Mj nirVsn nvr tu«
r ' n o T T ' n a s i sDoâtrinæ Papifticæ,
D E M E R I T OO P E R U M ,
Ejusque Speciebus,
M E R I T O C O N G R U O E T
CONDIGNO,C um confenfu Venerandæ Fa
cultatis Theologicæ,
In Regia & illuftri AcacL UbfaL publicè
propofita,
M.
p e t r
6
ra u r fi v i l l i o
,
Gra?c» Litt. Prof. Ord. Sc S. Theoi. Extraord.
4
Refpondenrcj
S. R. M.tis in Faculc. Theol. Stipend.
M. CHRISTOPHOKO AÜR1VILLIO,
Gettr. •
In Audit. Guftav. Majore ad diem 2 f. M artii
M. D C . LXXVII.
H O L M I Æ ,
Ad
Candidum Ö Benevolum L eäorem
P R Æ F. A T I o .IJo fu n t, Candide <ùr B enevole L eSIor
>qua Ttbi in lirai ne hujus dijputationis a d - i huc v e r Ja n t i Jaltem paucis innoteficere (fi
tu a (fi mea interefie j u m a r b itr a tu s . U~ ' num-y q u id m cp o tijjim u m in d u x e r it adhoc
de Merico operum, ejusq; fpecicbus *r-
g u u m e n tu m p r a je n ti occaftone elaborandum ? A lte r u m y qua* n a ttm fit w ß i t u t i hujus m ei in eo elaborando p ra cip u a ra tio d r ' m odus ? lltr u m f i > ne Te quam par eft d iu tiu s detine- a m ny u tin a m t a m faufil o ominey q uam p a ra to anim o, b r e v iß finnois exponam . A n im a d v e r tiy quod prius a t t i n e t ,
Apologi-anm Confie(fionts A u g ufiana iden tid em , non ta n tu m voces
mucrici, m ereri dr prom ereri, non uno eodem fi fienfiu ujur p a tire, v e r u m e tia m aliquoties m entio nem merici congrui &
co>n digni fide er ey potisfim um vero p. 63. 120. (fi 127* Bdit* Liftpf. i6 o tyf im u lf i fe r e b a tu r m a teria m ifia m publica aliqua d ijjfiu t a t lone ne quidem p a tr u m nofi rorum m em o ria, in hac K s/Jcadem ia ßgillatim fuijfie v e n tila ta m , e x iflu m a v i ita f i , fie illicine an ficu s confiilioy penes Te^Be nevole L e tte r a q v u m efio ju u d ic iu m , dignam in qua ingenii m ei q u a n tu m v is exiguas v utres m odtfle exercerem . Pofterius ta m e tfi e x to ta argu m e n t 1 tr a c t a t ioncy quatenus â m e in ß itu ta e fly h a u d difficul t é percipi^ f i c u i placuerit (fi v a c a v e r it v e lfe ftin a n ti con- fpitectu p e r lu fir a r e , p o sfity verbo tam en fig n ifica n d u m d u x i, P rrnm um g e m in a m vocis m e r iti (fi c o g n a ta ru m , fiacram ( fi ec.icUfiafticamfiignificatienem explicui ( f i d ifim x i ; deinde re- q u u ifita m e r iti proprie d itii latius p e r v e flig a v i s p r a te r ea (ptecics m e riti Pontificiis firequentatas de congruo (fi condigno,
qua . i n i ß a fien t e n tia r um incredibili v a r ie ta te , inc o n fta n t ia ( fi pugna a m e fieri p o tu it diligentia, e x a m in a v i,' u lte r iu s idquocf operam n a v a v i, u t ofienderew non ta n tu m a n te e x h ibitam Confesfionem A uguflanam (fi m o ta m Pontifie tu h a c de r e c o n tr o v e r fia m ,fid in ipjo etiam Concilio I n de n t in o a m agna au th o rit a t is D o il oribus, nec fa n io n p o fte a Jènfiu a r e cen t tor ibus (fi noftro hocfeculo clarisJcript oribus Pontificiis,
T elagianam illa m de fa c u lta te hominis peccatoris a liq u id a- pua DEum vere (fi' proprie m erendi fient en tia m q u am v is v a rio modo in fu c a ta m (fi interpolatam h o d i e r e t i n er i (fi d e fe n d i. Ut non im m erito b. m . D. D. Laurentius S tig z e ü us Regni A rc hiepijcopus olim c r Pro cancellarius Academia hujus de u m v e rja p a tr ia noftra Ec cie f i a (fir c Iit er a ri a, fi quis a i i us
o ptim e m eritu s,p ra ccp to r meus Juntm a re v e re n tia m e m o randus de iis in Vijp. de ConverJ. Horn. Anno 1662. hic Upfalia habita thefi. 20. fe n p f e r it , ipfios n e rvo s errorum Scholaftico- rurn retinere, e t f i ( nonnihil â Je in v ic e m disjidentes ) a lii,u t antiquiores, apertius eosdem errores fo ve a n t ; a t u ,ut rccen- t tores (fi in p n m is J e ju ita eos infidiotis interp reta tion ib u s ac glos fis p in ça n t (fi plaußbiliores reddere conentur. T andem
m om enta nonalia adicci a d bJlfàiaiM enodationem f a c ilio re m necefiar/a p r a alus vifa . In quibus omnibus tefies co n tra r ia fe n t en tia a d d u xi paucos quidem ,Jed m v a n is papiftica do- L irin a a d d iti is regnis (fi p ro vinciis Europats ta n tu m non cla ris fim os lo tio r e s Pontificios ; u t pote Robert u m Bellarm m um Cardinalem , quem fculpta quaaam ejus imago tantopere lau d a t, u t dicat ipfum non pio minu squam do&o in hærc-
fes controverfiarum calamo orbi fui (Te notiffimum, fi- niulq; nullius (ibi in vita omni mendacii confciunij.
C ontroverfiarum v e ro Tomos d ed ica vit is S ix to V. (fi Cle m e n ti v i t i . Pontificibus M axim is. Ipfi cat er os fite centuria- w u s T h m a r n Staple to n u m A nglum ,pofiea Voci or em
Lova-i
n ie n fim , Gabrielem Vas q u iriu m J e fu it am & J o annem Vu-
tea n u rn A u g ußinianum , ilijpanos ; Gregorium de Valentia d r A d u m u m Tanner u m , fe fu ita s Ingolßadienfes ; M arti » u m B ecanum J e fu ita m M ogurdm um , Balthafarem Hagerum dt* V i t u m E rb erm annum , Jcfuitas Herbipolenfès, omnes celeber r im o s h o c ß culo poclores Pontificios. Non v e r i tus quidem f u i t Bellarm. m Judicio de libro Concordia fu is ab Apologia A u g . Confeß. in te n ta ta m h&rcfin Vclagianam mendacium._» p ro cla m a re, cujus q u o j^vcßigus p ra ter alios, m ajori a u fu d r Jupcrciho m ß i t it non ita pridem Petrus P azm annus J e fu ita P ofom en fis, fed illu d cum plurim is aliis non (ine magno con- v i t i o r u m mendaciorum fcenore Theologi Wurtem bergtei in v e r a d r fohda libelli ifiiue convitits dr calumniis plemsfimi re fu ta tio n e prom pted? animose auctoribus fu ts Jefuitis con- f e f i u n rem fere. V erum quia in pleris tf calumniis retorquen- dis y acer te in hac ip fa , breviores fu e r u n t, ego q u a n tu m Dei concesfit g r a tia , vires tf p er m iferu n t ingemi, prolixius oßen d ete allabor a v i nihil ta hac contro ver fia quiequam Papißis Conf, A u g u ß . Apologiam a fin x iffe . Si a u tem quando£ Tibi v id e a r, Benevole L etto r, in hifce quam p a r effet magis fch olafiico u ti fiilo, etiaim a t R e tia m rogo u t memineris illita Apofiolici i. Cor. p. tn. ’EAeufkç©- m exTittvW 7iztcnv IputvJh eiïxAœav,, d r v e r f 22. Tran y iy n x ma'fa ïva mvlas Tm<zç yjcfÀiùù. It a cum cornicibus interdum cornicari o p o rte t^,
7i in te r im , Candide & Benevole L e tt or, quam potero candi-
disfime oro dr obteßor, dgneris hoc quicquid e fi opera horis fu b c ifiv is , d r labore alio plus quam moltßo a S. R. M. cle
m en ter dem andato valde interruptis e x c u fu rn potius quam elaboratum , non a d v iv u m reß care, fed pro confacto tuo erga opufcula m ea a n te edita candore, dr a q u a n im ita te boni con fid e re , d e x tre d r benigne interpretari. V ale, & Tibi m ihi %
bene diu fi vive^a.
N-4
7. N. D. X
S.
N. 17.
JEf.
« r .
Amen.D I S P U T A T I O N I S
D o
Merito Operum Pontificio,
ejusque SpeciebusMerito Congruo & Condigno
c A P. i.
'OvofjioL^oyi'eu hujus argumenti Continens,
Breviarium--.
