Commentarius Miclal Jophi R. Salomonis B. Melech in Genes. cap. IX. et X. quem versione Latina donatum, & notis breviss. illustratum, cum cons. ampliss. facult. philosoph. præside ... Andrea Boberg ... disquisitioni publicæ submittit stipendiarius regius

commentariüs

Μ

I

G

L A

L

JOPHI

R.SALOMONIS B. ME

LECH

In GENES. Gap. IX. ex _X. Querru»

Veriione Latina _{Donatum, &No·} tis BrevifT. Illuftratum>

Cum

_{Conf. Ampliff.}

_Facult.

_Philofoph.

/ _PR^SIDE

VIRO Celeberrimo

Dno. ANDREA

BOBERG,

L.L.O.O. PROFESS._Reg.&Ord.

tiifquifitioni public£fub mittit StipendIarius Regius

CHRISTOPH.

_JUSTUS.

_FIL.

Helßngus.

In _{Reg. Acad. UpG Audit.Guft. Maj,a<J}

d. 6 Martii ÅN. MDCCXXXIV. Horts ante meridiemco_»/vetis·

s:« r:#

m:tis

magn£ FIDEI

_v1ro,

Reverenätjfmo ΡA TRI ac DOMINÜt

DN.

_J

_O

_Η

_A

_Ν

_Ν

₁

esberg,

S.S.Theol.DoBori

Celeberrimö,

Per Gothlandiam

_{Superwtendenti}

longe

Digniffimo,

byenf. Prtfidi Graviffimo , Scholä· c

iTUmBphoro Adcuratiflimo,

xxAvun-culo_{Ajfttamatiifimot} Ita ' M&CENATI ΜΑΧΙΜΟ. edji dh?n rmro

_pcrnnV

1ΝΪ

VDD

νΛτη&π

I.

w

Tan?

_{rpnasD Diro?}

_ί

Tin nw

τ"?

_ρτιτο

_TJi3

plpTDI

ΊΠΠΟ

Ν1ΠΪΡ

Ȁl<

t

pbrns

τιται

τηη

_fimp

DDnpn

Dil

njn

Tin

ddds?

CDvDlflDfl

DISpD

0Π1Ν

DTDD

TDTl

1

wA

wvA

bv

J

VIRO

SammeReverendo_atqae

_Amplisfimti

[

DN.

J O

Ν

iE

FAHLENI

_O,

\

S. S. Theol.

Do&ori &

_ProfeJJovi

ύ _Iü

Regia Academia Aboenii

Prima-^ _rlo

Celeberrimo,Ven. Confift. AdfeJJork

Η»

Graviffimo, Archi-Pra-pofito&topz EccL; Svec. Ibid.ut & Parceciac

AntiftitiMeritiiEmo.

PATRONO

_{PropenßsfimO)}

_Certisfimo,

ί

bv

ηϊν

^

raiipi

nan

riNjn

ό

tbtp

L·

_ρ

_{?V ΠΚΪΠ}

_ΠΕΟΠΠ

_ΌΓΚΟ

: mn

_prm

_{nin nna}

_^m1?

,,;

ppi

TU1D

r\m

'WSJ P3OT71

\

i

773D

1DDD

npxn

D^pia ΓΚ*

r

mfroa

_owipni

i

*tib

ntaa

«

^rai

ni?1?

n^nri

το*

υ™

~

nin

ρκπ

ηφ nr ΟΪΤΓΙ

nND

ρ

DJ

ΠΠΝ1 -W

"?3

To

\JSÖ

Ώ1Π

ΏΏ133'

ΠΙΠ*?

DD^Un

nnm ·021211 w nw?

vo«

a3fK

r\W D\3S 13D21 HMTta

^3p

χ'κπτπρρπ

7i3?Dnrüam

*w\

D3V?J"P

DWp

m

t\bi D3HDn3

_pin?

_NJ

_Wm

joitdi

_{pinn 021311 msi}

_η

ψψ

vtbv

bah Wann?

τοπ

lyoi

_DDHpip

_{?y vrecna}

•r-uVsmn

_DDnjpt

_musn

"pN3

D2IH3ϋ"3Π1

?ro

_onpri

_olimi

_ΟΏ1»

Ttm mDiyj3 vnrii i\ny

:

"i'Pu-i

dwS>

tMMJ

Reverendiffimorum ut 5c Summe

ReverendorumNominum_Vefirorum

.*r~

ü

Cultor & CliensDevotiiTTmus CHR1STOPHORUS _JUSTUS.FiU

Åämoä.Rever.&

Ciariff.

_VIRO,

d:no erico

_agrivillio,

Paflori

Ecclefiarum

j^ettttärtget

tritio _{optimo , ita jam Fautori}

a:tatem colendo.

PI. Rever._atque

_Gari/firno

_VIRO,

Dn. andrem

högbohm,

Paßori in gcna

Vigilantiflimo,

Avunculi loco _perpetim vene-rando.

Clarisfimo VIRO,

Dn.

hanning,

Scholas Triv. Hudikswalleniis

Re-ftori _{Optime merito, Fautori Ho«?}

noratifiimo.

Tl. Rever. _atque

_Doclisfimo

_VIRO,

dn. petro

frodlin,

Cofi-Reäofi Scholas Triv. Hudiksw. Iiaiidatiffimo , ftudioramantea Mode¬

rator! fideliffimo , jara Affini multis

nominibus honorando.

LEvidenfe

hoc

Exercittum

Academicumjnfignum

<^uapareßantmt'venerattoneoffert PI,Rever,&Clarliflimor.NOMlNUMVESTRORUM

Ctfltor _{Obfervantiffimm}

Jttßeäoren ofttérCfittyWit)W Cäreborne οφ^δ^αφία^Herren/

carl

_{joh. bohman,}

COiin

_4?0gt<fral>e

f)?äb>o$ $anbel&tidnnerna_t$ubifémlty $reborneοφ£ogmd'^tabe#ervarne/

j£>err Jonas

drake,

JDerr

OLOF

GROPMAN,

-#err

lars

lind

wall,

Sfttne_{Jfpo^tdrobe^pntiare.} Μifl0cii Itiei _br°f * i,ufcf dtfnoa/

«J?$©omdren_{férjlltngaf tbenfn^f/jag famlat fyati}

φδrotéboméafren/ t minforfta ungbom éba't;

Seg ©v mebfiorflafiidlφ?ί fammabovtilffnfwa»

©a Idfen/meb all _{gunji/ %η gdfman€'v bcb«ga/} ©om jag aftaeffamt finn'nu bdr for (£berfram» $ajlmot©vgobl;et fiov fbefdr vitringa framι Sdt gunftigt tdcfa^ ®'r/ _{fovmdvFet rniljan.taga.} ?D?m onfTött mara fial / _{fielf ^tmiett fdcfé}belåna

Sljen gunfi οφ gobbetafi / 3mig bemtfai £φ ©rmebfdliijetall/_{famtmdngfornojlig ba't/} 3#/ tt>ib©v bagaHfluf/ mebemig dvofrbnai

iJdgfdrabe f. ©rockers/

0dmf

^tneiJögfdrabe

_benfene

@pmum£

^orfammaffe Sienatf

LIBER

MICLAL

_]OPHI

R

SALOMON1S

B.

MELECH

IN

Genefeos

_Cap.

_IX.

_&

_X,

UNCq. «SÜLM flu! u. ilcu a&lffl CfllU LU ^ nl, üjm. crcj^ll. cfllu ccält sl au! mz> GWJLM ί wflwri ud uauci : ttcra ruci. ^Λα Ci CkUCa furi tptp uu cat ca gu.q tsuca lüiica. &l£u uuu iuhul, aar t u/tat iäu.Nca «a: t?u! a • «fr ι , t) 'jfj> ί5 ; β) _ y »♦ &α0> λ-jes -.·>. , &)V <»*&<δ#2> ^¥if> » vi?"· "·-<?>» vi* v<?s v5>> vi5*> v^> vr^i v^»> vi>» r*V*¥ ψ ¥*¥*¥ *¥*¥*

Cap. IX.

