Auxiliante DEO,
E
x e r c i t a t i o
T
h e o l o g ic a
I N
VITAM ISACI
A R T A ,
Qum tonfenfu Facultatis Theologica
In
Regia
AcademiaVpftlienfi
publicc propofita,
P R Æ S I D E
ERI CO B E N Z E L I O
S. Th. Doft.
3c
Profeff. Ordin.
Refpondente
J O H A N N E B A R C H I O Wef i n
S. R. M..tis Stipendiario»
In Auditor. Vet. Majori,
ad A
Maij Anno 1 I7 9 .
J o-H
0
L
Æ ,
Excudit N I C O L A U S W A N K I I V ,
prafintUmßimi mei
ratioj t/fiâ t# ut hanc in qua
e x tr e mmihi contigit, Dt putationem
,
Tm,%everendiffime Tattr.no*
mini
jam inferib crem.
Quam proinde ut teftimonium per pe*
tu* mea
in Te reverentia
cbferVantUfcaccipere
Veli*,& me
porro mea% ftuiia Tibi in poßerum commendata effe [m a*,
fubmifje rogo at jj peto.
Quodfupereß, DEus Optimum Ma*
ximus %tvmndijjimum Tatrem in hoc dgnitatUgradu pofi*
turn iiutifftmefalvum & incolumen prœflet
,
magno Tatria
hono, multiplici Ecctefia fruclu ,fu o deni$ fuorumg peremi
gaudio
!
[ta VoVetgriffin.*» Ampliffimamque
Dignitatem Tuam
-Upfal. d* 5 • Maij An. 16 7y.devote colens
J O H A N N E S B A R C H Ju SM E M B R U M I V.
£)uo
traduntur
ultimos
a élus vita
I
:
eminent Benediitio
quam filiis reliquit,&
ne
mortali
emigratio.
§ . i .
Niverfam hominis vicam effc debere jugem medi cationem mortis etiam fan i ores Philo fophi agno- verunc. Habet vero id quafi peculiare fenedus, quod ut m ortis quoddam eft praeludium, fie de felici cmi- grationediligenciuscogitet; etiam in eo aliquam IvJoLfaLoictç partem poficam judicans, fi fâmiliæ & fuperfficibus profpc- d u m fuerit, & contentionum occafiones, ac femina fublaca viderit, quatenus id humanæ diligenciæ ac induftriæ præca- -vere concefTum eft. Ut vero in publicis adis nihil Lege gra
vius eft,in privatis vero firmiffimum eft Teftamencum, juxta Rom ani fapientis m onitum , placuit Divino Scriptori in ex plicanda m em oria vicæ Ifaci, adum quam maximè memo rabilem , occupatum in explicanda Teftam entarialfaci, fi ve difpofitione, five Prophetia de futura filiorum conditio ne ac fo rte , peculiari cuidam capiti refervare, inquofim ol com parent devotæ pii fenis ad m ortem præparationes, & quod faci fui legem prarfenciens familiam red e conftitucam videre in votis habuerit.
§. 11. Inter folenniores benedidiones, quas filiis m or ti vicinos parentes reliquifte affirmat feriptura, reponi o
mnino debet præfens hæcce ab Ifaco pronunciata, quæ P a- triarchalis & extraordinaria dici m eru it, eoque diftinûla eft non fblum abenedi& ione charitativa, qua cujuscunqiae fortis & ordinis hom ines fàufta & felicia fibi invicem adpre- canturv led & fecerdotali & ordinaria, quæ cum autho ritate eft co n ju n ö a, & publice ac ordinarie ab Ecclefiarum m in i- ftrisinfticuicur. Et quia fine contro'verfia y quodminu* e f t ab eo
quodmaju* ett benedicitttr, F.br. 7.7. præfèns hæc non folum
eft talis, quâ I fac ut Patriarcha liberis felicitatem fclennicer adprecatur, & foedus gratiæ cum D Eo five initum five re n o vatum, transfert in fucceiïbres & pofteros: fed & amplius Prophetam agit, occupatus in præ diâione futurorum ev en tuum, & denunciatione fortis, quæ filios manfura effet. Q ui curatius diftingvunt inter benediäionesParriarchalcs & P ro pheticas, ponentes in eo differentiæ rationem ,quod P rophe tae inter benedicendum folo impulfu D ivino futura prædi- xerint, Patriarchæ merita filiorur* etiam fpe&are confvevc- rint;. vel ex præfenti hoc exemplo difcere poffunr, rcfpexif- fe Ifacum Patriarcham nontantum jura ac merita prim oge niti, fed & gratuita, Uve ea quæ non nifi coelefti favori acce pta feruntur. In familiis fidelium æftimabantur hujus generis benediöiones, u tm e d iu m , per quod in pofteros transm it terentur prærogativænon tantum corporales,led & fpiritua- les,quæ foederis cum Patriarchis initi præcipuam conftituunc partem.
§". I I I . Singular benedi&ionis hujus partes ac circum- ftantiæ hac occaftonc expediri non poftunr,cum propiori' jure fint innexæ confiderationi vitarum Jacobi & Ffau; H ic igitur ea inprimis attendenda veniunt, quæ horum parentis Ifaci propofitum ac inftitutum plenius explicant. Et quod priaaaactinctccmporiscircunaftantiami in relatione quidemM.ofaf
M ofeica teftam entaria haec Ifiici dilpofitio immediate fèqui- tu r e a , quae de conjugio Efavi p ro d itafim e,u n d einduûus videtur inter alios Chryfoftonaus in Hom iliisadG enefin,ue putaret haec acta efle anno Ifaci ceneefimo. Curatius vero confideranti totius hiftoriæ contextum patebit ad annum Ifaci rj7- reponi debere negotium hoc. Genuit Ifacjacobum & Efau annos natus <So,Gene£ 25.26. Et digamiam contrahens Efau annos habuit 40, G enef 26.44. U ltra hos annos centum prorogafle Ifacum aetatem fuam,cum filiis benediceret inde confici pofle videtur. Jofeph natus eft anno Jacobi 91. h. c. pofi: exa£tos annos 14. in fervitio.Labanis, five altero fepten- n io fin ito , Gencf.30.25.26. Id quod inde colligitur, quia J a co b defeendens in Ægyptum annorum fuit 130, G enef 4 7.9.
Tum vero Jofeph annos habuit49, anno enim jo. adm ovetur fatrapiæ Æ gypti, GeneC41.46. Accedunt 7. anni ubertatis» quibus fucceflferunt 7. anni fterilitatis, quorum fecundo in Æ gyptum venit Jacob, G enef 45 6. Quia igitur id in confpe- &u elljofephum natum efle pofl exaftos i^annos fervitutis, cum jure ftipulationis potuit Jacob petere dimiflionem, h. e 4 anno aetatis fuæ 91-Si de his annis 9i.fubducuntur anni 14,quos in fer vitio apud focerum exegit, rem anent 77, & totidem a n
nos natus v id etu r, cum in Mefopotamiam fugeret, ac fe La- banis ufui addiceret. Id quod contigifle putamus eodem illo a n n o , quo benedi&io ab Ifaco efl pronunciata, urgente id follicite Rebecca, ut Jacob accepta benedidione paterna fu gam acceleraret, quo indignationi Efavi mature fubduccre- tur. Et in hunc quidem calculum plerique confentiunt in terpretes, nifi quod aliquibus non adeo videatur liquidum, an eodem anno abierit in M efopotamiam Jacob, quo benc- diflio in eum eft collata. Id quod nobis plus quam probabile c f t, pofthabita Judaicorum feriptorum conjeßura, qui in
CD^iy “HO puf ant Jacobum per an nos iz. cfelicuifle apud Pa- criarcham F.berum , antequam in M efopotam iam fe co n fer- rer, quod proinde concigifTé referunt anno Ifaci 123. & Jacobi
61, Exeat etiam apud Eufebium Præpar. Evangelicæ 1.9, capi
te ultim o antiqui cujufdam feriptorrs fupputado, qua affir m ât faille Ifacum annos natum 137. Jacobum vero 75. cu m in M efopotam iam abiret. Quia vero cxprcfTe affirmatur Ifa- cum fcxagenarium genuifie Jacobum, G enef 25. facile appa re t anno 137. Ifaci refpondere annum 77. Jacobi.
§. IV . Non attigit Ifac annos majorum fuorum, dccre- fcente pofl diluvium, quibuscunque de caufis hom inum ae tate. CaligafTe tamen dicuntur oculi Ifaci, cum negotium hoc perficere pararet Hieronym i eft fententia in F.piftola adD am afum , Ifacum oculis fuiffe captum , guflu, ta6tu& auditu deceptum, idque divina difpofitione, fuo &F.cclefiæ com m odo. Efl & id aliis perfvafum, DF.um immififle hanc caliginem Ifaco, ut benedr&ionem conferret Jacobo , o- peraD Ei manifefta fierent. Sed non videtur neeefTc confu gere ad extraordinaria, cum haberi pofïuntcaufæ naturales. N on prohibet quidquä, quin exiflimare liceat langvere cœ- piffe aciem oculorum lfaci in aetate illa quamvis no n adeo gravi, five naturali corporis conftitutione, five m orbo vel alio cafn. vid. Auguflin. civit. DEi 1. 16. c. 37. O brepit fæpe et- jam no n incelle&a fenedus, & quidem ffipata magno cala- m itatum ac infirmitatum comitatu. Peculiare vero quorun- dam fenum efl privilegium, quod cum oculi prem untur ca ligine , & eseteri deficiunt fenfus, animi abftrahantur a terre norum intuitu, & ad coeleftia dirigantur. Sape Heroicis tem
poribus Patriarchafianftißimi mortales conceptis verbis res f a turas fignifica vere liberis fit u-, paulo antequam illis natur a finem vita faceret, Ternir um erat in animis eorum quiddam
tiens dr d iv in a n t cum illudtnßabat tempus, quo oneroß corporis 'vinculis exfoluti ad coelum fuum , & (peratas beatorum fedes mi grarent, Jam tum enim > etiam in terris adhuc fru i divinitate Jùa incipiebant, dr majore v i agebantur, idem lfaco accidit. 0 -
culos ejus caligo pepulit : menti lux accesfit : dr cum in vicino mors erat, vatem egit, ait Petrus Cunæus de Repub. Ebraeor.