§. I. ’Ovo/^&féAo}^ nccesßtas oßenditur, etiam in
iheolo-gteis controverfiis. z< Meriti vocem eße, nec in di-dis Eccl. 16. v. 15. Jof. 11, 10 Hebr. 1 j, »6. haberi. Hie ronymi tramUt. Jof. 2 0 ,1 0 . Pontificiis non favere. 3. Nec voces Gracas, ctji* d* quid Grads Scriptoribus ftgnificet. 4. Vonn Mcriti aftive & paßive acci
pi. vAäive fumptam m Eule fia Vettn geminum habere fenfumt Proprium & Improprium. Chemnitii Deferiptio Meriti qualis fit.
5. Pontificios ipfos dupftcem meriti acceptionem admittere. 6, Ge- orgti Caffandri teflimonium adducitur *, nequicquam ringente Er- bermanno. Cur Patres latior« meriti acceptione ufi fuerint. 7. Hugonis Grotii infelix b" imprudens conatus notatur conciliandi Aug. Conf. cum Cotic. Tria, in hac controvetfia. 8. Stnftior
6 propria Meriti acceptio, etiam ex probatis (viptoribus laimis
explicatur. 9. Mercedis gemina acceptio evolvitur. 10. Debiti vox quomodo Deo & Hominibus tribuatur, & quo fenfu Deus homini bus aliquid debeat exponitur. De i ure quafito Grotii agitur. 11. Dignitatis vocem non favere Pontificio merito. Ejus quo<f du plex âcceptto, Legalis & Evangclica, Afttva (y Paffiva. Cy prianus
priante defenditur. Stapletonus notatur» I I , Oftenditur in
Gratis voctbus <££*©•» nihtl hic praftdii ha bere Pontificios. i$ . Vocis Congiui variaßgnißcationes per-
cenftntur, 6 “ elegerint adverjarti indicatur, 14. Tandem etiam vocabulum Condigni explicatur > notatafunul vulgata ver- ßone.
§. I.
O n exiftimamus magnum effe operar precium, noflxum in hoc cap. inftitu- tum vel prolixius defendere, vel dili gentius excufare, quo indudi præfencis maceriæ oio/MLfeXoyM neuciquam putavi mus prætereundam, ut ut plcrisq; deli- cacjonbus ingeniis m odernis, præcer unum alterumvc ex vetc. vel penitus fupervacuam vel inutilem vifarnj. Cum conftec omnium temporum eruditiores m agno fem per confenfu docui fle vocum accuratam habendam eflfe rationem , non minus in ipfa Theologia & quæftioni- bus fidei rice& folidèexplicandis atq';decidendis, q u à n u in Philofophia & controverfiis ibi occurrentibus. In quam rem confentientium D odorum authoritates coa cervari nunc nihil attin et, allegato cantum unius Che- mnicii T heologi incomparabilis & felici & prudenti ex em plo, paflim in opere aureo locorum communium ne- ceffi ratem & infignem hujus operæ utilitatem graviter in
culcantis.
§ 1 1 .
In hoc autem argum ento Tres pociUimum fe of ferunt voces, neccflariam requirentes cxpoficionenij.
Merui, Congrui & Condigni. Quod Meriti vocem atti n e t, quam Calv. lib- 3. Inftic, cap. 15. §. 2. nec im m erito opeae nunquam in Ecciefiam fuilTc incrodudam> quam
6 '
vis Beliarm. lib. 5. de Juftific. cap. 2. Gabriel Vafquez in i. 2. Difp. 213. cap. 2. num. 3. & 4. uc alios caceam, fibi aliis- que perfvadere conencur illam cfte «y^«cpoy> h.e. in Scriptura reperiri, id tamen om ne vanum eft, infirm um - que nimis ruinofi m eritorum aedificii arguit fundam en tum, Locus enim F.cclefiaftici ex cap. 1 6. v. 15. ab u tr o
que allegatus vocem merici non habet, fed dicit cancum, quod ® 'éçyzxvlïj 6\>çyi<t&i ; Nec eft quod u-niverfimexcipianc, Beliarm. h. 1. & Becanus, Manual, lib. i. cap. 18, Quæft 2. n.2. IfofoicLfiliflgi efle dare a liq u id fe c u n dum oper a y & dare fic u t opera m e re n tu r y v e l e x operibus y cum
tL7ro&^aii negemus illas loquendi formulas cales e f to .
Vitam nam queæcernam dari vel accipi propter opera-», vel ficuc opera merentur, nulpiam in Scriptura legitur, e- am v erô dari fecundum opera aliquando legi concedi mus. Nec m irum : Hoc enim notat operum te fiim o -
n iu m de vera in Chriftum fide, ex qua proficifcuncur
inftar fru&uura de bonitate arboris toftificancium; iliud
vero o p eru m meritumyOpxod feriptura penitus ignorat. F.c
ne quis de fenfu phrafeos xjt© '&t%ycc dubitet, audiat i- pfius Sp. S. interpretationem 2. Cor. 5,10. ubi dicitur quemvis reportaturum wço$ * txçctty» ii% iyaSov f k yj.y2v & Apoc. 22,12. M ‘S ’gg^py aulx tççu. Gregorius de Valencia Tom. 2. Difp. 8. Queft d.Pund 1. §. M eriti vo ca b u lu m, ad
dit J o f i i, 2 0. ubi vulgata quidem vocem habet m ereren-
tury fed nihil cale vel textus originalis, vel cranftatio Lxx
Interpp. ut cuivis infpicienci patebit. Ad Hebr. 13, 16, habet quidem vulgatus interptes, hoßiis prom ereri Deumy
fed, uc locutionem minus latinam taceam, textus Græcus habet, Ovw.xii IvcLq&fUfot 0 ©40$, Deus delectatur illis.
Quod v. iterum æquipollencia putat Bellarm. D eum de le ft ari Bonis Operibus y Cr i ll h conciliari a t % indu ci a d
bene-fa c ie n d u m illis qu i bene operantur, & S. O. eße m erito ria, im o , uc vulgatus hic tranrtulic, illis p ro m ereri ip/um De
u m , falfirtimumeft. Nam fic, uc alia plura omiccarru,
hum iles pro alio fufa? preces eflenc proprie loquendo mc- ricoriæ, quod Ifemv ! Aliud enim eftfupplicibus votis ali quid im petrare, & aliud mereri. Tanflatio quoq; Hie ro n y m i Jofi io , io . utposfimits pugnare contra GabaaBenia*
m in & reddere ei pro Jcelere quod m e re tu r, nihil ad rem facit, quippe qua cantum oftenditur malis operibus ho m ines m ereri pænas,non v. contra. Eandem vero hic efle rationem meriti & demeriti, uc cum ipfis loquar, feu B onorum operum ad vitam æternam, quæ ert: malo rum ad æcernas poenas, ne quidem omnes inferorum.» portæ unquam obtinebunt,ut partim, infraDeo Duce de m o nrtrabi cur.
§. in.
M erito k & tZ m ereri k t & ^ f æquipollere exi-\
rtim ans Bellarminus, etiam ex illis locis,in quibushæ vo ces Græcæ y&Q $ habentur, vstol S'ictvoKw probare c o n ten d it ipfam tem m ertto ^ juxta fenfum Pontificium fi- g m fic a ta m in Scriptura tradi, utpote 2. ThelT 1,5. Apoc.$,4.
& cap: 16,6. Sed peccat TO^^^Ti ^ftTrAaj.Quamvis enim aliqua dignitatis (pecics refpondeac merito vel illud lup- ponat, non tamen omnis. D iöum Apoc. 16,6. agit de me rito fcelerum , adeoque dignitate adiva , quâ abunde fe dignos poenis reddunt hortes F.cclefiar, gravirtimis- que fuppliciis obnoxios. Reliqua di£ta de dignitate a- gunt partiva, quæ oritur ex gratuita dignatione ipfius D ei per fidem in Chrirtum verè pios & fideles atque adeo filios fuos reputantis dignos omnibus illis beneficiis, quæ credentibus in verbo fuo promi ferat ; unde verbum parti yum Lue. zo,#. &z.ThelE 1,5. vulgatus in
cerpres feliciter fatis vertit per digni habentur, vide licet à D eo CtÿaCOCtuli v\(MS us %v [A&lA^^XX\Y\Çlt lùv aLyiffl &f Qwîj,
Col.ijiz. Hanc vero dignitatem paflivam, nedum a& ivam , etiam operibus noftris bonis competere, qua rcddancur vitae aeternae meritoria, altum eft in Scripturis filencium. Ideoq; ne fan<fti(Timus quisq; unquam aulus fuit ad ali quam illorum dignitatem, quoties de confequenda bea- citudine aeterna negotium erat, provocare, quod tam en in Papatu confuevit fieri, (ed ad Dei gratiam fo la n u . Conferantur loca Matt. 10,12. cum A<ft. 13, 4 6. & A<ft. 5,41. cum Phil, i, 29- & huic negotio applicentur. Et uc hoc q u o que verbo m oneam us, vocem fignificacioncm j
petendi & impetrandi haud raro apud Graecos o b tin ere
feriptores, Demofthenem inprimis & Ifocratem , quod, ft vacaret, exemplis pluribus oftendi poftec. C u rau cein ^ Scriptura cum mercedem & retributionem paftim n o m i
nat, vocabulum tamen merit /n o n ufurpec vid. C hem nit. ad calcem part 1. Exam. C onc.Trid,
§. IV .