"pT

timor

veftru Eft

Etterror _{veßri. Derivatur hoc}

vocabulum a Radice nnn

conßer-natus_{fuit. Unicusvero locus, in}

quo illud practerea occurrit, hic

Cft : _{Qu* agant nn}

ßne terro· _Job.41:

re. (Ex _{nn eadem ratione fit}

Dann) _zj9

ac ex no _frufto , _propter incre-mentum & _{affixum, erna & oana.}

Inmanum_{vefiratndatafunt*Seil-}

Aben-fus_{eihquoniam in manumveftram dana.}

tradita funt. _{Quodautem o(per}

Ellipfin) heic deficiat, ex

coa-textu facile _intelliges. Ut viridem herbam. HsC

fupra VerE _3.

explicuimus

_{(fcil.inNDtisadcap.}

i. verf. _3o»)

MeJech.

Verum tarnen carnem in anima

Aben-ejus. h. e. _{Quamdiu anima illi dana.}

ineft _{5 nimirum dum adhuc vivit.}

Atque etiam 1OT fangvinem ejus (animalis) quoddeiignavit,fcil.

am» rian _{ρ rva} bas ibasrv ;.ro

rvbatfn ttrrowfij wa

'DDirWSJ*?

njna 1ΏΧ1 'b nas laa aab mnran

? ns _{[mnn ητ ipnyn.} V'mi _bxw

'wb

J

bo

TD

nas annst- ms jnnn as rrnna tnp ns Jiinn msn ra 'π tpwrt?

nsn oab tssa as _{ρJa rvnn} niysasa

Λ,,-vw äsi 'j

fcdhuc vivi * noncomedetit.

Pari-ter autem _{fignificatur hisverbis,}

carnem & fangvinem _mortui

animalis _{pofteris Noachi licitum}

fmfle comedere.

Animarum_{vcfirarum. i,e. pro» Verf.jV}

pter anirnas veftras 9 rationalem

puta , quac vobis unice compe-tit. Haec _{fignificatio praefixi b} oc-currit etiam in his _Scriptura: lo-cis ςGen.XX; 15.) Dicito *1pro*

pter me i (& Exod+ XIV: ?.) Di»

cet autem Pharao 'JiS propter _filiop

Jfrae/ü. Ceterumfapientes noftrt

p.m. hacc verba deeo interpre-tati funt , qui violentas fibimet

ipfe manus infert. (Ut fenius fit: fangvinem veftrum,qui ipfi vo$

occiditis, ulcifcar.)

Ab omnibeftia. _{Quidam hsec ita} exponunt) Deum in beftiam, ii quando hominem occiderit,

ani-madverfurum. Aliivero dicunt*

( hcEC ita intelligi debere) qnod

Deusde _{homine, qui proximum} fuum interficit mediante beftia9

vindiéhm fumat :

quemadmo-dum fi obtulericillum _leoni, ut

los Syian Sy v/Om u'nrw pajro Ta-iat

wpi _{»psnbb msoty IDD »j Sapnn Sy}

pi jmtffin Twyity Syian Sy tdkj nyaan

0Π '3 ηΧΠ D1Ö1 MVD ΠΝί _{Vp n»}

DT 'π »ητκ ainan oyai TID'dti n^Syia

aao'» ϊτπ Sa τ _{Sy inapj ηρτ jnnn}

'jji Sy ejy S''in itdxp 1031 mwo'»

iSd2 xS rono yaix _{jh iSaa ftin» yaw}

nanxa rnx χιπρ ι*ηκ νκ τ Sy c»

£um _{difcerpat. Maxime verq} conveniens videtur , hocce »

(vocis td) refpicere tum

aftio-nis au&orem Γ. cauiTam _princi¬

palem, tum etiam

inilrumenta-Jem _{(Γ. recipientem in fe}

a&io-nem _{perpetrandam: ) Etenim}

qvum dicitur annulus «jrono

exar-gento faifcus, hoc utique intelli-gendum eft de materia feu

ope-re _{, artificis manu & induftria}

elaborato, Parker _{(Jef.i: i**}

ubi hare habentur : _{) Quis h<ee}

quafivit cmvd a manu Veßra , ut

cotoculcetis atria me ai (haud

du-bie denotantur homines _{) qui}

conculcationiserant caufla. Pro-inde mens _{fcripturac hare eft:}

quod Deus oeeifi hominis fan-guinem inultum haud quaquarn

relinquat; fed per omnes etiam

beftias vindidtam _{ejus fumat,} efficiendo , ut occiforem

inter-ficiant. _{Quod etiam inntiit}

il-lud _{fapientum noftrorum p. m.}

efFatum t Etiamfi quatuor mor¬ tis genera ceflarunt , judicium

tarnen f. _{fupplicium ,quatuor}

Iismortis _{generibus aequivalens,} nondeiiit. _{Quid? quodperquem*} que fratrem (homicidae) > h. e»

qui amoris vincuiotanquam frä¬ ter eil, mortem interfecH ho¬

minisDeus vindicabit. Eo enim

rem_{perducet,ut (amicorum}

ali-quis)? ubi teiles nulli adfuerint,

per errorem vita privet

homi-cidara.

Perhominem. Le. anpaper té- _yerE fier. Aut prscfixum a (igniiicat,

per alios homines, fangvinem

illiuseffofum iri: _{quo ipfo}

Syne-driumf. _{Magiilratus humanus}

in-cuitur,(quihomicidiireum mor¬

tis _{fnpplicio multabit.)}

Quoniam ad imaginem De'u Vo- gen.

cum harum explicationem fupra _Melech.

attulimus.

Abunde_{progignite. Verbum p» Verf*} 7,

copiofam involvit

generatio-nem, _{qualisreptilium}eil, quip-pe quorummagna multitudo re-peritur. Quä (ignificatio etiam

occurrit in bis verbis : Et Filii Exod. Ifraelis_{foetificaverunt &abun- I7.}

^(morereptilium)progenucrunt.

ϊ®

an _{jo d»j»3 ;ν3Π}

^*h n'33 ηηκ ob» wYaat_{i^o»o3 iisriift}

: tyajn _{by 33"»»} •DDT1M

_γΐΜΠ

_rm

bai

emu/n _{taiibo^ ibw}

&e volucri. Pracfixum Beth _pro*VerC

i©

ρ heic ufurpätur. Poteftetiam

fe-Cundum literalem fenfum _explt-' cari, _{(utfigmficet/»). Hinc}

Kim-chius _{infuoCommentario dicit:}

fingulis hifce vocibus (noroa «]ijh

&c.) Bethpraefigitur,qvumde

a-nima _{(feniiciva, quae illis ineft),} fermo fit.

Etde omni_{beftia terravobiscums}

i. e. _{quae vobiscumin areafuit.}

Signum foederis. Vocabulumma _Veri, IJ

paftum,ilabilimentumfignificat,

& _{originem debet Radici} ma.