lib. 3. c. 4. Sed fiant hæcce fingularia in quofdam homines eoi- lata beneficia. D e cæcero
* gigni pariter cum corpore,dr una Crefcerefent imus,pariterfafenejcere mentem.
e<n yèjl a<77TE§ & $1000104 judice, præter com m unem experientiam Ariftotele 3. Polit, c. 7. Quin & habent id d o n a Prophetica & extraordinaria, ut in fintnonper im m an en tem & perpetuum habitum,fed per motum transeun tem , Sc quidem ita ut ii quibus illa contigere, non ad i fuerint inftar arreptitiorum & coadorum ,qui inviti & repugnantes fcripferinc absque intelligentia eorum , quas loquebantur & fcribe banc; fed quod motu extraordinario, & non volunta te hum ana, qua ad communia opera moventur, demandatas fibi parces peragere debuerint. Montaniftarum & aliorum fanaticorum is erro r fuit,quod qui implerentur fapientia cœ- lefti, redderentur amentes & infcii,qui inftar brutorum ani m antium ignorarent quid dicerent. A t non eft Prophet a >qui
figna videt, mß ea intelligat ; ideo videntes Propheta appellati, quia magis(piritui, quam corpori vifio competit. vide A ugufti-
num de Genefi ad lit. 1.12, Sed hasc curatiusconfiderare alius eft temporis. Per partes vero ac intervalla aliqüando reve latam fuiflfe vifionum intelligentiam exemplo Ifaci poftca conftare incipiet.
§. V. Confideravit Ifac, quod juxta nafcendi conditio nem & communiflima jura, quæ jam inde â mundi exordio
obfer-obfervata fiiifle contendunt non pauci, nee ignobiles (cri- pcores, filio primogenico deberencur ccrta quædam privile gia, de quibus di&a fune aliqua ad membr* 3. §. 21. Agita cur in te r eruditos concroverfia, pofiic ne obfèrvatio jurium p ri m ogeniture ad pwma vel primis proxim a m undi tem pora referri. Quin & in fpeciedeeo difceptatumcft, quate nusfa- cerdotalis dignitas his prim ogeniture juribus fuerit i nnexa. Nec enim omnibus id perfvafum cft,.illa Jacobi G en e£49 3. hoc ipfum confirm are, aut fuper eo in primis efie certam en in prefenci hac hiftoria Jacobum & F.favum concernente. Videantur quæ fuper his agitata funt apud Tobiam M ajorem ad Attor. 20. Seldenum in craftacibus variis, inprirriis lib. de Synedriis, &deSuccefl’ adP ontif Chamierum inPanfiratia, JohannemFrifchmuchdifiertatione de Prim ogeniture, Hei- deggerum Fxercit. part 1. & plures alios. Sine cujutsquam præjudicio ha&enus nobis placet illa fententia, five dißam i- ne juris nature, five communifiimis gentium inftitutis longe ance tem pora M.ofaica & legem pofitivam Deut. 2115,16,17. primogenitis communiter tributam eminentiam inter fra tres, non folum in dividenda hæreditate, fed & occup ationi bus tam civilibus quam Ecclefiafticis, & ex ultimis illis in pri mis natum cfie prefens hoc inter fratres difiidium. Signan ter addidi communiter obtinuifle illam inter fratres con- fvetudm em , cum alias confiet DEum fingulari confilio ali quando indulfiflc iis, qui primo loco nati non efient, praee minendas , quibus fufiinendis impares fuerunt illi, ad quos forte nafcendi alioquin pertinuerunt. Cujus lib ere difpen- fationis exempla prebent filii Adami,Noachi & Therachi,in primis quoad ea quæ fpiritualia fune. In partu gemellorum non quidem adeo evidens c ft, uter æftimari debeat princi pium roboris paterni. Non tam en obfcurum eft, uter prior
ape-aperiat vulvam. Fuere majora privilegia primogenitorum ex patre quam matre. Sed in partiendis his juribus non la borandum fuit Ilaco,liquidem Efavollla competerent ratio* ne utriusque parentis. Id igitur in conlilio habuit, ut huic 1er- y aren tu r praerogativa?,ad quas ufurpandas per nafcendi con ditionem deltimatus videbatur: quibus & id in familia lua innexum judicabat, quod ex primogeniti familia proditurus eflet pro mi (Tus m undo MelTias. Indiciis quibufdam Humanis indu&um credibile ell Ifacum, ut majora fibi prom itteretde Efavo, hom ine forti, generofo,ltrenuo ac laboriofo, quam de Jacobo, qui ferm e non nifi domeflica curaret, & ad latus matris hiarrerct. Etiam hifpidum elTe pro fortis animi argu mento h abitum eft a rerum naturalium inquifitoribus. Quid vero caufæ lit, quod Ifac im m em or videatur oraculorum de Jacobo editorum , venditae ab Efavo primogeniturae, & alia rum praerogativarum, id paulo poli difpiciendum erit.
§. V I. Cum jam dellinata peragere,& T ellam entoli beris prolpicere pararet Patriarcha, Efavum paterna voce & aflfèüu co m p ellat, eidem queinllitutum aperit, quod jugis» m editatio m ortis fenibus inprimis commendare debet, ut domui & familiae fuae profpe&um velint. Benedißionem tribuit animae vel per ufitatam Synecdochen partis pro toto,> vel quia ex anim o five fincero afFe&u id agere pararet. M o n et vero, ut prius ferinam adferat, non ut novo induftriae & obedientiæ argumento le com m endarer, quod temporibus hifce m orefuific receptum afierit L y ra, led nullo argumen-* to adllruit ; nedum ut meritorie difponeretur Efau ad fulci- piendam benedi£lionem , qua? fomnia luntScholalticorurcï & fequacium : led quia volupe fuit Ifaco recreari ferculo ta li, quale in deliciis habuit ( id quippe notat vox CD^DVCSD) ut' alacriori animo folennia haec pro m ore perageret. Et n o »
incon-inconveniifiter hinc extrui poteft argumentum pro n o n dum langvida nimis Ifacj fencCta. Nam utut oculi caligarent Venaticiis camé & ferinis carnibus falubritervefci potuic.licec fucci plenæ fine, & validam requiranc concoCtionem Vina cciam circa hujus generis folennia proferri folica negotii in
doles loquitur, & textus facer G enef 27.25. confirm ai Quin &ii, in quos conferenda fuit benediCtio preciofis indueban tur veftibus, ut fequentiaindicanc. Efau absque mora im p e rata exfequicur,dum prius ex paterno m onito fe inftruit ido* neis inftrumencis, pharetra & arcu. V oxilla frp^fiab incer- pretibus Græcis ac plerisque Occidentalibus redditur fignifi- cacione pharetræ. Chaldæus vero, Syrus,Kimki, AbenF.zra & Jarchi fenfu gladii explicant, quod nec difplicec Fui Iero in Mifcellaneis, icemque Heideggero & Vatablo. F.c fane vocis etym on non prohibet, quominus de utroque accipiatur, cum ucrumque zonæ appendi foleac. Q uin & utriufque iifus re
quiri pocuic inter venandum.
§. V II. N on ignara fuit Rebecca eorum, quæ inter I- facum & F.favum agebantur, nam & longe a fene fuo digredi folica non eft,& follicite obfervabae hujus generis com m er cia. Cum venatum exiflTec Efau, mater Jacobo explicat quæ auribus acceperit, & ut diCtis fidem faceret, formalia Ifaci verba repetit, nifi quod loco verborum Ut benedicat tibi a-
nima mea, fubfticuit Ut benedicam tibi coram Domino. Quæ &
idem dicunt cum prioribus, & id infuper indicant, benedi ctionem illam ratam futuram , quafi quæ in confpeCtuDo mini fit pronuncianda. Inftruic Rebecca filium, quo artificio benediCtioné paternam fratri præripcre poflîc. Duos ex gre ge hædos adferat, qui ferinam quomodocunque referant. Ex horum partibus magis delicatis ferculum conficiat, pelles ve ro accommodet fimulandis hifpidis manibus & faciei Flavi.
