Commentarius Miclal Jophi R. Salomonis B. Melech in Geneseos caput. XVII. quem ex Hebræo in sermonem Latinum translatum & notis brevissimis illustr. cum consens. ampliss. facult. philos. in illustri academia Upsaliensi, præside ... Andrea Boberg ... exami

COMMENTARIUS

τη

TOPHI

RSALOMQNIS

B.

MELECH

Ια GENESEOS Caput XVII.

QUEM

ExHebrieoin fermonemLatinum

trans-iatum & Notis breviüimis illuftr.

Cum confeüf. Ampliff* Facult.

Philof.

in

lüußri Academia. Upfalienfi,

PR iE S I DE

VIRO CELEBEKR1M0

D

no

ANDREA

BOBERG.

L. L» O. O. Profess. Reg. &: Ordin. Examini publica modéftefubjicit

Alumnus Regius

CAROLUS H.

HAGGQUIST,

OSTROBOTNIENS1S.

In Auditi Caroi.

_{Maj. ad d. XIII Julii}

Anni MDCCXLVII.

Horts, ante

meridfolitis.

ups"

äTj€

VIRO Max, Rever. _{atque Celeberrimo,}

Mag

G4BRI

ELI

MATHESIO,

S. S._{Theolog.inReg.Academ.Upf.PRO*}

FESSGRI _longe

_Meritiffimo,

_utriusque

Confiftorii Ecclef. & Acajem. ADSES-SORI _{GravifTimo, defignato in Gamla}

Upfala PASTORI _&PR&POSITQ ΓΛ TRONO OPTIMO.

':n« o'nWi vr$ ovn _{-paS vjn W}

'SiM

Sx nnnwnS 'naoo 'jx pxoji _{pep yrmwo 'trat}

S""» raap. runa cdx 'a -va ρχ njni ykya Srrt vsxai -nnaxa _{ja» eyai -taa}

nap *p xiS •■ppa crnSx *\xhp vn trn na _{nijoS ρ aJ}

SStyat τη _{>6 ρoo Swa pxa rmxyö nojoi}

Dji nxnan Sy nxo -ty _{|no!3W®j njm /·»« πνι}

craS wi _{'iipa 'aS oan 'Jaa unni v 'oxy toi}

nS-'Sn 'aaS cay τηβκι -a taS "v Ληα»ι wnn

crnSx -ina Nin Snj njn 'a ητπ *ta*ra rwya '**

rm inaani mtant _{nyn ixoa na*"1"'} rva'-noi, 'JK 'a ρχι »anS O'aixyi tzr3"» O'oa

-S Sy nVi "aix O'btk Snm okoj «Vi

täw»JKαπ π»χ _{ra;Smm crpanSnpa rwonn1»}

fiSpx niSsnysx Sxnv.upnaoi·π»π DiuoSsyo

W f ■■> ,■"-· **· v*'

no1? hönS "»jTxn i3ia Sip_{τνη ηοιι 'mV1? nu}

»\o _{"pnDSiixl xa nay "pi nrami f? mxSn nr} Kin _{ρ io»o xVn inixan nx-ipS nxxS} Sri

fna TaynS tnx 'π mn:i 10» Sx'iaa

r-ji Sp nn1? _na *)S _{Ππκ ι»χ nxin ηman}

*]χ ρ by *riny iyi^piyja Tay

w'«Ss3 n»iyS

mini •pay un nan U "piaon ua^ Sa» un» "a

by

uaipi 'nma nj np

Sax

*unx nay

'Si

yrm1?

nix nny xi n»y inara Sy cnrn isSi nSy i»x

Slft"is mal 'iiaa x:a Sn *p' ηχmb»b naiaS

j; Tra "w# Ν1π ό"π γρ nan υηυ yyr.i "SV

α"Π visa o'Six Vsi Sia' xS mSyi o'nSx

cyan Π« y"»s i?'t nroi urna' xSi oSiyb απ

nioni _{'3"pa 'nn} nSyi _{η-ηυρβο ηη'ΐ' na nrn} nn» i»x nb _{fp mil nu nxvo hsx dj '»sj} 3113 unl '»χι ct1d1 ullx _{^οπι πχ π'πιιβχ,}

'nxb _{fnbnn maoN "p»S niatx yiu nun -pon}

:_T^aa Ss _{nruxi *f? 'na} ÖS»N

k , ·tSji isya paxnan -pap Wty

■ VIRIS aämodum Aeverenäit

Mag.

CLAUDIO

f

HEDMAN,

PASTORI Ecclef. quss Deo Wafe &

Muilafari _{colligitur, longe Meritiffirao,}

adjacentis diitri&us PR/EPOSiTO Gra-viffimo, Scholi^que Trivialis, quce Wa-fes eil EPHORO _{ViMlantiffimo,} Adcu-rätiilimo, PATRON O omni honoris &

Reverentisecultu ietatem_profequendo.

Mag.

HENR.

JOH.

ANTISTrrl & PR^POSITQ

Nicr-Adcuratiffimo, PRA.CFiPTOSI ut

o-honoris & _{obfequii nun- ■}

«f^ion diu, quod fper.o ac.confido? aut

exorandi _{eilis, PATRON! & PROMO*} quicquid eil, Speciminis Academici

in-Aior haec _pagina , tit multis

cornme-in me, geque ac paternam domum

col-ne immemor _{atque parum humanus}

vi-pariter atque gratiffirnse mentis tefferam volui', permanfurus quoad vixero

Admodum Reverend, atque

Pracla-Cultor hu- ι

atque Prxclari/Jimh, :

•

-Mag.

J

Α

G Ο

Β Ο

•

SEREN I

_Ο,

Ecclefios _Nykopenils

_{ad Grientem}

_PÄ*

STORI Meritiffimo, Vigilantiffimo;

ad-jacentis diftriétus PRAGPOSIiQ, &

Scholce Trivialis INSPECTOR1

Adcu-. ratiffimo, PATRONO fumrnaanimi

veneratione _{jugiter colendo.}

CARLBORG,

penfmm in Oftrobotnia Meritiffimo5

lim _{Optimo, ita omni nunc cultu} quam non

fufpiciendo.

rnulfo verborum _{adparatu Vos mihi,}

TORES OP-TIMI, pro benigna hujus, terpretatione; neque permittit

angu-morem innumera Veftra & _fmgularia lata beneiicia: ne tarnen officiimei pla-derer, hane tabulam, in venerabunda»

dicatamNominibus Veftris & facram eile risfwionm dominum

Veftrorum

ι

Herr

HANDfiLSMÅrtNERNÉ Wålåreborne orh _Hog*

HANS

_BERG,

jp^tt

tackiamt

(inne

ilapper

intet

tighet.

_{F0rdenikulldåjag}

nugif-Academifke

_{Studier; har}

_jag

_bort

gon min

erkunflos

_betygande

e-ftådfe

_åtnjutit,

_med

_bifogad

bjerte-gång. For

_{0frigit Ikall jag}

_{råkna for}

E·

Wart och hbr-CARL Henr.

1 Chnftinasftad ,

' aktade

HERRAR,

Η.

C

ARL

ZEDERM

_AN,

tillfalle då det kan wiia ίϊη

_uprik·

wer i

_{dagsljufet fdritlingen af}

_mine nytria ett få

_tjånligit

_{tillfalle till}

nå-mot _den

_{gnnfl och}

wånikap,

jag

lig

onikan till all

_beflåndig

wål-mitt _{nöje att wara}

DER

famme Tjänare

Till Herr AUCTOREN.

'% >*·'-'■ Λ *r-*·*»&+*&*·... *"· ι

fsjår

andras magra

platfer röja

Olycklig brift på

wåntad nederbörd,

Som_{grundabortennöjfam andoch}

ikörd;

.Når de i torra fanden _plöja,

Och deras fåd hon antenbortdör ftrax,

EJd' går med fwårhet upp i torna ax;

Når hela växten faft forqwåfwes,

Då önflias _Er,

Min _{Wån, des mer.}

Att med Er _{dygd forwårfwa}

Den

_ljuffta

_bärgnings

_kårfvva!

