D. D.
APHORISMI HISTORICI
DE
S Y S T E M A T E Æ Q U I L Ï B R II E U R O P Æ .
Qju os
y ENI A AMPLISS. FAC. PHIL
.
P R Æ S I D E
A U ERICO M. F A K T,
H IS T O R . P R O F . R E G . E T O R D . S . R . S, M.
PRO GRA D U
P R O P O N I T
J O H A N N E S H E L L B E R G ,
G o t h o e u r g e n s i s.
IN A U D I T . GUST. MAJ. D. II JUNII M D C C X C .
U P S A L I Æ ,
L I T E R I S D I R E C T . J O H A N E D M A N .
SPEC TA TÆ F I D E I VJRO
H IS T , e t MOR. L E C T O R I PERCELEBRI Soc. Li t t. Gq t h o b. M e m b r o
PRÆ CLARISSIM O M A G IST R O
D o m i n o
J IjD * riXÄ
PATRONO e t EUERGETÆ OPTIMO
Sacratum V o t u i t
,
Debuit.
J O H A N N E S HELLBERG.
APHORÏSMÏ HISTORICI
DE
SYSTEM ATE ÆQUILIBRII EUROPÆ.
I.
J
uvandæ memoriae commodisfîmam hiftoriæ divifio- nem exiflimamus, in Veteris, Médit & Retention s Æ vi. ißam ab initio rerum ad finem Gothica
rum in imperium Romano-Germanicum irruptio
num feu Seculi VT.ti: illam ad Seculum XVI; hanc in noftra usque tempora deducimus.
II.
U t multis aliis chara&erifticis notis fe invicem diftingvunt univerfales hæ periodi, ita etiam mutuae civitatum ad fe relationis, quae nomine Syfiematis Politici indigitari folet, diverfisfima fub iisdem fuit ratio.
III.
Veteri fub sevo unius populi Romani imperi
um demum agnovit cultior orbis, adeo ut, qui illius Hiftoriam rite didicerit, quidquid ex hujus eventi
bus cognitu dignum (it, fimul facile cognofcat. Mo
narchia igituri feu Reipublica Univcrfalis hujus pe
riodi Syftema Politicum merito nominamus.
A 2 IV.
IV.
Quod vero illud excepit, Medii Æ v i, Poly ar
chie utrum & A n a rch ie, an Feudale dixeris, pa
ru m refert. T u m enim a Gothorum feu Barbaro
rum irrumpentibus examinibus in innumeras fere minutulas portiones, easque a fe invicem independen
tes, difpertitus Europæus orbis nulla prorfus admi- iit Gentium etiam vicinarum inter fe fœdera atque commercia.
V.
Poft initium Seculi XVI obtinuit Syftema fic di&um A equilibrii, liquidera tum bilancis Europae bina Temper exftitere velut præcipua pondera, q u o ru m ne alterum alteri palmam praeriperet, reliquo
ru m imperiorum, huic vel illi fe asfociantium, cura fuit.
VI.
Confoederatio Cambræenfîs contra Venetos d. io Dec. 1508 inita, inter Papam Romanum, Imperato
rem Germanicum, Galliae, Hispaniae Hungariæque Reges, Ducem Sabaudiae atque Etruscos, primum h u jus Syftematis putatur fuisfe Specimen.
VII.
Gallia domusque Auftriaca per plurimum tem poris ab alterutra parte fuere hujus Syftematis Ca
pita, quorum ut neutrum Monarchiae Univerfalis jugum orbi Europaeo imponeret, reliquis potefta*
ti-
tibus follicita fuit cura, certe rerum novandarum prætextus.
VIII.
Cofllefcens fub C A RO LO V Auftriæ, Belgii Hi- fpaniæque imperium jure quodam civitatibus reli
quis minabundum refpici potuit. Huic tamen Gal
lia, imperante FRANCISCO I, eo cum fuccesfu fe oppofuit, ut CAROLI Plus ultra terminos agnofce- re cogeretur.
IX.
N e q u e minora meditari cenfendus eft P H IL IP PUS II, ni E L IS A B E T H Æ prudentia Batavorum- que rebellio remoram vallis conatibus objecislent.
