• No results found

Specimen analyticum, XVII. Problemata geometrica, algebraice soluta, continens, ... Præside ... Erico Burman, ... Publice exhibitum a stipendiario regio, Johanne Rudman, Gestricio, in aud. Gust. maj. d. IX. Novembr. anno MDCCXXVIII. Horis ante meridiem co

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Specimen analyticum, XVII. Problemata geometrica, algebraice soluta, continens, ... Præside ... Erico Burman, ... Publice exhibitum a stipendiario regio, Johanne Rudman, Gestricio, in aud. Gust. maj. d. IX. Novembr. anno MDCCXXVIII. Horis ante meridiem co"

Copied!
38
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

D.

D.

Specimen

Analyticum,

XVIL

PROBLEMATA

Geometrica,

Algebraice

foluta,

Continens,

&

Cum

confenfu

Ampliff,

Facult.

Philef.

in

Reg♦

Upfal.

PR£SIDE

CELEBER

Ri MO

V1R0,

Mag.

Ε R

I

C

O

BURMAN,

Aftron. Prof

Reg.

& Ord. R.S.L.S.

publice

exhibitum

a

Stipendiario

Regio,

JOHANNE

RUDMAN,

GESTRICIO,

In Aud. Guft.

Maj.d.IX.Novembr;

Λ ΝNO MDC CXXVIII,

Horis ante meridiem confvetis.

(2)

SummeRever.

atq;

Celeber

rim

o

Vi RO,

D

N.

d

Λ

N I

ε

L i

»3U-9l»<53ie/

S S.

Theol.

Doft.

&

Profeß. Prim.

Archi-Prdpofito

& Paßori

llpfal. longe

meritiffirno, nec non

Ven.

Confift·

EceleEAdfeßori

Graviilimo.

Adm. Rever.

Pneclarijjumque VIR

O,

Un.

MAG.

Ε

R 1

C O

ajsDisesi/

S.

Theol.

Leflori

in

Reg.

Gymn#

GevaE nec non Pajlori in

Hille

vsgi-lantiiIimo,/ip««i«/ö

meo

propenfiiTImc,

Mxcevatibus iß Patronü

Hafce.lucubrationes.

ob.

fumwa.

in.

me.

Academicas.

collaia.

benefi

in.

tmendi,

certijfimam.

cum.

calidiflhms*

tis. vener

abimdus.

offer

o.

Summe

Reverend.

PraeclariiT-cultor

devotiffmui}

(3)

)

VIR

O

Nob;li([imo

^Amphlßmoque,

I

DN.

SA

Μ

U

Ε

L I

KLINGENSTIERNA,

Α,

In

Regia

Academia

Upfalienfi Mä¬

re

thematum Profejjori

defignato.

)

VIR

Ο

Clarijßmo,

)

Dn.

ANDRERE GAß«.

DUHR

E,

ru Direäori Socieratis

Mathernatico-;i-

Oeconomicae lllcuneniis dextcrrimo,

o,

prudentiilimo,

vis weis Maximü<% Oftiwis5

ii

fiu

ac.

fubmijji\

ariimu

documentum,

$

«ί.

ér.Jfiem.

favorit ulterius.

ob-is*

pro.

peremu

jviguioriim,

fehcitate,

vo-d.

Nobiüiiim.

AmpliiT.

&

ίί· Nominum

*/>

obfervantisßmus,

(4)

färgaren

οφ 0uö<fnuben iGefle,

2trebovnc

ί>φ ^onfierfarnc CD?aftaren/'

<2<M

AUGUSTIN RUDMAN,

€Ücm £ogidrabe$dre gaber.

Dg i;ar jag Idngefelm fbrftdbf/ £ur' obcffrifitg mpefet gobt/

0om 23awen jidbfe njuta

Utaf gördlbrar bag från bag;

£n>araf oif tfyeraO pjerte^ag

jag npgfamt*funnet fluta.

Sm oeffa barnen tfu bete

0ig fperemot/ jag «tal fan fe:

€9?en l;urn tpe ffu i;inna/

- Sit fdbant

tpém forftpüa vatt/ Sfjeriil fan jag päintet fatt

$?ig ndgon ufiodg finna. 2p jag/ fa mal fom anbre fler'/

3 min formdga tnfet fer /

0om ridgovlebé fan fmava 0not tbeti gobbei/ fom jag (jas

Sif (£ v/ min fromm' οφ fyulbe gafjr/

0d riflig fdif forfara.

Slllenafi fan min milje |W

Verebb/ at (£l)r tiifmnba gd

C9?cb toorbnab/ facE οφ

fjeber,

£>φ trenne dr tl;et/ fom nu jag

ä£etpga tdnfec tljenna bag/ 0amt tvalmeni ()dr for Sbec

50?et> tijejja blaben offrar opp.

Sag iefmer t iljet fafla f)opp/

$D?m fare gaber Idrer

$be famma taga gunjligt an.

<£[)r gtftoe 0ud/ fom alt ge fan/

♦ptoab gobf 3 fjelf begdrer!

Ä £ogtdrabe

£pbiflffe ©··/

J.

R.

(5)

ooooooooooooeoco

D.

D.

PROBLEMA I.

A

tis,pr

o

Rbomboidejjm

area

Qequali.

dal#

cujus-dam

reåds

quadrato

j

at-(jue

/umma

bajeos

&

perpemliculi; b

a-fin

ac

perpendiculum

feorfim invenire,

&c.

Fig. I.

SOL UT10.

Sit data area zz Q ΤΗzz aaj

Tum¬

ma bafeos &

perpendiculi

AB

~/>;ba-iis AE ~ χ : erit

perpendiculum

CHtz

b χj &

proinde,

per^r.

/.

£#z7.

jFQvatio. *a~ bx·— xx

Add..v.v

xx fy aa zz bx

$ubtr»^4

bx—. SubtrJ.r ►V AT ►VA' "bx ZZ— ΛΛ bb\4 b b>4 A A-.V

(6)

ι

·4Φΐ> )

Ο

(

χχ bxfybbiq.— bb\4— Λα

Extr.rad,;

χ b\zzz Fbb\4 """Λα

Add.^

Λ·;Ξ /^£/4 —· <*^) >Ε

b

2.

Constructio.