LIBER

MICLAL

JOPHI

R.

SALOMON1S

B.

MELECH

In

Genefeos

_Gap.

_XVII,

V

_jns

«]"pn wiv Hiy si ΠΪ1Β1 _{^pn irjy 1-\ψ} -?bt njn1» *7£3Dr» ηικ nmon nw nrni mw 1*m miStwn <ικη ιχη OB? _ο"ρ"ΐπ ^ηηκ οηκ n^TO o^sa 1»S nsn iDUinj *τπηπ

:''Vi _{miaya nijornn}

:ob» rvnn nity Ό^ΟΓΙ ΓΡΠ1 Ν1Π _Sidjh o nVon Sy ?oi in

/'aaim ♦nVipn ηκηη ia j'n» o'un

ynbn/n oy rvnn o'on im κιπ» ana

Cap. XVII.

cT)Eus

Omnipotens.Significst !*

^

Vocabulum h» _{fortem &}

tv-clorem;

quafi

τη» Vajlatorem

di-cas,: vero illud In éft loco _{literce radicalis geminandce»} Ex mente R. _{Jofeph iümchi eit} hoc _{ipfum nomen Adjeciivum}

,

quod _{pLene quidem fcribendum}

föret _{tw, futpcte örtum a -ns?)}

_Prov*

ad formam ηηκ in illo loco rr:»oxxviic

"■"»Π» cm

Ämbitla, Infinuat afliduum

cul-■tus Divirn ftmiiofri; _{quod innuit}

Earaphrailes Chaldseus verbo rho. Et _{efto perfeSlus. i. e, hoc ipfo}

ervs

_perfeÖus.

Aut innuit his verbis _(Sacer A-Scriptor) ipfam

_{xircumctfionem,henda·}

quiim circumcifus iit _{perfe&us na} -cenfendus, uipote qui caret

ad-aitamento illo _{prseputii. Verum}

Pccibit _{R. Aben Efra, fenfum}

ho-£um _{verborum eundem eile}

atqj

illo-« * ) O

( »

:7)VDH by Sxwn vhv oyant

pjy trajn ρη 103»

'^ÖP!

2N

ίΜ3Π _]*wp

"ipw

m

nr

aap*

aSi

fitovfy bmn 3rw m rha rwa

'i»? dö* «Si _{pxn m} pSn* _{pt mx3}

:m* 331?

;pÖ30S t&UftB '

euS

οπό* v»

täwoi

*J13

i"a _{ρ *3 i*b*a rrn apy* *3 3pri Pnr}

;ani3« na«o spy* rrn njt?

3331 ΐητ» 333 bp

noznbv

mtip

m ) °

(

η 5

j" illorum:

E/i

o

perje&us

cum

Do-

Deut.

m/no Deo tuo. Adeo ut indicent xviir.

'

hoec verba» noluiiTe Deum ut ul- 13. lam moveret quxftionem

de

cir-eumcifione.

Vater multituäinis gentium). V.4.

Defcendit Vocabulum p»n a

radi-ce_{jon, vique vocis}

figniiicat

cqU

1 kåi&nem ac mult/tuctinem*

Itaqi) non vorabitur

ultra

nomen

tutim_{(Abräm). Sequitur}

Conjuga-tionem _Niphal

_particula

_{ηκ S7T~} ξζηγητικνς, majoris

illuftrationis

ergo, quemadmodum in

hi$ lo-

Num.

eis: pxn nx pbir dividetur terra. χχνΓ*

vnx 33b rix DD' «Si, ne liquefiatcor 55*

fratrum ejus.

Deut,

In _{gentes. Senfum voc, exhi-xx·}

_8·

bet

Targum,fiveParaphrafisCha!-V· 6.

daica, cui idem eft, ac paswb

in tribus.

Inter metf vos. Dicuntur hsecy^

ipfa refpeétu cum Abraham], tum Iiaaci atque Jacobi. Nam

Jacob

etjam Abrabamo

(71'y

χ^ονος, &

quindecim jam annos natuserat,

quum vita excederet Abrahamus.

'

* (Circumcidetis carnein)

pref-V.

II,

:nV# _{tojr πόγΛΪ urStsnV 'nm} rv)

W

r»°

•'τιη·»

Vinn

:nfm :_Sw nyitf

•"tid11 »>

_to to> _{ms»-nDiy msf O} ronrox _{·)ΰρ rrnr α tj??3 nöér} **mr ιηϊηη3 nSa nras? r_{pinsv Φ γη-}

_äV

>1^·;·' ■**.·.. · \ ·"-', Sf5

prwni ("ra rena

lV

:ΊΚ&Π _pjj.D n#

oftsm ητ 'ja^t _pya

Si Jo( i 7 & _{gravis, quam}

_quidem

decetab-jicere ac removere,

fölet

nomi¬

ne nVv prceputii venire.

Circumcidendo circumcidetur.V. 13. Utraque forma

eft

Conjugatio-nis _Niphal,

_excidendi

fignificatio-nem habens.

Qu i non circumcidet. FormaV. 14*

h&c Sitr eil a radice Sim

(adeo-que verbum

Achvum).

Verum Sara erit nomen ejus.V. 15.

fenfus eft : Sara erit nomen

e-jus, (quo pofthac

adpellabitur).

ificut antea V. j. de ipfo

dixe·

rat: erit nomen tuumAbraham.

Etrißt, h, e.Utabatur incor-y, 57. de fuo: quem fenfum etjam

prae-bet _{Paraphraftes Chaldasus,} ver-bo nro gaudebat, _non

quod

fubfannando deriferit(quaeei

nun-ciata erant).

Urinam Jfmael(vivat).

fcribi-

y# jg.

tur ^ cum Vau Schurekato, e-andemque habet

(ignificationem

ac Chald.-NiVi111inam. Aben-CoramTe.VocabulumpaSeundem dana»

hic fenfumhabet _{atq;inillo:ιτν'jaSi} & _{quoad extiterit}

_luna.

Voluerit-que

8 B J o ( É

ovo t» 'top ovn HxVW jnt

* - ■■■■· tA _'i' - '· - ·'■■■ : _{innaya "ps^}

ι*«»»'"inir«

rrw

Ha

" _f π _{apn nr o: »a laV τπη η»}

'föTJI T3KJ nw _Ην ΐΓ3κ omanS "wa

camatt "»oiri _{}3-jSnan» wu oai nnw}

n'apn

ina^n "psS tiv Λ

mw jfm πι συ nw _Hxynwv ηοκ

:_{ja -jS mV ym}

{oonamaScaen cy » OKE'J

:na'raa τ*

«

ττ&ίρ

_χα

tena

II ) o ( K §

que adeo (Abraham), ut mane¬

ret_{fuperftes acvigeret omni tem¬}

pore fernen & poileritas Ifmae-lis. Aut idein eil CpacS; ac -pnajo

(utinam perfiftat) m cultu tuo (facro).

Verum etiam Sara uxov tua. Ben

Senfus _{particubeSax hic eil: Nonweiech} folum hoc _{(quod pro Ifmaele de-V» 19,}

precatus es) continget; Verum

illud _{etiam, (quod de Sara}

pol-licitus _{fum). Hxec igitur fic} ex-plicanda: Deus benedidus

annun-ciaturus Abrahamo _{patri noilro} de Sara _{(paritura) dixit:} Benedi-xi _{ei, dabo etiam tibi ex ca}

filiwn. Ad hsec quum dixifiet Abraham: Utinam vivat coram

He Jßnaelf _{refpondet Deus} be-nediélus: Verum _{quidem eft,}

quod fit viåurus _{Ifmaél; fed}

futurum eft _{quoque, ut fit Sara}

uxor tua _{paritura tibi filium.}

Principer. Scribiturtantum cumV. 20.

Mem[j deficiente Qfod _(fignoplur.

Num.).