Jacob ut fimplici & candido erat ingetiio, quique argumen to n o n uno didicerat, quam periculofum cflcc parenti illude* re, & aleam illam experiri, qua facile pro fperaca benedidio- ne m aledidionem reportaret, matri haec pericula repracfcn- tare conatur. Illa vero Jacobum fecurum & bonas fpei ple num efle jubet. Super me maledicito tu a , fili mi>ait, i, e, bc- n ed id io n em expedies talem, qualem mihi contingere pofiè exoptarem , indicans fe D ivino oraculo edodam efle, ne ve
reri neceflc haberet venturas fiiper Jacobum maledidiones* Jacobus reverentia erga m atrem , & affeveratione tam forti indudus imperata exfcquitur. Induitur pretiofis Efavi vefti- bus,quas facerdotalem fuifle ornatum putat Hieronymus in Quasftionibus Ebcaicis, quem aflumerefolitus fitEfau, cum canquam prim ogenitus facra loco parentis peradurus erar. D om i is aflfervabatur, five ex confvetudine tem porum , five quadam Efavi negligentia, vel quacunque aliadecaufa. So mnia Rabbinorum de hoc habitu, quod prim orum fuerit h o m inum , & poftea N im rodo cefierit, cui eum extorferit Efàu, multis referre piget. Hoc habitu indutus ad patrem ingredi tur, quem com pellat, & a quo compellatur. Paratum a matre ferculum offert, &coeleftem felicitatem depraedicat,quaad- gubernante tam mature & feliciter ferinam ceperit : quo ipfo occurrit adm irationi patris fuper temporis brevitate, quo Venatio talis intuitu locorum perada cft. Ifac ex voce vel a- liunde accepta dubitandi occafione filium propius accedere jubet, quo poflet ex contredationehifpidarum manuum & colli certior reddi vernfne Fia vus addeflfer, cujus cutis legituc fuifie inflar pallii villofi, Gen. 25.25. Sed & hic pellibus haedo rum deceptus inducitur, ut credat nihil fraudis fubefle : n o n interim diflimulans vocem videri Jacobi, fed manus Efavi. Hifpidara Efavi cutem verifimile efl proxim e acceflifle ad
pelles haedinas, qualis habitus Satyrorum, quortmi jperfonam
qui in theatris referrent, hos pellibus hircorum fuifle in d u to s a Scriptoribus proditum eft, Facile igitur falli potuit taClus* quem alioquin in cæcis fatis exquificum non raro efle e x p e rientia docuit«
§, V111. Jam in eo fuifle videtur Patriarcha,ut b e n e - diCfionem conferret, dum prius m odico ufu cibi & vini fc r e crearet. Ne vero quidquam interm itteret eorum, quae & c u ratiori examini de perfona & affeCtui teftando fervirent*
ofculum fibi dari petit ab eo, in quem benedictionem c o lla -• turus erat. In ore ne an m an u , collo vel humero id faCtum fit, quaerunt Judaeorum M agiflri, & praeter conjeCturas n ih ii promunt. Quafi naturali quodam inftinftu in eam confvc- tudinem feruntur omnes ferme gentes,ut valde dileCtis ofeu- la five figant, five libent five dividant. Et vix alia eft confvc- tu d o , in qua magis confentfunt inflituta m oratiorum g e n tium , quae fucceflu temporum adeo frequentari coepit, & in Iafciviam ac ineptias alias itemque dolos ac fallacias degene rare, ut in quibufdam gentibus interdiCto rcfrænanda fuerit. Antiquitus quidem ofcula labiis aut partibus his proximis itr- primebantur, Inde abiere ad manus, ipfosque pedes, in a r gumentum reverentiae ac fubjeCtionis, quin & non raro fer- vitutis plus quam Perficae. Et vetera quidem illa arClioris vinculi ofcula plerumque fiebant cum am plexu, qui tanro dabatur & reddebatur fo rtio r, quanto plus habuit amoris. Cum igitur ritus hujus obfervationem requirit Ifac, ex o d o re veflimentorum de novo confirmari cupit de praefentia veri EfavLConfveverunt enim Orientales veftimentis magis pre- tio f» odoram enta adhibere, vel ut gratum odorem coacili- arenc & cerebrum co rro b o raren t, vel ut adverfus corru ptionem munirent. Quin & ference id ipfum copia rerum
• ^ t
odoriferarum în terris iftis, nofi improbabile eft,
Veftimen-tis illis”mutatoriis & folennibus fuifTe intertextam materiam aliquam odoriferam , quæ memoratas illas utilitates praefta- rec, & tam en adfcititium fiicum vel adulterinum odorem n on referret. Ufus jam eft fenex minifterio omnium lenfbum ex tern o ru m , præterquum vifus, quo orbatus fuit, in exami nando fuppofito hoc fifavo, quem vox fùa fufpeâum fecit, fed fufpicionem fuperaflè videbatur curatius illud examen. Plus credidit reliquis fenfibus, quam auditui, quem forte in fenili illo co rp o re deprehendit debiliorem efle, quam ye poffec eum in hoc negotio conftituere arbitrum. Raca fune & fingularia talia lenum exempla, qui majora non fentiunt in fenefeente corpore incom m oda ac fenfuum decrementa.
§. I X. Benedi&ionem jam pronunciaturus negotii m a gnitudinem decenter æftimandam docet per vocem Videy quæ vei per Enallagen hic polita eft pro Ecce, cujus ulus in fimilibus negotiis eft frequens,vel requirit om nium fenfuum a tten tio n em , quorum minifteria ac ufum faepe exprim it Scriptura unici vifus appellatione. A rripit inde occalionem cx fragrantia, quam fubminiftrarunt veftes facerdotales, ut ftatim de præcipuis felicitatis partibus vaticinetur. Transfert od o rem veftium ad perfonam, & in filio com m endat fvave- olentiam virtutum ac imprimis fidei, ut explicat Ambrofius lib.2.c.i. de Jacobo & vita beata. Fides viciflim , cum p ro obje&o prim ario habuerit Mefliam, qui feipfum pro nobis in odorem bonæ fragrantiæ traditurus effet ; nihil prohibet, quo minus affirmare liceat Ifacum his gradibus fubve&um cogitationes fiias fpirituali gaudio perfufas in illum m undo promiffum Salvatorem defixifle. Q u in propofitum fibi ha buerit in conferenda benedi&ione hæc beneficia Mefti«ß ce lebrare dubium debet efle nullum. Tocam benedi&ionera a
patre acceptam , ftovisque argumentis a D Eö fibi confirma- tam>in filium primogenitum transmittere voluit»; eoque p u tandum n o n eft eum intermififte partem ejus principem ,
quae fundamentum ac bafin conftitueret om nium aliarum felicitatum. Equidem in Genefi expreflà non eft m entio Io - lenniter collatae abAbrahamo in Ifacum hujus benedi& ionis, vel quod ab Ifaco follicitc fuerit expetita. Multa tam en fime» quae probant non tantum deftinatione Divina, led & v o lu n tate Abrahae concigiftelfaco has praerogativas. Illuc d u c it n o n tantum ejeûio Ifmaëlis& reliquorum filiorum Abrahar, fed & qucxl Ifac Meftiae a puero conftitutus fit parens,G en.21. n. ejus in m onte M oria offerendus typum gefierit,& in para bola redditus fit patri. Hujus figuram fiftèbat prim ogenitus ejusque ornatus làcerdotalis. Meftiæ igitur memoriam in ter m ittere ncc voluit nec potuit Ifac. Quibus autem verbis eam exprefïàm voluerit, & an typice faltem fub felicitatibus c o r poralibus hic repraefentetur, de eo diferepantes extant inter pretum fententiae. Et quamvis videri pollet argumento huic ïatisfà&umefle, cum affirmatur fub odore ungventorum & « gri, ro re coeli, frumenti & vini copia, imperioque in fra
tres praefigurari coeleftia Mcfilae beneficia, in quem fenfum n o n pauci ex Orthodoxis etiam haec explicant : eft tamen üla interpretatio fuis rationibus fubnixa, quae affirmat Patri archam ftatim ab initio luae benedidionis, odore vcftim en- torum facordocalium quafi abreptum efie in admirationem* ejus, qui fragrat ungventis optimis, in cujus odore ungven torum currunt fideles, & fiunt bonus odor Chrifti, Canr. x. & 4. Plal. 45 9.2. Cor. 1,15. Qui igitur fide de futuris benedi cit Jacobo Ebr. xi. 20. ftatim Meftiam celebrat ex filio luo o riundum. Cui benedixit Dominus, & in quo benedi&ioncm
granciflîmus eft o d o r apud DEum, quique fponfam fuarn o- m nigcnæ fvavitatis virtute perfundit, fimilitudinem fumit a fem ine in agrum p ro je ä o , quod germinare incipiens am plam fpem facit lecuturi proventus : fic feminis benedi&i o d o re dicit implendamEcclefiam. Quippe inboc agro uva
illa repentur, qua exprejja fàngvinem f u d i t, mundum diluit.
In hoc agro ell ficus illafub quafan fi i requiefcent,Jpiritualugra tia [ v a v ita te recreati, &c. verba fune Ambrofii loco paulo ante citato. Adde quæ ex Luthero, Gefnero, & aliis ad mem bri hujus illuflrationem adferc Calovius comment, ad Genc- fln. LXX. ad vocem addunt T th m *, quam Vocem antea com paruillc in codicibus Ebraicis putat Grotius in annota tionibus, liquidem eam exprimat non folum m em orata ver- fio Graeca, fed & Samaritana & Syra vetus. Verum non eft operae pretium propter voculae illius defe&um follicitare in tegritatem codicum Ebraicorum, cum facile appareat eam explicationis caufa ab interpretibus com m ode. addi poffe, quippe cujus vis refidet in ipfa fimilitudine, qua Ifac benefi- eia hæ c illuftrare voluit.