Superi zzb\z

de*

fcribatur femicirculus AHG $ in eo ap·

plicetur

GH

FH

zz a,

eritque

AHzz

Vbb\4 — aa)} cui

ii

addatur

HE — b\z\ erit AE Z2, χ

quaefita bafis.

Intervallo

-dein AE fiat arcus £0, fecans re&am

AB — b in O:

eritque

BO

zz

b

~ xy

perpendiculum

quamtum

5

&c.

Theorema etRegulaArithmetica.

A dlmidiee fumma

quadrato

fubtraftk

areaj refidui radiei Ipfum fumm<e

dimtdl-um addaturj & habetur bafis: qua (i

ab

ead m fumma dematur,

reliqvum dabh

perpendiculum

)

&C.

SCHOLION,

Eadem conditione parallelogrammum

reftan-gulum, nec non triangulum, quadrato dato

aequa-le, conftruipoteft. '

PROBLEMA II.

Data

portione minori redde media

&

extrema

ratione

fed<e> ipfam

re¬ darn invenire , ex qua

tota

in

por

tio*

nem

majorem

reäangulum fit

quadrato

(7)

•m)

o

(^·

}

SOLUT 10.

Sit

Qnadratum datum

ABzzaa,

pars

qutciitae

minor AC

b;

qujefita_,

ipfa

BE

zz Ar;

adeoque

pars

major

rr .v' b: crit per

conditionem

Pro-blematis, ducendo *

in

*—· iEQyATio. χχ —

b

χ zz aa bbl4

bb

14 xx—* bx *ϊ*bbl4~ bb/4*baa

Extr.R·

x~>blzzz Vbbl4>fcAA

Add%b\z

X7Z Vbb{4>fa aa))%4

b\Z,

Constructio. Ponantur ABzz a>

& AG zz b\z ad invicem

normaliter

;

dudta:que

BG

zz

Vbb\4

^

aa

)

addatur

EG ~ bjZ : erit EBzzχ. Porro

ab

hac

EB fi dematur EM zz AC* habetur

fe-gmentum

majus MB;

&c.

Theorema et Reg. Arithm,

J>>ua-drato portionis

minoris

dimidia

addatur

quadratum

datum;

e

fumma

extrahatur

radix ; huic itidem ipfum

portionis

ejus-dem dimidium addatur : fumma

hac

da-bit qua

β

tum.

PROBLEMA III.

Data ,

pro

Triangulo

reäangulo

,1

(8)

4

)

o

(

§φ-praeter

b

a

fin,

portions

majori

perpen·

diculi media

&

extrema

rationefeäi;

invenire

portion

em

minorem,

&

con·

fequenter

reliqua.

Fig. III.

S 0 L HT10,

Sit A ,

perpendieuli

AC

portio

major

AD zz a;

minore

λ·.·

erit

tota

ACzz χ^a i Sc

quia

xfya : 4^ a : x,

per /7.

VI.

yEQvATIO, xx^axzz aa

aa\4 aa\4

xx α χ4^aal4 Ξ3 jaafj

χ& alz z: Vyaa 4

Subtr.4*

xzzVsaa,4) —. a/z.

Ccnstructiö.

Jungantur

ad

angu-lum rectum ADzz a,Sc EAzz alzij

erit-que£/)~ V^aa\4:

unde

demta£G:z:

alz]

habetur DC(zz GD)zz χnec non,huic

fiaddatur^/^totura

perpendiculum,&c

Theorema etReg. Arithm. J^ua'

drato data portionis aådatur ejtudem dl' midi£ quadratum,· & a radice fumm<z

ipfa -porrio dimidia

fubtrahatuy

;

reßduum

dabtt

fortionem minorem quafitam,

(9)

) ° C §d2&- 5

PROBLEMA

IV.

Datis-,

pro

Triangulo redangulo

,

ejus

area , atqtte

bafeos

&

perpendicu

-li

chfferentia;

perpendiculum

bajin

tnvemre.

Fig.

I

V.

S O LUT 10.

Sit Δ EFB > area = Q AB zz aa,

differentia bal. & perp. ACzz

b$

per¬

pendiculum

BFzz χ: erit

baiis

EB zz

x^b·, Sc, vi 41. L

AQv^tio. xx\z^bxji zzaa Mult.t

xx>i*bx zz 2 aa b b14. bb\4

xx»{< bx bb,4zz 2aa bb'14

x»l· b/zzz Vzaa^

bblq)

Subtr.bjz

χzz Vzaa Hl·bb\4) blz,

Constructio»

Jungatur

re&ae

AB

zz a ad

angulum

re&um alia

AD,

ipfi

ae-qualis

: Sc erit DB zz Vzaa. Tum in_»

D

erigatur

ad BD normalis DGzz

b\z,

ut fiat GB zz VLaa

^bbij.

Inde vero

demta GHzz GZ>,eritBF{zz HB)zz χ:

nec non, eidem GB additå EG zz [DG,

(i.e.

perp.

additå

EH

femidiffer. duplå)

(10)

<5

·«)

o

Theorema Et Reg.ARITHM. Area < dupU addatur dimidia

diffcrentia

quadra-tum: ab aggregati

radice quadrata

fubtrahendo

femidifferentiam,

habebis

per-pendiculum

,* nee non c

andern

eidem

) v

ei

•perpendtculo integram

differentiam^adden*

doj bafin.

PROBLEMA

V.

Datisy

pro

formando

Parallelogram-wo,

differentiis

inter

latus

utrumque

&

diagonalem, invenire

latera

figillatim*

Fig.

V.

SOLUTIO. i

Sit

diagonalis

FN

&

lateris

majoris

AF differentia AB zz a ;

diagonalis

FN

laterisque

minoris

AN

differentia

ACzz b;

latus majus

AFzz x.

Erit

dia¬

gonalis

~

x^aj

ideoque latus minus

ANzz x^a— b. &, per 47. L ÅLQv> zxx zax·—■

zbx

aa ^

zab

bb

zz xxHbζ axHbaa Subtr. xx, 24x

&

λλ xx—1 zbx —· zab bbzz o Add. zab xx „

(11)

•Φ3 ) o

( *£».

7

xxι—ι 2bx\%ι bbzz 2ab

Extr.Rad»

x *"■* b zz Vzab Add.£ λ·ζ5 V

lab')

b

Constructio. Inter ABzz a, 8iAC

zz b,

quarratur media

proportionale

,/?£— Vab

i

fumtaque

AD zz AE, erit ££>=: /^24^.