Quum drcimciäereturcorη cDne-V»

24%

Putti Jui. Si dixerisverbum ibicna

Ό _{ü ) o c m}

1'« Sivt^S v SaJ pr» wn»

KSi' ιγκ hm _{pa 'd rmx Sira to}

Οχι ibiana *vix _mSr *iao nas* _fto

uw Sions in naS ibiana now rvn

W)T2i '3 S""1 *3tt3 TK Μ NS wSr

oj ίο«" bibj» inSr *nso im ibiona

nb>?3 _{pi iSioro natn} Sidj vS _\?

fhm' nair Sia nSu '3 rrS nSu

Λκτρη erbau rvS

aS

r.SiJ ni'»

gg ; o ( Μ ii

hic _{paffive reddendum ex}

(igni-fteatione _{Nipbai, merito}

quisquce-rat, cur Accufativus f. fubjecluni

patiénsilludfequatur,iiquidemin¬

tränfifciva eil _{Conjugatio Niphal;} & _{qui flat, ut hoec ipfa verba}

inS^p _{fubjungat fcriptura τ®}

Λν*«, Narn ii haberet textus

fa-cer _{tantumrnodo Aiana, quum}

cir-tumcifus fnit, (non additis

riomi-nibus _{iUisfubilantivis.),aut,fi}

fcri-ptum efTet rnSir Siona, quum

tircumcifa fnit cäro pr&putii

e-ius, fme vau. (fuffixo);

ilcqui-dem fe reéle haberent omnia (fe-cundum _{Analogiam Grammat.).}

At _{(hoec objicienti)}

refponden-dum _{eil; hunceffe fenfum: iSiana} quum ipfe circumciäeretur

refpe-ctu_{carnis.prtfputii ejus, qua;} cir-cumcifa _{füit; quippe quae ipfa}

et-jam ( ut fubje&um patiens) dici

poterit eircumcifa, atq; adeo bås

de illa adhiberi iSnna _{fcum fuffi¬}

xo). Eadem ratio loquendi eil

in his verbis: _{(eritis) nSau nb*oEfar. I,} trSy _{fiiniles quercid, qiur decidit}

Joliis _{Juis, Ubi pariter /ftau}

12 _GS ) _° ( β

ρ crSau απ»

n^y

ιχο

nSu

"Ϊ»3 ήχο Sio3 fon» oniaa Sy ιοκ*

ttHUtt Si03 ΙΟΝ» 100 Sl03» iSiy

ö»yrp OH33 «yiip nrn pin

Sr>

θ'»3ΝΠ -o _{a<ynp rrw on'ua ix»}

vn» απ anHJa nVx _{D'ynp vn NS}

wuno ixe _{ynp iroro ynp pt aiy*>p}

ärrAua _{jpr 'nSjn pi ynp n*n»}

:nSi» rsin» _{ajpf *wo}

β ) ο ( m 13 bum intranfitivum jungitur τω

nS«; ipfa vero quercus non

de-cidit; fed folia ejus

decidunt:

ni-frilominus dicitur _(arborjipfa de-cidere, eo quod

folia ejus

deci-dant. Pari modo de Abrahamo

hic _{pronunciatur,}

_quod

_fuerit

i-pfe circumcifus (per

Metonymi-am _{fubjedi; eo}

quod

circumci·

fa fit caro prteputii ejus.

Uti

&

mox in comm. 26. dicitur Sidj

omaa, ipfum

Abrahamum

fm

[je

circumcijum.

Cujusmodi

&

illud

eft: crnaa _»ynp lacerati

vefiibus,

_2,Sam.

ubi _{erynplacerati dicuntur,}

_(fer-

_xui.31,

vi _{Davidis) proptefveites eorum}

laceratas. _{Namque non erant}

vi-ri lacerati5 fed veftes omnino

e-rant, ad _quas referendum

vocab.

tzrpnp Interatß.

Nec

aliter

fe ha¬

bet illud: inaro _pnp laceratus _{tu- 2%Sam.}

niea_{βία, ubi ltidem}

laceratus di-

_xv<

^

citur _{(Chufai) propter tunicam}

fuam lacératam. Pariterque tiSjo

IP? rafibarba; dicuntur viri

ατΛυο

jerem>

raji,^propter

barbarn,

qu«

rajä'xll

'

«rat,

'

*

•inSy

"im ηκ

iVena

n*n na ana» _{jwin jo nxioo nnr ro}

pi ja ιοί ηκι inSy n»a jo Vioj naiV

;vbn ds nSn *vyn nx ixr an

Via

ron

am

dsä

maV τπτιτ jrmnV «3 _•C3TÜN

ηκ onnax Va» arn wwa »a Vxn

tro "3103 iroa ίμκ Sai »3 Sxyoir «in So oVa amχ Sa» ηπκΐ xin

pi ioyy π* Sy Sioj srvai iayy nx

:iayj? n.\ la» vh wrw umm kV x»8pi

Sysi _{paa- nay}

•Vi

_OJ

Η ) ο C W »5

Quum circumciß

efi

caro

pr<e-V-

25*

}nun ejus. Eft hujus loci faci«

lior _{explicatioquam prioris,quod}

hic _{compareat ibisna cum adjecfta}

particula fix> unde fenfus hic fit:

Quum circumcifusJuit carnepra*

putii fui. Habet videlicet nx fi-gnificationem prgepofttionisρ ex;

quomodo etiam uiurpatur in bis

locis *vyn jix ινγ απ iüiegresfi

e-ramex urbe. Sie & r\n nx nbn

XL^r' 4·

figretavit ex pedibus Jiiis, ί*

Ε

eg.

Eodem die _{arcumojusjuitAb- xV*23*} rakamus* Indicatur his ver_bis,

V*

quampromte

obtemperaveritprae-cepto Divino; quod eo _{ipfo die,}

quo circumcidit Abraham

Iftnaé-lem iilium _{fuum, omnesque} do-mefticos _{iuos, circumcifus etjam}

ipfe fit: poftquam enim eos

o-mnes _{circumeiderat, ipfemet fe}

etjam circumcidit. Adeo ut

in-telligendum iit verbum S710J de

circumciiione _{(Abrahami,), fua}

manu _faéia: haud aliter ac dici-tur: _{xb x»Djn, [ed hlamafa}

2 ga_

Hon _{cavebat> videl. non}

cavebat~v ipfe fibl Ceterum bm Erester

iG β )·ο( β

HyOJ _{Hpt?ö3 1Ν31 lblD3 {31 oSlflS}

:nnso 'nfam isa

: oma* -»τ Hy

.tfW

lVlDJ

t*&

VlBJ

:Hpa

@ ( o ; @

tum cfl Coniugationis

Niphal

y

cum cholen(ad fecundain

radica-lem ):

_quemadmodum

etiam

ibio:

(vers.feo.) Fle&untur autem

ad

formam ( nonbjra:.);

cinus-Eftli»

roodi eil itiSspj in illo loco:

III.13

cnsD et mi//<e funt

li11

_er<e.

Lircuinciji funt cum eo.

Vide-V.27·

licet opus

_{circumciiionis}

pera¬

gente ipfo

Abrahamo.

Utrum-que vero, tum b)o:

(verf.

fuper.),

tum bro: _(hic)

_radicem

habet

bo:·

ü ) O C gl

Notse in

_Cap»

_XVII.

η» Unum eft ex nominibus Dei, in

cujus Etymologia enucleanda non

mul-ti _{erimus, quum otium nobis hic}

fe-cerint _{Joh. Buxtorfius a)* Edvardus}

Pocockius _{b) Joh. Leufdenius c) J.}

Henr,_{Hottinger d) alii; fedita, ut} nec fibi, nec aliis hic iatisfecerint. Ut

a-lias_{Etymologias nunc prcetereamus} qui-dam _{compofitum hoc eiTe ftatuunt a}

pronomine relät, υ pro "wk & η finffi-tiens, ut, fic quidem eum fignificet> qui ipje fibi fit Jußkientiffimus, quo« modo _{άνενδεής Deus Piatoni dicitur.} Quos prauvifi'e R. Salorno cenfendus eil:, qui hsc verba: nt? S» υκ ita

ex-ponit: nna 'mnbxa π »in u«,

ego[um, qui JumfiufficiensDivinitatemea

omni creatura. _{Equidem fatemur} pul-cre _{ifta, fi quid aliud, Deo ceterrio}

eom-petere; fua tarnen non caret

difficulta-té hcec _{Etymologia, quum non liceat} nifi femel _{atque iterum ita punélatum}

pronomen v exmweinvenire,&

infolen-tior fit illa _{particularum cum nomini¬}

bus _{propriis compofitio: non}

immeri-to _{itaqu« aüufionetn haη q pctius eum}

i* as ) o cm

Tarnovio e) auam veram

Etymologiaül

clixens, quantumvis illa placuerit

viris

j

magni nominis. Vid. Coccejus

&

Gui-fetius in Lexicis. Ceterum non

eil

cur _tantopere alia vocabuli

hujus.