Poftquam itadem onftratum eft bonorum operum m eritum in Sacris Scripturis prorfus efte <x^a<J>or, an co - quam inquirimus, quis fuerit ofim hodieqi fit, certè efte debet, ufus hujus vocabuli & cognatorum Ecclefiafticus, verbo expedire licebit geminam fignificationcm vocis
meriti Grammaticam, juxta quam fumitur vel Active, vel Pasfive *, illo modo accipitur pro re illa, qua quis quid m e
retur ; hoc vero pro re qua prior illa com penfatur, dici- c u rq ^ ro p riè merces-,. Prior hujus eft loci n on pofterior. U t vero planior evadat is,quem m odo pollicebam ur, ufits hujus vocis tcclefiafticus, operæ cxiftumamus precium & hic curatius obfervare duplicem vocis merendi acceptionewu feripeoribus Ecclefiafticis frequentatam, ex quo p ro rru
-w
p tius eric colligere, quid vocabulo meriti, quoties illo u- tuncur intelle&um vçlinc, Significat ipfis Mereri Primo3&
quidem la te atq; <îiyms feu abufive, aliquid quo-cunq;m odo,pociflim um vero vi infticutionis & p ro m it fionis Divinæ impetrare & obtinere, imo in canta latitudi ne , ut rebus etiam inanimatis tribuacurab Auguft. lib. 12. ConfcfT cap. 22. quando a it, aquasfupra firm a m en tu m ta m honorabilem locum meruifle : & Ambrofl lib. 10. in Lucam cap. 22. dicente, O aqua q u a S a cram entum c h r ifli ejfe me- ruifti ! Præteralia d iâa haud pauca eorum in primis Pa trum , qui circa tem pora Auguftini floruerunt, in quibus & illa dicuntur m ereri, quibus fl proprie di&um m eritu tri bueres , manifeftæ abfurdicatis crimini ce involveres tocu. Cujus generis efl tritum illud G regorii, o beata culpa, qua ta le m meruifti Redemptorem ! &JurisCanonici c. quia corp* Dift, 2. ex Eufcb. Emi (Teno De filto perditionis adoptivus Dei filiu s fieri o ccu lta p u rita te m eru ifli, quod Glofla per ob tin u i- ß i exprefle interpretatur. Domin. 2. juxta ritum Rom. Ec- clcfiæ ita orat,refcrenteM agno illo Joh.G erhardo L.deB. Operibus §. 124. Ecclefia : Concede nobis, u tfic u t J e fu m C hri•
ß u m per v irg in is p a rtu m in fo r m a n o ß ri corporis meruimus
habere p a rtic ip e m, & in regno g r a tia ejus m er eam ur ejje con fortes. Ac jam fatentur Pontificii pleriqj nos non mereri
n eq u id éd e congruo primam juflificationisgratiam, qua tam en confortes evadimus ipfius Chrifli,E. vocem m eren di hic la x è & impropriè om nino Tumendam efle diffi teri non deberent, & quidem fenfu illo Patrum generali, quem fle exponit B. Chemnic. part. 3.11. Theol. ad Calcem,
Præfat. de B. Operibus, p. m. 11. a. C M eritum eH opus m a n d a tu m a D eo ,fa clu m à renatis in fide, quod habeat promisfio- n e m fiv e in hac f i v e in a lte ra w ^.ap p ro b atq jB . D.D.Hul- fem. Extenf, Brev. Suppi, cap. 12. §, ii, quando ait, M e r itu m
-vulgat $ fenfu Patrum l a t . acceptum pro quälte un £ mo do confequendi bonum aliquod non nega mue,
Im ô habemus coofitentes reos, & quidem ipfum etiam Cardin Bellarm. lib. x. de Grat. & lib. Arb. cap. 14. §.
Hanceffe v e r a m ,ubi concedit Auguftinum m e r itu m appel lare quem vis a ttu m b o n u m , ratione cujus a liq u id accipim us,
idque perfpicuum eflfe exF.pift. 105. & 106. Andreas Vega lib. g. de Juftif cap 8- p- m. 1 8?j quern Petrus Canifius in Præfat. ad hunc trattatum judicat fuifle v ir u m cum prim is erudi-
tu m ,& p rim a riis C onciltjTridentini Theologis D o c lo ru m ju di cio a n n u m e ra tu m ; dic k j e non fu g e r e , ufurpari n o n n u n q u a m
nomen m e r i t i , ubt nulla est ratio m e n t i neque de congruo> n e j, de condigno. Fx de Juftif, quæft. 4. §. V eniam us i g itu r p.
m . 782. dicic quofdam D o lo r e s Pontificios (qui tam en hadenus vere Fvangelici potius merentur haberi, quam Pontificii) nulium prorjus tn nobis a d m ittere m e r itu m , ne % rejpetiujuflificationis n e f t r a, ne % r e fe c tu b ea titu d in is, ne (fi opera nofira ejfc m e rito ria g r a tia a u t gloria, q u a m Deus elar g i t u r nobis, J e d & g r a tia m & g loriam debere nos adfiriberc Jolis m e r itu c h rifli. Et paullô poll idem fenfifTe fcribic
Thom am W aldenfem ,quem vocaz u b e rr im u m fo n te m , e x
quo h a u fir u n t bonam p a r te m pene om nes qu i L u th era n a m f e t t a m im p u g n a ru n t, ( quod ut in pleri sq; aliis verum fic,
in hoc negotio ipfeLutheranus fuit) Is, inquit Vega, in libro de Sacramentalibus ( quod opus egregium appellat ipfe Bellarminus de Script. Fcclefiall. \d iftinttionem m e ru i
in m e ritu m dc congruo & condigno irridere v id e tu r , fir / amo rem The 0 logum fidei; or em f i C atholicum, (fi Scripturis få n tfis magis concordem dicitfie reputare eum , q u i ne g a re tjim piiciter hom inem merer i g r a tia m v e l gloriam , a u t e x m eritis dignum c fe g r a tia v e lg lo r ia , & concederet cum limita tio n e
lorum &ferip tararum, hominem non merert regnum coelo-
rum, m fi e x g r a tia & v o lu n ta te lArgi t o r i s , & Deum non a t - te n ä e re m e ritu m n o flru m , nefa rationem congrui v e l condi g n i , f e d fu a m g ra tia m & mijèricordiam. Hæc Waldenfis
apud Vegam. Cui Thomam Stapleconum adjungimus, qufaliegance B.D.D.Gerhardo,Prompt. M ora li,fer.5, port Part. D om . Si aliquis, Fett, inquit, vo ca iu lo prom erendi ujus
eff, non aliter in te lle x it, quam confecutionem de f a c t o, utut fecus fe exp licet, pocirtimum quoad vocem m e riti, Uni- verfæ Juftificat. Do& r. lib. io. cap. 14. Ubi quamvis non ipCe cantum, fed loco fupra cit. etiam Vega, cum quo ei pa rum alias convenit, veritati â Thoma Waldenfe aflertæ
fucum aliquem inducere conentur, illis tam en
om nis labor ert irritu s, cum nihilominus veritatis radii perfpicuè facis transluceant.
§.vr.
Prius autem quam hinc ulterius progredior, præter- mictere n on portum Georgii Cartandri, viri no n auchori- cace minus apud Im pp. Rom . Ferdinandum I.& M axim i- lianum II. quam eruditione & m odertia celebris tertimo- nium , qui in Hymnis & ScholiisColon. ann. 1556. imprefïis, cic.G erhardo, fol.48. ingenuè& libéré confitetur vocem m erendi ita incelligendam efTe, ut à nobis §. præced. ex- pofita fuit. Tantum autem abeft, ut quidquam iis com m o vear, quæ ad elevanda ejus tertimonia veritati F.vangelicae publicis feriptis data, in calce prooemii adBellarm. fuum vindicatum effutire ex documentis nimium quantum in firmis haud veritus ert virulentirtimus Apoftata Vicus F.r- bêf m annus, ut jufto quoque Zelo non dubitem decertari vim huic ejus,pluriumque aliorum re&è fentientium te- rtimoniis, renafeenti do&rinæ cœlertis luci, datis, autore Duce Albano horte veritatis infenfiffimo per Indicem
purga-I Z
purgatorium nefarie illatam. Ex his facile con Aare arbi tram ur, quid delation illa & im propria m e r i t i , tS m ereri
& prom ereri acceptione Fxclefiaftica fit fcntiendum, qua obfervaca com m odam pleraque omnia Patrum difta ad- miccunc interpretationem , in quibus tam déprim a gratiæ confecutione,juftificatione, remifiione peccatorum, au gmento gratiae, & ipfa denique vita aeterna vocibus illis utuntur. Cur vero Beati Patres potifiimum Latini hac v o ce tantopcrè fuerint dele& ati, videri pocefi Flacius in Clavi. Sc voce Mereris
§. vir.