§. X. Conftituto hac ratione fundamento certo,firmo, benedi& o &foecundo, quod in tertia perfona compellavit Fatriarcha, jam perfonam mutat, & in fecunda magis fpecia- licer præfentem filium alloquitur, collaturus in eum alia» etiam felicitatis partes, inque his eas, quæ flatui oeconomico fervi rent. Det tib i, inquit, DEus dc rore coeli, & de ftngvedine
terra, abundantiam fru m en ti & vini. Editio vulgata, qua u- fus eft Andreas Ofiander, addit olet, fed id in aliis non com paret, quod & Pererius obfervat. Fertilitatem terræ Canaan illa com m endant, de qua videantur quædi&a funt ad vitam Abrahæ,& quæ habet Cunæus de repub.Ebræorum Li. c.ï,3,4. R o rô p o p u s racminitquam pluviæ, imbris autnivis, quæ&
ffla terram Valent reddere fœcundam , vel quia a vioîeico horum lapfu & nimia copia majus eft periculum quam a rrol- licer efFufo rore ; vel quia roris frequentior ufus in Paheftha, ubi non nifi rtacis ferme vicibus decidere fplec pluvia, qiarn m atutinam & ferocinam vocanc ; & urgence tarnen rcgioièi has sertu Syriaco, cerræ proventus rore recreari volunt. Ad’ precatur non cantum , fed & prophetice pollicetur filic o- mnis generis fertilitatem., quam terra promifla ex fefu rd a - ret. Verbafo n t non tantum optativa, fed indic at iv a, & arta infuturum>aie Lutherus, qui de his plenius. Complementum quaeri debet non tam in perfonis quibus dabatur benedidio, quam in poßeris eorum, inter quos dirtributa eft terra lirte & meile fluens, cujus divitiis impingvaci & incrartaci hnc. Suftinendae fuere Jacpbo molertiae etiam a vi&us peniria,
Timittinquit, nobis frumentum in Ægypto, u t vivamua, GeicC
42.2. Inde vero po n irrita redditur vis benedi&ionis hujus. Eideles etiam in anguftiis confiderant om nia fua efle, fq u e mundi elle hæredes. Largam bcnedi&ioncmj etiam quabo- na corporalia, in fe collatam gratus veneratur Jacob, Gcnefl 32,10. & c. $3 a.
§. X I. Civilium inde negotiorum lyçcertus prær.un- ciatur, v. 29. qui & is partem felicitatis non m inimam con« fticuit. D efert filio dominium in populos varios : quia & quaedam fundamenta ponit fceptri Ifraelitici, quod cemfore aliquo penes omnes tribus ex Jacobo oriundas relidebat do
nec fuccertu temporis ad tribum Juda jura imperii devolve rentur. Hujus igitur vaticinii complem entum viderunt vicif- fim p o fte ri, cum inhabitatores terræ Canaan iis fedesfuas relinquere juberenjtur. In primis verp.cum tem pore Davidis &Salomopis introducerentur in dominium magis plenum fupér populos non folum devotos \ fed & alios, quos veluc
haæreditarios vel vc&igales in poteflatem receperant. Servi* tuss & incurvatio dcnunciacur his populis devi& is, quæ licec aliias fimplicem dicant fqbje&ionem & civile obfequium, his tatm en fubindicant naturam im periorum A fiaticorum , quàe mtagis abfoluta quin & defpotica. Et fortem illam prim o qui- dcrm experiri tenebantur gentes quæ involvebantur bellis legalibus fpeciali jure a DEo dem andatis, cum hoflibus de- fierrebatur quidem p ax , Deut. 20. 10. Sed quæ has habuit côn- diciones, ut 1. religionis pltfcica quædam acceptent, ad mini- mtum præcepta Noachidæa, 2. tributa pendant, 3. corpora lia fcrvicia præftent. Sed nec mitior fuit condicio eorum, qui peir bella ultronea redigebantur ad obfequium. Eoufque le extrendic hoc dom inium , ut ipfos etiam Èdomæos comple c teretu r , ut ut & illi dura aliquando in Judæos exercuerint im jperia, per quæ tamen Judæi non amilerunt jus regnandi. Ju b en tu r Ifraëlitæ eos p ro fratribus agnofcere, iisque parcere D e u t. 2. 4,5. led a quibus fubinde malam retulere gratiam. Quiod Amalekitas itidem ex Efavi progenie oriundos, Gen. 36.112* excidione exfeindere jubentur Ifraëücæ, id fpeciali il lo ru m m erito fatfum elh. v id eD eu c^ 18. Verum hæe latios perfequi præfentis non e:ft indituri. Videantur, quæ habet Schickardtisde Jure Regio c. 5. &c.
§. X II. Sequentia bencdiflionis verba, Sis Dominus
fr a tr u m tuorum^ &filu m.atris tua te adorent , licet conjungi
pojffmc cum priori m em bro, qualî quæ plenius explicent im perium civile, ejusq; anaplicudinem, quod in fratres etiam exerceri deberet : meliores camen interpretes hæc accipi de bere contendunt deprærogativa non tantum civili, fed& Kcclefiadica in obeundis iis partibus, quæ jure prim ogenitu res eidem debebantur i in cujus confortium recipi non debe-
^ re n t fratres,ut ut in felicitate oeconomica ac pocenciæ magni tudine
tudine paria facerent. In quem fenfum haec accipienda m o nent ex noftris Lucherus, Winarienfes, Gefuerus, Gerhardus., IValcherus, Caiovius & alii. Fratrum m em init, quamvis n o o nifî unicum haberet Efavum, vel per ufitacam in fcripturiis Enallagen num eri, vel quia fratrum nom ine veniunt eciann nepotes ac pofteri ab Efavo defcendentcs, ut & alii confant- gvinitate vel affinitate familiæ illi innexi, quales fuere Ilm aê- litæ, M.oabitæ, Ammonicæ, aliiqqe ex Cethura oriundi. Ju ra proinde facrorum & làcrificiorum peragendorum, quæ arra- plius curare non valuit Ifac fènio confe&us & oculis captus, folcnni hac benedi&ione transfert in eum,quem pro prim o genito agnovit, &poftea agnolccndum v o lu it, non ignarus, quod Elavo fuper privilegii illius ufurpatione m overetur concroverfia.
§, X I I I . Pollicetur ultimo illi, & his qui bene ei cupe-rent, perennem DF.i favorem ac præfidium in adverfis, h o - ftibusque infaufta quaevis, adeo ut qui benedicerent huic fi lio, benedicerentur, qui maledicerent, maledicerentur. Fu it
& illa pars officii lacerdotalis ac Propheticae, ut populo n o n foium benedicerent, fed & mala adprccarentur. Quae co n - fvetudoad gentilium etiam vates emanavit. E oinftitutoB i- leamum accerciri curavit Balbae Moabita. Scio, inquit,quad
benedittusfit, cui benedixeris, & maledicius, in quem malcdifta cengejferis, Num. iz.6. D e cujus generis malediftionibus v i
deantur, quæ habet Dietcr.in Antiquit. Ecclef. Praenunciabat Ifac filio inter felicitates adverla, & fub adverfis praefidia cer ta. Aurea elt fuper his meditatio Lutheri, comment. in Gen.
C.27. Sequitur nunc fanfta crux inpoflremaparticula, fedfimul
tamen v i Horia f e r crucem à* in cruce. Magna vero hae potefias esi, quod J/ac ifiam fententiampronunciat, ad quam cogitur
tre
mere infernus cum damombuc, & totus mundus cum umverfit. ÏOJ
/ua f potentia. Hoc enim v u lt dicere,fcio istas benedictiones f u t u r aas diabolo, mundo & carni invifas. Magnis quidem donis te cumiulo, exalto & glorifico. memento hac omnia effe
inpro-m iffiio n e pofit a , ejfe completa in plenam v i f t oriam, qua eft
adhuuc ir»fie & exfieftatione. Proindefic iß a habebis, * / videa ris ptrorfes nihil habere. Impugnaberis enim in «conomia, in Pô-
////**, in Bec le fia. Hac omma invidebunt tibi impii, maledice- r å 4/4 r å , />4 X// maledictio parata fit j u x t a benedictionem. Ego
quiaiem benedic o,fed veniet Diabolus & mundus,venient fratres dr maledicent tib i, perfequentur te, & conabuntur be n edi f t io - nes ituas tibi turbare & evertere, dre, Sic Dom inus dat bene-
diCtiionem contem peratam aerumnis ac molefliis, fub quibus <}ube:mur in patientia pofliderc animas noflras, & laetari in virciuce D o m in i. FruCtus patienter latarum malediClionum cram t m ultorum benedictiones & folacia \ unde meditatio» nerm hanc claudit Lucherus his verbis: Unus Chrißianus ten-
fatuis pliasprodâft, quam centum non tentât i, Gfuia in tenta- tiomibus crefiit benedictio u t mulcos poffit docere, confelari, con flits ju v a re in corporalibus & fiiritualibus ; fic in mundo efiis
malte di f t t j fedfimul etiam repleti benediftione caele fi i, Sub hoc
clyp>eo facile erit excipere ignita Diaboli tela ac m alevolo rum» furias, qui tandem fentient J t o Ipeciem efie frau- dibuis, im pofturis ac mendaciis expugnare velle eo s, qui fub prællidio altilfimi habitant. Ergo delinant llolidc feroces gramdia loqui, frangit DEus omne fuperbum. Q u i nos com•
edumt, de vorabuntur,qui va fian t, vaßabuntur, quiß o liant, fioliiabuntur, Jerem . c. 30.16.
§. X IV . Cum bcnedi&ionem hanc pronunciare de- fiit lilac, rediit a venatione Efau, in qua eum aliquanto diu tius detentum a Sathana fabulantur Judaei. Lautitias m ox pa rat tex ferina, quam venatus elt. Quin & probabibe
fc cum VefVimenta folennia, qute Rebecca uibito d e tra x it Jacobo, & in locum folicum repofuie. Ferculum inde p a th offert iifdern eum compellans verbis, quibus ufus eft frater, nifi quod afiquo fermonis apparatu &quæfica elegantia uti velle videatur, cum eum non in fecunda perfona, quod d eli catae nimis aures inter rufticitatis argumenta p o n u n t, fed in tertia alloquitur, quin & fibi filii maxime dilefti titu lu m ar rogat. Surgatpater wette (fr comedat de venatïone filiifiet.R o gatus quis fit, profitetur fe efFe Efavum prim ogenitum , m e- minifTe nefeius fe primogenituram concemptim habui (Te & profanaffe, commutans eandem pulmento. Expavit prim o vehem enter ad voces illas Tfac, & corpore ac anim o com motus eft, quin & juxta verfionem LXX. in magnam ex-çt««* abripitur. Nec tamen erumpit in gravem indignationem , aut verba ftridenria ac minacia, miratur falcem, qualis vena to r ille, cujus ferinam comederit, quem veornarit benedi- ô io n e , quæ revocari non pofïic. Auguflinus de civic DF.il. 16.