Sunt vero, _{quidicunt Tbau hic}

cf-fe loco He : _{pari modo ac rrat?}

captivitas (a rnty) ejus nimirum

fignificationis , quar habetur in

Iiis verbis : *nai Et_{fuccidet tUas: Ezech.}

ubi etficum_{Alephfcribitur,idem}

4^· ψ7% tarnen _{fignificat ac ma amputavit}

f, cecidit%

In _{explicando negotio ntrpn} Aben-(arcus, cceleftis) Interpretesad- dana.

modum_{perplex! hacrent.Etenim}

oculis _{percipimus, quod res na¬}

turalis fit _(i.e. naturalibus cauffis

örtum _{debeat). Utpote cum ex}

ful-m 11 «

πχτ wQün *)sh ^aa dji nSn yini 'n _{tipbttr V'aVrt}

_fann

mv-on nbnno rvn laaar njypn pjy

ηΐίό

'nu? ana y"a*oni '\m «Si 'nnj in«

faS»

idx «"mnt 'bnon in« rcotwi *vn

ρ

D^iyn

nbnnoa»

nroitrn pxn pnnS in» d'dj ρκπ cyjjyn vn o^ayi o^ayn naiVi nxnaa

'xm α,b^^, vn kSp mbai mar ρ ^

Eatjnno nsn «bty ny ona iiayb bwh

ητ 'J3D1 _{pya «bi Tito vh ntfpn nto»}

'ίπνϊ _dS^S bm ivanb onrny» i'n

fölgore fohs, f. reflexione

radio-rum foiarium , in aére humido

enafcatnr: _{(quod vel inde patet)}

cum etiam in vafe, _aqua

repie-to,_{folique oppoiito,iridis fpecies}

repraefentetur, Hinc Rabbi

Mo-fche BcnNachmanj &RabbiLe« vi BenGerforn, hancfovent fen-tentiam, quodDeusarcum ejus-tnodi, ab initio creationis jam

exiftentern > in fignum fcederis

heic affumferit, _{ideoque dixerit:}

♦nm_{pofui (in prasterifo) non}

ve-ro, ponam.Ceterum R. Abraham Ben Efra , Deum poft diluvium

lumen folis fortius reddidiffe,

fcribit _{(«t iris tumdemum}

adpa-rere _{potuerit). At R.} Don _Ifaac

Abarbanel dicit , primo mundi

tempore vapores, e terra

afcen-dentes, fuifie craffos admodum» tum ob vires_{atque robur terrae,}

&pinguedinem in creatione

in-ditam 9 tum etiam _propter

fre-quentioresnubes, quarumianta quidem fuerit craflitudo atque

denfuas, utfolaribus radiis

anan tayaa _{Siana cmipn D'jjyn narrt} .. , s··..: f >-■:.-. m . tfötyn nnw» iy *p bs ipipia •

χ

I

fjp nifpn oiyinn ρ *]inm nna may

ρκπ by «jbw dbu raan1? niy )bjv

;rvian γ»κ ιπη

iSpim _{jj^ö »mn Sjna} *\3JlIO

'buDb

kVi

:caW? m rrrr »b aa^ nyp

töa 'ra iså

•D'nV«

_ttJ

_I

Ηνs

Μ

in aéré aut _{nubibus ullius arcus}

confpeélum exhibere potuerint; eamque ob cauflfam nubes , ad

diluvium orbi terrarum

immit-tendum_perquamaptas

fuiffe.Ve-rum _{prioribus nubibusindiluvio}

effufis, _{pofteavaporesetiam}

fen-fim _{defeciile; atcj; nubesquidera}

adeo _{rarefa&as, uteasfolis radii}

jfacile permeaverint , eaque

ra-tionearcum _{confpiciendtim}

prac-buerint._{Quodautemnubes (hoc}

modo _{extenuatae)imbrem,terra¬}

rum orbem _inundantem-, dcin-ceps

_{depluerenonpotuerint,}

ipibm fuiiie fignum foederis.

Gyuando obnubtlavero. Eil ver- _Verfl4.

bum _{Conjugationis Pihel ab py} BenMe-obnubildvit. Deftituitur autem _lech.

Dagefch Chara&eriftico. _Verf.iy

Et non erunt _{deinceps aqtt* in}

diluvium* vultdicere: _Nunquam hacc talia _{poilhac evenient.}

Inter Beumk _{Quafi diceret Ta}

_Verf.id.

mer _{me , ut paulofuperius dixit.}

Huic fimilis_{]o,quendi modus}

oc-currit in illo: Et dixit _{(Deus) Exod.}

Mofi) afcende Jehov/tm. Nec (i- 14: *·

ne

nxn Tnjöt _{ρ www} cnba _nw

ίνί» yi *mn nwa» '3 τοΛ

:rron tih« ojvntpnb gpro

ro*

*ψ22

"Q» Min

Dill

ί«Ήΰκπ -px pio puuan v»rD3

vbtt

oyn _{pa υ ρι iov} tyia _:

HXJDJ

^ΓΜ

sw

ne cauffa vox o^nSa heic

adhibe-tur, _{utpote quac fudicem&Gu«} bernatorcm _{fignificat; hinc}

ta-lem _{colliges fenfum : ubi}

impia

generatio exftiterit,_quam,

pro-pter _improbitatem » ad exitium

promeritum _{judicavero ; tunc} foederis _{hujus recordabor*}

Cham vero _eß

pater Canaanis· Verfi ! ₈

H.e. _{operibus turpibus}

Chamifi- Aben-milem fe _{praebuit (Canaan).}

Eo- dana» demquefenfudicitur _(Ezech.ι<5:

3.) Pater tum Amoratit _eß,

Reßerfa eß. Verbum idtranfiti- Verf.19

, vum eft , uc in hoc loco ; _{v33 13} ^en

quoddlfyergeretur _{populus a} me. Melech, Et _{ccepit Noach, Verbum Vm i*Sam.}

fignificat: incepitj quemadmo- *3: **·

dum _{(Jof. 5:7.) SriK}

_{lncipiam^^rf.}

20 tnagnificare te.

Virterra, H.e. _{agriculturae in-}

Aben-figniter

I

, ut

iis _{defignetur» fuiiie terram Pub}

ejus _{poteftate ac dominio. Ve¬}

rum _{fapientes noftri b» m.}

ob-, fervarunt _, eum antea vir_um ju~

γηχ aw «ipJ nbnra ηοκ V'ini

'mty

:nai«n bw vwjn **b «in υ V)r mm DID ytan »nw

nSnns d^du rnw bia c^am nyaV ^nn

□ΠΊ·) boxS ''^n 1«B>a DHISJ BMSin fi'JSJn yiai1? Snn «im ona ρ ηικ/yb

Λ

nnin myrna ox 'a ow rtnx _jsj ny^3

niyiaa o^aa om _{«ipj 'a Vns? pi τη'3} ninsai aj? naifv ηηχι dw um οήρ

: oia _{top1 ab ja»}

flum i jam autem virumterra

fu-iiTe _appellatum.

Quod attinetad expofitionem Béri

verborum o"o ra1) ö*_{plantavit Melech«}

vineam , notum eft , Noachum

Vitium _{plantationem non}

pri-mum inchoaffe _\ fed _{alios ante}

illum vites, a ceteris arboribus

feparatas, fevifle: nonquidem,

öt ex illis vinum _{pararent , fed} ut fru&us earum comederent.

Ille autem _{primus vites multas}

una _{plantare incepit, ut vinum}

inde _{colligeret :}

atque hoc

in-dicant verba: _{&plantavitvineam·}

Nam _{plantatio multarum vitium}

in uno loco , vinea appellatur,

Neque enim vitis una , nec lo¬

cus, in _{quo una aut} duae vites

panguntur ;fed ubi multaeinuno loco funt fatae , vinea

nomina-tur. Hinc _{fapientes noftri p. m,} dixerunt : tum demum vineam dici, ubi duae vites, duabus

op-pofitae plantantur , alia in

cau-dam _{abeunte; fin minor eo vi¬} tium numerus _fuerit,

(locumil-lum) vinea: nomenhaud mereri.