Hugonis itaq; Grotii vel levitatem vel in rebus Theo logicis explicandis infelicitatem nunquam haflenus de mirari fatis potui, qui ex his vocibus, quas interdum ufur- pat ipfa etiam Auguft. Confefiio ejufque Apologia, proba re fuftinuic in Annotatis fuis ad Confult. Caliandri fuper arc. Vi. Auguft. Confeflionis, â doflrina Pontificiorum de meritis operum non tantopere difientireConfefilonem ;
Bene ■i inquiens, hic a rticulus Confeßtonis A u g u fia n a vocem m erenài de operibus per g r a tia m fa ö l is u fu rp a t. Et m ox : Me r it i v o x in hoc Jenfu g r a tia m non d e ß r u it ^ß d p raßupponit.
Unde concludit convenire Confeflionem & Philippum M elanthonem in hoc pun&o cum Cofiero & Synodo Tridentina. Verum hanc tam manifefiam Confefloribus Evangelicis illatam injuriam , ut alios taceam , finejufta animadverfione ne illi quidem præterire potuerunt, qui in multis ab invariataConfefllone Angufiana diflentiunc. Hinc Andreas Rivetus in animadverfionibus fuis adifia Grotii Annotata; 7a le, ait*m e r itu m (puta Pontificiorum, quod breviter ibi declarat) n c f( A ugufi.C onfeßio a g n o v it, n e if M elanthon in locis com m unibus in te lle x it. Ufus e iï qui dem verbo merendi & nom ine m e r iti, fe d p ro operibus ju
ca to ru m fiv e reco n cilia to ru m , q u a , u t Melanthon loquitur, q u a m v is e x ig u a , p ram i is m u lto majoribus o r n a n tu r, pro debito. necejfe f i t omnes f i n f t os id e m fa te ri quod Jacob
M inor j u m omnibus m ijèr a t ion ibus tu is. Hoc fe n fu v o x mc*- r i t i u/ur p a t a pojjet tolerari. Et m ox: A u d ia tu r ipfe Me la n thon; non cH v i t a a te rn a merces,quia opera fu fficia n t,q u ia debeatur pro operibus, fid c o n fe c u tiv e , quia cum per aliam cau]'am c o n tig it, compenfat opera & afflitiioncs. Ha&enus Rivetus. Idem reperic Grocius in Appendice quadam de Ancichrifto p. m. 49. Liberi a r b itr ii & m erito ru m nomen, ubi de operibus e x C hrifli verbo ac Spiritu profellis a g itu r, u fu rp a t Papa non Jolus. idem fe c e r u n t L a tin i P atres omnes, & habet u tr a m tf vocem A uguflana e tia m Confcjfio. Sed re-
ù è pro ea refpondet, quamvis in aliis neutiquam ei fince-
re addi&us Jacobus Laurentius Amflelodamenfis Mini- fter Loco Vm. Hugonis Papizantis: Habet u tra m fe vocem A uguflana etiam ConfeJJio , m fen fu plane contrario quam Papifta ; idq; probat ex A rt. iv. Vr. xx. addens : f lj u a cum ita f i n t , m ira rija tis non p o ß u m , quorjum G rotiusfer ib a t, non Jolum h ic , quod vocem m e riti habet d r Auguflana Confeffioy f e d d r fln g u la ri quafi cum applaufu in A n n o ta tis a d Confolt.
C affandri ( quem locum paullo ante examinavit Rivetus)
Pene hic A rticulus Aug. Comfl vocem merendi de operibus p e r g ra tia m fa ffts u fu rpat. J jfu a m fa n e vocem fe n fu alto, quam j a m oftenfum , ego nec in illo Articulo nec in alio quopiam repe-
rio. Hæc Jacobus Laurentius. Quam vero conveniat Con-
feflioni cum Patribus Tridentinis abunde conflare potefl ex ejus Apologia,cumprimis pag. edit. Lipfi Anno 1606.61.
dr 61. ubi Pontificiorum de m erito fententia bona fide
proponitur, & in feqq. prolixè refutatur, nec non B. Che- mnit. part. 1. Exam p.m. 146. B. & feqq. pag. 159. & feqq. i68- & palfim alibi,cui adjungere non dubitamus B. D. D.
1 4 ^
(cm, Manual. Aug. Confefï. contra Jefuicam Hagerum Difp. v. & xvii. præcer alios haud paucos Aug.Confeflloni ex afie addi&os. Tancum de priori & im propria acce ptione.
§. VIII.
Altera acceptio vocum M eriti, M ereri ScP rom creri
propria eft, quâ M eritum n o ta t bonum opus c iv ilite r indebi t u m propriis v irib u s in alterius com m odum libere ç f plene p ra fiitu m fiju fta merce de compenfandum. Quæ defcriptio ca
pite fequenti pluribus erit explananda, v e ræ meriti p ro prietates dem onftrandæ, falfieque Pontificiorum exam i nandas & explodendae, qua feliciter, quæ (pes eft, pro fii- Icepti hujus exercitii m odo pera&â op era, facilem etiam reliquæ voces cognatae habitura; funt intelleflum . Hanc autem propriam acceptionem cum M agno illo G erhardo arbitram ur omnium optime etiam ex latinis Scriptoribus peri p o fle, quibus m ereri propriè fignificac pra fia re a li-
quid-, quod non debes & propter quod â te p r a ß i t u m , tib i a li- q u id ceu merces d e b e a tu r , f i non e x paci o fin g u ia ri, ta m e n e x lege h u m a n ita tis & g r a t i t udinis> qua u n u m que rn ^ c o n fiitu it debitorem lit-, à quibus beneficium accepit. Cic. lib. ii. Epp. ad
Famil. Ep. 17. L am iâ u to r o m nium fa m ilia r i (fim e: m agna ejus in m e non dico officia , f e d merita. Lib. 12. Ep. 14. Ego m e de Rep. ita p u to meritum, u t n o n p ro vtn cia iflius bene- ficiu rn exfieclare debeam. Tacitus Annal, lib. 6. cap. 10. L. Pifo decus trium phale in Afia meruerat. Sanè fi laboriofifil-
m o illi Nicolai Erythrci in Virgilium Indici fides fit adhi benda, aufim affirmare vix ufpiam apud Virgilium nifiin m odo expofita acceptione occurrere vocem meriti & cognatas. ' Im o cantum abeft apud probatos aurores l a tinos illos ea ratione non accipi, quæ intercedit inter de bitum & m erccdem , feu laborem & m eritum jufta p ro portione
p ortione præm ium , ut non raro abfolutè &fynccdochicè ufurpetur pro eo quiftipendium meretur m ilitare, quod cam frequens eft ut addu&is exemplis probari non ftt ne- ceftum ,quom odo Tacit.Annal, lib. 2.cap.io.fcribic:^m>/-
77iu m Romanis in caflrts ductorem popularium merui fte. Rc hoc in tenfu capiendum efte omnino meritum in praetenti cum Pontificiis controverfia inferius, Deo Duce, abunde conftabic.
§• IX .
Sunt & aliae quaedam voces in hac controverfia haud rarô obviae, quibus fedulô & pertinaciter Pontificii ab utuntur ad pervertendam cœleftis de Bonis Operibus do- ftrinae veritatem, â prioribus hoc ipfo praefertim diverlae, quod illae <x^atpoi fint, hæ cæreroquin, quod diffi tendum non eft, valdè affines, Mercedis, Debiti, D ig n ita tis.
Sunt vero D ebitum & Merces cy, tov <&?£$ %, feu relata, qua* te mutuo ponunt & to llu n t, fundamentumque rerum eft mutua obligatio, quae poftulat adaequata utriufq; propor tionem , quoties videlicet propriè & ufitatè accipiuntur, quom odo nihil magis cum gratia & gratuitis Dei beneficiis
pugnat. Tis jyu iu ra R o m *
ii, 35. ufque adeo inter Deum & homines praefertim lapfos
nullum penitus locum habere poftunt ratio debiti & m er cedis. Dixi quan d o proprie & u fita te accipiuntur, cum prae cutite Magno Theologo Gerlia rdo non ignorem Mercedem in genere dici quidquid alicui d a tu r p ofipraftitum labor em ,fi v e g r a tis , id fia t ; f iv e ex debito, fiv e m ultum id fit, fiv e e x i g u u m , fiv e labori refpondcat, fiv e m inus, ac proinde non effe perpetuam relationem inter m eritu m & m ercedem, ut folidè contra Bellarm. lib 5. de Juftiftc.cap.2.§ peni% plurim a \à
afferentem demonftrat Gerh. loc. de B.O- §• 113. ex Rom. 4, 4. ubi merces alia dicitur imputari fecundum gratiam ,
16
cique po teit merccs ex gratia, gratuita, indebita ; alia fe cundum debitum , appellaturquc d e b ita , vel ex debito. C o n f B. D. D. Joh, Gifen. Pap. Difp. 63. th. 30. & feqq. U n de liquet, quo in fenfu venire debeant hæcB ellarm .loc.
cit. verba : Ig itu r cum ta m /ape & ta m p erßicue p ra m iu m operum d ic a tu r m e re ri, dubium eße non debet, q u in ipjà ope ra fe c u n d u m m orem loquendi Scriptura re fte d ic a n tu r m e r i-
*v*,adeoque ( liceat & hoc addere) utC oncil.Trid.Self. <5.