Quare,ii fiat

CFzz

£Z>;eique

addatur AC; erit = λ·. Huic

ad-datur BAj

&

erit BF zz χ-i-a 5 nec non, hinc demum fubdu&a AC9 an ZZ χ Ή a—1

Theorema et Reg. Arithm. Ε

Ju-plo-

faclo

differentiarum

diagonalis αό

troquelalere extrahatur radix quaårata

,

& huic addatur

dijfercntia

major,

qu<eesb

diagonalis

a latere minori : ex

aggregato

provcniet latusmajus, A lateris vero ma*

joris &

differenti£

minoris fumma β

diffe-rentia major fubducacur

j

reliqvum latus

erit minus.

PROBLEMA VI.

Datis,

proTriangulo reftangulo,

ejus

area,

dupla

quadrati data

A

B atque

differenti

a

bajeos

&

perpendiculi;

ba-fin

&perpendiculum

invemre.

Fig. VI.

(12)

SOLU-g -m ) o

(

Η*·

SOLU TIO.

Sit data reda ABzz a

(ideoque

area

dupla

zz

zO^B

zz

zaa)

i

difFerentia_,

CDzz b\

baiis

AB zz χ:

erit

perpen-diculum BCzz,χ b, &, per 4/./.

ÅLQv. xx\i

+-bx\z

zz ΖΑΛ+

Mult.

2,

Λ·,ν ■+— bx ZZ 4aa

bb,4 bb,4

xx4—bx 4— bb\4ZZqaä 4—

bblq.

Rad.

χ-l·- b/2zz Vj-aa+»

bb\4)

Subtr.

b\i

χ ZZ Vqaa -h- bblq)

bjz.

I Constructio. Inter FO ZZ a,

&

OP zz 4*,quaeratur

media

proportiona¬ le OB zz ^4-aa $

cui dein

normaliter

jungatur OE

zz

CDjz

zz

b

2:

eritquo

BE zz Γ4αα ±-bb\4).

Huic

vero

Π

de·

rnatur vcl addatur EHzz b2 ·, erit

ibi

{/IBzz ) Blizz xi

heic

(BC

zz)RDzzx

+-b:

quianimirum

V^aa +-

bbi4)+~b'lt

ZZ V/j-ax -i—b b 4) —

bjz^b.

Theorema et Reg. Arithm.

druplo relia

data

quadr.no adda'ur quA'

dratum

femidifferenti<eaggrep

att

r.4-dix ryiinuattir augeaturve

fcmidifferentix

ipja: [te habebitur, ibi

baßs\ heic

(13)

4M ) o

(

§&·

9 PROBLEMA

VII.

Datis , pro

Triangulo

rettangulo,

media

proportionali

inter

cathetum mi¬

norem ,

atque

hypotenufe

év catheti

majoris

fummam;

differentia

utriusque

catheti; év

perimetro:

invenire

cathe*

tos

figillatim, φ*

c.

Fig,

VII.

sol ut to.

Sit, pro

Δ

DGH,

media illa

pro¬

portional^

ea ss a i

differentia utri¬

usque

catheti

HO zs

b}

perimeter

~

Ga s c} cathetus minor GH x:

eritque fumma hypotenufae &

catheti

majoris

DG * DHzz c ~ χ}

cathetus

autem

major

DGzz

x^b.

Quare

per

17. vi. AlQVATIO* 44 S CX—< ΑΤΛΓ 1^4 .v*— 44 f* Λ"Λ"—■ CXZZ *— 44 ff/4 ff/4 xx τ* *^/4 =: fr/4ph 44

Extr.

R.

Λ-— f/aZ5 /^ff/4 ρ-*44)

Add,f/a

Λ·J5f/2Hh /^ff/4—H

44),

Constructio.

Super

(7^/*^

ss

B Ä

(14)

ίο ) o (

c/z

defcribatur

femicirculus

GFB;

in

>

quo

applicerar

GF(pz

AE)~z

a \

& erit

Fß zz s/cci4 —· aa),

Hac

autem

fubdu-da å GB, remanet G Ηzz χ: cui

addi-tå HO zz b, habeturredae GO

aequalis

GD zz x>& b}

&c.

Theorema et Reg. Arithm. aqua*

drato dimidia perimetri

fubtrahatur

medk

proporttona

Iis

quadratum', radix

itidern

quA'

d-ata refidui

ab

ipfo

perimetri

dimidio:

& habetur cathetus minor; cuiβ

addatur

amborum

diger

entia»

fumma

dabit

ma>

jor em }

&

c.

PROBLEMA

VIII.

*

Datis ,

pro

Triangulo

obtusangulo\

area, &

differentia

fegmentorum

ba·

Jeos,

perpendiculo

media

ér

extrema

ratione

feiles;

ipfa mvenire

fegmentaι

nec non

perpendiculum.

Fig.

VIII.

SOLU TI o.

^

Sit Δ:ί

4bc

area —

(□/)£=:)

aa\

differentia dida HCzz

b; &

portio

ba·

feos minor AD zz χι erit

major

DC

zz xJ&bj baACzz zx^bj

perpendi¬

culum£Z) zz aatx b\z)\ &,

quiai*q^'

#»i< bzzx Λ-b; χ

j per 16.

VL

(15)

•φι

)

°

(

«* jeqvat« 2χχ>$<bxZZ χχhp

zbxbb

·—. XX5 — bx XX ZZ bx ►£bb Subtr* bx XX— bx ZZ />£/4: bb/4 xx~ bx^bb\4~ <;bb\4

Extr.R.

χ_ b\z zz V\bbl4 Add,bl2 xZZ Vjbb/j) $/2.

constructio.

Jungantur

ad

angu-lumreftym £/>=: (//C=:

)b,8c

ILzzbi2;

eritque

IP zz

Pjbbfq.. Cui

dein fiadda¬

tur AIzz b\z\

erit

AD,

fafta

acqualis

reilas AP,zz x. Turn verofumatur DR zz AD,

eique addatur

CHzz

b

&

ha-bebis/)C;&c. Denique

properpendi-culoj fiat ad lubitum

angulus

CDF,

&

aa/xyf*bjz) in hanc refolvatur analo¬

giam,

utDGzzx*blzad

DF(zz

DE)zzα,

ita DE zz a ad DOzz BD.

theorema et reg. arithm. £jua-drato differcnti# datde addatur

ejmdem

di-midi# quadratum;

atque e

fumma

extra-ff<e radici ipfa itidem äimidia:

aggrega-tum dabit portionem minorem 5 ut &, addira infuper

diferentia■,

majorem.