Ety¬

ma venemur, quum ex iis fit

analogi®

Grammatic® convenientiflimum, vim-que reliquarum facile exhauriat,

quod

]

radix *nw _{probet, in} S.

Codice

Hebr.

vaftamli & deflruenäi fignificationem

fce-pius

oilendens.

Hoc

agnofcit

R.

Da¬

vid _{Kimchi/j &eum fecutus}

_hie

Rab¬

binus nofter. Rationem hane addunt

alii, quod Dens ut potentia

fua

ex

ni-hilo oinnia creavit, fic vaßare

eadem

atque in riibilum, redigere

null

o nego· j

tio , potis fit. Ha?c autem

yerbi.

figni-Jieatio & hane _refpiciens

_dedu&io

no-minis _{Divini, quum plerisque}

_durior

videatur, irnrrio & ipfis Rabbinis,

ut

Abarbaneli in Exod. VI. _peropportune •alii mitiorem _{fignificatum &}

_Deo

ubi-vis convenientem _magis

_{fuppeditarunt,}

In rad. Arabica adhuc refiduum,

tibi

I

privatere, corrobcrari notat;

tinde

eft

validus. Vid. J. Henr. Hottin¬ gen de Nom. Dei Orient.

Differt.

IV.

XII, Audiamus hac de re Jo Cle- *!

ri-δ _{)ο f β #9}

ricum/ <{

Quemadmodum,

Inquit,

a·

pud Arabas,

Radix

w

Scbadad,

inter

alia, potentem, ac

for

tem

effe

lignifieat,*

unde rw SchadiiU porens

&

robuftns;«

ita _{apud Veteres}

Hebrasos

fimpiiciter*

potentemejfe

fonabat,

unde

quia

nom

ni-4-Γι a potentibus agri

impunevaftantur,'*

etjam in

vaflandi

fignificarionem

ml·'*

gråvit; quae

iignificatio

fola

in

libris,^

qui adnos

fuperftites

pervener

unt,

fu-"

iiereft.*'

uftrandam

Qri« prseterea

pertinent,

fule

ad

hane

atque

rem

foli»

il·

de _pcrfequitur

_Camp,

_{Vitringa in}

Com»

ment. ad Eiai XIU- 6,

ubi

poft

addu-élas varias derivation^s in

hae

tandem

fere acquiefcitc Eoque

baud dubie

re* fpexeruntLXX interpreten,

qui

fepius

transtulerunt

παντοκράτωρ,

&Job#

VIIL 3. o

τά

πάπα

toifaxg·,

licet

a* iibi in hoc vocab. vertendo

admodum

varient Hace autem recenfendo

nihil

detra&um volumusaliis fummorum

Phl·

lologorum

conjeåurisde

hujus

epithe*

ti divini _etymo,

_prasfertim

_eorum,

qui

IHud referuntadrad. Chaldseis

ufttatam

rw ejfudit, _{a qua}

derivatum

volunf

über9 mamma,

Placuit

h«e

nominis

se _{a ) O ( S}

hujus origo non uni ex viris

docliffi-Ulis, Seb. Schmidio, Sal. Deylingio,

a-liis. _{Imprhnis vero eam illuftrare &} pgene extra omne dubium collocare an·

nifus eil: vir in his _{SagaciffimusMatth.}

Hillerus in fuo Onomaftico Saero:

u-fci _{poftquam ftringente admodum}

arg11"

inento eorum fe fententiae _oppofuifiet, qui ex in & η hoc ipfum coaluifle

ex-sftimant, ipfe in naturam &

fignifica-fionem _{terminationis Vocab.}

inqui·*

rit, quam indifcriminandis vocibus

u-ium _{multiplicem habere, afieverat;}

pro-ut fe. _{ipfum Jodfervilis aut radicalis ii"} tercc vice _{fungitur, Non e/Te hic}

fer-vilem _literam, ex _{pronomine plurali,} ©t in 'ja_{filii mer, vel Nominis}

plura¬ lis vel colleétivi notarn ut 'au

locufta-rum _{multitnåo, uibnfetieftr£ &c. vel,}

quod Coccejo placuit, paragogen

fin-gularibus adjeétam, ut "no ager Pf·

XCVI. 12. cuivis facile _patere

arbitra-tur. _{Vorrofijod radicalis litersteneafc}

locum, eam vel ex tertia π mutatam

fuiffe ut in '.t _{lawiuiäum, velfecundam}

radicalem _{eonftituere, ut 'y: u'}

*n: _{'*», quse formata fint a verbis rr«?:} .ivy: nu: n'n rm. _{Jam vero, ne vel}

pro-ü ) c f i ät

pronominale,velπλ$$νντΐΗΰν, vel Para· gogicum credatur $ed Nominis nar,

im-pedimento effe, ejus generis fervili nullum Dei voeabulum conftare.

Ne-que applicari

poite

formae »n, quod ad nullam rem determinata voce, _notå¬

ret _{ejjttfunu Reliquum igittir effe, ut}

\ fit litera radicalis fuperftes poft

com-pofitionem hujus nominis , ex verbo

aliquo, quod medium habuerit Jod;

vel nomine Verbali. _{Qua de re}

co-piofius difquirit; atque formatotandern voeab. 4n _{ab rrn, licet in S. lingua nort}

'

obvio, ad analogiam tarnen r2 *ri a irrt I admittendo, fibi plane perfvadet, ex Jod refiduo hujus voc» v» hai, quod

nötet ens vel cxijlens, _{&; forma}

ver-bi nw _{jefihadde compoiitum effe hoc}

epitheton Divinum. Si enim conjun-gantur in unam diétionem mar & *n,

obfervatis _{compofitionis legibus, inde}

excudi Schaddai. Illas autem jube-re vel auferre literam * in _compofito

I

redituram.

2. a

quiefcentibus verbis

demere η terminale, _{3. η poft Sehe¬} va movendum elidere. _{Quibus ita per·}

aåis], ex vn m»' excudi "w Schaddai,e*

um _{denotans, quifunditejentiam* Su·} am

% _{«S 5 Ö}

_{C 8t}

am fiane fententiam exemplii

confit*

rnare ftudet nominum propriorum>

ad

«andern _{analogiam compofitorum;}

Ted

quae

Typotbetarum

incuria

turpiter

funt

corrupta atque

confufa

5

tumetjam

non nihil vacillantem adhuc indicant etymo-logiam Hilleriänam, prseiertim

fi

com«

jungantur

hasc,

qu£

tradita

funt in

\

Via fextä _{Cap. XIV. p. 261.} cum

itlify

quae poliea

docet

in

Via

feptima

Cap«

XXI. _{p. 324. ubi ad analogiam}

_aliorum

nominum _{pluralium? nir formatum} ex-hibita ntn« wr _{jefcbaäde Jehova}

vel

_n«

4

Jäh efjundit Dominus; negle&o

prlfti-no iHo ad analogiam aliorum

af-funito. Vid. _{pag. 258.}

Quicquid id eft,

ingeniofa

admodum

'

h&c virl acuriiTimi _etymologia,

pluri-mis _{etjam aliis argumenta}

ftabilita,

< Leélofi adfenfum fere extorquere

co-'

natur in_{origine alioquin valde}

_obfcura.

4 _#0 De Nom. Det

Difert. V*

$.