Β ιο Β

nun' ?y» npb

•ρπ

ρ

riOT

jp p'i

ri'y

ρ ηηκ πηπκ ι»κ S« nbon

pnSi

avi i"a jnHD3i _{T''J ρ'Μί κ'/17 p'oa p1}

vrv *w&oi _{ρ"-η<? nrvm la» «xon}

msa ntsw S* _{npan dk n^n «pt» tr«)»}

gwi rjxnpD utnpm rmn «itpn F3&

M® Sa _{ο'κιιρν »ί niH ntyx}

_nbon

:nrm rta _{«pn ow?}

pjan ii oipn χηπ

'Π^Π^

Et hibh de vino iütiu. Ex fen- Vcrfizl·

tentia Rabbi_{Jehudac& Rabbi}

Jo-nx _{congruumforet,ut hoc}

ver-bum» ad forrnam μη <edificavity

atque jpn0*emit, icribereturnan*

fedhancformam,propternexum

hujus vocabuli cum fequente,ut

facilius_{pronunciaretur,airumtam}

putant. De hifce vero confalas

(Michlol Kimchii) fol. XXXI ,

LVII, & LXXXVI, ubi hujus

fententiai _{explicationem, ab} au-dfcore R.DavidKimchiadduftam invetlies. _{Ipfius etiam b<ec funt}

verba ; quando duo Schvaim _in

fine vocis occurrunt>

ficolliga-tur illa ( nexu _{prouunciationis)}

cum _fequente vocabulo _,

pofte-rius Schva erit mobile , _atque

legendum eodem fono atque

prouunciatione, quam habet

ini-tium _{(prima vocalis) fequentis}

didtionis. _Quidamautem

utrum-queSchva, in finevocis obvium» quiefcens appellant»

Tentoril _{fui. He (in fine}

pofi-tum) affixi _{pronominis] vau}

vi-cemfuftinet.

G)Vum _{evigtlaßet Noach. Vör-VerCZ4} bum ppn fcribitur

folitarie

Jod

praeformativo

Futuri

Jod

radicali elifo.

FiIitu _ejusminimus.Affixum_{pro- Abfin·}

nominis vau in voce m ad Cha- dana5

mum referri debet 5 ejus enim

filmsminimusCanaanfuit (Noa-chum vero refpicere nequit), cum Cham filius ipfius _natu mi¬

nimus non fuerit. Verum mi¬ nus_aperte indicatScriptura,_quä¬ le facinus commiferit filius« Sunt _quidamex

_Rabbinis

_noftris,

qui dicunt; quod eum

caftrave-rit 5 _atque idem etiam

Berofus

Chaldacus fcribit. Nos hane rem ita _{exponimus: Canaanem}

tur-pe quidem

facinus

illud

perpe-trafle;Chamumveropatremejus,

cum id _videret, voluptatem

in-de _{pereepifle , nec}

_erubuiflTe,

duobus fratribus fuis , deriforis

inftar , poftea foris

illud

indica-re. _{Atque hanc}

ob

caufiam, Ca¬

au&orem)

a _Noacho malediitum fuiffe

(putamus)«

wro kVsji _{pin nnay *DH2J?}

_H3J?

iCnsnp tynp inj

ipV nay _{pi w yn6}

Ü&

_"DI?

i ity η\τ _{ρ oj na> ^ nan}

tranan _{pso flfl1}

Tn^ 'd oum nna1 nna

*ι&·κ _{Sk npan nSan^}

'Jao na* 'na1· 'W

•j*S» B^»n vm _ruh» on mm nva

Servui _{(ervoruwi Servituten!}

Verf.if#

graviilimam & _ftupendam

(ge-minatio haec _{intendit) pari}

ra-tione, ac _{O'BHp snp fanftiffimum} ( denotat).

Servtu ittü* Seil,_{pofterisSemi. Verf.id.}

Sic eadem verba idS_{Tai?fervw iU} BenMe-H*_{y in verfu fequentiubi}

agitur leefu

de _{Japheto ,}

intelligenda

de _{pofteris Japheti,} quibusfimi-liter _{ferviret ( Canaan).}

Lilatet Lem. _{Verbum na"}

de-Verf.z?*

fcendit å _{Radicenna dilatari,}

at-queConjugationis eftHiphilicae·

Regulariter fcriberetur nns\

(Qupd fignificet dilatare > vei

inde elucet , quod) _Chaldaeus

Paraphraftes , di<ftum illud

yrw Ό _{qvum dilataverit Letts}

Deut.

iutis

y ita transferat hd1 nx _{quan- ϊι; i0,}

do dilatabit, Scribitur vero na>

(perapocopen) propter nexam

aritiorem _{inpronunciatione}

hu-jusvocabuli cum _{fequente d^Sx.} jConcurrunt autem fic tria

Schvaim, _quorumduo, in fine

vocispofita» quiefcuntj ex

fen-tentia _omnium

(Grammaticd-rurrO

rum) quin & fecundum

prio-rem illam _{fententiam, cujus., ad} vocem _{nrn-> mentionem}

fe-cimus,

Iii habitet in tentoriis Semi.

Di-xerat _{quidem Noachj}

Deumter-minos _{Japheti dilataturum 5}

at-tamen _{(heic dicit), nonnid in}

tentoriis Semi _gloriofum taber-naculum Dei _permanfurum. At-que ( bis verbis : in tentoriis Se¬ mi_{) lfraélitas refpicic, a Semo} oriundos * inter quös gloriofa

Dei _{pracfentia , cum in deferto»}

tum in terra Ifraelis _peculiariter

apparuit* Sic enim dicit Deus:

Et habitabo inter _{filios Ifraelis» j}

Pariter _{quoque Mofes Do&or}

_29-45^

nofter p. m· ; Et feparabimur, _

inquit , ego atqué populus tutts

( ab omni populo j qui eft in (u-

3 3·

perfick terraeJ,

"»

pTJD

tErpbin» finfriD οπ

,DW

«Ν

: niD ni

Hy aa _{^pn paa}

"t*

unai

'

p) m iDD natn hy d'^si ana napn

CΑΡ. Χ

Jn[uU

gentium.

Per

·*

intelliguntur provincia; a ie

invicem _feparatae.

Et _{Cufch genuit. Verbum nVyerr}

eil _{Conjugationis Kai, &} tafur-patur plerumque de feminis »

quandoque etiam de viris , ut hoc loco. _{Atque pariter (Verf.} 14)dicitur Arpacfchadver qgeuuiti

& _{quae inne id genus alia.}

Fotens venatione coram _{Jehova. «}

Adhibet heic _{Scriptura nomen} hei , ad fummam Nimrodi

po-tentiam declarandam. _Atque huic fimilis conftruäio occurrit

in illis : Civitas _magna D,nI?K,7 _BeoJon.$!J.

(h.e. maxima)ficut montes St BeiPf,56:7. (i. e. maximi). Inhanc

fenten-tiam etiam Onkelos _inclinat,

dum voces has per _{«ppn *üj virum}

validumreddit. Verumaliam

vo-cum illarum explicationem in

libroRadicum affert Kimchius.

Docet autem in Radice naa: Aben.

Nimrodumideodici" 'ja1? τχ dana*

quod ex venatione

fua

facrificia

rrn» me v'?m "mina tv rwi nnaS onix nyaai vaa nma bw jnjn

'EDlpD3

pari

")dji

nvrfr

^nn

an ·>**

Ο'ιμκπ hy ?mi3J3 h&QU) _{pwxin nw} m^Do n'spNi »nnravo _{ρ orpby I1"31} :S33

'jöiV nsn qv

•iroVaa

_riw

OwVa

XN

ernten tnjvthao anatpa ικ p;rtaa hy

_jp»j

ba 'η 'jdS eam admittunt_expoffc

tionem, quod in tototerrarum

orbe tam fortis venatornon

ex-ftiterit,quicum eopotuerit

com-parari. Atque fapientes noftri

p. m. dixerunt; Venatum fuiiTe

tnentes hominum ore & fermo-ne fijo , _{eosque eo} deduxifle*

ut contra Deum rebellarent.