Si

autem area per baftn

dimidiam

divida-tur i

in quoto

prodit perpendiculum.

(16)

pro-12

4fr*

) o

(S&-PROBLEMA

IX.

Datk^

pro

Triangulo reåanguh)

differentiis

mter

bypotenufam

ércathe·

ioj, uraλ

trianguli; bypotenu¬

fam

invenire.

Fig.

IX.

so LUT10.

Sit,pro

Δ

Λβ£7,«rfC·— i?C22 (αζζϊ )λ\ Ac~AB22 (Λ/Cii )£,area22 (QDN 22) <r;

hypotenufa

Λ6' 22 * :

erit cathetus

minor BCzz χ —· a;

major

^2?22 χ

ex dimidio horum fafto area; &

fic

^BQy. xx/2—·bx/z—· ax/2►£·λ£/222 Mult.2.4 xx— bx~* axab7Z zcc Subtr.^i■ xx— bx—ax~ Zcc~1 λ£

0^/2ι^/ί/2)

Q^/2ψΛ/2) xx— bx— ax ^Ob/2 λ/2)22 + ^

Extr.R·

x~b/2— al222 ^2ίί·^

2ψΛ/2)

Η

.Add. bjzψ 4ji Χ22 b<2 4- λ/2

ψ

^2(fi ►{κ

bl

ζ ι^ιλ/2)—·

bj)

Constructio. In D

erigatur

nor¬

malisDG22 (ZW22

V;

critque duiU

~Vzcc

DeinadyiiV22 Gi^ponatur

nor¬ malis NF~

blz^alz (22

AZ/z

ψ

MC/z)\

eritqoe

(17)

-m) o

(.%&>

15

eritque

AF zzVzcc +- Qb\z 4-alz).

Por-ro inter NH— AZ& HI ~ MC quae-ratur media

proportionale

HK~

Fba5

&

fuper

AF

defcribatur femicirculus

AOF, in quo

applicetur

JO s e-ritque AO ~ Fzcc Obl* *-a/z) ·— cui fi addatur0C:=: ZZ/2 λ-MCtζ ~ biz

ή-alz5 erit(AO +-0C~ )ACzzχ. Abhac

denique,per

conditionem problematis,

dematur ZZ;

&

remanebit CZ JC;

fimiliterque

fabtrafU

CM,

reftabitZA/

:= Z2?.

Theorema f.t Reg. Arithm.

drato ex fumm/i åimidiarum

differentia-n/772 addatur are<t

duplum

j ex

aggregato

fattum

differentiarum

fubtrahatnr 5 λ

?·£-fiduo extrahaeur radix

quadrata

j £5* hac

dtfferentiarum

femigeaugeatur:

aggrega-tum dabct

hypotenufam

5 a qua

β differen¬

tia feorfimfubducantur,

uterque

prodibit

cathetus4

PROBLEMA

X.

Datis,

//i

Triangulo

obtusangulo,

777^/0

proportionall

inter

latus

maxi-w/77/7;

medium,

differentia

lå¬

teris minimi & maxim

i,

una cum

perl·

metro \

laterafingula

invenire. Fig.X.

(18)

tfojtf-14

)

°

(

SOLUTIO.

Sit i pro Δ

media

illa

propor*

tionalis BDzz 4;

perimeter

ss

(OCzz

)£j

differentia ΑΗτζ cj

latus

maximum^

AC — χ7 & medium 7. Eric per

/7, F/. vel 20, VII.

.dSQv. *7:=: 44D iv·_y 2*4-7—<<

*ΖΞ 44/7 —7 +-f'

2*ΖΞ £+-f—7

Div,*

*ir: b/ζ 4*ciζ—« y!z AMiyz^ b/'z -5— f/2—« y/2

Mult.)*.*

1 zaa ZZ by -i-·cy —1 yy 4—yy —1 2ΑΛ » yyZS by+· cy—« 244 Μ by cy yy~by-* cy zZ —<244 □£/2 +-f/2)

q^/j

4-

f/2)

77—· by^cy 4-C}£/2 4-f/2)s

Q£/2+-

i/0

— 24^ Extr.R· 7 2 — r/2^

Vjjb/z

c/z) —< 2aa) f 4- biz-f-ί/ί

I

7~ b;ζ 4- i/2 +7

VQJbjz

Λ-c12)

24/«)

CON'

(19)

) o ( *f * Constructio.

jungantur

ad

angu-lum reftum BD s a Sc DE ~ a5

du-daque

BE ~

deicribacur

ferni-circulus

fuper

D/*=:

£/2

ή f/2 5

in

quo

applicetur

Λ(ϊΞ2 Z?E, ut

fiat

DG~ ^

Q£/2 4-f/2) —. 2^4)*

Intervallo dein

DG dueaturarcusGFy fecans DAln fjatquc

eritAL[zzAF)zzy> Porro

quia

λγ;τ aay, fiat ad Ibbitum

angulus

KAC,

&infe-ratur , ut AL~ y : AI(~ BD)~ a ,ita AK— 4.· yiC. Ab hoc

denique

fide-matur AHi

refiduurn

HC

dabit

Lc.

Theoremaet Reg. Arithm. Qua* dra ttim meidia proportionale

dttpfum

a

quadrato

dimidia

fummapertmetri & dif-ferentia fubtrabatur* atque

vefidui

radixr

β ab

ipfa

perimetri

&

diß'erentia fumma di~

midia[ubducatur flatus dabit medium.Per hocautemfiquadratum media

proportionale

datadividatur^habcbis etjam maximum\nec

non ab hoc demtadifferentia, minimum.

PROBLEMA

XL

Datis , pro

Jriangulo

obtusangulo,

media

proportionali

inter

ejus altitu

-dinem

&

fegmentum

majus bafeos;

differentia

jegmentorum

; atque

[e*

s

gmenti

major

is

&

perpendiculi

aggre-gat§

(20)

ι£

4Φ4»

) o (

gato;

invemre fegmenta

feorjtm,

nec

tion

perpendiculum.

