Acta et litteræ ad historiam Svecanam. Fascic. XIII. Quem ... præside mag. Erico Gust. Geijer ... p.p. Magnus Florén stip. Vict. vestrogothus. In aud. Gustav. die X juni MDCCCXX., Fasc. 13

A C T A E T L I T T E R Æ

A D

H I S T O R I A M S V E C A N A M

FASCIC. X I I I .

Q U E M

VEN TA A M P L . FAC. T HI L O S . UPÄAL. ‘ P R Æ S I D E

m a g.

ERICO GUST. G El JER

H I S T O R I A R . P R O F . R E G . E T O R D .

R E G . S O C I E T . S C I E N T . U P S A L . E T S O C I E T S C I E N T . AC L I T T . H U M . G O T H O B . M E M B R O .

Pc P.

M A G N U S F L O R E N

S T I P . V 1 C T . V E S T R O G O T H U S .

I N A U D . G U S T A V . DIE X J U N I M D C C C X X H. A . M. B.

V P S A L I i S ,

r e g i a e a c a d e m i c t y p o g r a p h y

T i l l m i n M o d e r s s k u g g * ï

M e d l a r a r s k r e f D u in uti m ilt m in n e D m v a r m a A f s k e d s b ö n , D in s a u n a a n i n g j D i n h u ld a b ild D u t r y c k ' e i m itt .sinne, G u d s A n g e l lik d e n le d t m i n h ä l l r e d a n in g s

M e n d e n n a bild m e d s o r g e n s flor n u höljes.

OcIl vid dess s y n N a lu r e n s . p r a g t f ö r s v i n n e r : . M i n h u ld a M o r ! D i l t m ild a a n l e t d ö lje s ,

D i n g r a l ja g b lo tt i T e m p e l s k u g g a u finner«

D e n u l i t r o f u l l ä n d a r pröfv o tid en-:

M e d f r id f a r h ä n , l y d e n a f G u d a r känder»

H u r ’ sa lig t d a, n ä r k a m p e n ä r förliden F ö r H e r r a n s l å m e d . s e g r e n s p a l m i h ä n d e r !

O e h d e n i h e l ig b ö n och a n d a g t s o m n a r E j d e n f ö r m ö r k r e t s h e m s k a d r ö m m a r bäfvar»

N e j : k r o p p e n u li stilla r o b o r t d o m n a r O c h a n d e n m e d d e g o d a a n d a r s v ä f w r .

M . F

' K Y R K O H E R . DE BI.

Ô F V E R Y L L E S T A D S F Ö R S A M L I N G

h ö gÅr e v o r d i g e o c h h ö g v å l l å r d e’

i ' %

H e r r JACOB PAUL FLOREN.

* M i n H u

1

E m o t t a g d e t t a r i n g a ta e R s a m h e ts - o f f e r m o t D i n a o r ä k n e l i g a v ä i g e m i n g a i y D u m i t t e n d a stö d o c h m in , h ö g s ta g lä d je i lifvefc.

MAGNUS . ' .

i ï r i

JSratri et Praeceptori optimo

R e s p o n d e t ! *

D. D. D.

T3ref från Ulrica E le o n o r a till K . Carl X ÏI.