C. 37. putat Ifàco intus in corde per fupernam infpirationem
revelatum efTc myflerium vel (aeramentum ifthoc, indeque fa&um judicat,quod non gravem querelam m overit de frau de illa, fed negotium illud æftimaric, ut geflum in te rra , fed eoelitus : per homines fed divinitus. Hanc Catholicorum eflè fententiam ^itL yra,poflquam prim o adduxiffet F.bræorum explicationem,quafi voluerit Ifac retra&are benedi&ionem, quod cum conaretur, vidifle eum gehennam apertam & fibi paratam, fi id faceret : cui paraphrafi adflipulatur inter alios R. Salomon Jarchi, F.fau hæc audiens in clamorem & rugi tum erum pit, ac ira plenus benediftionem a patre non tam pede quam poflulac, vehcmcntiaquc affeOus viûus verba abrumpit. Benedic mihi, etiam ego, mi p a ter.k. tuus fum filius. flPacer five oraculo five circumflandarum curaciori examine
cdoöuS a fieri t fratrem Jacobum furripuifle benedißionem ejas, idqtie dolo. Eft quiderrt vox illa fignificacionis media?, indeqae faCturti, quod Paraphraftes Chaldaeus eam reddidit HDDrn ac fi fapienter a&um cfloc. Sed de eo quid fcncicn- dum fit paulo pofl: indicabitur. Inde graves fuper Jacobum querelas m o v e t, in cujus etiam nom ine exftare dicit argu m enta injuriarum fibi illatarum. In qua tamen aceufatio- iie minus viciflihi candide agit Efau , quod & vim oraculi D ivini in utriusque ortu pronunciati, fuamque tem erita tem in vendenda prim ogenitura attendere noluerit, led cul pam to tam in Fratrem rejecerit, & in cavillando nom ine ex alia caufa indito occupari voluerit. Patrem infuperlevitatis ac negligentiæ accufat, quod nullam libi reliquerit benedi ctionem . Ifac fummam collatæ in Jacobum- benedictionis re p e tit, h o cip fo oftendens quam amplis eum ornarit privi legiis, u t nefeiae, quidEfavo reliqvum eflè pofilt. Quæric amplius Efau, num non nifi unam habeat benediäionena» Quæ quæftio vel hunc habet fenfiim, annon eadem bene- diCtio in plures conferri p o fiit, vel an aliam aliquam a patre extundere valeat Sane figillacim poftea benedixit Jacob n on tantum Ephraim ôc M.anafle, fed & reliquis filiis,Gen 48. & 49. Sed illi omnes in unam gentem eleCtam coalefcere de bebant. Efau vero in confortium totius benedi&ionis Abra- hæfaCtæ recipi non debuit. Non definit interim Efau bene- diCtionem flagitare clamore & lachrymis, fed aliam non in v e n it, quam quæ continet fecundarias bencdiCtionis Patri- archalis parces. Vulgatus interpres ait Ifacum m otum fbifle lachrymis E fav i, fed id in textu originali non com paret, quamvis a fenfu non nimis videri poflet alienum. Pollicetur Efavo habitationem in pingvedinibusterræ,& de ro re coeli defuper. Vim textui facit Caftalio cum putat prom itti Efavo
habi-habitationem fine pingvcdine terras., $: fine Tore coeli, fc ilir ccc veretur ne alias eadem benedi&io conferatur in Efevuim, quacin Jacobum ,cum camen ratione bonorum utrique c o l latorum ingens fit difcrimen. Gladio fuo viveret, h, c. vicam inquietam agcret, & inter alia hujus ordinis exercitia praeda tioni vacaret, quæ illis temporibus magis fuit innoxia. Fra tri fuo ferviret, cujus tam en aliquando jugum a collo a m o li retur. Quae om nia eventus com probavit, partim in Efavo, partim in pofterisejusdem. Edomaeam inhabitavit regionem pingvero ac fertilem, fed quae aliquando propter peccata in« habitatorum in folitudinem & habitacula draconum verti debuit, Malach. i. 3. Jerem. 49.7. feq. Qui pofierior locus pa riter indicat gentem hanc fuifTe armis ac tumultibus dedi tam , Efavitas ab Ifraelitis fuifie iteratisvicibus v iû o s & fub- fugatos loqvuntur hiftoriæ Sacra: & Ecçlefiafiicæ,vide z.Sarm & 2. Reg. 14. r. Macchab. 5. ExculFere vero jugum ifthoc Pub Joram o, ** Reg.8. x.Paral.ir. & longo fatis tem pore fui erant juris > donec vallarentur prim o a Babyloniis, juxta vaticinia Ifa i* c. :r. Jerem c. 49. Ezech. c. 25. Inde vero a Judaeis, tem poribus Macchabaicis, cum Edom fieret haereditas Ifraelis juxta illud Amos 9.12. Tandem tamen commutatae funt vi ces, & Judaei Edomaeis parere jufli funt. Quod quidem vul gäras^ LXX. & alii in his verbis Ifeci dcnunciari non putant, ideoque verba folum m odo de excuflione jugi accipiunt. Sed & proprietas vocis T*lfl dominium iis aflignat, & idipfum inde fumatur, quod paulo ante tem pora ChrifliAntipatrum , ejufepic filium Herodem Edomæos pro regibus, iifquc fetis fævisac crudelibus agnofeere habuerunt neccfle. Idque fa- fiuna ex inobedientia erga praecepta D o m in i, ut viciflim hic n o n male oblcrvae Chaldaica paraphrafis. N on ignora mus extare virorum eruditiffimorum feripta magno appara tu
ro contendentia jam jam memoratos reges pro Afcalonitis, Edomaris aut alienigenis haberi non debere, & Edomæos hoc tem porum tra d u in unam coaluiffe gentem cum Judæis. Sed ea nunc fuo relinquimus lo c o , contenti affirmafle eos n o n ex pofteritate Jacobi, fed Efavi defeendifle ac Judæis im peritâfle, quibuscunque demum modis & artibus Judeo- rum focris & coetibus fint initiati. Vide Jofephum Antiq. I. 14. de B ello Judaico lib. 1. confer quæ de locis in fpeciem pu gnantibus circa hoc argumentum habetMenaffe Beulfraêl in C onciliatore quæft.49. Plenius confiderare Efavitarumori gines, led es, fata, variamque fortunam alterius eft inftituth Hic faltem attingenda fuere precipua capita eorum, quæ per Patriarchale Teftam entum filio Efavo funt dcftinata. Luthe- rus hæc præ didionis potias quam benedidionis nom ine li gnanda m onet ; non quod fuam fententiam velit opponere aflertioni Apoftolicæ,qua Ebr. xr. 20. afhrmat Ifacum Jacobo & Efavo p er fidem de futuris benedixifler fed quia in textu NLofaico Patriarcha ipfe benedidionis nomine eam non or- tia t, & quia com poni non meruit cum benedidione, quæ in Jacobum eft colfata propter defedum principalium par tiu m , cx quibus hujus ordinis bencdidiaæftim ari deberer, p rim ogeniture fcilicct, hæreditatis terræ Canaan, & fingula- rium privilegiorum ,quehis funt innexa.
§. X V. Paucis nunc explicande funt difficultates,quæ Ied o ri magis a tten ta rem oram injicere videntur in evol venda præfcnti hac hiftoria, concerncnte omnes quatuor perfonas, quarum in difpofitione hac tefiamentaria fe offert m em oria. Et p rim a quod Ifacum attinet, mirum videri po te rit, vel quod DEus Patriarche fufficienter non revclaric tanti m om enti negotium ; vel quod Ifac memoria excidere paflTus fit & vaticinia Divina, que de his fratribus edita
lös
W-vel quod igmöraric alia, quae inter eos a ß a funt j W-vel q u o m o d o raca efle potuerit benedi&io praeter incentionem P a tri archae collata in Jacobum. Verum hæc & quæ fune hujus o r dinis alia fequencibus fubfidiis expediri pofle videntur.
i . RevelacionumDivinarum liberrima eft difpenfaciojn •ujjs caufas penetrare humanae diligentiae Temper conceflu non eft. Id Ta ne frequenter faftum videmus, quod Prophetis integri negotiorü nexus ac circumdandae fimul & Temei n o n fine revelatae, vide 2.Sam. 7.1.Paral. 17.2. A&or.21.4. &c. In d e naca funt defideria ac fupplicationes, quibus petierunt fibi explicari quae viderant. Proinde etiam illi ex parce co g n o - fcunt & ex parce prophetant. Et in eam ferme len ten d am Dam afo Papæ quæftionem hanc d elfaco m oventi refp o n - decHieronymus Epiftola 125. Inde illuftrior reddica eft prae- fens haec per parces & gradatim fafta revelatio, quod fideli bus hinc difccre liceat benedi&ionem hanc deberi no n p a terno affe&ui, Ted fingulari gratiae ac beneplacito D ivino. U nde eam revocari non pofle ipfemec agnofeie Ilac, Gen. 27. 33. Ec in Tuam utilitatem videtur nefeivifle quid faceret, cum id , quod animo deftinarac indignum & exitiofum fui fle t, fi ex animi ejus lententia TucceflilTec. Q u o d fi amplius quaere re pergis, cur DEus per hos quafi cuniculos negotium peragi voluerit, potius quam fufliciencer Tentenciam fuam pandere, ut Patriarcha fine his ambagibus & Tciens ac volens defun geretur his conferendae benedictionis partibus? refpondcri debet, quod fapientia facientis rationem faCti lubminiflret, quodque fciencia, aut prudentia nulla, quamvis circumfpe- tta adverfus Dominum valeat. Addi poteft & illud, Efa vum ingenio
profano
ac feroci praeditum concepturum vehe- m entiores iras adverfus & D Eum & Ilacum , fi ftatim intelle- xiflec haec vel DEo dccernence, vel a patre volence & Tciencca&ca cflTc. Proinde adhibetur difpen fatio, ne fenex parens ab
effifeni filio repulfam partb nimis graviter vexaretur. Erro» netum vero Ifaci affe&um muliebri fallacia corrigi permifit Dffius.