47*

b) ίη Joel L if. c) Ibid. d)

In

ho

j

•xstém Hßo Leicho in rad» tm e)

Phi¬

lo,U ticbr. _{Όψη. XXXI. f)}

_Differt«

IV. de Nom. Det Orient. XIL

r.i * ' In

i

BS J o ( ■ 23 In _{ead. pag. Qu«}

_Rabbinus

ncfter

öbfervat de vocab. my, defumta funt e R. Dav. Kimchii Lexico , partim iis,

qu« habet in rad. nts?

partim

in

in«;

ubi R. David _{patris quidern}

_fui

Joie-phi fententiam hftit de

fenfu

vocab.

'inx ex Prov. XXVIII. videl. qiiod

il-lud fit vn rzya^nomen adjpft'vwv ;.his

additis: **in« jioj an cnx n'^o _{i^n;ßi, ut}

fenfus fit, qui.homincm

rcprehenött

re*

tro _avérfum; nulla _vero ibi

habetur

comparatio form« hujus

vocabuli

cum

"w _{, quse tarnen} hic

exftat.

Ad iiiam

autem form« iirnilitudinem quod

atti-net, non defunt plane inter

Chriftia-nos _{Dolores, qui cum} Rabbino

con-fentiant, ilatuentes vocab. nn« in

I.

cit.

efTe nomenfimplex, auétum a

fine

li-tera _Jod Heemantica, _atque

iignificare

t_{armin, ignavum. Ita}

quidem

Schind-lerus in Lexico Pentagh exhibens

et-jam confenfuni

Paraphrafis

Chalcl.

ver-bis: _{ρπΐκ iar, fed aliter}

_habet

_Targum

in Bibliis ßuxtorf. &Waltonianis, nemr

i)e

erunt

no-ip

Vatablus

coram

ipfo.

&

Eodem

Pifcator,

modo

atque

träns·

nu-perrime Dachfelius in

Bibliis

Accent,

ad h. 1. j qui D.

Abichtium

hic

un-24 Μ ₎ ö r Ü

untern _{fecutus, hane formam ut tu} na? _congruentem

panter vertit

tardan-tem> f· ignavnm. Ceterum _{aiii, cum} Rabb. _{potioribusrectius haticldubie}

com-pohtionem ex Jod iuffixo hic _agnofcunt

in _{"tfw, cujus fenfum haud incommodum}

prsebet AbenEfrä: wx» ηπκ ans* rrav» ό nso' _{|n, Qui hominem}

corripuerit

fecun-dum _{pvzeepta mea, gvatiam inveniet;}

approbante etjam_Gejero in 1. cit.

Pro-verb. _{Sed commodiorem forte}

fuppe-ditat Michaelis in Not. Bibi. _{qui *ίπκ} pofi me, ita explicat; h. e. meum

exem-plum monitnmqué _{fequens; prseeunte}

foriafle Munftero. Parum autem reéte

& accurate _plurimi

Interpretnm voc.

nn« _{feparantes a}

fubje&o propofitionis, conneélunt cum _fequentibus,

verten-; do, gratiam _{poftea inveniet, quo et¬} jam declinafFe miramur recentiorem

ver-lionem Danicam _emendatam, plerum-que _{accuratiorem, reluélante licet huic}

explicationi fitu _{accentuumj ad quem}

in notis _{fuis Bibi. eaute admodnm}

at-tendit b. _{Epifcopus Gezelius.}

Pag.6.1in.i.in B. Mel. _{Quae hichabet} Ben _{Melech iunt haud dubie defurata}

ex _{Rafchio in h. i.}

cujus addu&am hic?

s ; o c κ

! _hic

expofitionem. allegoricam

f.

t?rfb

non _{pigebit afferre: nVn mxna} uab _"jSnr»

*)3 nSiyniy for Sat? rvnn nin *13131 msb πηχ oin Sya _Quse ultima verba

fuam _{q?joque Abendanse expofitionem}

fuppeditafle videntur, aliis licet verbis

traditam- _{Quse autem poftmodum}

ad-fert Abendana ex Aben Efra, non

o-innia _{comparent in ejus comnientario,}

jprsefertim locus ex Deuteronomio ci-tatus,· _{cujus etjam parallelifmum} cum

ioco _{prsefenti segre perceperis,}

_nifi

_ca¬

pitis illius comma 11. cum 13.

confe-ras. _{Quin & magis perfpicuum fenium}

prcebent verba Ab. Efrse: no;? Sxtsn vh nVcn . quam illa generaliora Abendanse

nVan _{Sy; qu£ tarnen Aben Efrse} tri-buit. Ceterum _{ejusmodi vel} mutatio-nes, vel nasvi in utroque hoc

epito-matore haud adeo funt rari.

In_{ead.pag.lin.6.8«inB. Mel/nrrm -jbrinti} Verbum _{fin in Conjugatione Hithpaé'1,} quumquis coram Deo ambulare dicitur,

I

Interdum

vacare

ailtui

Divino, Deo

mini(Irare, vel [accrdotio fimp

iignifi-cat, ut ex i. Sam. II. eap. Verf. jo.ft

B5· coli, cum π. & ι8, baud quidem

obfcure _{intelligitur. Hic tarnen}

_fidem·,

tan-26 _{i )o( i}

tandorem _{anhni, vitt? integritatem &} conflantiam, veAo f?nftnAbrahamo com-tnendari, tum ex iignificatione hujus

Conjugationis, quas hic loci, ut fepe

cfi _{Jrequentativa, tum e£jam ex} inte-gravocabulorum heicoccurrentium con-iiru&ione _cnlligünus i Tic enim habet:

«ran rvm uaS _{-jSnnn Quce verba}

com-iriuniter ita _{exponi videmus:}

_Ambulä

t oram _{me, &}

ejlo

_{perfecfus. At pa¬} rtim commode, _{ad Hebraifmum} pari¬

ser _{atque emphaiin verbi *f?nnn}

expri-mendam. _{Ad utrumque vero , pro fua}

fagacitate, Rabbinus noiler attendenS,

/fatis feliciter eil fenfum hujus loci

ad-fecutus, qui ex rnente illius hic

eil:

Ambula indeßnenter toram me>it? éris

. perfeBns. Imperativo fic pro futuro

alternante. _{Quas quidem temporis}

enal-lage non folum hujus loci eil ,

féd

paffim in facris pandedlis obvia.' cujus

unum ·atque alterum in rei fidem e-xemplum adduxibfe fuffecerit, Gen. XII·

2. Dens Abrahamum fic alloquitur ί

OT rrm _{ipw hVuni ρΐ3κΐ Siu 'uS pr«'}

Jaciamque te in gentem magnam,

&

benedicam _tibi,

_Sf

_{magnificabo nonien}

tuum (f

_eßo,

_{(h.e. eris) benediäio,}

_vel

fum-IBM« **

Ihmme benedidus. Deutr. ΧΧΧΠ. 4p.

50. Mofi terram

promiffionis

jam

jam

Vifuro, ac

deinde morituro

Dens

prce·

ceperat, ut in jugum

Nebo montis

Ha-:barim adfcenderet ; conceptis in hunc

frtödum verbis: r» πκμ - -ή Sk

nty

fer Sk »ρ«™ - - Tia no» - - ρκ

Adfcende

in montern, & vide terram,

& morere

'in monte,

# coüigere ad

populos

tuos, h, e. _{poitquam vero}

videris

terram_,

toörteris in monte atque ad

populos

'tuos _colligeris. Obad.

I.

_4,

ruinam

fu-perbiifipio Edom

propheta

denuncia-:_turus

y dicit: cnawpa ακί im rwa* ακ

pp er»fi exaltaveris te ut

aquila,

β

interftellas_pone Ch. _e. pofueris)

niduirt

■tiium.