S torm dcktigße Konung

M in A l d r a N a d i g ß a k id r e her B r o d /r

I V id det t Ufa lie , a tt E d e n M a je fid t w a r it f å N å d i g och h u g n a t m ig m ed d efs A ld r a k iä r e fie S k r ij w e ife, fo n i A r f p r i n z e n a f H e fe n C a f f e l, m ig i g å r v id /*« ankom /l m e d b ra c k te, kan j a g in te t u n d e r lå ta, dn d erfd re u n d e rd a n ig ft ta c k a , ock fo m w d l m in hi e r t an c B r o d e r la r u tj f ö r f i a b ö rja n h a fw a u ta f m ig f ö r m d r c k t, d d iag derom ku n d g jo r d e M o n C o e u r , d et ia g m ig m a ß g r u n ­ d a d e n p p å d et g o d a ry ck te fom p ä hans f u je tte g i o r t d r , a llt f ä con firm eras ia g f a m ycket m er d e r j, n a r E d e r s M a je f id t f i e l f g f v e r honom f i t ben dgn a l a f o p d, lam nande i d et o f r ig a denne facken f r a m g ie n t u tj G u d z ock m in h iertan s b ro d e rs d ire ctio n m ed f ö r f d k r an, n i t a llt h w a d mon C o e u r, v i l f ö r t r o m ig f å w d l om d etta f o m ellieft h w a d fo m f ig kan f ö r e f a lla a lt d e t ock J k a i m e d m igh b lifw a b e g r a fw e n ; f f a g ta c k a r ock f ö r E d e r s M a je - f i d t s N d d ig ß e lyckönfkan i i l d e tta n ya å r e t , f a m t b e ty g a r d et ia g g i o r t m ig h o p, a tt M in h ierta n s B r o d e r Jkulle h u g n a t o fr m ed f in n d rw a re lfse men f å le fw e r ia g u tj den f a ß a f ö r tr o /la n a tt det f n a r t l a r J k je , igenom G u d z b iß an d. f f a g f å r in te t f o r po Hen c b o r tg å n g f k u l Idn gre u ppeh ålla u ta n m åfie lamna-, a lt det o f r ig a ob efw a r a t , tils en annan g å n g ; e tt w ill ia g alle- n a ß ndm na a tt h w a d Jom M o n C o e u r f ö r m d le r om f lo tta n s t id i-

g *

g a u tre d a n d e , ß kan S tatsC cm m isfarien R u d tn h ielm i ) fo tn p S E d e r s M a fe fiå ts befallnin g 7111 Sjip er refer b a ß f a y a , a tt m ed w a r t tilß d n d d r f å befi.offat, a tt h a r in ga m ed el m er fin n a s h w ilk et E d e r s M a je ß ä t kan f d k e r t tr o a tt det f i g i f ie lfv a v dre*

ket f å f o r h a ller. H e r tig e n har ia g re m o n ftre ra t, a lt d e t m in h ierta n s B r o d e r m ig J k r if w it h w a d fo tn lande honom till hans b d f l a, han d r och d e r m ed tio g d och la r ia g a ltid f iy r c h ia der- t i l d et han d r u tj g o d t f o r f a n d m td fin f a n d re f r ande A d m i- n iß r a to r e u . f f a g ta ck a r ja m w d l f å r g o d u p ly sn in g i holficnjka f a c k e n i a, dem ia g f i e l f a ltid anfedt f o r lu ter d u n /le r , til kom­

m a m ig orkfå ttp p å an dra tc',nekar, dock kan ta g g if w a G r e f H o r n i d e tta m å l d et w itn e sb o rd, a t t han r å t h e r tig e n, ifr å n M a jo r e n n ite ts w.dfende 2 ). I V å r N eu ven recom m end er a r f ig un- d e r d å n ig f i n a ß det ia g b e fa lle r, m on coent , u t j G u d z b e fk y d t . ß j S r b l i f w e r ia g m ed a l w o rd n a d in till min fid fia an d ed rä k t

E d e r s M a je ftd ts

A id r a u n d e r d å n ig fta trogn afie tien arin n a och S yfier U l r i c a E l e 0 n 0 r s Stockholm

d . 16 J a n u ­ a r y 1715

P . S, D r o tn in g e n b efa ller helfsa J a m t tackar f S r b r e fw e t adieu i

S to r -

1) B en g t R u d en kjeltn , StatsCom m isfarie, adlad d. 30 Januari förut kallad Ru< è , *}• 1713 barnlös. Åtten utgick med h o n o m ,

— Son af Haquinus Torftani Rudenius, Capellan i Lysviks focken och Fry k sd ab ls h irad i W e ro ielao d , hyiiken dog 1695. S tje r n - m a n s Suec. Illuft. MS,

a) Cfr* Fafc. I. p. 6.