X. Q u o d concernit oraculum Divinum editum fuper hojs gem ellos adhuc in utero haerentes, majorem fervlturum
ntimori, Gen. 25.25. n o n debet id ambiguitatis argui, vel quod
ejuis fuerit ordinis, cujus erant refponfa, quaeA o^ Apollo oliim tradidifle memoratur. Et fi vel maxime portent verba Ebiræa ambiguum fundere fenfum, cordato tamen facraruna fenipturarum confideratori id fvaderi non poteft, voluirtc D E u m , ut fideles parentes & alii ambiguitatibus illis circum- vem irentur. Abfque fénfus hujus di&i exprim itur, Maalach. 2.2. Rom. 9 10. Non fert conjugalis amor, & fvavis hotrum conjugum converfatio, ut credere liceat Rebecc^m nolluifle explicare marito hoc oraculum, ejufque fenfum ge- nuim ura, quamvis fibi immediate fuerit revelatum, in quan tum! quidem penes ipfam fira fuit libertas communicandi ho© negotium. Nec credimus Ifacum fenili infirmitate adeo fuiffe co rrep tu m , ut memoriam hujus vaticinii, aut verum ejuss in telleäu m amiferic. Quin necadeoincuriofum acne- gligcntem eum fuifle judicamus, ut aut ignorarit id, quod in fam ilia notum fuit, aut fufque deque habuerit in fenfum ora- culii inquirere. Id tamen fieri potuit, vel quod fingulæ cir- cunnftanciae hujus negotii parentibus non innotuerint, vel q u o d in accommodatione diverfas foveriqt lentendas, aut q u o d certam en hoc ac fervitutem illam puearint,. parentes per.a&am ab haerentibus in utero, aut quod potius de porteris quaim his in individuo filiis accipi debeat. Dulcis igitur fuic p aren tu m diffenfus fuper filiorum praerogativis, inclinante
l&cco magis in parces Efavi ex caufis fupra memoratis ; m a tre
it©
fr c v ero exiftente proniore in Jacobum , hom inem mi cera & m anfvetum , quin & formoium. Vide plenius haec d idu- cencem Lucherum commenrario in Gonefin.
3, N on verofimile efl fuiflè Ifacum ignarum eorum* qÜ* inter Jacobum & Ffavum aiflacirca venditionem p ri m ogeniture Illum vero conrra&üm pro illegicim o, irritd & nullo habere potuit, cum adhuc ucerque filiorum fbb po-ceftare effet parentum,quibus inconfultis vendere n o n licuit bona poffeffa, nedum illa, quæ naturâ fuà alienari n on poce-rancxinprimis intuitu fpirirualium b o n o ru m , quæ juribus hi-fce connexa erane. F.oq; bæc quæ afta fune, nec apud D E um , netnn judicio humano pro ratis haberi pofle judicavit. Ec fi hütnano judicio flandum efl, licitatio ajaco b o propoflta, quin& ftipulatio, acincervenientc juramento fa&a ratifica-tio, vitio non caret. Eoque non legimus Jacobum poftea au* fum allegare contraftum illum , vel rem ad judices aut arbi tros deferre, cum audiret bcnedi&ionem Patriarchalem Fla vo a parente defiinari. Quod fi id affirmare coeperit, Ja c o bum voluiffc contra&u civili redimere res fibi debitas, inque his fpiritualia bona, non quidem ut artibus Simoniacis exem -plunl præbcret, fed eo falcem confilio, ut pro obtinendo im perturbato exercitio iliorum bonorum objiceret offam fa melico Efavo, relinquitur interim id haâenus minus evi dens,qui potuerit fimilis concraftus iniri inconfulro parente, fbb cüjus poteflate hattenus fuit conftitutus. Nec om nes in apricô effe judicant, fuifle hoc tem pore plene revelatum Ja-c ö b a , quod eidern deberentur jura primogenituræ. Sed dJa-c’ his paulo pofl plenius. Videantur interim quæ de hoc contra- £tu habet M.e naffc Benlfraëi in conciliatore quæfl 50. in Gen.
4. Errans Ifaci affe&us circa perfonam non prohibet, quominus behediftio rata éffe potuerit. O btinet id in a s io
m nibus hum anis, quæa mutuo contrahentium confenfib vali. dicacem & robur accipiunt, ut ex errore circa materiam vel peirfonam fæpe reddantur irriti & invalidi. Nam qui errat, n o n fentic : non ergo confencic, h. e. fimul cum aliis fentic. Sed harum benediftionum alia eft indoles, quæquiaDEum failli nefeium außorem habent proximum, etiam abfq; con- fenfu & fciencia miniffrantium raeæ elle poflunc, quippe pendentes non a voluntate hom inum , fed ordinatione ac dire& ioneD ivina. Etiam in aliis coeleftium beneficiorum dif- penfationibus noluic DEus fpem (alutis noftræ fijfpendi ab in tentione miniftrorum. Si Dominus bonus eft, quid faciet m iniffer malus ? Contraöus quem facit fervus ex voluntat# heri ratus eft,quam vis voluntas & incentio fervi non accedat. Q uod fi porro quæritur,pofiitne a parce etiam Ifaci tanquam parentis bencdißio hæc raca haberi ? Refpondebicur, potuife fe cum m overi ad a&um hunc peragendum, quamvis non incelligerec fe moveri adpræfens illud fubje&um. Accedit & id qpod deftinarat Ifac benedi&ionem prim ogenito, cui debebatur eadem, quemque præfencem efle judicavit. Et fi ne præfens erat is, qui deftinatione Divina pro primogenito haberi debuit, & in quem benedi&io eff collaca : cumq; pau lo poft inform aretur, quod Jacob & non Efau pro primoge* nito haberi deberet, absque cergiverfatione informationem agnofeit.
§. X VI. Rebeccas artes quo in cenfu haberi debeant nunc paucis expendendum venit, quippe videri poceft ma trona pietatis, honeftacis ac venerationis marito debitæ obli ta , quod feni fuo oculis capto illudere, eidemque contra le gem,Levit. 19.14. Deut. 27.18. offendiculum ponere maluerit, quam eum aliis licitis mediis fle£lere ; quod fraudibus & m en daciis negotium hoc facrum prom overe aggreffà fit; quod
iropo-impofturas & fallacias docuerit filium, cui ad pietatem & b o nos mores viam m onftrarc debuit; q u o d fuas ac filii fpes praematuro aufu anticipare, & fratrum anim os antea difeor- des zclofcientia n o n inrtrufto ad ferale odium accendere voluerit ; cum potius fide indubia recum bere decuiflct in D ivinas prom ifftones, & voluntati ac potentiæ D E i co m
m endare eventum oraculi* Apud eos, qui ad humani judicii ftateram inftitutum hoc rigidius appendunt, mitiorem n o n experitur cenfuram Rebecca, quam quod hæcce ejus confilia fint talia» in quibus compareanr, quæ præfidia fubm iniftrent v aequivocationibus ac fraudibus, quibus corruptiflim orum tem porum hom ines dediti effe folent* In indaganda vero» indole hujus negotii, ut difiin&a diftin&e tradantur, aliter ju dicandum de inftitutoRebcccæ in feco n fid erato , aliter d e m o d o agendi, quo idipfum exfequitur. Confilium de trans ferenda benedi&ione injacobum D ivina authoritate nititur» cujus ignara no n faille videtur Rebecca ; quæ & id diuturna fàtis experientia didicit, Efavum per alienationem pritnogc- oituræ & profana conjugia ac digamiam, aliosque im probos conatus, dcclaralïè fibi non deberi benedictionis Patriarcha- hs jura ac privilegia. Proinde no n id egit Rebecca » ut Efavo fubtraherentur, quæ eidem jure com petebant, fed ut Jacobo fervarentur, quæ Dianna ordinatione ei fuere defti nata. Non' pofuit m arito fuo offendiculum,in quod impingeret & labe- rctur; fed im pcdirelaboravir, ne quicquam comm itteretur cum D ivino oraculo pugnans. Et haCtenus æftimari potert præfenshocnegotium , ut profeCtum n o n a privata cupidita te, fed fide & fanCto defiderio. D e cætero m odum agendi & proccflTum juftificare velle difficilioris ertoperæ, fcilicetin qua ita verfari convenit, n e vel m atrona pia ac honefta frau*
deturdebica comraendarione, v e l fiCtici a ac illicita fab pere
grima fpecie fubrepanc. Jubetur quilibet jus fuum non folium cueri : fed & jufte exfequi e a , quæ adftruendo juri fcrviuinc. N c c fune facienda mala ut eveniant bona. Sunt qui affirmant Rcbcccam fuper his contulifle cum clarifiîmis illorum tc m - p o ru m Patriarchis Semo & Ebero. Sed id dicitur, non proba tu r. Et fi vel maxime id fa&um fuiflet, non ideo fufficientcr caufiæ Rebeccæ confultum efiet, nifi conftaret, quatenus iis ho»c negotium cum circumftantiis fuis fuerit revelatum, quid ab his requifiverit Rebecca, quale refponfum na&afit, & an idipfum fideliter fuerit fecuta, &c. Quominus caufam hanc tocam una cum m odo agendi revocare liceat fub arcanum inftinftum & fuggefiioncm Divinam,multa funt quæ diflVa- de nt, inque his, inprimis fan&itas & veritas fummi Numinis, cujus perfectioni non convenit vitiofas a&ioncs fuggererc, n ed u m in earum influere, licet eas noninfrequenter ad bonos fines dirigat. Sed videtur fupcrvacanea efie opero- faexcufatio procefius, quem Ifac ipfe Divino Spiritu aClus p ro dolofo æftimat. D olo filii fe circumventum efie affir m at, Gen. 27.35. At dolum fubminiftravitRebecca, cui etiam in m em oriam revocare conatus eft Jacob, quanto cum peri culo conjunCtum efiet confilium illud fibi a matre fubmini- ftracum , V.12. At funt qui contendunt dolum illum non in m alam fed bonam partem accipi debere, commendari uxo ris ac filii circumfpeCtionem & prudentiam : fidum Para- phraftenO nkelofum vocem HQ'TOD reddere per KDDirD h. c. in fapientia: & eruditos admittere dolum bonum confi dentem in aCtu negativo, fupra ad vitam Abrahæ eft often- fum, pag. 113. Accedere judicant quod non appareat, quom o do Ifac (W uerc potuerit benediftionem in Jacobum colla- tam debuifie æftimari racam, fi intellexifiet eam dolo m alo fibi extortam, Inter Nicolaum de Lyra & Paulum
fem utrumque ex Judæo faflum Chri/tianum mota e/l con-
croverfia, ficne vox HD^D æquivocaad prudentiam & frau dem ßgnificandam. Quod is quidem affirmat, hic vero n e gat, Q uom odo difputationem illam decifam velic Pererius, fuis pariter & Lipomanni verbis indicat commentarius ejus in Genefin pag. m.1082. Sane ufu Biblico eoque proprio n o n nifi in malam partem accipitur. Nam quod Paulus 2. Cor.1216. ait te dolo ccfijfe Corinthios, id iu/jwUws debet intelligi, & cx mente adverfariorum, qui calumniabantur, quod callide emungeret auditorum crumenas,quam criminationem m o x amolitur verfu feq. confer. 1. Theffo. 5. D ocet inter alios G el lius No£l. Attic.