Fig. XI.

soLUTίο.

Sit media

proportionalis

AC

=: a\

differentia GE 73 b; aggregatum

Λΰ

*·;

fegmentum

minus

per¬

pendiculum

BK73 yi

erit majus

EK 72

x b\

&,

per /7.

VI.

■dBQV". xy+- by 73 aa Div. λ·-t-1 y73 aa\x +-b)

Proindeque

AA\x4- b) 4—χ4—b C Mult.Λ"

Ή

ta +- xx ibχ 4— bb 32 cx bc «—· AA bb~* cs xx 4—zbx <— cx 73 bc aa ~ b b Qb —· c/2) bb 1 if +■ XX 4-ibx—·fAΓ*- _f/2) £3 ff/^—Al ar 4-b-« Ci2 73 Vcc/4 —« 44) ·—· b 4-" Φ

I

χ 32 ~ b-t-f/2 4—Fff/4 —i aa).

Constructio.

Super

AFI33

(ADH

32) cjz defcribatur

femicirculus; &

'n

(21)

) O

(

17 jΓ/7ri Vcciq.—« ^

Deinfidt/f/ζί

.F/i/j

eritque Λ/ =3 r 2 Fcc/q -*

af).

Ab

hac vero fi dematur Kl (zz

GE)

zz bi erit λK ~ χj

ideoque

χ

b

zz KG

(zz AK) HB GEzz KE. Porro, quia_y

zzaa/xtrfr ad lubitum

angulusCi£;

& inferatur,#/ AI(zzKE) zzχ b ad AC zza·) itaAGzz aadAOzz {BKzz)y.

Theorema et Reg. Arithm. A qua-drato dimidia[umma data dematur me-dia proportionalst

quadratum

j a refiduo radix quadrata

extrabatur

} radici

adda-tur idem fumma dimidium ,·

&

ab boc

ag-gregato fuhtrahatur

dijferentia

:

quodre-flat, dabitfegmentum minus;

# buk

eadem

addita

dijferentia majus.

Quadrat

umde«

nique

media

proportionalis dividatur

per

fegmentum majus :

&

quotus

dabit

per»

pendicutum.

PROBLEMA

XII.

DatiSypro

Triangulo

reflangulo>medi&

proportionali

inter fummam hypotem·

(<e

&

perpendiculi

ex

angulo refto

in

hypotenufam

demijfl,

atque

fiimmam

cathetorum;

dijferentia

perpendiculi

<&*

hypQtenufe; dijferentia

etiarn

catheto*

(22)

18

4M

) o (

|φ·

rum; ma cum

permetro:

invemrt

.

hypotenufam

,

cathetos

Jeorim,

&c.

Fi g.

XII.

SOL UT10. Sit Δ AMC·, media illa

proportio¬

nale EX=: difFerentia

perpendicu-Ii &

hypotenufae

EUAzz bdifFerentia

cathetorumETzzc;

perimeter

(= VX) zz d$

hypotenufa

AC zz x\ erit

per»

pendiculum

zz x~ bi fumma perpen-diculi &

hypotenufae

AC f FMzz zx—ί>·,

fumma cathetorum AM ψ MCzzd~x; & quia zx~ b: α zz α: d~χ, ex

qua-drato medii &c« vi /7. Vh

JEQv. >aaZZ zdx~« **.*·—> ^2ΛΓΛ: —^ zdx αα ζχχ—« zdxζζ~bdfybx —bχ — dA Ζχχ zdx~ bxzr,—αα— bd Div.i ~ */*—· bx/izz~αα ζ — Μ* Q///2

£/-?)

dd/4ψ ΑΤΑ— S bx/z * o d/z

b/4)

ZZ ddiqψ

££//1aa/zExtr.

| Α<//2~

%

s-ψ ~ <M/2. ~

bd:4)

% d\z*bli * Ä dl2 *Ji

blf

Hh

Vddl4

^

bblzff

aa/2 ~

bdrf)

CON'

(23)

) ° C ip

i Constructio. InterAGzz (vxuzz )

d\iy & GL zz (btt?zzz ) b/<ζ quaeratur

media

proportionalis

GHzz

Fbd(4

i

fu-per GD

{zz

EX)zz λ

defcribatur

femi-circulus GID5 ecentroO

erigatur

nor¬

malis Ol:

du&isque

Gl

&

ID,

erit

GL

zzVaa\i. Dein huic fiat

arqualis

GN:

eritque

duéta

HNzzV-«

aaji — bdj4\

Tum ad AG zz (PX/zzz) dlz ponatur normalis GP zz \EWi4zz )bj;

eritque

APzz Vdd/4 ifr bb i6).

Ulterius

fuper

AP, tanquam

diametro

,

defcribatur

femicirculusASP; in quo

applicetur a^

ZZ HN; Ut fiat

PQjZ

Vdd\4

4.

bb\t6

—.

I

aa\i

bdl4).

Denique ab

AG

zz

d\i

GR zz b\4 (zz AR)

dematur

CRzz

PJgj

atque

erit AC

zz x.

Porro autem pro

Cathetis,

fit

hypo-tenufa ACzz f;

differentia

cathetorum»

ut

fupra

9 c;

cathetus

major

zz\y*

erit minor s y _ c.

Quare

per47.1.

jEQvatio. lyy~ icy^cczz

f

Div.

z*

yy cy^cclzzz

f/z Subtr.rf/a

yy—« cyzz

f/i

τ- cc!z cc\4 cc\4

yy~, iy^ccl4ZZ

fiz<~ccl4

Extr.R.

(24)

20 ) o (

y— c!ζzz

Vffz—

Add.r/i

yzz

Vff\z~

cc

4)^4

d*.

&

y~czz Fff/z — ccl4)~* c]i·

Constructio.

Super

^C:=

/

defcri-barur iemicirculus ATC5 é centroΖ

crigatur

perpendicularis

TZ:

du&isque

TC & AT, erit TC zz

Ff/z.

Super

hac

itidem fiat iemicirculus

TJgC;

in quo

applicetur

TK zz (TlF/zzz )c,i: eritque

KC zz Vjf\} cc\4 i nec non ab hac

iubdufta KM zz c/z , MCzz >·> &C.