Canon. 32. loquitur, v e re m ereri. Q uandoquidem m erce dis vox latius patet quam voces m e r iti & debiti in Schola quidem Spiritus San&i, in qua docem ur mercedem aliquam imputari fecundum gratiam feugratis, non autem opera> m e r ita, aut debita aliqua, verum illa omnia gratiæ & m e- . cedi ex gratia promiftæ opponi eamq; to lle re ,q u o d ex- preflè de m eritacondigni docet ipfe Bellarm. lib.2. de Poe- nit. cap. 12. §. ult. Q uod Argumentum in form a Syllogifti- ca ita profert B. D. D. Baldvin. A n aly f cap. 4. ad Rom.
J/)u o d d a tu r alicui u t merces operant/, non d a tu r u t g r a tia fe d u t d eb itu m . Sed J u fi it i a d a tu r h o m in i u t g r a tia , non u t debitum . Urgo non d a tu r u t merces operanti. Conf. om ni
no B. D . D . Danha w. H o d o f Chrift. Phæn. ij. annot.ad lit.
'jcxj. Q u o facit EliæCretenfisegregiacom mencatioad ver ba B. Nazianzeni initio Orat. xvi. ad Doarenfcs in ele&io-
ne Eulalij. Deus m ifcricordiam ju ß o judicio v e lu t a d lancem appendere c o n fv e v it. D ebem us, in q u it, p e r m ifericordiam m ercedem illam in t eiligere, quam nobis Deus rependit. Nos enim ta n q u a m f e r v i v ir t u te m debemus, u t optim a quacp & Deo g r a ta ta n q u a m debitum quoddam e x filv a m u s ac offer a» m us, quippe cum n ih il habeam us, quod non ab ipfo acceperi m us , Deus a u tem v e lu t Dominus & herus n o ß er m ifere tu r, nobis % donat potius quam rependit,
D eb itu m vel H om inibus tribuitur proprie, d ire fte & im * m ed ia te. P riori modo d en o tat om ne id quod homines de
bent Deo ratione c re a tio n is,_f u ß e n t a t ionis redemptionis,
aliorumque beneficiorum exinde profluentium; &p r o x i- moy juxta generale illud juris naturæ præceptum , quod tib i v is fieri a lteri q u o ^ feceris & contra, expreflumque exflac
lege Divina m orali exa&ifTimam obedientiam fub pæna- rum etiam aeternarum interm inatione poftulantc. H oc debitum paflim inculcat Scriptura tam V. quam N. T:tl, un de & re & nom ine m axim operCèyyçzQov eft, eiq; fi ab h o minibus plenè fatis fieri p o ffe t, nondum tam en , accurate loquendo refponderet merces ex debito, juxta illud Chri- fti Luc. 17,10. Öuto 5(9U vpLtis> oTcur 7ivi/}07irt -nwftgi fgi. ha&x.* Jfj-nx, \jyuiy \ t y *T» : oh JSàoi k f å f i o i iojjlm \oli 0 àxpÙAofÂjj Trow -ceci 7n7ni/iw,oS/j. Q uom odo verô peccata nortra debita vo
centur in N. prarfertim T:t0 vid. Flacius invocc Debitum.
Pofleriorimodo debitum appellatur omne id quod tam ma
li quam b o n i, quà fune tales à D eo accipiunt. M alis qui dem rependuntur debitæ ob fcelera & in credulitatem poe- næ ; bonis vero obtingunt debita pietatis & bonorum ope rum praerrvia. Sed ingenti cum diferimine : quod ut in- notefeat, obfervandum e f t, dupliciter debitum, dici, aliud
jufiitia vel'fecundum )ufhtiam> inter quod & meritum vel
d em eritu m , ut cum Scholafticis Dd. loquar, efl: exa&a & adæquaca fecundum juftitiam, vel commutativam v eld i- ftributivam proportio ; & hoc quidem locum babet inter mala im piorum opera eorumque poenas, Quæ cum per- feftèm ala fint, fummumqtie & infinicum Bonum gravi' ter offendant, etiam exquifitas imo æternas & fibi debitas merencur poenas. Bona vero opera etiam fidelium & re conciliatorum adeoque ex gratia fa&a, quia no n tantum
iS
jam ante multis nominibus Hint D eo debita, fed etiam im- perfefta, & multa peccati in renatis adhuc habitantis labe contam inata, non poflunc fibi vendicarc æterna præmia tanquam fecundum juftitiam debita> cum inter harc&illa nulla elle poffit p ro p o rtio , quam fententiam non diffite tur fuifle Scoti & aliorum ex vett. Scholafticis illum fecu- tis, nec non ex recentioribus, Andreas Vegas, Bellarm, lib. 5. de Juft cap. i. §« A lii contra. Hinc fit ut debitum fecun
dum juftitiam malis quidem operibus Scriptura tribuat, nunquam verô bonis, quas Deus gratuitis prasmiis propter m eritum Chrifli fide apprehenfum honorat & coronat. E t quidem fecundum aliud d e b itu m , c p o d p ro m ß to n is di
citur, velfec u n d u m prom ißionem, juxta illud vulgatum.: 0 -
m n e prom iffum cadit in d e b itu m, nititurque unicè prasvia
libera & liberali alicujus promiflionc, vi cujus id nobis de beri dicimus, quod fide data promiffum eft, quodque ad nos nihil pertineret, nifi prasceffiflet promiffio, quas fi gra tis efl oblata, nulloquc m erito provocata, ipftim quoque debitum gratuitum cft, adeoque im propriedi&um. Cum beneficium potius fit quam debitum. Q uo in fenfii, quas bonis piorum operibus obventura olimfuntprasmia, dici poliunt debita, non in fe, per fe & pro p riè, nec ratione v el refpe&u noflxi, propter promiffionem nullo pa&o m eritam ipfiusDei, vi cujus certo confidunt fe præmia illa asternum confecucuros. Ut red è Johann. Ferus M inorita C o n d o n a to r M oguntinus Comm, in cap. 20. M atth.
fc n b tty J Q u o d fi aliquando m er cedent audispolliceri,feias non ob a liu d eße d e b ita m , q u a m e x prom ißtone D w in a . Et m ox g r a t i s prom ißty g ra tis reddit. Cujus priora verba ita cor
rigere jubet Index F.xpurg.Belgicus Argent.Ann. m. n c ix . cumPræfat. Francifci Juni j editus p.m. 372 feia s non finepro- tn iß o n e ejße debitam ; Pofteriora verô penitus deleri. N i
hil penfi habentes hæc ferè efle ipfius Auguftini verba Pfaf. S3. T om , 8- col m. 925. D ebitorem D om inus tpfi f i f e e i t > non Accipiendo fe d prom ittendo. Ec rurfus : D ebit o r fa ttu * eB^non a liq u id â no bit accipiendo, f e d quod p lacuit ( Vidz ex m era gratia &liberalicate) pro m itten d o Scrm. 16.de verbis A- poftoliTom .10 Coi. m. 936. Nec fubcilicaccm Hugonis Grocii hic arbitror magnificiendam ju s quoddam quafi- t u m hom ini fubminiftrantis, o rtu m e x p a t t o v e l promißio-
ne Dei, Annoc in Confulc, Caliandri Arc. 4. & 6. provocan-
risque ad ea quæ lib. i. de J. B. & Pacis cap. 4. & lib. 2. cap, H.i.fcqq. de obligatione quæ oritur ex promififo co n tra C onanum dilpucaverac. U t ut enim oriatur apud Deuro cx propria ejus fidei & veritatis eaque immutabili juftitia; vid.2.Tim . 4,8. aliqua obligatio ad præftandum id quod cx m era gratia nobis prom ific, illa tamen obligatio æ- què im propria cftatque debitum , nullumq; prorfus h o mini jus confert poltulandi aliquid â D eo tanquam debi tum vel mercedem cx debito. Cum fundamentum & p ro - miffionis & obligationis, fi quæ e ft, inde natae eft m era prom ittentis gratia & liberalicas, im o quicquid ad impe tranda bona illa promiffa præftamus, & illud quoque in foliduna graciæ debetur. Nullus itaque hic juris locus, fed meræ graciæ, adeoque nec meriti, nec debiti. Si denique jus aliquod nobis ex pa&o nafceretur, pa&um illud plenè & integi è fervare deberemus, id quod benè operando in hac mortalitate nec fit, nec fieri unquam â nobis poteft.
§. XI.