S lo r mächtig, fie K on u n g

' M in A l d r a N å d ig f ie k id re H e r r B r o d e r

E d e r s M a je f iä t la g e r i t i t ä O n å d ig t u p a it ia g u n d e rd å n ig å u p w a c k ta , w id d e t tilfä lle a tt G en era l M a jo r A l p h s n i i l j ) h å ri*

f r å n n fre fe r ti l l m in hi er t ans B r o d e r , h w ilk tn beder m ig till re- com m endera f i g n tj M o n C oeurs N å d. A r f p r i n z e n lå r redan hofua b e r ä tta t E d e r s M a je fiä t det han itp p å M in h iertan s B r o- d e r s j g io r d e f o r f ä ckr an f å t f ia a r p å defs anföekning j å a tt ia g in te t behofde f i e t f d e r om näm na : men Jam nan be/kånckte m ig m e d f f o u v e l e r, tip p å m in fS d e lfsed a g f å wiUe ia g in te t w a r a m o t honom désobligeante t il icke b ä ra dem h w arigen om d et b le f e c la t- t er a t ehuru g ic rtia ia g hade f e t

1

H a n s h e rr f a d e r den g a m la L a n d G r e fw s n h ar J k r if w i t m ig t i l l ock b e r ä tta r m ig den h itgn an han har a t u pw ackta m in h ie r­

ta n s B r o d e r u t j S tv a l f u n d ; D e n C om m ifsion mon coeur g i f w i t m ig om D r o ttn in g e n s P o r tr a i t h a r ia g w ä l f ö r r ä t t a t f å f n a r t d et b lifw e r f ä r d i g t lä r H ennes M a je fiä t J kickat o f w e r. U p p å

b efa ln in g

, 3 ) C h rifitr H tn ric Albedijl blef fåfom General-M -jor och o f v e r ft e fcr ShSnfka D ra gonerna, upphöjd i Friherrlig värdighet 1720.

Landshöfding i Ôftergôthland 1736. t* >750. g ra. Hedvig U lri­

ca M ôrner, Kg). Rådet och FältMarfkalken G re f Carl Guft. Môr- ners dotter. — v. S tje rn m . H ans fonefon var f, d. E n v o y é e n och Katntnsrherren fniherre Gult, D ’A hibedyhll.

roD>;

b efa ln in g f a n d e r in g nu e tt an nat n t a f w i t » w d r d ig a k o n te r f e y , f o m in te t kann b lifw a b ä ttr e an det f ö r r a t y f i e l f v a o rig in a le t f e r m ager och f ö r g r ä m t u t , h vilket in te t la r b lifw a a n n a r s, f a la n g e E d e r s A la je fiä t in te t f n a r t w ill hugna m ig m ed d e f l i n f v a n d rw a re lfe ; g if w e G u d det conjoneturerne d e ru te .' m â tte f i a t i l l d e t b a ß a u t, f a kunde m in afiun dan f n a r iig e n b lifw a fu tb a r»

d a t, an gåen des a ffa ir erna h a r hemma u n der f l å r ia g m ig a t t lite t n a m n a , th u r u w a l ia g nu p o en tid in te t w a r it i R a d e ; tö r hand*, rit u n d e rfk rifte rn a m ed b r e f wen ockfå ß a n n a r , e fte r M in h iertan rc b r o d e r d r f ä n a r hos o js, fedan f ö r denne min en fkylte affaire / k it l f o m f ä ivida d r kommen t i l f in r ic k tig h e t, dock a jw a c k ta r^ a g - h d r v tö f w e r . A lon C oeu rs tan ckar. E d e r s M a jr f iä t h a r igen om d efs B r e f t il G r e f R eh n fiiern a 4 ) ' b efa lt honom a tt igenom w ä x e t ö fw e r g iö r a . fyn d tu lls snsddelen till den P o ln ijk a h o f - S ta te n s un*

d e rh d ld , i Z w e y b r u c k e n d o c k fo m d e t d r min hier t ans b r o d e r bekan t a tt koppar- rän tan -, f io r a S jö tu lle n, f m d t u tter na och actifen h a fw a a ltid w a r it a n fia g n t ti l l den K o n g lig a T a f e ln och H o f - S ta te n . D e tw d f ö r ß a d ro nu i f ö r m d g o a f A lo n C o e u rs d t - J k illig e b r e f och f ö r o r d n in g a r tild g n a d e B a n q n e n, f o m tll i> ß \ J k u lle g a ö fw e rd n d a. f fa g h w il in tet, en g å n g ndm na de accis• tn eddelen , f o m d ro ti l l m ina h an dpen n in gar an fia g n t, om nu f ö - U ilsm eddeltn Jhola ta g a s till poln ijka h o fw ets u n d e r h a ld , f ä b lir in g e n tin g ö f r ig t a t erh å lla den K o n g lig a taffeln, m td h , u ta n a lt f i a d n a r e f te r aldeles in g a a n d ra m edel d ro a t tillg å . D e tt a a r J a m ycket w d r r e , f o m H o f Co (fan red a n f ö r u t d r jö r d i u p a t i / k u l d , , eck ingen c r e d it m er u p p a n å g o t d r a t v a n ta . D e j su*