TheqremaetReg.ARITHM. <ffuå-Mrato dimidiθmediaproportionalesaddatur

quarta pars

produtti

experimetro in

dif'

jerentiam

perpendicuii

&

bypothenufa;

dg-gregatum fu^trabatur a fumma

quadra-torutn exdimidia perimetro atc,ueejutdtt»

differentia parte quartai refidui quoque

radixa fumma dimidia perimetri 6f

quAt¬

ta partis

ätfferentia

:

qnod fupereß,

äA-bit

Bypotenufam,

Adimtdio dtin

quadrato hypotenufa

ful··

ducatur

quadratum

dimidia cathetorunu

differential nee von ar■βetui radie

efemi'

diffrentia ipfa: fi. babebtscathetummino¬

remj eadem v erofi addatur,

majorem»

(25)

) ° ( Mß- **

PROBLEMA XIII

Dalis, pro

Triangulo aquicruro

,

ßra,

d/fferentia bajeos

$r perpendi

·

cuhex

angulo

alterutro

ad

baftn

in

crtis

oppο

β

tum

demrjji,

una cum

perimetro;

invenire crus &

bajm.

Fig.XIII.

SOL UT 10.

Sit AABC\ area zz (□ AIzz)aaj

dif-ferentia Hata AHzz b-,

perimeter

AB

crus utrumlibet r= >>5

bafis ACzz χ \ erit

perpendiculum

CG

zz χ— bj &, per 41.

L

ΛΕΟν. xy!i~

by!2

ZZ aa

Mult.i

xy■—·

by

ZZ 2ΛΛ

Div.

y

Λ*— bzz zaaty Add.b

χ zz 2aa/yHb b.

Quare

2y 4— 2AA!y 4—b zz e Muit.y 2yy 4-zaa 4-byzz cy Div. I

yy +- aa +- by12 zz cy/2

Subtr.

aa yy 4-by/2 zz cy 2~ aa Subtr.rjV* yy 4— by/2—- cy/2zz·—aa Qb\4 —« c\4) CJb.f— c4) yy 4- by!2 —· cy/2 4- □

%

—· c14) zz

}

Q «7^ ~ -λλ

Extr. R.

C 5 y

(26)

4-ϋ -Φ§ ) o (

l·®*

y +- bj4 — c/4 ZZ V^b/4 ~ c/4) —« aa) >

-η b

4+-c14

y ZZ— £/4*-cl4 +-VOb/4—> 44)

Constructio.

Super aflumta

CE

zz b/4 d4 ,

tanquam

diametro,

de' fcribatur femicirculusCDE;

in

quo

ap-piicetur

CD{zz dl)zz a:

eritqueduåa

EDzz VC2bl4—1 ci4)~ aa). Huicdein

aequali

BE

eadem

CE

addatur: eritquc

BCzz γ.

Cujus

duplum fi

a

perimetro

fubducatur;

ipfa

remanet

bafis,

Theorema etReg. Arithm. Jquar·

ta parte perimetri futtrabatur

quart tu

differenti* parsj ut & a refidui quadrato \

area ; radici

åenlque

pofterioris

refidui

quarta pars perimetri quarta

dfierentie

parte multtata addatur. /lggregatum

dat

crus unum : nee dijfieulterinde

reliquapel

cemditionem problematik babentur.

PROBLEMA

XIV.

Dat

is,

pro

formando

Triangnlove·

åangulo,

media

proportionalt

inter

caihetos, perimetro,

atqne

differentk

eatheti

major

is

&

hypotenufa:

invenl·

re cathetos

&

hybotenufam

jeorfiffl.

Fig. XIV.

'

(27)

SOLU-) ° ( 2?

ΰΠΟ,

Sit Δ ABC, media

proportionaüs

data BDzz a;

perimeter

^ f- BC

+-CAzz difFerentia didla^A/'zr

r;ca-thetus

major

*j minor BC~ y.

Ergo

vi

/7. /Ύ.

iEQvATro. xyzzaa Divy

xzz aa/y Sed novå denom.

perim.

2x +- y -f- czz b Subtr. y, c

2XZZ b~ y~-< c Div.2

χZZ biz~myiz— c/z

Quare

vi Ax.

i,/.

aalyzzb/2~y!i~c!z

Mult.y,

ζ 2/ιαζΖ by —yy cy Add yy,cy yy cy 4- zaazz by Subtr. zaa,by

yy +- cy—- byzz —· ιαα Qf/2 —

^/2)

Od2 ~

£■'*)

>y4-ry— by+-Qc/2—

b/2)

-Qc/z- £/2 — 2aa Extr. R. 7 +-f/2_ b/2 ZZ VQC/2 —,

£/2)

ρ-1 2,*4) — C/2 -3—£/2

yZZ ejt

+-b/$

+7 ^Qf/2—« b/i)~* 2,1a)

Constructio.

Adangulum

rectum

ponantur C77 & C7, ambae

aequales

re-dacSZ) = 45

eritque

dudta

IHzz

fzaa·

Deinde

ioper

BS zz c/2 £/2 defcri-batur

(28)

24

4*5

) O

(

batur femicirculus BLFE ; in quo ap-

j

plicetur

BF

zz

IH;

eritque

FE

zz FQ

'

cn — ^/2)— -2^). Radio

demque

££

(i fiac arcus redarn BE fecans in C; ha¬

betur £C = 7. Porro , quia χzz a,ny) fiat ad lubitum

angulus

KBD$

&

infe-feratur, ut BC—γ

ad

££( s ££>)z= ita BD s λ ad BK. Hoc autem radio BK fiat arcus KA

perpendiculo

BA

oc-currens in A:

eritque

AB

cathetus

major;

&

c,

TheoremaetReg.Arithm. Duplum medi£ proportionale quadratum a qua· drato dim i di£perimetri jemidifferentia

di'

,

minut£ fubtrabaturi ut & reftdut

radix

ab ipfo perimetri dimidio eadem femid/ffe· rentia mulciato : fic catbetum b abcbisml·

norem, Detnde 9 per aquationem primarft)

tertia proportionale, ad catbetum mino·

rem , & mediam proportionalem datam,

dabit catbetum majorem; nec non huit addita differentia bypotenufam.

PROBLEMA XV.

Datls,

in

Triangulo

reftangulojif*

ferentia quadratorum

laterum, &

a*

rea;

ipfa lat

era

invenire.

Fig.