Nec D ignitatis vocem, quam M erito æquiqolleri do
cet Horn, in Ech. lib. 3. cap. 12 §.‘ 13, om ni prorfus expoficio- ' nedefticucndamelTe putavim us, ex quanefeioquosfibi in controverfia cum Evangelicis de meritis operum polli centur Pontificii criamphos. Sunt quidem nonnulla ejus
afHnia tyyç&Qct, utpote dignus ej]ey digntts c en fe ri, in di&is à
Bcllarm. lib 5. dejuftific. cap. 3. §. S e x tu m A rg u m en tu m . allegatis Sap 3,$.2.ThclTi, 5. Luc. 20,35. Apoc.3,4. & in N. «ciam T:to pluries occurrunt v o c e s dignus, dignum eft, & di
g n e , fed nihil eorum quicquam facit ad meritoriam opç-
rum dignitatem â Pontificiis introduftam ftabiliendam. Si enim non illa cantum quæ attulit Bellarm. & port: eum Becanus in Manuali lib. 1. cap. 18. fed reliqua etiam S^S*, in quibus voces illæ occurrunt, expendimus di& a, cæcüs eft qui non videt diverfilfimum illarum ufum. Is verà p ro difcriminc do&rinæ Legis & F.vangelii geminus eft;
j Legalis unus, alterEvangeltcus. D ig n ita te legaliter accepta
nullum hominem peccato obnoxium , vel D eo vel vita jecerna, vel alio ali quo feu corporali five Spirituali bene ficio D ivino d;gnum elle haud dubiè per feliquet, fed po tius æcernis inferni poenis & cruciatibus, Pfal 130,3. E v a n
gelic} vero fu m p ta implicat om nino fidem in Chrifium ,
quâ perfeßifiima ejus obedientia ficnoftra, cujus intuitu Deus ex gratia reputat nos regno fuo, aliisque beneficiis, im o feipfo dignos, eaq; cantum abefi: ut rationem aliquam habeat nofiri m eriti, ut potius mere & plenè fit gratuita* cum cotum ejus fundamentum, m entum videlicecChrifii, non fic noflrum abfolucè loquendo (quom odo incelli- gendus B. Cyprianus Tom . 3 Opp.Serm. deNacivic.Chri- fti : Fides nullum q u a rti m e ritu m ) verum ex gratia nobis
imputatur per fiducialem tantum ejus appropriationem. Ubi obfervandum Pacrcs,eos imprimis,qui fubinde voce m ereri leguntur ufi, atque in iis Cyprianum fæpius in hoc negotio adhibere vocem dignationis D e i, oftendences nos
dignos apud D eum rep u ta ri m ere p a ß ive per dignationem
ejus a&ivam, vel g r a tu ita m digntficationem a u t dignitatis im putationem } quod g r a tis ob C h riß u m digni â Deo habem ur
î r
d u t reput a m u ry non ob n o ß r a m e r ita .u tlo q u a tu r ^ la c m s in Clavi & voce dignus Chcm nit. Exam.Concil. Trid. SelE
6. Quælt. 4 appellat, g r a tu ita m dignationem p a te rn a erga filio s , quos g r a t u propter filiu m a d o p ta vit clem entia. Videa
tur exempli loco Epift. Cypr.34 ad Clerum & Plebem de Celerino le d o r e , in qua femel ita loquitur: ? almas a Do m ino d r coronas illu flrip a fio n e m e r u e ru n t ( conflantes intel- lige in familia Celerini confeflores ) Quam vehit duriufcu- lam locutionem ,ut no n nem ini fortalfis videri poffet, fæ- pius in epiltola illa non ufque adeo prolixa his modis in terpretatur. Dom inus beneficiis Divim s.Bc clefiam fiuam illis tem poribus iliuftrare & bone d a r e dignatus cft. Et m ox :
Celerinurn clero non hum ana fiujfiragatione^fed di vina digna
tione co n ju n ctu m ^ dicit, eum fi^D om inum honoraffie cale fi is g loria dignitate, a q u a ri% V a re n t ibus ac propinquis fins confi-
m ili honore divinæ dignationis. Ireru appellat cum magna
D om ini dignatione v e n ie n te m . Tandem ipfium & A u reliu m in ta n tu m verecu n d ia humilies cfjè, q u a n tu m D ivina digna tione p ro m o ti fiu n t y feribit. Quibus gemina in lingulis pro-
pemodum epillolis ejus & quidem non femel occurrere anim advertim us, juxta abundè certi quo fpirituaguntuc Pontificii, quando ex Sandorum patrum didis, in quibus Voces m ere ri^d ig m ta tis & his affines leguntur,tam craflum de meriris operum errorem eumque longé perniciofifjl- mum confirmare haud verentur. R ediusunusexiis Va- tablus fenfit, quando id quod in H eb ræ o ell, ^ IT irV ^ n
g ra tis concede, largire m ih i» transtulit per, dignare rne lege
tua. Et Volfiusille Magnus in thefibus de meritis operum
Thef. Vir. Non loquitur S crip tu ra de d ig n ita te u p e rum infie%
fèd dc ea quam obtinet dignatione D ivina, citante Riveto
Grocianæ Di fcuffionis AictAua ^ed. iV- T h e f v. Quod vero ©peribus bonis dignitatem aliquam conciliare conetur
Thom . Scaplcc. lit), io. de Juftif. cap. 6. ex obje&o, quod in b o n o o p ere colitur, videlicet D e o , ut Pacrc noftro p er C hriftum , nimis longé pctitunrr, Sic cnim m inim a quæq; bona opera plenè client meritoria. Q uod ex Auguftino dem onftrare haud veretur Jacobus Mafcnius in Auguft. Controv. D ecif Art. 5. Quæft. 15.
§. X I!.
U t vero plenius nonnihil oftendamus voces
a£<ov, kylart, ictioco, & xscttzZiou fæpe conveniendæ, aptitu- dinis& decoris aliquam fignificadonem neceflario im pli care proferre juvabit nonnulla Scripturæ di& a, in quibus voces quidem illae habentur, neudquam vero praedidam illam dignitatis meritoriae fignificationem Pontificiis tan topere adamatam admittunt. 1. Cor. 16,4. dubitat Apofto- lus, an !fyov eftetipfum unà Hierofolym am proficifciad perferendas clcemofynas ? quis tam ineptus cflet, ut Pau lum putaret i ftp indignum plerisque credentibus vifum fuifle munere? Interim n o n negamus alio fcnfu rationem aliquam meriti implicare. L uc,7,4. dicunt Judæi Centu rionem Capernaiticum, oi^tov wx/, cui Chriftus & acceflus Sc auxilii fui honorem exhiberet. C ontra Pontificii ex T ho- ma 1,2. Quæft:. 114.ad 10. docent ne quidem hom ines ren a to s beneficia aliqua tem poralia proprie mereri. Si vero, judice Bellarm.lib. 5. de Juftific cap. 3. §.S e x tu m arg. dignum cjfe^ramio^ & m ereri p ra m iu m lunc idem j Etiam hic Ethni cus dignus erat his Chrifti beneficiis temporalibus, adeoq; «a merebatur, quidni multo magis renati & fideles ? quod tam en ipfe Thornas contendentibus n o n poftremæ notæ. D d. Pontificiis negat. Conf.Joannes Puteanus Acad,Tolo- (anæ/rhcol. pr0f. Regius Prim. in illuni Thomæ locum. Becan. Tom. 1. Opp. Opufc.7. cap. 3. Quæft. antepen. Va- fqucz auccm itt.inThom . cap. 4. Explic.arc.10. cxiftimac
hom ines bona temporalia cantum ex congruo mereri; Match, i i , 8- Dicuntur primum vocati aliique vocationem afpcrnances Ifyoi, Ergo poftcrius vocati & vocationi obfequcntes l f \ 01 erant. Sed inter eos tam mali quam bo ni reperiebantur, ut ex parabola liquet, quos omnes meri toria dignitate inftrudos fuifle nunquam Pontificii affir m are fuftinebunt, nos neutros fenfu Pontificio dignos fuifle affirmamus. Apoc.4, n. Dicitur Chriftus lfy@* Aa- &ÏVW )&j rnv cap. 3,4. fandis pollicetur
Chriftus ipfos in albis ambulaturos, oft Ifiol Hmt, quis utro- bique eandem fuftineat intelligere dignitatem ? Idem in dicat locus i.Theffi 2,12. in quo Apoftolus hortatur Thefi- falonicenfes, ut ambulent ia>s t x f e x t x 1v}x s%
&c. illam vero quanta quanta eft, dignitatem â Deo elTc docet 2. Thefli 1,11. quem reflatur fe femper orare, m kfy£<rn
1 ' j j x f t v s x A v a i a ) ? T X f e x , ex quo i i. verfu facilem habet cx- pofitionem verf. 5. ejufdem cap. ubi dicuntur Thcffaloni- cenfes yjLTOLfyafeviq w ßi<nAwti Tx fex* abipfo videlicet D eo per verbi prædicationem gratiæque efficaciam apri fadi, ut fine vera fpiritualis regni Chrifti membra. Plura d id a in re perfpicuacoacervare nec opus eft *nec vacat.
§. x i a
Prælibata ita neceflaria Meriti vocumque affinium expofitione, reliqvum eft* ut paucis quoq; vocabula Cok -grui & Condigni explicentur. Bellarm lib. 5. de Juftific. cap.
id.§. <6)uoà attinet aà primam, non diffitetur voces has plerisque Pontificiis Dodtoribus difplicuifle, cenfcntibu* iis non efle utendum, in quibus nom inatThomam Wal- denfem & Paulum Burgenfem, præter Durandum, Arimi- nenfem & Eccium, quos in eandem fententiam adducit Gerhardus ConfefT Cathol. lib. 2. Part. 3. Art. 23. Cap. 8. Thef.2* Ubi de horum poftremo ita feribit j &ciut tpfi
vo-ccm Condigni u t nim is fuperbam & infolentem a v e r p t u r .