Verum enim vero, licet res eodern fere recidat, & primo quopue intiiitu ?Videatur haec _{propofitio: rrm}

_f/nnn

Ό*βη eße abfolutaj conditionaiiter

ta-'

tnen eam facile credirferis hic

efferri:

Si amhulaveris indeßnenter coram nie» h» e. in eonfpedu rneoj me tan-*

quam

priefentem

femper cogitave¬

ris, me vit#

&

a&ionum

tuarum

o-mnium arbitrum effe ftatueris, atque

-adeo nihil comfliiferis, quod

voluntati

28 _{a )0( Μ}

meie _{repugnare judicaveris; fic}

fief^

tit _{perfeaus fis futurus}

, vel talis cer»

te _{reputeris. Atque hujus}

locutionis

εχ-empla plurima habemus _apud

fcripto-res facros_{pariter ac}

profanos: ex _quibus

manifeitiffimum _{fit, Imperandi modum}

non _{nunquam conditionaliter eiTe}

effe-rendum_{5 Tive , quod idem cft,}

enuncia-tiones abfoiutas in _{hypotheticas effe re·}

folvendas. _{Quod η neglexeris}

, vim

faepe textui inferas , tam quidem eit

necefie » _{atque verum} eft

quoque, Te iic fenfum verum & _{genuinum eruere.} Ne tarnen _{gratis quis hsec ita a nobis}

dici & affirmari _{exiftimet, exempla} pro-feramus in _medium

oportet, ex qui-feus _{colligere cuique}

pronum fit, rem ita fe _{habere, & non aliter. Agmen}

ducat illud Davidis:

Pf. XXXVII. _{27. pwi al» sw* jno "Mfc} aSijiSrecede a _{malö, & fac bonum, ha¬}

bita in_{feculutn. h. t.βreceiTerisa malo}

&feceris bonum habitabisin feculum. Pfalm. IV. _{5. ixonn inn,}

CTε _{ml μ,ή}

_{άμχζτάνετε}

> Paulus dixe* rat _{Epift. ad}

Eph. Cap. IV. 26. irafca·

mini neque pcccate, h. e. fi contingat

vos _{irafci, ne peccetis tarnen; vel ne}

SS )0( SS 29 committatis tamen , ut peccetis.

Jer. XXV. f« jrroi ripm lama trx to 13» !imn hy iawrtayVva _revertimini,

qu&-fo, quisque a viaJua mala, & a ma¬ lierntäte operiim veflrorum, & incolite

ter_{ram, h. e. 7? revertamini - -}

inco-ietis, inhabitabitis terram.

Efei. LV. 2. 31i3 .1*73X1 ,l7N PD& W9&,

imdiendo audite me, ξ$ comedite bonum>

h.e. audiendo audiveritis _{me, fl}

per-fe&am obedientiam mihi _{prseiiiteritis ;}

comedetis bonum5 t;?/, iic fiet , ut

o-ptirna quasvis comedatis. EtVerf. 3.lyo»

ö3i?aj mm _{audite, & vivet anima}

ve-fira, h- e. /? _{audiveritis, vivet &c.}

Gen. XLII. 18. vro wy nxr hoc facite

vivite, i. e. /i feceritis hoc, vive^

tis. Et iic in Nov. Teil.

Luc. Χ. 28- 7£Το ποίει χάι

_ζηση

_hoc

-/Λί·, C? wV, i. e.fi feceris &c. Prov. IV. 4» ϊτηι mixa ia» cuftsdi prue*

tepta mea & vive, h. e. yj

cuitodive-ris - - vives.

II, _{Reg. IV« 13,} nai fm lava &

mundus _{e/loj h. e. ji laveris, mundus e} ris.

Prov TIL 3. 4. oana Tnnru _{Sp tsfyρ}

CJ3H1 _{w aiö S301}

jn-Mfoi _-p1? roSbp %'V

so Β

)ο(:

■

liga ea (praecepta fapientias) fupra

coU

lum tuum,

fcribe

ea

fupra

tabulam

cor-dis tui:t$

_{invcnigratiam}

_Jucceffunf

eptimum

in

vculis

Dci

atque

bommum,·

h. e.fi _{ligaveris - -}

fi

fcripferis _{- -}

in-veriiés _{gratiam & fuccefium optimum}

&c.

Prov. XVI. _3. 71WD ηι.τ Sv Sj

Volve in Dominum _{opera tuet}

(committe res tuas Domino) &

confir*

tnabuntur_{cogitaiiones tua, h.} e,fi

vol·

yeris - - firmahuntur, ftabilientur.

II. _{Reg. XViif. 31. verba Sanhefib,} Regis Aiiyriorum, de deditione Hie* |Ofolymorum per Rabfake ad

Judaeos-delata, ita leguntur: 'Sx ixw τικ

1^3 Ό »'x intu wjxn trxi usJ erx iSxl

JFacite mecum benediftionem, O

egreiid

miniad _me,

_{ccmedite quisque}

_vit

_em

fiiam,

cS quisque

ficum fuam,

ξ$

bibitt

quisque aquas putei

fui,

h.

t,Ji fece·

ritis mecum benedidionem (genua ml·

hi _{pofuentis) atque}

_{egreiB fueritis}

ad

me, cornedetis - - & bibetis &Q*

Job. XL. 31. Hfec de

Levtafhane

verba habentur: nonSq «13? 733 rS σ»

S' > o

('

SB 3»

memento belli, nött etldes. h. e.

pofue-ris _{fuper eum rranum tuam}

_(attigeris

modo _{eum) & memineris}

_{profedlo ho©}

bellum _{eile, a quo poftea abitinueris*} Svethice: omdu man komme dinhand

wid honom, dufkulle fannerligen min¬

nas den leken, iå _at du _en annan

gång ej fkulle wågat.

Haec ex facris exempla plurima, pro,

adltruenda noitra fenteiitia, latis uti-que fuiffent, nifi rem

utilem

facluros

nos _eile, & jucundam

Ledlori

arbitra-remur, ii, fequendo veiligia

audlorum

profanorum, baud diffimilia loca pro^>

duxerimus. _{Exemplum illuiire hujus}

' άποετιωπήσεως eft apud Hemerum

II,

A. 422.

Μηνί

Άχαΐοισιν

πολέμχ <Γ άποπάνεο

τάμπαν. Irafcere Grneds,

hett&que

abjline

91

mmno.

h. e* irafcaris licet Graecis, belio ta··

< men omnino abiline.

Anthol. _{Epigr. Gr. p.JT».}

_ILEpigr.L;

'oxtw μεν

τήχεις

άπεχε

τξνχειύι

$αλα&σχ.

Και _{χόμαινε}

_βοα

ύ'ήλικα

_σοι

Μναμις:

32 B ) ° f B Oclo a me cuhitorum _fta,

qfpermn

mare.

Et_flitetus ciey

ς$

boato _quantum

fot-eris. h.e. fi oélo a me cubitorum fteteris -

-fludtus _{cias, & boato quäntum poteris.}

His unum ex Latinis mantiiise _inftar,

addimus5 eftvero illud Senecasin Ber¬

eule furente:

Dominare tumidus

_Spiritus

_altosotre.

Sequitur

fuperbos

viBor

a_tergo

_Dens.

h. e._{fi domineris tumidus, fi Spiritus}

altos _{gefferis (difces verum eiTe, quod)}

fequitur fuperbos vidtor a _{tergo Deus.}

Ceterum, ut redte hic _fingulä

acei-piantur, ad tria potiffimum attendere

erit neceffe , videltcet quid fit

ambula-re coram _{Domino, quid integrum effe,}

quis fenfus horum verborim denique.

Ad ambulandi verbum _{quod attinet; in} Metaphorico hic fenfu & morali

oc-eurrere, quo rationem vivendij vitλ

pifiitutum, iiudium & conatum agen-cli _{importat, facile}

per fe patet, " quo

««fenfu vi« nomen, _{pro vit« inftituto,}

"fiméhonibus & _{fententiis, aut etjam}

feri-Μ

)>

Γ Κ 33

''pturie, fecl ex

ufu

cömmuni££

c?).

Etenim irtfiare, federe, recedere,

phra-fi _{fcripturae perquam}

_frequenti

_lae

_fa¬

rmlian, perfeveranfiam m

malo

&

pec-cäto, commercmm & communia cum

impiis ftudia ac

conßiia

>

verbo,

irr.pre-tatern & inobedientiam b) bonarumq,

adeo aélionum moralium privationem iiiferurlt; fic earunrlem exercitium

am-'

bulandi verbo , aut currenäi identidem

indigitari, exlocts

Jod. Π,

17.