Verba autem iÜet_{cccpit potent}

ejfe interra}indicant primum fuif-fe,quipropterpotentiam fuarnin

homines dominium & _regimen

obtinuerir.Hincmoxfcriptumeft:

lSt _{fuit principium regni ejusBabel.}

i _{Principium regni ejus. Vocabu- Verf.10»}

lum rrtwn eft Nomen Subftanti- _Ben

vum, Vult denotare _{Scriptura, Melech,}

initium_{regni ejus}

_(fuifte

linde _{egreffifunt Philiftai. SciL}

Verf«I4»

ex Casluchans, _{aut ex utrisque,}

& Pathroikis , & Casluchaeis>

quippe qui affinitate conjun&i

fuerunt. _{Deprehendimus autem} voculam dw _{(quae locis proprie}

competit) de hominibusquoque ufurpari ; ut in loco fequenti:

b»dExeo_fuit

ρaflor& lapis Jfr/ielis. Gen.4p:

ιγ oy ior

ni

ρ i*opj fna niNxrn ninstyan '3 orvrt

jon tö o njnvi an on^b nw p'sV : ""Dia din Dtf b riprn κη

naoij _{«pn ρ«}

rmij

_{n_N3}

jnrri nab κ'Π _{*]N oan i3t?n la/w}

ρ TÖ1K Π'Π SÖ nSDU ΠίΤΠ iSttf Dlpsn

:nsDU _{«jpa "pn mport b>3}

fbi nb löNiy na

•b

obt

υ» b' _{«pbi D?a ιτ}

:o?i?

pi oatw ·

VyTJH

TIN

Jebufaum. Singulas /ias voces :

(^Dxn »Dian&c.)cum Jod Patrony-mico adhibet_{Scriptura , quia fa¬}

miliär,exillisortae,eodem nomi¬

ne fuerunt _iniignitar.

Propterea

!

etiam He _{Demoniirativum}

voci-bus illis additur j _quod tarnen

nomini _{proprio hominis}

prarfi.

t _{gi non folet.}

Qua venis Gerarum. Caph in Verf.ip.

voce naxa non eil Proflhericum ,

ut multi fibi _{perfvaferunt 5 fed}

affixumPronominis_fecundae

Per-ionar, eum_{refpiciens, quihune}

j

locum

iibi

cognitum.Quod

f 4

h

ubique in Scriptura adhiberetur

"jKia cum _Caph

πξο$·ετϊκω

(quo-ties harevocisfo;maibi _occurrit).

EtSemonatu _{eflpro/es. Quod in Verfl}

I.

Num. _{Singular! nSr, non autem} in Plurali nbr dicatur 5 (obfer-vandnin _{eil) Scripturam fenfu}

colledlivo ita _{loqui ; parimodo}

ac in _{feqüentrbus di&js: Et Ehe-}

_Huj-cap.

ro_{iS' nati}

funt duo βIii* Sicetiam: Verfoy:

Jofepho autem duo_{fi/ii nati funt. Gen.4p.}

Fratri _{Japhetimaximi. Scil.na· jo*}

jvn rnnav bm na1 o Vi nmn ifcvs inwni _{γa D^dk BN ο,)»ϋ}

f

mPSW mrto

_"pMH

njV3J

ttä?bn _{nipbrtD mdöi}

_jl&bn

_ropbnoS

;3wb ja _DJ

npbm

s

irmnSa _"ΠΊΏ^Π

_flM

nVin

iföÉ

nai

Sji DD1pD ftfD» liOpJl DIN 'JO WO» , i ns na« -Mio amn _{mmpn om do»}

dw3 p _{3π?η uu> ib?k} nVnn _V"154

^

tu. _{Atque fic Rabbini noilri} p. m0 ha?c _{interpretati funt; Japhetum}

ideo maximum dici , quod

fra-tribus fuisxtatefueritprovedior.

Suntveroalii , qui dicunt,eürn

refpedu honoris & _dignitatis ita _appellari.

Divifa eßtern. H. e. in diver- _Vcrf.ip, fas _{Iinguas difpertita eil. Et}

pro-pter Jinguarum diverfitatem, pariter habitationibus hominum

diveriis fuit diilinda.

Et_{Chatzarmavetum. Voxunaeft.} Et _{Ophirum Chavilam. HaiC} nomina _{virorum funt}

, ex

qui-bus _{regiones , quas incoluere,} nomina duxerunt. Haec autem

loca auro _{abundant, teile}

Scri-ptura in his verbis: Totam

regio-nem_{ChavtUyubießaurum*Sic}

quo-que fcriptum legimus : Aurum

ex Ophiro.

Möns ortemis. _{Senfus eil \ ad}

montern _{usqucorientis}

> h, e» orientalem. Verfiζ6 Verf._zp Gen. i: If. i. _Reg. so: ii. Verf. 50

Animus

_quidem

_fuit

_iequens

Caput

XI., verilone

Latina

iti-dem donatum, typis

committe-re _{; verum cum in} moiem _,

paåo

excrefcere DiiTercatio videretur,

fatius duxi , fententiam

conii-liumque mutare.

Notae ad

_Caput.

_IX.

Pag. 2. l. 8. 'ΐ31 'Π pip ΚΙΠίΡ 13 11P33 "W* Qvum verba textus ita explicat Aben¬

dana ,Talmudicorumaliorumque

Rab¬

binorum fententiam _ampleftitur5

_qui

vi-ventis efum incerdici autumant,

adeo-que feptimum Noachidarum prxce*

ptum hmc deducunt. Erenim noturn

eft , communem eile Judatorum

tradi-tionem, Adamo, praeter legem

illarri

de vetito _{fruftu, fex alia a Deo}

tradi-ta fuiiTe _{praecepta , quae}

_poftmodum

Noacho_{ejusque pofteris (underu nw} pr<ecepta Noachidarum nuncupantur)

fepti-mo, de vitandoefu carnis animalisvir

vi, Hacc _{praeceptainGem.Bab.}

_ad

_Tit.

Sanhe-Sanhedrin _{Cap. VII:}j., itentque apud

Maimonidem in Hilchot Melachim

fe-quenti exhibentur ordine.

mr fni3ii Sy De fugienda Idololatria-otfn nra Sy De benedi&ione

Nomi-nis Divini. βηλ nia'flisr Sy De effufione _{fangvinis f.}

de homicidio. nny mSj Sy De vetito concubitu I·

inceftu.

Snn Sy De furto ac _rapina.

Q'jhn Sy De _Judiciis.

rnn _{|d lax Sy De membro animalis}

vi-ventis non_comedendo.

Quidquid autem Judaei de horum

prac-ceptorumantiquitate& origine tradunr, quibusdam viris eruditis dubia:

fuble-ftarquefidei habetur5 qvumde his

prac-ceptis, certe non filendis , in S. Co¬

dice & _{fcriptis Jofephi altum fit} filen-tium. Practerea hare _{Judacorum tradi¬} tio cum_{Pelagianorumplacitis, qui}

fta-tumEcclefiae Patriarchalis ante Mofen natura: & rationisfuifie ftatuunt,

admo-dum _{congruere videtur. His aliisque} rationibus _{poft alios ( vid* Hornbeek}

cont. _{Jud. Lib. VII. c. i. Spencer, de}

Leg. Hebr.Rit. Lib. II.c. z._{Leydek. d6} C _{3 Rep.}

Rep.Hebr. Lib VI.c.