Ec quidem co magis id fieri convenit, quod Scriptura voce ilia in fenfu ucacur contrario, Rom. 8,18. 2)(onf o n t condign a
paßiones piorum, &c. Sumitur autcm vox Congrui vel M a-
th em a tic c & abfque dubio proprie, vel Ethice & Improprie.
\M athem atici ea congruere adcoque congrua elTe docent, quæ abom m parte æqualis funt quantitatis continua;, ita
u t prim a prim is, media m ediis, e xtre m a e x tr e m is , p a rte s </<?-
n i % partibus u[% quMfcreJpondcant*, quæ verba funt ClarifT.
- D. Gcftrinii in expolitione axiomatis 8 Üb. i. Element. Euclidis, quibus atlurgit Heinlinus Synopf Geom. Part. i. Cap. 2, num. 8- Philofophi verô Morales D upliciter aliquid
congruere tradunt, vel ftricTe & y&t ixfï£uou’, vel L'axe, &
>C9t? Priori m odo plerique formam virtutis con-fiftere affirmant in congruentia cum reel a r a tio n e, intelli- gentesfine dubio perfe&am conformitatem, exaflamque om nium circumflandarum congruentiam, æmulantesquc 1 perfeftionem ’e<pzçuôoTù)Ç Mathematicae in quantitatibus continuis. Pofleriori m odo congruum vel congruens idem ipfis lignificat quod conveniens dedecorum, quo fenfu Ta cit. Annal, lib. 4. cap. 6. Congruens, ait, crediderim rccenfe-
re cat er as quotpRcip p a r te s ,&c. In hac vocis ambiguitate,
quam fignificadonem amplc£lanrur Pontifiicii conjicere I Eaud in difficili ; uon M athematicam, cum de quantitate hic non agant: nec priorem illam Ethicam ; quandoqui dem ut infra conflabit, non exaftam fateantur effedifpo- fitionum in nondum renatis occurrendum cum prada ju- flificadonis congruendam . Tertiam itaque arripuerunt, docentes congruum feu conveniens elle, ut Deus, homini facienti quod in feeft conferat gratiam , quâjuflificado- nem mereri poffit, Sed Deum ad gratiam hanc conferen dam non nuda quadam congruentia feu convenientia in-
2f
duci, facis o/lendunt, quando alibi docent T>eum necejfarto g r a tia m dare fic operanti, neceßitate non coactionis Jed im m u -\
ta b ih ta tis jK obfervavic A pol. A ug. Conf.arc. de Juffific. p. öi.Eorm. Concord. Unde Andreas Vega de J u fu fic. Quæft. 6 .p .m. 797. illud congruum ad juflitiamDei refert, per quam n o n poceft non Deus mifericordia fua refpicere e o s, qui omni humilitate & fiducia ipfius opem & miferi- co rd iam , amarè de peccatis fuis dolentes im p lo ran t, d i ci eque hoc ufquc adeo cercum elle, ut nulla de eo vel inter Catholicos, vel haereticos, vel inter hos & illos fit concro- verfia,quafi vero homines aliqui atice om nem gratiam ifta folis naturae viribus praeftare poflenc.
§. X IV .
Vocem C ondigni, ut alias plurimas ineptas & barba ras qui videri poliunt apud Gerhardum Exegefi Loci de S.* S.a §• 512. debemus vulgatae verfioni Lacinæ,Rom.8,i8. quam nihilominus tanti faciendam authoricape plus quam ditta-i toria pronunciavicConciiium Tridencinum , SefT4. De creto 2. ut Itrenuè præceperit illam in publicis lectionibus% dii p a la t i onibus,pr*dicat lombus d r expoßtiom bus pro a u th e n tic a habendam, & u t nemo illam rejicere q u o v is p r a te x tu au
deat, v e l pra ju m a t. Et videri quidem poffic vocem hanc
p r* aliis cantum ob reverentiam Concilio debitam , au- choritatem vulgatae verfionis, in qua occurrit, canto cum zelo afferenti ufque adeo placere,nifi conllarec, ob majorerai aequalitatis & perfefti m eriti emphafin potius receptam, & in hac controverfia frequentatam e fle ta n c vocem,quam non videtur alfequi vox Digni aut D ignitatis.
Quod vero locum ad Rom. 8 attinet, ibi textus originalis
vocem habet a ; xk citiz , negatqueid,
quod Pontificii affirmant. Videlicet paffiones piorum elle dignas gloria coelclli. Ut vanum fit, imo judice ipfo
larm. lib $. de Juftific.Cap.i6.§. J^uodverb quidam nimis leve, quod excipiant quidam, Paulum ifS& vzxzxzfaJJiones
non cjfe condignas, non vero, non eße dignasy cum voces illæ n o n tantum apud Latinos Scriptores, fed etiam apud Græ- cos, ucpoteoL^i©-*, e7ra£<©* fint æquipollentes, adeoquefruftrapoflulariin una quam alia majorem m eri ti emphafin. Conf.cenfura F.ccii de hac voce, quam initio
X hef præced. notavimus. Et tantum de w ^ w M y i c L .
;
;
C AP .
II.
'
• • - I » U M # i • »■ r . i i
Definitionem Meriti, ejofq; vera & germi
na
requifita exhibens.Breviarium.
JT.I.M eriti proprietates ex illius collatione cum perfeäißimo meritoCbriffi t>-
pttme inveftigari.Termmos ut in omni merito ita etiam hic quatuor oc currere. Status cmroverßa ex iis formatur. Tfegativamd parte no- fira, ex eo quod B. O. menti propriè diät requifitis deßauamurjefte probart. Defeäum ill um ex B..O. ad menfttram meriti Chrißi exa minatis conßare. l . Notio communis de voce meriti. Requifita me riti proprie diäi rtcenfmur.lüa meritoCbrißi exaäl eonventre.B.au tem O. minime, $.Conditiones meriti Pontificia ex Bctiannino, Beca- tio & Tannero adducuntor♦ 4. Incipit examen requifiti juxta Bel- c ' larminumprimt. B. O. juxta quofdam Pontificios eße perfette me
ritoria. Juxta aquiorem aliorum fenttnttam non item. Adver-
j fanorum effugia. Deijuftitia moderata ab ipfis confifta, meritum iBi fecundum cos rejpondcns.Figmenta iÜa quibusdam etiam Calvinia- ttis prxeunte Calvino anifijfe. Item tArminianis & Grotio cumprimis t ncc non utrisqf crajjioribus Photinianis. Hujusmodi inventis gloria Dei deteßabilem tn modum imminui. Quid hic reponat Tannem contra
•; fenteutiam altorum ejus fociortm.Juftitiam mifericordid temperatam tn Deo'quo (enfu nos agmfcamns, 6. Quid ad avertendam immtttu- *. U gloria divina fujpkionem regerant adverfarii. Sed verba fine re i Hies adfetre oßendttur ex Betam & Vdfquezio, Idem
bardi demonflratur. Ratiociniorum Recant b Tarneri infimitas in dicatur. 7. Bellamini requifitum alterum etiam iontrovirfum cffe. Merito Cbrifii ficuti primum ita & alterum hoc BeHamtra requifitum exaftè convenire. B.O. bominis éffe quidem Deo grata,tTm tamen me* ritoria, quia debita. Contradiftmm à Bccanc nobis affitfa vanitas ofiendttur. 8. Reqtufuum Bellamini tertium examinatu, tpje 6* Becanus notantur. 9. Requifitum Bellam, quartam expenditur. Efficientes Phy ficos B. O, in renatis duas effe.,Principium agens inju- Jhficatis duplex. Bellay minus arguitur. 10 Exceptio quadam
Ad-verfat iorum difcutitur. Aliorum etiam infufftcientia oftenditur. 11. Requifitum Bellamini quintum. CraJJiu Doftorit
cujusdam Pontificii error,à Bellamino tantum non approbatus,explodi tur. Cujus intuitu Deusfuam cum hominibus ex infimitate peccan tibus amicitiam non difiblvat. Fundamentum primum meriti B.O. Sta- pletoni evertitur. 1 z . Requifitum Sextum ex pracipuis Dd. Pontifm fcnptis examinatur : Teflimonium Fac. Theol. Acad. Tolofaua ad
ducitur. Contradiftoria doeere Adver[artos innuitur. 1}. Requtfi- tum Bellam, feptimtim non hominis, fed confummatiffimo ipfius Chrifli merito exafte convenire, Tranfitio ad definitionem meriti. 14. Pta* monita deformatione Definitionis meriti in genere, t f . Definitio me
riti hominis apud Deum tradttur. Ejus proprietates, quibus Differ en tia conflat, explicantur.
s. i.