ta n m a ß e alle oeconomie betiente a l t* in til den rin g e ß a p å d e t f ä t t e t tiena u tan lö n -h w ilk e t kan h a jw a en f a r l i g p ä f ö l g d, och m an a ltfå in tet kan f w a r a f ö r h w a rs ock ens tro h e t och r e d lig h e t.

A f a lt f a d a n t h ar H en n es M a je fid t D r o ttn in g e n ock ia g b tif w i t f ö r a n l d tn e, a t u tj R å d e t b e g d ra a t t w d x la r n e p å S jö tu lls m edelen

J ö r

4 ) Cfr. Fafc. I. p. ç .

f S r K o n g lig a PointJka H v f S ta te n m å t t s f â la n g e in n e h å lla s, oeh desje m ed el lam n as t il K o n g lig a h o fS ta te n ock ta f f tin , t il d é f­

ia g f o r m in d el f å tv d l f o m ifyn n e rh et u p p å G r e f TeJs in s * ) tr d ~ g n a och n S d w d n d ig a a n h å lla n d e, f in g e J k r if w a ock under d a n ig ß re m o n fire ra m on c c e tir, om a lt d r /ta f a n it b e r a tta denna n o d - w d n d ig h e te n. E f t e r E d e r s M a je f l d ts eegen h eder f d r d e l t s v j d d e t nu w a r ande t i f d l l e t a f A r f p r i n z e n s ankom fi f o r d r a r a t K ong:

tig a tn jfeln ej m å tte ft a m ed fk a m m e n och i b r ift o f r e d b a ra m edel affta d n a . A l t f a beder in g d e t m in h id r ta n s b ro d e r beha­

g a d e g io r a en andrån g u ti den b efa lln in g f o m G r r f R eh n ftiern a h a r f a t t, ock lem na J m a ta lls m eddelen ti l den k o n g lig a ta f e ln och h o f S ta te n o f o r ry c k te . f a g b ek la g a r a tt till/la n d e t d r f å w i d a ■ k o m m it, d et ia g m ed f a d a n t J k a l b efw d ra m on c o e u r, h o p p a s Ijckw ift, a tt E d * r s M a je f ld ts n a d d e r f Sire in te t l a r em ot m ig f S r - d n d ra f i g . H a r m e d , b e fa lle r iagh m in h iertn n s B r o d e r s d y r a p ersfo n . i G n d z b e jk y d d jo r f d c k r a n d e s a tt ta g m ed a ll w oirdn adi ock e tt o m t h ier t a f o r b l i f w e r M o n C oeurs:

A lld r a u n d e r d a n ig f ia tr o g n a ß t •

tien arin n a och S y f i e r

I T l r i c a E l e o n o r a *

Stockholm au. R o y

d, z

6

W .

S törå

•) 1701 Hofmarfkalk. 1717 öifVerfte M arfktlk, B er ch Sv* M e t i s . och Fr. SåSdepeon» T , II..

S ta r m ä c k tig ß e K onung

M in A i d r a N a d ig ß a kiäre h err B r o d e r

E d e r s M a je ß ä t täcktes in te t o n å d ig t u v fa g a e t t i e g nu i t e r up w a k t a r , m in h ierta n s B ro d er m ed min u n d e r d å n ig a J k r if - \ iff e l fe ; f f a g har w/ fl in til tä n ck t denne g a n g en a t d e r m ed befiwänx M o n coeur efter ia g in g en tin g mera w e t m ed h w a d ia g skall u p- if) acht a E d e r s M a je ß ä t f u r n ta n w ä r t bedrofiign til fl a n d , Jom m g - f a n it ä r bek a n t: men fom A r f p r in z e n h a r cßfercrat fig a t f o r t - Jdn da d e tta