Pf. CXIX»

i. 5. Pf. CXXVIff. ι. I. Reg. Ά 6.

Vin. _{25.IX. 4.K. Chron.}

_{Vi. 16.}

_Gen*

XLVIII. if. II. Reg. XX. 3. Pf. CXIX,

32. Cant. I. 4. sliisque plurimis

de-prehendimus.

a) Rivetus ad

b.

L

b) Vide

Pf

I. /.

Cohel VIII 3. Hof

X.

>

Pf

XX

Vh

ψ Ρf.

XIV.

3.

%er.

XVII

f.

Quoties vero

jundum

habet

ambu>

bandi verbum Nomen tsr», triplici id modo _fieri, ex ufu fcripturse, memini; prout namque, vel

fimpliciter,

praire

fignificat, Jöf. VT. 9.

II.

Sam.

VI.

4;

vel, ut (ifyerior dicitur coram

inferio-ri, autmutua relatione

inferior

coram

fuperiori ambulare.

Atque priori

qui-dem fenfu Deus interdiu in eolumna

nu-34 S5 ) o ( £3

nubis; nodtu, ignis, ambulajjecoram, fi-Iiis Ifraéi dicitur, Exod. XIII. 21. Rex

iteOj coram fubditis luis, ut patet ex

I. Sam. ΧΙΪ. 2. oyjjto _{-jSnnn qban rtjfi} nnyt

nunc ecce 'Regem ambulantem _coram

vobis i _quum gubernationem,

manudu-<Rionem, curamque iingularem hic mo¬ dus _{loquendi infert. Pofleriori autem}

fenfu _{uilirpata hsec phrafis οτξωτως}

qui-dem & _{primario iis competir, qui}

ia-pris in Vet. Teft. vacabant, iummique Dci facerdotes fuenmt, ut _{fupra etjam}

verbo monuimus;

_{&υτέξως}

_vero,& fecun-dario iis _{omnibus, quinomenDeo}

dede-runN _{quosq; cmnino decebat} effe _criron

& a_μαμας, hatid aliter _{accron άμωμος} &

Äne vitro effe facerdos V. T-debeuat a)

ο,

ΐγιής

τό σώμα,

y.al

oXozXYjoog.fanus

_cor¬

pore & integer, ut de

facerdoteAtheni-enfi _{ioquitiir au<Ror Etymologici}

_Ma¬

gni b), cron enim utrumque ex more

fcripturae iignificat; & integrum cor» poret

quaiem

quidem facerdotem, i· temque facrificium Deo offerendum

ef¬

fe _{oportebat c)i & integrum animoy} h. e. ßncerum, _{pium veroque} cultu

&

intimo cordis afte&u Deo adhserentem;

Μ ) Ο c Μ 35

fit cor meurn perfecium d) h, e. fince-rum, atque ab omni hypocriii & iimu-latione alienum. Cui _{fignificationi}

af-finis _{etjam eil fignificatio Hominis aha,} quo morri jam vicinus Hiikias

Prophe-ta _{utitur, candorem animi & vitse}

in-nocentiam declaraturus: *iir mrv rux

:nam chv aabai no.va _{paS 'njSnnn *wk na} "wwy , obfecro, Domine, memento _,

qußfo

,

cjuod

ambulaverim

coram Te in veritäte cf _in corde

perfeclo,

_at

quoi

7ibi _{placuerit, fecerim. 2. Reg. XX.}

3. Hinc rede _{quoque exiftimat La«}

dantius Libr. IV. cap. _{17. carnis}

cir-cumcifionem eiTe fecundse circumGiilo«

nis _{figuram, fignificans, nudandum effe}

pechiss i. e. aper10 & fimplici corde

0-portere nos vivere: quoniam pars illa

corporis,qnas circumciditnr, habet,

quan-dam _{fimilitudinem cordis & eß} nudan-da. Ob kanc cau_{βam Dens nudari eäm}

jus_fit, ut hoc arpumento nos admoneret,

ne involutum _{peBus haberemus, id} eft9 ne _{quod pudendnmfacinus intra} confci-entw_{fecreta velemus* Quam}

circumci-iionem _{Apoftolus Rom. II. 29. vocat}

πε^τομήν

y

h τνέυματι,

ctr-

cum-3<j SB " _{) O r SB}

rumcißonem _Cordis _{in fpiriti:, nec non}

πεξίτομήν τ9 χξ&χ αχείζοτοίητον dr* tumajionem Cbrijti non manu factum.

Col. II. ii.

Ex _{hoc, levi licet, & qualieunque}

noftro diicurii: ic! _{utique jam conftat,} quo pad:o fedus fuiim cum Abrahamo

Deus _{fanxerit, fub certa videiicet} con-ditionc, fi coram fe foret _ambuiaturus;

fi _{perj.echts, h. e. fi fmcerus, fi}

0tW-πΐ'/ζίτος,

ίι integer & totus cum Deo eilet futurus; uti »an, perjedum & in¬ tegrum fe David cum Deo fuo fuiiTe

prsidieat , Pf. XVIII. 2. foilicite item

ac feduio cavifTe fibi w» ab _imqtiita* tefmy _ibid. cuftodiffe _{vias Domini,}

neque iraprobe fe avertifle 3 Deo fuo V. 22.

Hanc _{itaque perfe&ionem, fidem}

prn-fupponere,

ex

his

itidem intelligkur, & _{iidei effe, non operum obedientiam,} quam in Abrahamo non tam deiiderat,

quam ut fit perpetoa & conftans> Dess poftnlat & requirit.

a) Levit. XXI. rj.

l)

In voce

Ä-ΦΕΛΗΣ. _c) Levit. /.j. III. 1.

XXIL

19. (I)Pf. CXIX. g.

Μ )ο( « 37 Pag 2. lin. q. in Abendana nViyn naoir». PoiTet forte _{quispiam fufpicari, ad}

,]u-daeos, turpiter fibi prseputia adduccn-tes, digitum hic intendere Abendanam; Deumque adeo verbisi nw -sab "^nnn

CD'on id _{juxta hic refpicere,}

_urcwr-ci>

Jim cenferi integrum, donec novum

fibi

non addiderit velattraxerit Präputium;

utpote quem fenfum naoin τω nVw jun-düm haud coaéte videretur

fuppedita-re. _{Equidem, repertos in hac gente}

olim _{fuifie, vel. Ssripturse S.}

tellimo-nio _{novimus, qui ja&uram cuticula: i>}

ftius _reparaturi,

_audaciffimo

_{fcelere no?}

va fibi _{préputia induxerint. Hos ipfos} auteiri a'ai»o iimpliciter Hebraci, _aut o'3wo attra&os, attractum Prä¬ putium babentes, a radice ησο, traben-di, attrahendi, protrabendi

iignificatio-ne, in facro etjam codice fatis

frequen-ti, nominarunt. Attractionem vero i-pfam, vocabulo nur»» communiter de· fignatam, vix reperies nSiyn nsDVv, ad*

dttamentum _{praputii, a Kabbinis} appel-lari. Proinde is _{proGul dubio erit}

fen-fus _{verborum, quem}

_verfio

_{noftra prie·^}

bet, aliorum magiftrorum fententise hic conformem. _{Hujus véro temeritatis}

_vel

con-3$ β ) o C Η

contumacke _{quorundam in gente}

Judai-ea, cum nobis hic inciderit _mentio, baud adeo alienum erit a _prsefenti

ar-gumento ,, paucis commemorare, _quse

hac de re a viris _{Eruditis obfervata}

de-prehendimus Dtiplicis vero _{generis hos}

promos _{pra?putiorgm fuiffe Judcei}

per-bibent: _quibusdam ex fingulari _quodam

naturse _vigore

velinvitisreerevifleprse-putium tradunt; id _{quod Ifraelitis, qui}

ex _{mandato divino iterum}

circumciden-di _{erant, a) accidifle}

y perperarit non·

i.nilli _{jlatuunt. Alios Spafthere, fenfim} fubducla atque diilenta _{pellieula, aut}

alia quacunque arte medica hunc defe-clum iibi refliiuiiTe. Ex illorum qtii-dem numero _{Achanem. b) fuifie,}

tra-diiur in Tr, Sanhedri-nf. 44. a, his

ver-bis: rrn _{inbnn pa-a pr, Acbon attraclus}

pr^putiofuit. Quipus hanc gloflam ad-didit R Salom. ny τοπ ins» np n» im ΓΝν _{ubat, na} nun tyjo ηκ nna-ar naawit?