1
.12. c. 9. vocem dcln\% accented, quae ancipi-tis fint fignificationis, & aeque in malam ac bonam parcem fumatur. Sed id alii cum Ulpiano I£te> ad lib. 4. Digeteorum in hunc ferme m odùm reflringunt, quod dolus bonus apud veteres Romanos diceretur folerciailla, quae adverfus hofles & latrones adhiberetur. Haec vero reffcri&io hic locum non meretur, lllav ero relinquimus fuis authoribus,& amplius adhuc affirmamus Rebeccam circa m odü agendi a culpaab- folvi non poflfe, id quod fute magis fuis & aliorum verbis de« monftratum reliquit Calovius comment, in Genef pag 1055. teqq. quod & plenius conflare incipiet thefi fequente. Pro- fpexit vero mature DEus, nc peccatis hifce indorm iret Re becca, vel fibi in iifdem blandiretur, quamvis videret DEunx fperato fucceiïuornaffedefideriailla. Intellexit opinor ne gotium illud proceffilfè non artibus fuis,fed fingulari difpen- fanone Divina, cui placuit paterno affeftu tolerare exceflus, in quos fe prolapfam tenfit, & rem ipfam in te piam ad opta tam metam provehere. Cur vero Ifac, non obftantedolo, quo poftea intellexit fe a propofito fuo in benedicendo Efa-
vo abdufturo effe, benedittionem recraftarc non voluerit,
f e d ratam habuerit, a d in refponfùm eft 5.15. N.° 4. &: aliis lo-
ciis. U ndehæ c viciffim exftruitur fententia,quod hujusordi* mis benediftiones, earumque applicationes n o n fuerint in ar- biicrio Patriarcharum , ut eas conferre pofïenc in perfonas qiuas vellent: nec fingulæ circumftantiæ ftatim funt revela- tar. Ifacus igitur bencdiüurus filio primum in perfona errat. Eit fi forte contuliflet benedi&ionem in Efavum , quod ta rmen permifiurus non fuit D Eus,rata efle non potuifTet. Edo- ätus poftea DEum defignaffe perfonam non potuit non ve- nierabundusid agnofeere. conferRivetum exercic iiy.inGen, §. X V II. Poterit ex iis, quæ de Rebecca difta funt, æ* ft.imari quid de faflo Jacobi fentire conveniat. Quibus ta nken hæc addenda veniunt. Errantem in fubminiftrandis confiliis de agendi m odo matremfequicur filius, qui jam ta* imen ejus fuit ætatis, ut a retto tramite digredientem revoca r e poflet & deberec. Non abfque metu, & cum quodam con- feientiæ rem orfu aufcultat informationi quam fuppeditac miater. Veretur ne malam a patre referat gratiam & maledi- frio n em reportet. Dubiâ confcientiâ, & quæ in tutiorem partem inclinare deberet, negotium aggreditur. Quin & in exfecutione confilii ac colloquio cum parente oculis capto
6c fenio confe&o iteratis vicibus mentitur,ait fe Efavum effe,
fe feram cepifle, cum tamen hædum incauladom efticafit ven atö s, fe m andato paterno obtem perafle, fe ferinam ad* fe rre, cum non nifi bædina effet, jubet comedere de venatio n e fua, &c. Et ne quid defit, audet infuper ad DEi extraordi narium quafi auxilium provocare in celeriter capienda fera. Quæ quædam eft profanatio D ivini nominis. P rom ovet igi-
tu r, quin & auget errores m aternos, cum no n legatur m ater eum his omnibus m entiendi formulis inftruxifle. Q u o d fi pofïic à contradi&ione abfolyi,quafi qui partem veritatis
la rit,n o n ideo a crimine fallaciarum immunis eric. Fingit
3
c contra mencem loquitur, adeoque falfas adhibet vocum fi- gnificationcs cum inflituto fallendi. Hi cales dicuntur in cojr- de & corde loqui h. e. duplici cofde, Plal. 12.3. H abent unuim cordis lin u m , ubi vident veritatem , & a lteru m , ubi c o n c i piunt mendacium ,interprete Auguftinotra&acuy.in Joham- ncm . Exulare viciflim jubemus impiam fen ten tiam , quam n e quidem faniorcs Pontificii, licet fuffultam ipforum P o n tificum decretis, aliquando adm ittere poflunt, qqafi lin t h x D ivinæ infpirationis fraudes, quodque inftin&u Spiritus San-ü i falfum dicere liceat. Adtus intrinfcce malus & per fc m o -
raliter viciofusDEum autorem habere n o n potefl. Is fcipfum abnegare nequit, 2.Tim.2.13. Abom inatio funt coram D o m i n o labia mendacia, Prov. 12.22. Pfal.5.6. Libere agit, & legem libi tanquam a fuperiore politam non habet. Sibi tam en lex cfl certiflim a, ut nihil agat, quod fit contra naturam fuam. Et quod præfcns hoc exemplum attin et, no n dubitaflet R e becca occupata in inflruendo filio circa m odum agendi, p ro vocare ad inftinftum D iv in u m , fi eundem habuiflcc : nec t i m ide filius negotium aggreffus fuifiet, illo m unim ine inftru- &us. Habuerit de cæcero Jacobus pium pro p o fitu m, quippe qui confilium iflhoc direxerit in DEi gloriam ac Ecclefiæ fa- lutcm ,cura adftrueret prim ogeniture jura, quas fcivit D ivi nitus fibi deftinatacffe: ( fuccefiive enim magis magisve in form atum , quin & confirmatum fuifle Jacobum de deftina- tionc illa , funt quæ fvadere videntur ) Num ideo illi inte grum cfle potuit, quibusvis artibus etiam pravis facrum illud negotium prom overe ? Bonitas intentionis naturam fraudis n o n emendae. Ne quidem intentio D ivina rem natura fba malam facit bonam , contra quam impie docent ex Calvinia- nis aliqui. Non ideo quod PEus mala perm ittit, eadem face-
res intendit. M ultum differunt velle fieri m ala,& veliepcr-
miitcere ut fiancv inprim iscum quis impedire non tonetur, B<onitas ergo fa&i praefentis non æfiimanda ex bona inten- titone Jacobi, fed conformitace cum mandatis Divinis, & au- £horitate praecipientis, uc juffa fua fine fraudibus & mendaciis peragantur. Quod fi vero eam peccatu aperimus viam, u t com-
mnttamus minora, ne alit majora committant ; lato limite\fid co)nvulfis & remotis omnibus terminis, infinitofl>atio\ cuntta in tra b u n t & regnabunt peccata,utfalubriter m onet Auguftinus lib ro contra M endacium. Quamvis & is in eodem traû atu exttenuare conetur verba Jacobi tanquam figurata, quae acci pi debeant non ad litcram fed ad fenfum. Qua fententia fian ce , m ale confultum erit narrationibus hifioricis facrarum Scripturarum* earum quefenfui literal!, quem praefigurato fe<ftari jubemur. Quin & efi hoc fubtilius interpretari faflta & v erb a Jacobi quam ipte incendit, quippe qui follicite id egit, uc effingeret perfonam Efàvi,idque non reprætentatione fal- teim Comica, quae innoxia ede potefi, fed fiftione ac fimula- cione tali,per quam parenti illuderet & benedißionem fratri a patre deftinatam in fe transferret. Dices quomodo igitur b en ed iâio per dolum acquifita fide & bona conteientia exci pi potuit & falucaris effejacobo? N on vacat hic excutere* qmæ prolixe ab interpretibus adferri folent vel pro palliando hoc d o lo , vel pro adfiruenda illa fententia, quod menda cia pofiinc confifiere cum fide, licet non in eodem a&u, ta m en in diverfis a&ibus concurrentibus ad unum opus in hom ine fideli, &c. Sub qualibus loquendi formulispon raro' latitant illorum errores, qui negantpeccata etiam graviora fidem falvificam expellere, quin & fidem in ele&is inamiffi« biJem efie: Abfque ambagibus affirmare licet & peccaffe Ja-^ cohUij , & peccatum agnovifle cjufque feria poenitenda d »
