio modo _per

contritionem, partern priman^ pneparatum

confide-ravimus.

) 24 C

{.XIV.

Produ&ionem _fidei, qua? converfioncm for¬

maliter & _{prinripaliter conftkurt (§. 6.J, al/am} mu¬ tationen* _{praeparatoriam in homine prasftruere} , &

neceflario _{praerequirere} , ipfe

erjam

flatus ejus na¬

turalis lat clare innuit. Nirniriwn, homo naturali¬

ter _peccatum

habet

in

deliciis: miferiam

rnde

fluen-tem, nonfentit: opes, honores, voluptates, quafi pro DEO iuo habet,

unde fibi

ornnimotiam fpondec beaticudinem ': liberationem autem a _{peccato, &} mileria ejus, a feipfo, proprii arbitrii viribus., fua-que juititia, fibi

pollicetur,

uti

vidimus

-fj. io.),

Quomodo

ergo,

qua-fumus, permoveri poterit,

ut

cum dereli&ione tantarum _{voluptatum ac}

fvavita-tum, & crucifixione carnis, confngiat ad

Redem-prorem,

&

illum a\ride redpiat,

tanquam unicum

fundamentum fuae felicitatis , nifi primoexlege,

qua

eß

noßer

fadagogus ad Cbri/twn,

Gal. III.

24.

agno(cat/&

fentiat

peccatum

in

deteflabili fua

turpi-tudine, Jer. XXXI. 19. :Pl. LI.5.6. Luc.X V. 21.

Matth. XXVII. 3. mifi .agftolcac & ientiat mileriam,

ex _{peccato urgentem,} veflut plagam

-cordis

fui,

2. Paral. VI. n_9. lllam continuo ob ocülos habeat,

PI. LI. _{5. & exclamet: imfer rgo ! quis tue}

_Iiberabie

ab hoc _{corpore mortis,}

_{Rom. VII.}

_24.

_{nifi denique}

agnofcat

&

fentiat

creaturarum omnium

vanitatem

& _{inlufficientiam, Eccl. I.} 2. non tantam ad procu-randam fibi liberatronem a _{peccato %} & ejus

mi-feria , Joh. XIV. 6. fed etjam ad procurandam

fibi ullam verinominii _{felickatem, Matth.XVI.26.}

s» )

Hoc modo _{namque: unicc fubigi & coerceri poteft} dvTCTyji , qua, aut nullam agnofcit

Kcdem-ptoris .& redemptionis neceflitatem: aut

rcdehi-ptionem a fe ipfo , propriis viribus öperibusgtfei

fibi _{pollicetur. Hoc lolum modo pnvparari poteft}

,

ut excitetur ad defideriuin _{Redemptoris &}

redenv-ptionis, Rom. VII. 24. Quis me hberabit? P/iil. II£

7. 8.9.' Matth. V. 6. Jelaj. LV. t, _Apoc. XXII. _17. Hoc _{denique modo ra utum adduci poteft , ut}

admit-tat _{quasvis legcs redemptionis applicationi}

prasre-guifitas , A£t. IX» 6, & II. 37. 8c XVI. 30. videlicet:

abnegationem fui, fufceptionem. crucis ,

imitatio-nem _{Chrifti, Luc. IX. 23. crucifixionem carnis, &}

cupiditatum carnalium, Gal. V- 24. mortificationerh

fui, Col. III. 5. qualia , absque prseparatoriis iftis,

nemo _{unquam admiferic, Rom. X. 3. Aft lumen}

natura, quod libero arbitrio _{pralucet, legem tam} feverc & _{rigide non proponit & urget, ut haectalia} inde _{effici queant ; ignorat cnim profundiftime} lan-öionem _{poenalem tain feveram & rigidam,}

quae ad hofce effe&us _{requiritur. Nccefle igitur eft, ut aliud} lumen _{legis addatur, revelatura nimirum, cui Sp.} S. indiftofubiliter eft _{eonjun&us, quiadeo hominem}

fupernaturaliter, etiam qnoad legem, illuminat.

Ve-♦rum _{neque hac illuminatione fupernaturali naturali¬} ter _{movetur, 3r, quantum fas eft, angitur cor}

inlen-fatum : affe&us _{enim, qui}

_adeo

_{placenc, & qui} tan-tum obtinent dominium _{, fine ulla opera efficiunt«}

ut minae _{legis non attendantur , laltim non} ni-fi _defulcorie : _{nog in luo rigore percipiantur, fed}

obfcu-n» ) cl6 ( C»

obfeurentur, & infirmentur: teftamur naturara humanam. _Opus ergo & heic

eft fupernaturali

gra-tia & _{operatione. jHinc}

_{etjam Rex}

_HifRias

_fuam

contritionem DEO adfcribit, non fibi ipfi , dum

dicit: cmafi leo contrivit , DEus fc. omnia o/Ja mea.

Jefai.

XXXVIII.

13.