XV·

SOLU'

(29)

·&■§ ) β ( ij

SOL UT I Ο.

Sit/\ABCy differentia

quadratorum

» area =2 (Q52) =: )rr$

latus

majus

AB zz χ: erit minus5C=3

ut & — zccix.· Unde jEQV. XXS 4CCCC/XX Mlllt.XX

XXXX—<24Λ·ΑΓ 4CCCC aaaa 4 aaaalj.

xxxx~-■ααχχ^ααααίψ^ζ aaaa

4%*^tccc

R.

x*·—« aatzzz Vaaaa\4

^4cccc~)

Add.aal

t xxzzaa/z Vaaaa 4►£4cccc) Extr.R»

x ~ Vaa\i\$\ Vaaaa!4 dH4cccc~))

Constructio. Adumta redta BGzza pro unitate, ut hat quoque

eadem

zz

aa; & faciendo 9 utBGzz aa ad BFz; zc, ita BD zz c ad BH$

habebitur

zcc.

Dein

jnngantur

ad angulos re&os

BL

(=5 BG/z) ~ aa/z,

&

BR

(0

BH)zzzal

eritque

du&a

LRzz Vaaaa/4 q* 4cccc):

cui fafta

aequali

LK,

eademque reftae

BL addita,

prodit5A'~

aa\z^Vaaaa 4

*4cccc)j nec non, inter hanc &

uni-tatem IB—BG fi quaeratur

media

pro*

portionabs

, ABζ: χ. Porro , quia_*

iiiinui s zsc/x, pro

hoc

(30)

26

4**!)

Ο

(

m-tur, Ut BÖ

(dB)

zz χ

ad

BP

(ζζ &F)

S2f, ita

BJgzz

c

ad

BC.

Theorema et Reg, Arithm.

ddda-tur

quadruplum

bi quadratum

area qua« dratoexfemiffe data

quadratorum aifteren·

tiafé

e fumma

extraüa

rdit c

i

i

t

ide

mipfum dtjferetttia.

ej

't*

de

m

dimidium

· agg regatt

hujus radix dan»t perp

näiculum

?

five

lams majusi per quod

ft duplum

art a

diviadtur, halebis etjtm minus,

PROBLEMA XVT.

Dath,

pro

Triangulo

reåanguloy

media

proportvmah

in:er

bypotenufam

φ1

are(g

triangulär

i*

radie

em;

chjfe-rentia

quadratorum

areg

ipfius

&

by-fotenu/g

;

atque

differentia bafeos

&

perpendiculi

: invenire

bypotenufam>

perpencticulum &c.

Fig.

XVI.

SOLUTIO.

Sit ΔdBC , media

proportional/s

diDzz a5

differentia

quadratorum

(=3

D dR) zzbb; differentia bafeos &

per¬

pendiculi

HKzz c5

hypotenufa^Ä^:^;

perpendiculum

BCzz y:

erit

areac ra¬

dix s dAix\

&

confequenter

ipfa

area

s=iaaaaixx)

bafi$

4Czz~ y<~* c:

&

(31)

·φ£ ) O

(

ty ΛΐΟν. χχ ~ aaaalxxzz

bb

Mult-

xx xxxx—» aaaazz bbxx Add.saax xxxx ZZbbxxfyaaaa Stibtr<££x¥ xxxx bbxx zz aaaa blib14 bbbb\4 xxxx <-« bbxx >E bbbb/4ZZ aaaa^

bbbbl4

Extr. Rad,

xx —« bb/zzz Vaaaafy

hbbbi4)

hdd-bb/i

xxzZ bb\z »Jt Vaaaa >{< bbbbi'4) -

Extr.R·

XZZ VbbjzfyVaaaa

fybbbb\4))

Constructio. Si b pro

unitateaf-fumatur, ut fit ARztxzmzz

bb}

fiatque>

Ut AR zz b adANzz ay ita AD zz a

ad

AOzz aa\ erit,

fuper

AE

zz

bb

zy

erc-dta

perpendiculari

AF

zz

AOy

clu&a_j

FE zz: Vbhbb\4 fy aaaa);

cique

aequali

fa&a & redac AE addita tota

A^

zz xx\\mmo

imtvAgJzAZzz

(ARzztb

quaefita

media

proportionalis AV

valör

ipfius

χ,

Deinde vero haud

difficulter

areas

radicem habebis

(inferendo,

ut

AF

zz *ad AM zz a·) ttzASzz a

ad)

AT\

&

confequenter

pro

Perpendiculo

>

fi

fa

ATzzf:

erit

vi

41,1.

(32)

2S 4M ) o

(

JEQvat. yy af— cyjz = f JMuIt.ι

-yy ~ cy == zff

cc',4 cc<4

φγ~ ry CCI4 —

zff^cc

4)

Extr-R.

^— r/ass

Vzff

ff -f) Add.f/i > ~

Vlff

cci4)^ cjz

ConstructiO.

Ad

angulum re&um

ponantur AT z: fik

ipii sequalis

eritque

dudta

TG=z

VzffTum

vero

fi fiat GLzz TGj & IL z. ciz ad hane

normalis: habetur IG m

Viff-J^eci4)\

cui addita, vel

demca,

Klzz IL dabit, ibi KG

pro BC zz y , hic GH pro

AC

ZZ, y —> c.

ThEOREMAEtReG.

aru·™. Bi CjUtl-dratitm data media proportionalia

addi·

tu*

quadratorum femidiff'erefiti<e

quddrA'

to} & e (umma extraffa radici ttidem.»

quadratorum femidifferentia

? dgg rega

ti

bujus radix dabit hypotenufam, Porto, β duoio area addatur

femidifferentia

b

A'

feoi & peroendiculi

quadratum

: funtma

radixt

ipfd

femidijferentia

auftd,

dabit

perpendieulunt}

nec non eddem

dminu-tA,

bafin,

(33)

PRO-) Ο z9

J

PROBLEMA XVIL

Όät

is,

pro

Tfiangulo retlangulo

,

quadrato hy

potenta

, #ra?; /»·

venire htera, Fi g

Χ V"

11.

SOLU TI O.