Vi» _{ottraxitpeIiicuUm membct fiti} juii-ter, donec _augererttr±

_obtegerctque

_Ca¬

put membri ißius,ut non _appareret

_cir*

cumcifus.

Nec non _{Jehojakim, impium}

Judaco-rum _{Regem eo referuni> de}

quo hxc

m ₎ O ( « 39

in Vafikra Rabba, Sect. XIX, f. i<52. 4.

r) _{oqrw nnp nS'on nx}

iSa

_{an m}

oS

_ηχΐ

wvhyin Sal crp'irp »tat *wr '3» nS-iy

1S

ψο

:nSay i1? -\vow vSrnxw no rS kxojhi nay *w jVö» minas _Reges e

flirpe

Daviäis

irrt*

tum_praceptum

de

circumcifione

reddide-runti nam ecce

pfehdjakim

ipfe

fibi

pra*

putium adduxit;

ficut

fcrtptum

efi.

(2.

Chron. XXXVI* 8·) & reliquse res Je-hojakim& abominationes

ejus,

&

quod

de eo invenitur. Quid invenitur de

eo?

nempe, quod adfriverit

fibi Präputium.

Neque hic fubfiftunt

Jtidsei,

quum

in

Tr. Talni. Sanhedrin Cap. IV. f. 48,

a-libique paflim, initia criminis

hujus

ad

ipfum Adarrcum

hand quidem

obfcure

re-ferunt: η'π inSya qwo ppmri oax Adam

primus aitraBopraputto

fiiit:

Εjusdem-que reos itatuunt

Sethum

&

Noachum;

quos seque ac

Adamum,

natos

fuiffe

cir-cumcifos _perhibent.

_Ubi

_{fatjs licet}

,

pro more fuo ,

liberales

Judaei

fint;

ne-gari tamen non

poteft, ab

antiquiilimis

inde _{temporibus, repetendam}

eife

ne-fandi fceleris originem;, fvadentibus

id

ipfum, praeter Judaeos,

teftimoniis

fcri-ptorum iacrorum, non minus quampro¬ fanorum« _Quorum

_inftar

_omnium

_Pauli

forte

åp 88 _{>of gü}

forte 'erft in _{Epi/l, ad Corinth. Cap. V#*} ΐ'8· _{πέρτετμημενος} τις _{έχλη&η; μη l·} Tturtciff&to7arcumeifUs quis _vocatus

efi7

non _{attrabat* Cujus, phrafeos}

μη

επι-GTidtåu,

vim & ^iHcaciam ita exbaurit

Hebrseortim _{•jw Ssr, ut rnerito excu"} fandi _{videamur, if Rabbinifmum dedita}

opera hie admififTe _Apoßolum

dicere-mus; id certe omnes nobifcum _agna*

fceut, _{enipbafiplenarn efTe lccutionem,}

vixqi;e commodius _exprimendam,

Ex-preflit tarnen, quam _{qui maxime, féij}

ambage uius, Menrieus Stepfeaniin

The-iauro _{Ling. Gnec. m themate sri&y, irt} ejus eompofito επισπΆω-, eflipiin inloco

Paubno ita _{Rippiens; μη £πΐ7πάσ$&}

αχροβιςΊαν, ne aecerfatjibi prarputiwn'y. vel _{etjam7 neattrahendumßhi curet} Chi-vurgi manu, cute nimirum Jerro

addu-3a , ut

glcmdem

rwfum o.periat Ftcri?

poteraty i'cribit ad k _{Theophylactus, ut} muht, _qucs

_defe$<e

_fellicuL·

_pudurjfet

_r

tnedicamentc·

_appofita,

_{ξ$ hane}

nitcren-tur iterato_{farcire, £f ehfsmum iUuå} comijum in

_priftirmm

_ßatwn

_reärgere«

Und« artis _{peritos tone}

tempo-■ >0 ('« 4* ris exöitiiTe» ex his plus fatis, ut opi¬

nor, _{inteliigitur;} quod quum Paulus ΈβύΖιος εξ

'EjS^Äiftjy

^), minime igno-raret, ievere monendos, converfos ad Chriftianam _{religionem Judceos voluit,}

ne_{y more eorum, qui ad Genfiles de~}

fciverant, prasputium fibi reducerent; Scilicet eo, _{jam longe ante Apoltoli}

tempora>

εΒελο&^ήΐτ/Μας

furor &

perfi-dia _{Judseorum devenerat, ut,}

poitha-bitis _{majorum ritibus & inilitutis, non}

cun&anter _{jam fed plenis paiBbus ad}

Gentilium, atque adeo Grjecorum fa·

era _{ampleélenda abiret. Hincfa&um}

fit-iffe, regnante Antiocho Epiphane,

au-&or, prseter alios, eil, qui Iiteris librum Emum Maccabaeorum _{confignavit, ia} Cap. I ii. - - 16 hisquidem verbis:

'Ev _τofig

_{τήμέραις ixstvatig εξήλΰον}

_εξ Ί-Μαηλ vol

_{παξάνομοι}

, κώ

άνίπ&σαχ

κολλάς , λεγοντες, ΠορευΒωμεν, xal

&α$ϋύμεΒα

μετά iSmv τών

χύχλ&) _{ημών, οτι άφ %ς}

_{εχωζί'σΒημεν}

άπ αυτών, _{ευζίν ήμας χαχχ πολλοί.}

Kal

_{yjy aSvvSy}

_ο

_λόγος

_εν

_{άφ^αλμοΐς,}

άυτών. Kat

_{πζοε$υμγβ'ήσάν}

_{τίνες ohret}

λαχ^ καΐ

_facphSyjTW

πξος τον

42 Μ ) Ο ( Μ ν f ς-ίλεα, Κχ) εδωκεν άυτοΐς

_{εζαοίαν}

πο- tr ijjaai τα

δικαιώματα

των sSvüv. Kai w tr κόσμησαν γνμνασιον εν

*ιεροσολίμοΐς

™ κατάτανο'αι >χα τωνεΒνών ΚΑτΕΠΟ*Η¬ ΣΑΝ ΕΑΤΤΟΙΣ ΑΚίΌΒΤΣ ΓίΑΣ _$ και άπεςγ)7αν από διαΒηκης αγίας,

καΙ

\ά

έζευγΡ'ητζν

τοΐς

1§νεσι,

καϊ

έπηάΒ^αν

'

, ιΊ

τζ _{ποιησαι} τό πο^εράν. _In chebus ilhs_{ex- ni}

ieriiTit eX _{Ijrael filti}

_iniqui,

_&

fuafe-runt _{mulas, dicentes: Eamtts} , &difr Φ

pomimus

fediis

cum

Gentibus,

qua ctr·

ca nos_{funt. Quia ex quo}

_recesfimus

ab

_^

eis, invemrunt nos multa mala, Etbo* f

ms _vifus eil fermo in

oculis

_eorum.

Et

}-,

iiedinaverunt

_aliqui

_de

_populo

_./

_&

_abi·

_ri

erunt ad _regem;

_{& cedit}

_ι

_Iiis

poteßa-

_[n

iem, ut facerent jußittam Gentium.

Et

iu adificarunt

gymna/lum lerofolymis

fe-

01 cundum _{leges Gentium: Cd fecerunt}

_fibi

hi

prreputia» Cd recej]erunt α federe

fanfo

aj

jundi

fuiit

gentibus, &

venundati

funt, utfacerent tnalum. Hinc eorum

multis, qui Römanorum fe jugo

fubdu-centes ad Barcofibam _{*) defecerant,}

at-

tra-t j

*) Erat is impudentiiTimus

impoftor

pt atqueJudseorum PfeudomefiiaSjqui

poft-

L