J å

iägen h et unfiiandes in te t h ogre ä n a tt M in h iertan s B r o d / r , m å t­

te befinna fig w id e tt g o d t tilf iå n d, och, a tt allo m ina b r e f t il li­

ka visd dh et fo m G m e r a lM a jo r A lp h e n d il tried fig f å r de m å tte w a ra m en coeur w fil tilh a n d a komne f f a g h oppas ock d e t E d e rs M a je ß ä t in tet o n å d ig t u p t a g e r , art ia g d e r n tj J k r c f om M in hiertans B r o d e r s tancka angåendes underfkr if tern a w i d de hem- m aw aran de E x p e d itio n e r ne, f å och nu a tt fn lbordan a f P r i n z ens åfitindan in tet kan g å f o r f i g f o r än a lt ä r d e ru ti r ic k tig t g io r t , f l a tt mon coeur f i c l f w e r h u gn ar o f s m ed fin liu fliga a fk o m ft.

F o r denna g å n g en tu r fs j a g in tet lä n g re uppeh ålla E d e r s M a - j e f i f it u tan befaller clefs d y r a P er/son iifj G u d z G n d d o m lig a b e- J k y d d fa m t beder u n d e r d å m g jl det ia g J la d ig t b lifw e r bibehållen u tj M i i h iertans B r o d e r s w c n lig a n å d fem m ed a l w o r d n a d ock e tt

ån.

A ld r a u n d e r d å n ig fia tr o g n a ß e tim a r in n a och S y fie r

Stockholm

l ? lS ‘

P. s.

P . S . f a ß d ro tn in g en in te t w e t u tq f d en n t lagenheten eij heller å r k a r hon f k r if w a f å h a r H ennes M a je f tâ t dock befalt at a ltid helfsa m on coeur ock h ertig en rtco m m en d era r ß g under d å- n ig ft. adieu.

f f a g m a ß t u p p å G refw in n a n P ip e r s och G r e f T o u r c Bielckes $ ) a n h o rtg e tr a g n a b e g iä ra n bedia u n d rrd å n ig ft d et E d e rs M a je flå t y m ille i N å d e r g if w a honom t i l f i a n d , a t kom m a hit o f w e r.

Lf'tfc*'© Au Roi Stanislas à Uir. E leonore.

L a fo rc e de dou leu r ne n ia u r a it p a s deja la isjè celle do- p o u v o ir m e ttre la m ain à la p lu m e, ß ce n ’eto it p e u r a v o ir re co u rs à une P r in c e s fe. comme V o ß r e A lte s f e R oijalle, dont l'il•

lu ß r e S a n g de f a n t r e r e G lo r ie u x, L e coeur p le in de B o n té et G e n t r o f i t i, et enfin les g ra c e s p a r tic u lie r s, que j ' a y reçu d ’E lle me don nent to u tte r la confiance, qu E lle n ’abandonnera une f a ­ m ille des p lu s defolées, qui a to u t f a e r f i é a u x o rd re s du T r è s

G lo rie u x

5 ) Grefve Thure G abriel Bjelke till T h n r e h o l m , Ton af Kg!. Rådet G e n e ra lG cu v e rn ô itn Gr Nils Rjelke och tëva Horn — var då PyttwSftare vid L ifre g e m tn te t, ledan G ereralM ajor. RiksRSd 1 7 2 7 . U r RSdet entledigad 1759 o c t* 8 r y o inkallad af Ständern» j 7 ö t .

■f *763. U ggla R

5

Piper, dotter af Kgl. Rådet G re f Carl Piper till Stureforfs m. m.

G lo r ie u x F r e r e de F o ß r e A lte s fe R o y a le , e t qn f e tro u ve a u- j o u r d hui f a n s a f y le, f a n s je u r e te f t f a n s p a i n, et ne f e fo u tie n t que p a r ïe fp e ren ce de F o ß r e P ro te c tio n . f f ’o y ( J O depojè L e s G ra n d e u rs a u x quelles f a y eß e eleve p a r V d ß r e tr e s G lo- vieu x F rere d vo s p ie d s, et en les em brasfan t j e dem ande en f tip p lia n t de re g le r mon f o r t , ma condition e t ma fu b fïjlen ee: je ne veu x v iv r e que p o u r vou s obéir et que p o u r J e r v ir d e monu­

ment* E tern elle a to u t L e M o n d e de F n fir e G e n e ro fiiê : f attends F o s o rd re s et j e f u i s de F . A . R .

le p lu s hum blem ent dévoué

D e u x P o n ts ee p ffa n v . lyip.