7')

II. Obf. XXXVIII. _{p. 4<Jj., hsc}

Noa-chidarum _{praecepta lequiorum tempo¬}

rum inventum eiTe arbitratur. _Qyum

enim Pharifaci in _{Profelytis faciendis}

quam maxime defudarent* illa praece" pta, ut obfervatu facilia, ab ipfis

pu-tat _{excogitata fuiiie & miffionariis}

|u-daicis _demandata, ut _gentibus propo-nerentur 9 _quo facilius ad

ampleften-da _{Judaeorum iacra moverentur : quas}

alias 3 nimia ceremoniarum Levitica-rum mole deterrita: _{, religionem}

Je-daicam averfärentur. Clariffimus

ve-ro Buddeus, _{in Hift, Ecclefialt.SedLII.}

ρ. τ5-p.ieq.3 traditionem illamin gen¬ te Hebraca de _{praeceptis Noachidicis?}

non omni _{prorfus deititui fundamento,} arbitratur : ea _{praecipue nixus ratione>}

quod , quandoquidem Noacho fumma

quaedam juris Divini univerfali$3prout Decalogo poftmodum fuitcomprehen-fum, haud dubie innotuerit, non po-tuerit non Noachus fummam hancce

legumDivinarum, fibinotam, praeter

fidem in Meiiiam > pofteris iuis quam

diligentiifime inculcaile. Id vero adfe-verare

verare dubitat Vir Clariftimus j

feptö-tario _{praccifepracceptorum numero}

fuiflfe inclufas

con-cepta, per Judaros ad noftram actatem

futfife propagata. Hare de prarceptis in genere.Circaultimum

obirer

obfervamus, verba: 'uniwpr, ex qui·*

bus illud deducuntTalmudifta:, ab

In-terpretibus haud paucis ita explicari,ut

illis_{fimpliciterfangvinis efus} interdica-tur_{5 adeoque hare lex Noachica cum} Mofaica, Lev. XVII: 14» alibique

pro-mulgata, pari ambulet

paftii·

enim vero _{legem hane} Noachicam ad

menfuram _{legis Mofaica: minus redte}

extendi, benemonetGuflTetius in

Com-ment.L.E.p. 5· ty.lit. g. Hare enim

fan-gvinem feorfima carne

prohibec

illa

vero _{fangvinis cum carne,}

f.

fangvine fuoexiftentis,

interdicit efum.

PrjEtereacum_fcopuslegisNoachica: (it,

hominesco_{magisab omni} crudelitate,

hinc &ab homicidioabducere,Mofai¬

ca: contra_{longe alius lit fcopus: vero}

fane videtur fimilius , heic fangvinis

cfum non vetari₅ potiiw _vero fanciri,

carnem crudam , _quae adhuc fangvine.

fuo animatur , adeoque femiviva eil,

non eile comedendam , quem feniura

verba _ipfa

, judice Buddeo> loco cit.

P? lS9'i fundere videntur.

Pag. 4. I,'131 wa Praefixum "? _{per iiira propter minus refte}

exphcat

Abendana, _{quod alii, melius utiquei} heic Genetivi _{notan? eiTe contendunt,}

Γο quoque nomine cenfuram meretur,

quod per animam rationalem

expo-nat _{5 qvum tarnen vitam}

potius 9 ut ad

calcem _{hujus verfus; vel}

corpus etiam animatum _{defignet , ut Pfal. iOfl 18.}

& 106: 1 jr. Proinde voce »sj animam

ita _{fignificari quidam volunt, ut hie}

totum _hominem

per Synecdochen de*

notetj pr^fertim cum hxc _{aeeeptio in}

Sacra _{Scriptura frequentius}

occurrat,ut

Gen. XLVf: r_{5·. Lev. II: !. &c. Hocfor¬}

te fenfu LXX. _{Interp. heic habent}

αιμ<Λ

των

ψυχών

vero _poftLu¬

therum hoc_{expreifitSvecus}

Interpres:

(£t>ar_{froppö bloD. Quas veroaddit Aben¬}

dana de _{explicatione veterum}

fapien*

tum _{gentis fuae,}

qua vocabulo oomwaa1?

defignari volunt _{αυτοχείξίάv} , ea non

lolum _{apud Rafchium reperies}

ment. ad h. I. ubi heic _{denotari docet} lowdi _{cjtii fuiΐρfitufangvinem ef}

un-dit. 'di uob Kjp dnv d'yx )my _{p:mn : eum} etiam_{, ejui fe ipfe}

firanguUt, licet nuUtu emitratur _{fangvüj verum etiam in Be·}

refchit Rabba _{parafcha $4. , nec non}

apud Mofen Kozenfem in bnan nua d

Prarcepc. Negat. iöj. fol. m. oj. Hacc

autem _{interpretatio merito videtur}

Aben Efras aliena & a vero fenfu h. I. remotior _{; cui tarnen illam, non mi¬}

nus ac Moii Kozenfi tribuere videtur Munfterus in fuis ad h._{loc. notis.}

Pag*4. I.7. fei ornr 'ntv o"' _Defignat

heic baud dubie Aben_{Efram,cujushasc} funt verba : nwxty rrn _ba td uyntt oj

: nrnrrt?mnab _{Requiram etiam iUum}

(fan-gvinem) ob omni beftia , incitando feil.

aliam^ uteam occidat. _Quam

explica-tionem , quatenus indicat, Deum ab

animantibus etiam brutis _quafi

repo-fcere _{fangvinem humanum , nos}

quo· que ut veram & _genuinam ample&if-mur, _{quippe quam ipfaphraiis td di t?*n}

fponte _fuppeditat. Nequeramenex hoc locoita _{explicato iniqua?Socinianorum}

aliorumque

cedit _{Qvum enim rationis éxpertia}

animantia nulla _{lege vere obligari, k}

proptereanecdeclinandoa regulacul»

pam contrahere poffint; malumjquod

DEus tum in hoc loco , tum etiam

Exod.XXfisg. _{alibique beftiis homici«}

dis _{infligendum pronuntiavit, poenae}

ftridte fic diite rationem minime ha¬

bere, nemo non videt« Neque enim

beftias homicidas eum finem occidi

voltjit , ut propter deliéfcum

aliquod

perpetratumjufte punirentur» iedpar¬ tim ur _{conftaret, non leve peccatum}

eflfe homicidium > partim _ut, ftiblato

ηοχίο animali y vita: & fecuritati ho·

minumin_pofterum

confuleretur.Con-fentfentem heic habemus Maimonb dem, in More Nebochim fic

loquen-tem : _{ηηρ1? din jmnnao tmna nonanrivn} :_{rvSjftn pin nnpS κιη Sjn SOI runo pt}

beflia occidi debuerie > cjuando hominetn

interficiebat , id non _{fiebat adpcenam}

ab

iüa ex_igendam _{c. fed adpcenam exigen·}

dam a domino. Vid. Part. _{5.C· 40«}

Pag.4.I. 8- Altera explicatio, quam

exhibent verba: '131 ηοκ'ηπΝΐ, _quorum

contextus_{haud parum ambiguum pr£'} bent _{fenium> eadem efife videtur,}

β 4* m

quam fuppeditat Berefchit Rabba pa'

raicha54.fol.58·col.2.nDion ni πήVa το

junnS «rnS ιταπ nx Verbα το £fr. eum in-dicant 9 qtii alium offert animali , ut eum

occid/it. Ut & Maimonides , Hilcot üiaj ητο»ι pin _{C.i.§·}*, ubieademfere}

verba _{reperies.Attamen nec illumpla*}

ne _{reipuunt fenfum verba Abendanae,}

quempaulo poil ipfenobis exhibet»de

pcena ccelitus immittenda;quam etiam expoiitionem tradit Abarbanel hifce

verbis: Va το nmn m _{DipjV onx}

pxt? oipoa

rvn' naman Π'ηη »t bvia _nniVa utmx rm Xrnnn ODt^o Ubi nulltu_{fuerit homo , qui}

fangvinem occifi ulcifcätur, ab omni befiid.

requiram eum. b. et_per altam befiiam,

il-lum _{diUceraturawj pocnas luet occifor. In}

Perufch.Tora.cit.SeldJ.N.& G.hb.nc.f Pag.0.1.7.'u» yanxt? 'a bp «p;. Loqvun-tur heic Rabbini de _{quatuor iIiis}

fup-pliciiscapitalibus, inV.T.interJudasos

ufitatis, de _{quibus hxc habes in} trad.