X.
H E N R IC U S IV , Galliæ R ex, vanum Reipubli- cæ Chriftianæ feu Univerfalis inftituendæ confilium, quod Amphi&yonum more omnia in partu bella fuf- focaret, animo volvisfe videtur.
XI.
F E R D IN A N D I II:di Imperatoris aufis ni jun- ttæ Galliæ Sveciæque vires fe oppofuiVenr, de liber
tate Europas, baud minus quam Relig'onis, aQ um conclamatumque fuisfet.
XII.
Iterum easdem curas excitabat quietis impa«
A 3 tiens
tiens L U D O V IC Î XIV:ti animus, qui unam port al
teram æqualium Regum aslociationem contra nimis crefcentem fuam potentiam necesfariam reddidit.'
XIII.
Si autem hoc Syftema ilium certe ufum præfti- terit, ut fub uno fceptro numquam coalcfcere p o tuerit Europæus orbis; ita inanibus haud raro mo
tibus, fpectrum velut politicum aut larva, ortum dedisfe exiftimandum eft.
XIV.
N u m quam enim magis vanitas prsetexti hujus æquilibrii le manifeftavic, quam cum tra&atibus Vin- dobonenfibus tanta cuin follicitudine opponerentur Hannoverani an. 1725 fequentibus, atque dum uni
ci Borusforum Regis progresfibus fiftendis Gallia * Auftria, Rusfta, Svecia, Saxonia imperiumque Ro- mano-Germanicum fe conjungerent. *
XV.
Monftrofam illam, ut dici folct, veterum ini
micorum Galiiæ Auftriæque confociationem, median- te Comite K a u n itz atque Abbate B en u sy Verfaliis d. i Maji 1756 faQam atque pa&ucn-famiîiæ inter Aulas Bourbonicas, Galiiæ, Hispaniae, utriusque Si
c i l i a e ^ Parmæ, d. 15 Aug. 1761 per Ducem de Choifeul initum minarum plus, quam periculi E u ropae attulisle teftatur experientia.
XVI.
Integram recentiorem Hiftoriam trium jam pro
pe feculorum ß percurramus, dimidii Seculi plenam non fuisfe Europæ pacem atque tranquillitatem de
prehendimus. In primis flumini Rhenano adjacen
tes Germaniae regiones, Bohemiam, Belgium atque fuperiorem Italiae partem, quam Lombardiæ nomine linfignire folent, vaftarunt atque multo & frequenti
fangvine confperferunt Bellonx furores.
XVII.
His vero Gallia Metenfem, Touîenfem & Ver- dunenfem diœcefin 1559, Superiorem inferioremque Alfatiam 164g, Artefiam aliasque Belgii partes 1660, Burgundiam 1668 & 1679, Argentoratum 1697, Lotharingiam & Bariam 1766 eodemque tempore Corficam, ficque perpetua incrementa fuis antea fat amplis adjecit terminis.
XVIII.
Amifït contra Hispania Lufitaniam 1640, Bel
gium Fcederatum 1648, Mediolanum, Sardiniam, utramque Siciliam, Belgium Catholicum, Gibraltar atque Minorcam 1715, quam tamen ultimam pace Verfalienfi 1 7 8 3 recuperavit.
XIX.
Auftriaca domus ex his fpoliis Mediolano ac Belgio autta eft, immo & , in compenfationem amis-
Cx
fx Alfatiae Silefiæque magna Poloniæ parte, quam Galliciæ & Ludomiriæ regna com plebuntur.
XX.
Sum m orum Galliæ Antiftitum cura fuit follici- ta, ut naevus LUDOVICI Xhrni politicus emenda
r e tu r , quo Belgii Confines atque fertilisfimas P ro vincias, p er conjugium M a ria Burgundicæ cum Au- ftriaco M axim iliano fibi eripi pasfus eft. H o c Car
dinalis Richelius, hoc L U D O V I C U S X I V animo volvebant. Sed quod aufis exciderint, id communi
perfvafioni tribuendum eft, quod Gallia his in
crementis a u b a omnes reliquas poteflates magnitudine fu peraret.