Uia circa definitionem & veras meriti proprie tates præcipuus controverfiæ hujus de tperitis operum vertitur cardo, exi/limavimus falvo a- os majori gratiæ menfura dignatus efl: Deus,ju dicio, expeditiffimam ad eas inquirendas efTe v i a ^ quaqi m onftrat fanftiffimum Chrifti meritum, quod propriè ta le effc nemo Chriftianorum exceptis Phqtinianis, & ipfo- rum pollicem prementibus Arminianis facile inficias ive rit. Et ficucinomni merito quatuor occurrunt termini, adeoque etiam in Chrifti m erito, utpote is q u i m e re tu r Chrißu.s i is apud quem m e re tu r, Deus ; id quo m eretu r
D % (quod
28 ;
(quod h.l.potiflim um meriti nom ine Venit) ipfa c h r ifli
obedient ia a t ii v a & p a jjiv a ; & tandem quod per m e r itu m obtinet u rjn crces ^ m e r i t i nobis diftindionis caufa appella
bitur: Ita etiam in hac concroverfia quatuor illi clarè p ro flant termini, Homo^ Deus, Bon* Opera. G ratia D e i, Remisßo Veccatorum & fa lu s hom inum a t er na. F.x his ritè & fimpli-
citer ftatus controverfiæ hoc m odo form ari poteft: A n
homo peccator apud Deum bonu fu is operibus g r a tia m p ri- marn^ a ugm ent u m g r a ti v i t a denifc cœlcflis a t erna p ra - m ia v e r e a r proprie m ereri posfit ? Papiftæ affirm ant, nos
negamus, idque turn alias plurimas & ob ratio nes, tum ipfam Meriti naturam & proprietates, quibus in tali hominum five renatorum , five non renatorum m eri to locus nullus neutiquam efie poccfi:. Hoc vero eâdem via demonftrare conabimur, quâ orthodoxi Theologi ex inftituta comparatione Sacramentorum N. T.'» propriè & verè ipfis etiam advcrfàriis aflentientibus, ita d id o ru m , Baptifmi & S. Cænæ, cum reliquis ab Ecclefia Romana ad-
jedis Sacramentis, docere feliciter confiveveruntpofie- riora hæc non efie propriè di<fta N. T.li Sacramenta ob de- fedum videlicet requifitorumSacramentalium quas nobis perfpicuè ob oculos ponunt Baptifmus & S. Cocna. Scili cet nos meritum Chrifti, tanquam omnium m eritorum exemplar perfedifiimum in confipedu habendum efie ccnlemus,cum indagandæfunt meriti propriè didi natu ra,requifica & proprietates.
% II.
In hujus vero infiituti limine licebit nobis non pe nitus neglige re definitionem notionis communis, quam omnes fanæ mentis habent de e o , quod m e ritu m appella re fiolent. Non quod huic valdè multum in controverfiis Theologicis dijudicandis tribuendum putemus, fed ut non
ex feripeuris cantum, verum ecrêm ab ipfo fanac mentis ju dicio gracia revelationis illuftraco, ad quod identidem adverfàrii provocare non v eren tu r, corum hoc in loco errores monftrari & redargui poflint. Eft vero M eritum
( in bono,puca, confideracumj) opus in fuo genere perfe kte bonum p r or f u s indebit u m ,propriis viribus in alterius v e l p len a m Ja ttsfa ttio n c m v e l commodumJponte p r a ß i t um m er-
cede a d a q u a t a jufi'e compenfandurn. In hac defcripcione
continentur requifica omnium re d è fènciencium conlcnfti ad m eritum propriè didum ncceflaria. Ucpote quod Mc
r itu m i. Sic opus pcrfefte bonum . Si cnim opus aliquâ can
tum parte fit bonum , n o n fine mulca in aliis im perfedio- n e , per fe liquet meriti titulum nequaquam obtinere, donec accefleric debita perfedio,quod ex mercenariorum laboribus quotidie docemur. Unde fit, ut hominum d e m erita ( fic enim plerique loqui amant) feu mala opera ve- rè & propriè mereantur poenas tam acernas, quam tem porales, quod perfedè mala fine. 2. Debet prorfus efle
indebitum, alias enim debito computatur, neuciquam vero
pro m erito habetur, i. Propriis viribus & quidem Jponte
p r a fia ri debet. Secus namque nihil merecur, cum jure al
ter reponere pofiit, de fuo fumpeum eftc, neminemque adigi ad redimenda vel compenfanda illa, quæ jam ance ejus eran t, velejus ope aut largitione acquifita& eftcda.
4. Ex a cie rejjondebit v o lu n ta ti & commodo ejus, apud q u em m eriti v im & d ig nitatem obtinere in ten d it. Sin minus ite rum re d è hic excipit, fc cale aliquod opus non voluilTc peripfum effici,nedum ut canta cum im perfedione prod iret proinde poterit ipfe opus fuumfibi recinere,eoque ad placitum frui. 5. E xjp etta t a &propofit a mercedi debet
adæquacè congruere, ita ut cogatur quafi alter illud ricè& pro dignitate compenfare. Hæc fune meriti propriè d id i ,
requi-requifita Vera & necelTaria, quod intelligic Apoftol* Rom.
4 ,4 . quando aie, r£> (m& q$ x \oyi£(lati i&.toL %l
-ya> &*Kol yjLTvi rrè fouÂtijux; Omnia autem & fingula ifta
requiiica merito quoque Chrifti ad amuffim convenire, cujus vel mediocri attentione applicationem tencanci fa- cilimè liquebit, fimulque patebit alia quævis bona opera mcrcedem exfpeäautia vel ex gratuita & prorfus indebi ta prom iflione, vel ex benigna aliqua acceptione imper- fe&i pro perfe&o » non efle merita propriè di&a feu ex condigno, ut cum Pontificiis loquar. Conf. om nino Joh. Gerh. 1. de Juftific. §. 102. & Andreas Rivet. Comm, in Pfal*
19. v e rf 12. Ad exempla vero, quæ pro communi loquen di confvecudine in contrarium adducit Gregor, de Valen tia Com m ent in 1.2. Tom 2. Difp. B. Quæft. vi. Tra£t 1. fpe- ro ex di&is facile refponderi pofle.
§♦ HI.
Videamus nunc quas m e riti conditiones Pontificii ad- ferunt, idque interpretibus Bellarmino cumprimis, Beca- no& Tannero.B ellarm in. lib-5.de Juftific. cap.io. Septem
recenfet 1. quod f i t opus bonum. 2. u t opus illud bonum fia t in obfe qui urn Dei. 5. u t qui m e re tu r f i t v ia to r . 4. u t opus f i t li berum . 5. u t qui m e r e tu r ,f\t amicus d r g r a tu s Deo. 6. u t in terced a t promijjto. 7. u t opus e x ca rita tis v i r t u t e procedat.
Becanus Tom . 1. Opufcc. Theologg. Opufc. 7-cap.3.§.$.
quinfa operis meritorii de condigno conditionibus efl
contentus. i .u t f i t m oraliter bonum. 2. u t liberum . 3. u t horni- nis v ia to ris.4. u t procedat ab homine e x ifie n te in f i a t u g r a tia & a m icitia D ivin a . 5. u t intercedat D iv in a acceptatio fe u promisfio de compenfationefeu retrib u tio n e fa cien d a . Tanne ras tantum lex Meriti conditiones admittit, exclufa altera Bellarmini, T o m .2. Theol,Schol.Difp. 6. Quæfb6. D ub.5. n. 107, Ut vero planius detegantur infidiofæ illætechnæ
quibus hæ meriti conditiones âjefuitiscollettæ & confu tas fune, præeuntibus olim Concilii Tridentini Patribus, ut folidè monftrac magnus ille Chemnic. Exam.Part.2. Quæft.
3. de Bonis Operibus, curatius nonnihil fingulae erunt ex pendendae.
S. IV.
D e tribus prioribus à fe affignatis meriti conditioni bus feribit cit. 1. Bellarminus nullam effe quæftionem \ fa
tis quidem fubdolo fuo inftituto convenienter, fed minus verè. Neutiquam fané inficiamur omne meritum effe de bere opus bonum, verum infuper requirimus, ut fit v e re bo
n u m ; imo nec hoc contenti fumus, cum difputet Bellarm.
lib. 5. de Grat. & Lib. Arb, cap. 9. cçiam bona opera non ren atorum effe verè bona* fed p o M am u s quoque uc(Inc
perfeiïtè bona, fi quidem debeant elfe vere m eritoria juxta decretum Concilii Trid. Self 6. Canon. 32. vel ut interpre tatur Vafquez. Com m ent, in 1.2. T o m .2. Difp.222. cap.3. num. 31. l'erfccïè m erito ria > ita feribens : nofta m e rita ita f o n t per f e i le m eritoria v i t a a t er n a , u t nullum habeant defe-
f fu m , ob quem illis fu e r it denegata v i t a a t er na, a u t digne de- negari posfit : ergo f r u ß r a ite ru m intercederent m e rit a Chri- u t illis v ita aterna trib u e re tu r. Ideoq; etiam erroneam vocat fententiarn, I ham.Staplet.lib.K>.Juftific.cap.4. qua: aflerit bonorum om nium tn renatis te n u ita te m , defeci u m &
im p e r f e Bionem plenitudine & perfeci ion e m e r iti C hrißifop- pleri. Neque aliter Becanus pare. 3. Theol. Schol. Trid. 1. cap. 14. Quas ft. ulc. §. 3, A d hoc, inquit, u t o perajuflorum ha b e a n tju ffi cient em valorem a d pram ium fo p ern a tu ra le non opus effe u t conjungantur cum m e ritu C h r iß i, & inde n o v u m valorem participent. Quo autem pacto talia docentes evi tare queant anathema Canonis 33. Seff.6. Concilii Trident, haftcnus