Sanhedrin _{Cap. VII* §. 1. rot» nuvo yanx}

'pwi ann na^tc? η^ρο* ρ rvoV ffhtatuor

/up-fltcia capitalia Senatui traditajunt i

la-fidatia , ußio , interemtio » _qua fit

gla-dio , firangulatio. Unde nobis

qui-demheic eifetoccafio de _{fingulis non^}

nuJIa dicendi _{; Ted qvum praeter e3,}

quac loco Mifchna? jam citato traduntur, |

Leusdenus in _Jona illuftrato, _hoc

p!u-ribus _{prasftiteric, nos brevitati Iitantes}

eoB. L._{abiegamus, Quod vero ad}

ef-farum _fapientum , a Noftro heic

alle-gatum attinet, _{reperitur illud in Sant} hedrin foi. _{$7. & Bemidbar Rabbafol}

159. i», ubi eciam docetur,quaie fup- _\

phcium, quatuor illis mortis

generibus

his _{quidem verbis : in pjn ττι νιπϊ? ό} d-pjin® d'u ta idni in »aivm na in ti» wa

srn in :nn

ρ bau in nVpa 'α um«

ruun rrnn:^ "α μπιν _{D'bpio d-u in ιποιπ}

nan» a^nnj» >0 *miN _{junm vby pxn}

jW?

,

'1D&J t?m In mo bau in _{J£ui meruitfiran*}

guiationem , autjuffocatur in aquis> AUt

perit angina, aut traditur in Ethnicorunt manus , qui firangulant _eum,· qui meruit

lapidationem , aut decidit de tefto y tiut

fera aliqua eum dilaniat > aut g entHes

eum _{laptdibus obniunt ;}

qui meruit occim

ßonem per gladium irruunt in eum latro*

nes _{y eumque interficiunt}

: qui meruit

ufluiaeionem y aut ineidit in_{focumy aut} ferpens eum mordet.

Pag. 8·!· i· 'ui nmro. Haecexpofitio R,

Sa-R.Salom._{Jarchioaccepta ferenda eil,}

qui in

Comment.ad h, 1. vérba

qui confulto

aHum ; fequentia _{vero rns wx τα} in¬

terpretatur Mw uvn ηχα

iS

qui

erro-rem eum occidit. Redius forte illi

fen-tiunt j qui unumquemque_, na proxi-munt defignare

arbitrantur; vel

pofte-rioravocabula _{prius explicare cenfent:}

quem fenfum

commode

expreflit

Sve-cus _Interpres.

Pag. ii. hi.

'131 fson

Hacc

fen-tentia R. Mofche Ben Nachman & R.

Levi BenGerfom , quamadfertau&or,

veritati maxime confentanea videtur. Nam cauffas-, quibus a&u poiitis , ex

naturali ordine atque neceilitate

ho-dienum Iris_{producitur, jamante}

concurrifle,

nemofacile dubitaverit5 nifi_{qui, cum}

Thoma Burnetio aliisque Theoriftis,

diverfum terrae noftrae iitum aliamque

conftitutionem hodiernae _plane difli-milem, ante diluvium obtinuifle

con-tendat. Aut _{igiturcredendum,}

_Deum,

quoties iftae cauiTae concurrerint t pro-duélionem Iridis per nairaculum tunc

impe-impédivifiTe 5 autaffirmandum, Iridem

ante diluvium , & inde ab exordio

mundi , exftitiife , cui poft diluvium novus _{refpedus & quidem foederalis}

acceflit. _{Quo argumento}

diifentien-tes convincere conatur

ClariiT.Deylin-gius in Obferv. S, Vol. I. Obf.Vill. p»

35. 36. Conf.Buddei Hift. EccKVet.T. Per. i.Sed. ζ. _{§. IV. in} not. _{Nonigno- \}

ramus» aliameffe _{opinionem virorum}

celeberrimorumnoftra?

re!igionis,Ger-hardi, Calovii, PfeifFeri , ut & alio- i rum _{; quorum audoritatem alias}

ma-xime veneramur _{, pracfertim in fidei}

capitibusdeclarandis. Qupd autemin

hoc _{argumento contrariam foverint} fententiam, id velnaturali _{Philofophiar*}

acvo illo nondum _{exculta: ; vel odio}

Philofophiai Renatac, nec dum accura-tius _{perfpedae atque examinatx}

> fine

ullius , ut fperamus, offenfa

adfcribe-re licebit.

Pag* 161 L i, '131 wtw _a"nSK.(

Heic

B. Melech _{fignifkationem Nominis}

vvh*, Judaeis decantatam affertac_pro*

bat. Notum eft,eommunem eiTeRab' binorum' fententiam eflfe w

pn ma nomenjudiciift attributi Dei

dicia-dicialfs; proutnirvtradunt efle ironi ma

nomen _{gratis» Vid. Rafchi Corrment*}

in Gen. I: ι. II: f- _{VIII. i, Exod.VI.2.}

& alias _{fkpius» Conf. Buxt. Lex. Hebr»}

voc.nba, ubialta hujus rei teftimonia.

Ceterum quam infirmo hasc _{opinio ni¬}

tatur _talo, vel eaevincunt S:xS:x

lo-ca _{, in quibus Deus , judicium}

exer-cens j nwv unice vel faltem praecipue

denominatur. Horum _qusedam

tan-tum fufficiat delibaffe. Gen. XVIII, a v._{17. ad finem usque capitis, judicium}

Sodomorum fufe _{proponitur fub folo}

nomine ron\ Et _{Cap XIX.fexies}

ad-hibetur, nec femel _{quidem arh*, nifi} Verf. XXIX , cum fe convertit ad

mi-fericordiam Dei _{erga Abrahamum &}

Lothum notandam. Exod. V: 21, ubi

Ifraelitacin Mofen& Aharonem Deum

judieem pofcunt, etiamnon o^nbxad-hibetur. _{Jof.XXIII: 1 j. diciturDeus} in malo , fed dwh in beneficio

addu-cendo. Ef.I* _{judicia graviflima}

pronun-tiat Deus ^ novies didus. In Pfalmis quoque paftim, alibique Deusjudicans

denominatur. _{Qui plura cupit hujus}

rei _{exempla & teftimonia ; adire}

Ü 48 'i

in voce βτΛκ, _{ut & pag.iod. in n«v»}

I

ubi notatu _{dignum adfert locum ex ι.}

_|

tum _{jnxj contraobfervationem} Rab-binorum, adpellatam. Conaturquidem

ex hiice difficultatibus fe _fuosqueex·

pedireR, Salomo , fed languide

admo-dum & coade. Vid. Comment. in

Gen. Villi ι. <

Pag.ig. 1. ii. '131 Wik p\ In

expli-cationis iuae robur adducit Rabbinus nofter _{ipfa Talmudisverba e D'xba nadd}

Mifchna 6. _{Cap. IV. , qua?}

hujusmodi

funt : ajr naxr nnxi cnty um dw :Oin nr '"»π Si _{quis binas vites depangat}

adverftis binas , arque aliam in caudArn

abeuntem , vinta _{eß. Ordinem} huncce

Vitiumj ex _{praecepto legis Judaic^e}

ri¬

te _{plantatarum , ut juftam conftituant}

vineam, in tabula, nitidiffimseeditioni

Surenhuiianac _{adjunda, conipicere}

_li¬

_led.

plures etiam plantationis modos

inea-dem Mifchna _{commemoratos, ibidem}

diverfistabulisnitide_{depidos,notisque} neceilariis illuftratos_deprehendes.