S t a n i s l a s 6^{) .}

S to r-

6) Aliis litteris, quæ plures ad Uir, Eleon. poftea datæ exftant»

fe fubfcribit : trè s fidelle B on f r e r t , votftn et allié S ta n isla s R oy.

Epiftola vero jam allata prima eft, poftqU3m de fato Caroli X II . certior factas erat In litteris proximis (Landau d. t« Febr. i7*9 d atis) quibus Ulr. Eleon. de faccesfione in regnum g ratu la tu r, fequentia addit : ”jamais èftat ne fut plus pitoyable que le mien.

Ma famille defolée — je fuis vagabond fans favoir ou me fixer avec feureté Je fuplie V o tre M ijefté de vouloir me recommen*

der a l’E m pereur et à M:r Le Duc Regnant de France. Si la Provid ence ne prend p.js foin de m oi, je fuis perdu fans p o ovoir fubfifter. Jamais V otre Majefté n e-fcau ro it ex cerce r une charité plus tiigne d’E H e, qn’en me fecourant au plutôt. C’est en at- attendant fes ordres gracieux , que j ’offre à Dieti toutes les fup- pliques de ma vie languisfaute pour la profperité du R e g n e de V . M.?

T H E S E S , . I.

R eligione Chriftiana foedus illud Nationum R egni Sueciei antiqui, quod ipfurn religionibus prifeis continebatur, pæne folutum vidim us, donec res publica in aliam furgeret formam.

H .

L enta vero novi ordinis incrementa. P r i­

m um bella propter religionem: m ox conten­

tiones etiam civiles acerrimae, eum G oth i, pri­

m i Chriftiani, fpretis Suecorum antiquis praero­

gativis , regnum arripere conati funt.

III.

Fuere vero Familiarum Suercherianae et Ericianae triftes vices, li rem fpectas, n il niß bella civilia Suecorum, Gothorumque de* regno.

IV .

Potentia deinceps paucorum, privilegiis Clericorum et M ilitum (

och

liga F ràlfet)' privilegia illa gentilitia et popularia, quibus diftinguebatur nom en Suecanum, prifcaer libertatis vel licentiæ ligna, fenlim abolita funt.

V.

Manebant tamen usque ad Vafradum tem ­ pora veftigia antiquislimi juris publici Suecani,.

quo natio quæque, in foedere com m uni pro­

prium tenens Locum, cum R ege ex æquo paci-

fcendi, v el etiain cum aliis foedera faciendi po-

teftatem libi fuinferah

V I .

H u cp ertin en tD a l e c a r l o r u m a

I poftulata (i 53

) : ne absque eorum concesfu rex fluvium D alenfem trajiceret et in provinciam veniret; neve quis, nili indigena, judex v e l præ- fectus provinciae constitueretur. ( Celsius Hilt,.

Guft. I. T .

. p. 5

) : — Ldtteræ itidem Populi D alecarlici ad H e l f l n g o s ( Tuna

:ta d. pafche *) i53i datae, vid. v . Troii HandL till Sv. Reformat.

Hift. T .

), quibus in memoriam revocatur an­

tiquum inter populos foedus ad injurias repel­

lendas, a domefticis vel exteris illatas: B l e k i n - g o r u m etiam e t S m a l a n d o r u m foedus de pace inter fe fervanda, et hoftium ( flnt Dani v el Sueci) communi propulfatione (i520. Celsius 1. c- T . I. p.

). Sic fub turbis civilibus antiquae redierant confuetudinesv

V II.

Homicidium multa plerumque lui posse ex prifeo jure eft. In regione m etallica Falunenli.

adhuc fub regno Magni Guftavi A dolphi vete­

rem liunc morem lervatum fuisfe, et an.

demum Edicto Regio abrogatum, teftatur anti­

qua relatio apud Abrah . Hülphers (Dagbok ö fv e t en Refa genom Dalarne p. 434)°

* ) D . 12 A pr. U n d e r Landfen» in fig e l