-dum . Ccrte fi n o n putaflet alio jure fc confticui Patri&chalis benedi&ionis haeredem, quam quod hoc agendi m odo eam paraverit, Jacobo & toti illi negotio male fuiflec confultum . Sed ferebatur pio defiderio ad adferenda privilegia fibi de creta. Subminiftrata a matre confiiia, & fi quae alia fuggefilc ingenium hum anum fibi fuisq; commodis blandiri folicura præcipiti impetu exfcquitur. M ox in feipfum d efeen d it, ac infirmitates fuas deplorans gratiam Divinam reveretur, p er quam intellexit fibi deftinari haecce bona,quaeque negotium ad optatum finem prom overit, ut ut mendaciis ac dolis rem facram contam inant degener ratio. Licebit opinor affirm a re , aedificafie eum fuper fundamentum foenum & ftipulas,
quibus exuftis falvatus fit quafi per ignem. B enedidionis ec* jam ea vis fuit quae fidem ac confcientiam generare ac ro b o rare valuit. DF.us qui tulit aberrantem & errori metas pofuit, ac ad bonum finem direxit, etiam mulca bonitate & gratia excepit pœnitentem. Et haec fententia, quae Jacobum n o n cxcufac a mendacio,liberat led o rem a variis molefiiis in ex plicanda facra Scriptura, fubruit latebras ac fubfidia, quae fibi in his talibus parata efle putant qui refervads m entalibus, ae- quivocacionibus & deceptionibus litandum d o cen t, & infu- per nos commonefacit de peccatis fandorum . Si enim omnes
fan ft os& f i n ft as cum hic viverent congregare poffemus^ & in- terrogarcy utrum ejfent fine peccato, quantalibet ejfent f i n f t ita tis excellentia, una voce clamarentfifidixerimus, quia peccatum non habemus, nos ipfosfeducimus, ait Auguftinus lib. de Nat. &
Gratia. Ubi tamen virginem M ariam excipit,de qua propter honorem D o m in i, nullam prorfus, cum de peccatis agitur, fe habere velle quaeftionem profitetur, vide cap. 36. Fuit ve ro haec culpa Jacobi minime levis, ucaccenfcri po (Tic pecca tis fua natura venialibus, qualia num erant Pontificii. Perdet
^ ^ _
D tm inut ämnes, q td fyvu n ta r miniarium , Pfaf. *.7, Kullus
ta m e n hic cft rapcus facerdotii contra monituraPauli,Elbr.y.4,, N o n rapuit aliena» fed defendit propria, modo licet ilLegiri* m o . Nec redimendo priraogenituram exercuit Siraoniam, qu:æ dicitur ftudiofa voluntas emendi aut vendendi aliquid fpi rituale vel fpirituali annexum , ut definit Jus Canonicum. Redemiflfe potius videtur a fratre vexationes fuas,ut de hac negotiatione locutus cft Thomas>& poft eum alii, vide Pcre- riu m in comment, ad 0,25. Gcnefcos, & Coquæi notas ad Au-» gulftini de civit. DEi 1.16. c.37. Cum intelligeret Efavum inva d e re velle jura, quæ eidem non debebantur, & videret eum gulæ deditum,occafione utens pulmentum offert in pretium tranquilla: poflTeflionis, Venditionis vero vocem adhibet, v el quia ha&enus ignoraret Efau quod jus illud deberetur Jacobojvel quia conabatur malitiam hominis mitigare. Quae v e ro fub venditionis & emptionis hujus contra&um vene ru n t, potuerunt inprimis refpicere temporalia, quæ cum pri- m ogenitura fuere conjun£ta,duas fcilicet partes in hæredita- te adeunda: redempta tamen fuiffe etiam Ecclehaflica ali qua, non aliter ac venditur & emitur ager cui annexum efl Jus patronatus,cum Lipomanno affirmat Cornelius a lapide; In peccato admiflo non fibi placet & blanditur Jacob. Hu manum efl: errare, in fanum in errore perfe verare. Ipfa bene- d ißionis hujus indoles & fidei natura im perat, ut credamus Jacobum mox fa&i poenitentia du&iim eflè, & culpam de precatum primo apudDEum, poflea apud parentem,<k alios fi quos offenderat. Difcant id confiderare qui in Jacobi Sc aliorum fidelium exemplis quærunt mendaciorum,fraudum ac impoflurarum præfidia. Q ui mendaciis utuntur non tan tum ut medicamento ad avertenda majora inRepub.noala, quod admitti poflfe docet Plato 1.2. & 3. de Jufto ; ftd ut
offi-R
MpLO
d o quodam n o b ili libi commendato, fc.a m endaciorum pap- rente, autinfica ingenii levitate, n o n ut publico fervianc, aut
facra prom oveant, veru ut oftcndanc libidini o b tem p eran
dum» aut potentiam ex fraudibus confucam iifdera arcibus
confervandam quibus eam acquifivere. Hi tales ut difeant quanto in (celere haereant, evolvant, precerD ivina oracula quaein mendaces detonant , m em oratum Augu Ami librum de M endacio r aut (i Svetrcam lingvarm magis aman t & m e lius incclligunt,, Petri Bullernæfii rraftacum ance annos circi tet Co.in patria noAra evulgatum fub titulo £ «retint per fot, er g ©tiffelige 0 i mia 1 omJ^5ß»eit/t)trilren ftq tl)er 0anm ngtn Wb« fldng^ tcartev/infhiDger genem®u^Or^föracfrt oc&alle&anfca £>•
t M ït r lf m à v S3offcW<iu/ falffaS&ffQimngar odj<5ôrfére(*e/ ela Ex hoc pericula fua confiderare poterint,qui his arcibus Ao- lide ferociunt : folacia vero & prafidia percipient illi, q uibus hominum illorum monArofi parcus negocium face Aime.
§ X V I I I . D e Efavo mulca hac vice in fpecie m em o randa non veniunt. Summacim quoad præfens hoc nego tium id affirmari poteA, quod jam inde a pueritia oAenderic fc in eodem mala mens & improbus animus adverfus Jaco- bum M atrem in magno n o n habuit precio, cujus tam en m a- ledi&io fundamenta domus fubruit,Syracid. 3.9,11. Patris gra tiam quibuscunque arcibus aucupari didicit. Ucrumque ta men parentem irreverenter habuit ducendo uxores profa nas, non requifico fuorum confenfu. Magnum vero impie tatis argumentum reliquit venditione prim ogeniture,unde*
dicitur in EpiAola ad Ebreos c. 12.16. i. e. impurus & profanus , quique facra contam inant & polluerit. Cujus in genium fignanter expreffic Mofes,Gen.2$ 34. cujus verba Svc- cus ita reddidit : jÇmi dtf) rcb ttoâl ed? Ilobb t)PPy wh
Vides hom inis A uporcm & obfirm ataninegligenciam , qui
ïl I t
fe ttm c a o û n ifi voluptuariorum vulgatam cantilenam in de* li(ciis habuit Comedamus (fi bibamus, cras eri im monemur, F f t .
22.. 13. Etiam futilem illam venditionis luac rationem adfTert, mulli ufui fibi futura illa primogenituræ privilegia, quia va- d(cret ad moriendum : quippe præfentjens vel kouiicu vel mioleftias ac pericula inter venandum obvia citam m ortem acceleratura, ut fperare non poflet,fc fatis vegeto adhuc p a t r i fupervidurum , quo defundo jura illa demum ufurparet. Faadi hujus extenuationi paratior eflèt oecafio, fi terrena tan- ruim ac caduca contem ptim habita fuiflent : fed non fine ra- ti<one affirmatur, eum una cum prim ogeniture afpernatum fuiifie cultum D ivinum , partem futuri feculi & mortuorum re:furredionem ,quæ pretio pulmenti & ad io n e ludicra alie n a n d a & commutanda cenfuit. Equidem n o n adeo vile & abjedum æftimari poterit ferculum iflhoc, cum&Sapienti- buis Græcorum id in deliciis fuifïè teftetur Gellius 117- 8. ac
A.thenæuslib. 4 & ab Orientalibus aliis follicite fit quæfitum. llin d e Auguftinus in enarratione Pfal.46. de hoc negotio in- qiuit: Depofuit primogenita fita-, ut manducaret lenticulam Len
ticulam autem invenimus cibumejje Ægyptiorum.Nam ibi abun d a t in Ægypt 0. Unàe magnificatur lenticula Alexandrina, <jr ve-
nat ufjj in terras nofiras quafihic non naficatur lenticula. Ergo defiderando citum Ægyptium, perdidit primatum. Sic (fi populus fiudaorum,de quo diclum eft, converfi fiunt corde in Ægyptum, lenticulam quodammodo defideraverunt, (fi primatum perdi de ruent.confer Pererium ad cap,25. Genef. &Heideggerum par t e ii. Exercit. 12. § .6. Profanum nihilominus cenferi debet
tantilla voluptate inæftimabile bonum p e rd ere , inprimis cum nulla id fvaderet nccefiîcas. Candide & fincerc n o n V erfatum fuifleE& vum incontradu illo, inde facile evinci* t o r , quod procurando patri ferinam intercipere