Pag. 12.1. ?.'ui a» na 'Ui. Haéc Abén-dana: _{explicatio iniirmo & lubrico ni*}

titur _{fundamento. Rationem cnim}

fententix hane _{ftatuit, quod Chamus}

filius Noachi natu minimus non _fuerit,

quod tamen verba f. textus_haud

obfcu-re _{declarant. Japhetum}

enimnatuma*

ximum fuiile ex _{Gen.X: 2?.fatis}

fuper*

que conftat 5 Semum fuiiie natu me¬

dium > ex fupputatione

Chronologica

pariter colligstur, quam brevitatis

fl:u-dio heic _{omittimus. Proinde & lllud}

manifeftum eft , Chamum natu mini¬

mum fuiile _{} praefertim}

cum verba |i£3pi un ad illum proeul dubio referen¬ da , omnem dubitandi rationem

iub-moveant. _{Quod autem aflSxum Vatt} Noacfium _{refpiciat> adeoque voce}

ρ Chamus heic _{indicetur,verfus}

XXII.hu-jus Cap. evincit , ubi qui delirium

perpetravit, Chamus pater Canaanis diferte vöcatur. Nec vero fententias adverfar robur _{aliquod inde acceditf}

quod maiediftionis fulmen in

Canaa-nem vibraverit Noachus. _{Qvum enim} maledi&io illa in _{pofterorum ftatu a c}

conditione fuum prjecipueviderit

com-plcmentwmj euivis cauflä _{apparet> cur}

DO-potius in Canaanem , quaconque

de-mum ratione deiidbi _{paterni parrici«} pem , quam in Chamum,

maledidho

fueric diredra.

Pag. 2i. 1. 6 o"na ana pi 'lai lrmam m

Commentum Berofi, tefte D. Calovio in Comment. ad h. I., _{ejusmodi fuit)}

quodChamus magiae &veneficiis

ftu«

dens , caimine magico patri illuferit,

eumquefterilem effecerir. Sententiam

Rabbinorum eandem fere videre licet

apud Rafchiumin Commenr. ad b.Cap.

Verf. ii. & _{i)-, ut} & in Bereich. Rab.

parafch. 36 fol. <o. Nos vero ,

hifcc

fabulisaudboribns fuis relidbis,pntamusj

delidbum vix aliud fuifle , _quarrt

petu-jantem & _{malignam patris, per}

cbrie-tatemdenudati irrifronem: _quod

_ipfum»

fi animi _{difpoiitionem , ex qua}

_profe«

ébum fuit, _{ipedbes, longe gravidimum} fuifie, merito cenfet Buddeus in Hift.

Eccl. V. T.Period. I. Sedb. II, §. VII· Pag. ι6. I. 4. 'ιοί nno p^o. Heic

B.

Paraphrafte

ad

Deum referat. Sic enim ilJe : Eben rnjpoa rrruDty Habitare _faciat gb*

rtam_Juamin tabernaculis _Semi. Sed cum

bene-8 Π Κ

^enedidlio, quae hoc commate

conti-netur , ad Japiietum _{non ad Semum}

fpettet, cui in verfu _{praecedentei jam}

antea _{Noachus bene}

precatus fuerat,

hxc verba _{Japhetum reipicere}

re&ius

aln ilatuunt : _{quod nimirum}

habita-turus eilet intentoriis _{Semi, h.e.quod}

ejus poileri ingremium verar _Eccleiiac» quae in V.T.penes Semi _{pofteros fuit>}

aliquando efient recipiendi. Id _quod evincere etiam _{videntur verba illa}

$ &

Canaan _{fit (ervut iüitu»}

non fine cauiTa

in hocetiam commate _repetita.

Neque

enim _{infolens eil, ut (latus}

Eccleiiac

hac ratione in S:a S-a _defcribatur

, ut

erudite ex aliis locis _{obfervat Pfeift,} in Dub. vex. _{loc. ip. p.}

77.

Notae ad

_Caput

_X.

Pag. 18· 1.2. Di nmno on. Vocem "κ

per provinciat diftinttas heic _{explicat B.} Melech.At _plerique Interpretum,Chal-daeus, _{Syrus» Arabs, LXX&Vulgatus}

eam _{per infuUs reddere}

malunt; ita

quidem ut verbis : anan "κ maj

in-nuatur, filios _{Japheti inter ie partitos} fuiiTe regiones transmArinas , quas

infu-larum nomine _{facpius Hebraci compel·}

hnt. NamGraccia &Italia _aliseque

tér-raccontinentes,nonminus, _quamRho*

dus aut _{Cyprus, Hebracis iniulat} dicun-tur, _propter mare interpofitum. Hinc

Graccia i.Macchab. XI: _{38.dicitur v?<re*}

τωνε&νων. Pra^terea_{Europa undique iere}

mari _{cingitur, ut adeo haud immerito}

jnfula oJim crederetur, Vid. Terf. & Clerici Comment. ad h. I.

Pag.18.1.11, 'dirua imai. Sunt hxc

verbaAbendans,_{quaeiubjungitnot£}

_B.

borumron*uabtu# inLexico

Kimchi-ano _{inquirendarn monet. Locumvero}

indicaturus audor,f.radicem,ubi

habe-atur hxc _{expoiitio ,quam ipfemet}

heic

An.ι_{<58 haud levernmoleftiam}ledo«

ri facefiet, frinradice rm, utillahabet

(haud infrequenti errore

&incuriaty-pbthetarum, praefertimGermanoruffl» labiales literas B &_Ρ,utfono_ipfisvix

_dl·

ftindas,petfime confundentium)

verba

Kimchii _{quseiiveris. Quod etiam}

_mihi

contigiiTenon diffiteor, donec

accura-tius_{infpedisverbis i.textus,haud}

diffi-cili _{conjedura deprehenderem}

re,Hac_{itaqueibireperta»mearfum}

toris, labiis_potiusquamocuh'sfidentis3

heic fublatum vides. Adfenfum autem

verborum _{quod attinet, Kimchianam}

explicationemfequitur in fuoCommen»

tario Aben Efra, haecfcribens: nan rrntf

;at»1? nSj? nrnn omχ nVoi ninaraNimrodum ältarin_{firuxiß'c,in qutbra feras}

s quas

Vre-nabatur , Deo obtulcrit in facrificium. A

cujus expobtione haud multum diffe*

runt tum_{VuJgatusinterpres, tum LXX»}

qui heic habent γίγας κυνηγός; nec non

Chriftianorum _{Interpretes plurimi, qui} felix venandi iludium heic _iimpliciter

denotari volunt. Vid.Grotius8c

Cleri-cus in h. I. Alii _{Metaphoricede patén«1}

|.χ tia& bellandi ftudio, ad homines

oppri-mendos &_{fubjugandos,ha;cintelligunt?} quoetiamtendere

paraphrafinOnkelo-fi, monet B. Melech. _Quxquidem

ex-plicatio detyrannicoNimrodr imperio,

& invalefcente robore _{atque vio'ienta}

. hominurn perfecutione, haud

irnmeri-to convenientior videtur Pfeiffero in

Dub. Vex. _{poft Calovium, Gladium,}

Waltherum _{aliosque idem fcntientés.}

Pag. i o. 1.1. nox y'rrn. Expoiitio

haec _{fapiemum,quamin fequentibus} ad-fert_{audlor,iisdem fere verbislegiturin} Comment.Rafchii ad h. 1. nec alius eft