Sit A ;

quadratum hypotenufae

=: (Q ) 44 j area (Q

Jo

=)bb;

latus majus /?c=s *·. eric minusAB~

zbb/x} & per 4?. /. xx 4bbbb/xx~ aa Mult- VA-xxxxäu4bbbbzz λλχχSubtr 4bbbb xxxxäZ a ax χ—.4bbb'> Subtr«^·*··*· xxxx—<aaxx zx. — 4b bbb αααα\4 ΛΛΛΛ/4-A·***«—ι 44ΛΆ·4<αααα\4 4444 —1 bbbk Extr. Rad. **—< 44'2 VäAdAl4-m

fbbbb), Adel.4^/2

αγλ:^; λα i<TfVäAaa\4 —. ^bbbb) Extr.R λ· s Faa/zrf?Vaaaal4 —< 4hl· bb )) GönsTRUGT!o. Silineare 4 pro

urjitate pojnatur; erit eadem =:

445

&

(inferendo, ut4ad AL t* zb,\ita. ΑΟτζ £ad) /IE, vel huic facla

acqualis

(34)

3o -

-Φ?

)

o

C

redaad redarn /tfCnormalis AF-,~ zbbt

Dein

fnper

ACzz aa

defcribatur femi·

circulus ABC radio AHzz αα\ζ, inquo

applicetur

PB

a?qualis

ac

parallela

re· ftxAF:

dudåque

BH,

(quiaharcs

AH)

erit

PHzz Vaaaa/4

~4bbbb)\ k

confequenter

PC zz xx.

Qttare

pro

valöre

ipfius

χ

extrahenda

tantummo-do radix; h. e, inter unitatem ACk

ckzz PCinvenienda media proportio· nalis cg? 5 &c*

Theorema et Reg. Arithm

£ua>

druplum

areλ

quadratum jubtrahatur

A

bi quadrati hypotenuf£ parte quarta;

Ö*

refidui radix

quadrata dimidio

quadrato

hypotenuf* adAatur

t radix fumma

(35)
(36)
(37)

Pereximie atque

Eruditisfime

DOMiNE,

JOHANNES

RUDMAN,

Amice

integerrime.

Μ

Ens

fiupet ipfa fuas

ignea vires,

contemplans

Miraturque

novum,

jam

fibi

nota,

decus;

Explicat

excelj<e

dum

plurima

munera

dotis,

Et

facit

h<ec

aliis innotuifje

[imuL

Vade,

precor,

fauflo,

quo

niteris,

Opti-me, gr

efin,

Profiterafintque

Tibi pr^mia,

lau-J-S.

Pereximio Domino Auctori,

QUemadmodum

grcsius atquc

omnia,

perfeftio iägacitati

quorum

ortus

dcbencur

,

pro-humani ingenii, ab cxiguis initiis, ad

illud

quo nune vigent, faftigiutn pervenifte, neminijCui

quid iapicntiae, non patet: fic eriam Mathemata, licet ab ipfis incunabulis, ob evidentiam &

certi-tudinem, fummaui femper habucrint dignitatem;

(38)

non tarnen nifi poil tot fecula ad prxientem emi· nentias gradumatiicendere potuaunt. Antiquiflimis

fcilicet, &c pauciilimis illis inventis, feniun tam

multaiuperflruxerunt iequentiumtemporum eruditi,

ut jam veluti ad apicem pejventum effe videatur. Praecipua vero incrementa hx ceperunt diicipliri®, poilinventam Anah finSpeciqiam,Methodum i!lam

Froblemäta iolvendi, panter atque Tfieoremata

in-veniendi,admirandättt. Hxc cum', ioiis iniiar, tan-,

tam adfiidit orbi Mathematico lucem, urjam ilmv

mo compendio, & qnafi iponte, icié oileraritill.v

qux veteres per longas ambages quaefitum iverum; eaque ex occuito quotidie prodeant cie quious

oltm nemo cogitavit quidem, hrto, per liauc tam facilis patet ad abitriiläs veritatcs aditus, ut hodie juvenes ea in medium proferre poilint, qux

olim, praeter acatiilimum ingenium, vjniequoque

ikexercitatillimurn requirebant judiuum. Tua

dif-fertatio praeiens egregium hujus rei iuppeditat

ex-emplum; in qua nova, vel prius non äudita,

ριο-bkmata Mathématica 6c iolvis, & proprio Marie

quemvis iolverc doces. Hoc, cum ipccimen fit indolis induitrixque Tue. prorius eximix , ac

proinde opus laude eo dignius, quofpesomnibus ccrtior eil, Te, qtii juvc-nis hxcinvenilti, olim

ad-huc majora, ik neicio quidnon prxiliturum :ore,

dum matuiior acceiTeiit xtas; nollra vetuit

ami-eitia, utinter alias adplaudentium voces mea

deil-deraretur. Qu ia tarnen prxeonem laudurn Tuarum agere mihi animus non eil; quippe quas a iummis Viris celebravi convenit, & celebratum irr lcio:

pio-fe&ustantum iilos a-ieo iingulares,&quales in hoc iludiorum genere prxltatniilimo vix prius noitraz

viderunt Camoenx, Tibi exanimo iincerogratulor,

ifinnilquefaufta,fdicia Scprolpera quxvis adprecor. feßinunte calamot

References

Related documents

fane differentia wtei fiàemadm prehendentem Chrtßum, &amp; inter exercitia fidei qua etrea alia Obieclet ver fantur : Sed tamen illa tpfit exercitia fiaeifimper çrafupponunt tan-

Quemadmodum autem nihil tam fälutare taroque ne- cefiarlum in rebus humanis umquam dabimr, quin in abulum facile trahatur; ita etiam quod 3d ritus Eccle* fiaflicos adtinet, eodenn

extra le, å qua Ens fit: tum quod pofitive ac per realem influxum nec å le ipfo effe poflk. Sic enim uti-.. que le ipfum produceret e non eile ad

dit, eodem tempore praeeife circa axem rotatur, qoo periodum ipfam. peragit ( §. 10.) &amp;

anni ab alterutra parte propius ■&gt; feu cujus plenilunium ipfum diem Julio¬. rum 4 annive caput,

tet Baflum Fundamentalem pfer inter- valla confonantia procedere, nempe, per Tertiam , Quartam , Quintam

omnes voces mutantur , eo modo, ut cantus quidem. Durus (ejus iignum eft abfentia

, nuncminui; prout nimirum major minorve copia ferri detur; quod praeterea nunc in-» ipfa fere terrae fuperficie, nunc alto fatis conditum, jacet.