Nullas

ergo, neque

quoad

converfionis initium, feu primam ejus partcm, &

prseparatoriam ,

contritionem

nimirum,

habet

ho-mo liberi arbitrii vires.

5. XV.

Nequc per partem hane

primam converfionis

ita _praeparatur

_homo,

_ut

_hinc

foivatur vinfculum

pec-cati & corruptionis primxvae , quo

detinentur ejus

vires naturales, ut poffit fic in progrefiu

converfionis

perillas

aliquid operari,

vel

DEÖ

cooperari.

Nam

quod

ad

intelle&um

attinet,

tollat

contritio

quaedam

ejus

praejudicia,

quae

etjam

fua

ex parte

impediunt

veram fpiritualium cognitionem,

concedemus

1 ta¬

rnen, non tollit infirmitatem illam

accidentalem,

qua

laborat in omnibus fuis operationibus , prselertim

quoad res

Divinas(§. 11.),

narn

illam inter,

&

hane

intelle&us , a fuis naevis ac imperfe&ionibus

pur-gation-em

& liberationem,

nullus obtinet

nexus,

eon-feqnentia

nulla.

Omnium

autem

minime

infirmita*

ti illi, quam eadem paragr.

eflentialem diximus,

medetur, quas omnino impedit, quo minus res

fpi-rituales , adeo myfteriofae, naturaliter concipi &

in-telligi poffint:

ad

hunc enim

efFe&um

, ne

ved

mini-mam relationem habet, ut per fe patet. Quod au.

R» ) 21 (

a _{lege producta, aliquam averfationem peccatorum;}

fed _{, tantum eatenus} , quatenus exidunt cauflae

tantorum malorum. In _{& per feergo nihilominusad¬} huc_{placent; & confequenter, non tollit contritio be*}

neplacitum voluntatis in peccato;mallet homo adhuc

peccacum, fimodo per metum legis liceret. Sed hoc

beneplacitum in peccato proxima edcaufia, cur

vo-Juntati _{dcnegatur Ipontaneitas in fpiritualibus, ut ex} paragr. 10. patet; neque igitur impedimentumillud

removet _{contritio, quod fpontaneitarem voluntatis,}

quod ad fpiritualia, tollit& inhibet. Etfiquidem bene¬

placitum hoc voluntatisin peccato, in caufia ed, fal-tim maxima ex _{parte, cur intelle&us , nec pofTit res}

ipirituales uc bonas & proficuas reputare,nec illis

ad-lentiri_{(jf. 12.), patetfimul, quodneque huic malo per}

fe, & immediate rnedetur contritio. Firmum

ita-que,& inconcuflum adhucmanet, quod homo, dum

apprehendit res Ipirituales, _illas ut bonas fibi

&

pro¬ ficuas repufat , idis porro adfentitur, & dcnique

hinc fidem _{concipit, nihil omnino operatur,vel DEO} cooperatur, ex viribus propriis & nativis.

XV/.

Immo, ut & hoc coronidis _{loco, tribns} tantum verbis addamus: _{neque contritio, neque ceteri a&us} converfionis _{tranfitivae, ullasviresdativas conferunt,}

ex _{quibus homo in progrefiu converfionis poflit}

op^.

rari, atque DEO _{cooperari. Nam tum demum ex} viribus darivis operatur _{homo, quando} gratia

natu-ram in confenfum traxir;

antequam enim hoc fa&um fuerit, non operatur homo ad fui converfionem, fed

Ö3> ) 2* (

potiiis contracam.

In cönfenfum

vero

gratia

natu;

r*m antea non traxit, quam

homo

afteäibus,

prseiio-minio in mala tendentibus, eft exlolutus :

hucusquei

namque flu&uat, & natura

regimini

gratiae

relufta^

tur : linde & Chriftus Joh.Vill. _32.veram

Iibertatem

fn imm,unitäte ab

inclinationibus,

in peccata

prsepoh

lentjfius, ponit.

'• Aft

,

abiolvitur homo

Sc liberatuf

a praedominio

afte&uum

_,

quando

fides eft

concepta:

h. e. dum converfio eft finita; nam tum demum cer-tus evadit de venia _peccatorum,

8c gratise

fenfus

do¬

minantes inclinationes vincit, radicato poft tot

lu£tai

bene _{agendi habitu#}

_Hinc

_Sc

_{Paulus contendit,}

quod

fpritualis

Chrifti

qua

Dominik

cognitio

veram

Iiberta¬

tem praeftat, 2.Cor. III. _17.

Antequam

igjtur

conver¬

fio

plene

_{fueritfinita,}

_homo,

_nequeex

viribus

dati-yis,operari, vel DEO

cooperari

poteft.

iEterna

ita-que

eft

veiitas,

quodDEus,

&

quidem

lolus,

fine

ulla noftracooperatione, vel ex viribus

nativis

,

vel

dativis, eft d{X?]yos $

tsXbioItyi; t9jg

Ttfcm

Ebr. XII. 2. Cui ideo fit GLORIA &

LAUS

IN SECULA _NUNQUAM

TERMINANDA!