fr-"*
/O "v
D. D.
DISSERTATIO ACADEMICA
PLINII CHRISTI ANIS
Ex Regina Epißolarum XCPIl. Lib, X
Siftcns,
QUAM.
Confentiente Ampliff. Facult. PMlof.
In Regia Academia Upjalicnß,
Sub MODERAMINE
V1RI CELEDERRIMl
MAG. PET R 1
E K E R M AN.
Eloquent. PROFESS. Reg. & Ord.
Ad publicum examen mode/te defert
JACOBUS NIC.STECKSENIUS,
WESTER-BOTNIENSIS.
In Auditorio Carol. Majori Die g Matt,
Anni MDCCXLVII.
H. A. M. S.
' "
UPSÄLlffi.
VIIW Aämtclm Reverenfo ütque Prtchrijim Dornirn,
Mag; N 1 CO
L A
OSTECKSENIO,
ANIBTITI In ARN^b & adjacentis DiRriåus
PRÄPOSITO* GravifFimo, PARENTl Optimo.
TRaJanus,Romani,quondam moderator &gratum nunc quoquearbiternomenorbishabet
Ceefare quo meIior, fecli dum luftra redibant, Nuflus ab Augufti tempore fceptra tulit.
Cérneret huntj utinam talem gens dedita Chriflot
v Qualis & ipfe fuis, quam bonus usque fuit»
Chriftiadum biberet vixtantum terra cruorem, Törtor nec moleret membra facrata Deo.
EfFera non.rabies, nimium dominata per orbern,,
Innocuos morti martyriove daret.
Sandli quam fuerit vita incufpata popeffi,
Hoc Dominum Praful, Plinius ecce docet Kon tamen indomifus ceflavit turbo malorum
Chrifticolum fsevse dedere colta neci.
Heuubi fors melior? Summus nifi Reétor OTympi
Prasfentem miféris (uppedxtaffet opem.
Confona jam didlis,, quotiens data copia fandi Ipfe hauli dodto dödlus ab ore Patris*
Primitias igitur refero gratiffimus IIIi,
Qui prtebere mihi commoda milfe fölet*
Munera ne fpernas„ or©, juveniha, ouamvis O Genitor, meritis inferiora Tuis.
Quod fupereft, lata, multis Digniflime fuftrht, Suppliciter voveo forte fruare diut
Detur ut aufpiciis fic efflorefcere iauftis%
Et fortunatos dinumerare dies.
PARENTIS Carifftm
Fiütis OW^entiffTmW
JACOBUS STECKSENlUfc
L N. J.
§, I.
Tatum fortemque Chriftianorum, primis Novi Tedamenti feculis,
fuific pertriftem, varfx , quibüs profani homines in iHos fevie-
runt, Sc quidem multo atrocifH-
mse, loquuntur atque edocent
periecutiones. Etenim L. Do»
mitius NerOj clavo imporii admo-
tus» per quinquenniumlicet ftudio vlrtutis operaretur, deinccps tarnen, inftitutis Prseceptoris optimi 8c Philo- fophi fummi, Senecse, negle&is 8c violatis, in lon-
ge alia difceffit, & nen omnis tantum generis voliiptati-
bus, foedisque libldinibus fe totum tradidit, verum, fa-
bulam Trojani olim incendii luEirus, ipfam ignibusde-
levit Romani. Qua ex re cum odium populi Romarn
acerrimum non poflet non contrahere, facinoris turpis-
iimi fufpicianem Sc notam , quo demum cunqueidfie^
ret pafto, a fe remotarus, in Chriftianos innocentes,
A tan-
) o (
tanquam incendiarios publicos, culpam non transtulit folum, fed,fiirori ne quid deeflet, intmaniffimis eos infe-
öabatur fuppiici»s.Nempealiös,ferarurn tergiscontebtos,
laniatu canum,alios crucibus,aliosflamma,aliosaiio deni-
que novo&horrendomortisgenere,quippequi,cumdies deficerct, in ufum nofturrii luminis urebantnr, e me- dio fublatos voluitjnfiitqiie.Nee meliori miriorique inge¬
nioadverfusChriflfianos cluxkT.FlaviusDomitianus,(|uare
Nerone Nermicr, a) item Nero alter recte vocitabatur.
Huc digitum quoque intendit Jovenalis, quiitacccinit:
Cum jamfemianimum lacerarct Flavias orbein
Ultimus, o CaIvo [erviret Koma Neroni. b)
Tertianavero perfecutionis procellam fub Ulp. Trajana,
Nervae fueceflbre, fubiere iidem illi ChrifKani. Mic laudibus utique & pneconiis ornandus effc" digniflimis, quemadmodum iniignem illius juftitiam, munificentiam,
patientiam,lnimanitatem&clementiam,plenioriorecom- mendant Scriptöres baud pauci. VidelicetjUt is demum
fciens & clarus habetur gubernator,qui,quum Funesftri- dent3 &navisinterfyrtes fcopulqsque in vafto &procel*
lofo mari jacbatur, iliam falyam atqueincolumcminpor-
tum reduccre potcfl:; ita Trajano permukum honoris glorkeque erit tribuendum, quod imperium Romanum,
a^vo Domitian*, ad extremum.quafibalittim redaftum,
non dicam prifHnse reflituerit dignit-ati, verum longe majora eidem procuraverit commoda & incrementa.
Etenim non Armeniam tantum , Affyriam , Mefopo- tamiam, aliaque occupavit regna, fed Selcuciam & Cte- fiphontem, Parthorum metropoles, ipfamque Babylo*
nem fuxfecerat ditionis. c) Hinc Florns: Roma fub
Irajanoprincipe tmvetlacertos, c?, frétterjpem miniitm, feneclus mferii} qtwßreååitajuventutc, revirefiit. d) Ex-
ftitere
es? ) o ( * ä
ftifcere reges, bellica quidem fama efflorefeentes, fedin
pace qui, mutafa vekiti feena, ohfbluerunt; alii qus«
iitam domi gloriam hello perdidermitquam turpißime:
hic autem noder omnes partes &numeros ita implevit*
ut in toga, pariter atque (ägo, ad fumma quaslibetnatiis fa&usque judicetur. Plurimum idem ille nioderationis
in devi&os hoßes declarävit, nec non artes eorum ve-
teratorias, qui jurejurando & federe , quafi talis lu- dunt, tota mente omniqnc animo deteftabatur. Sic li-
terarum ftudia fe dolus excoluit non folum, Ted eruditos
maxime amavit, linde non potuere non Plinius, Plutar-
chus &z Cornelius Taeitus, quippe quovis beneficiorum
genere ab ipfo fepius fepiusque affech', illum, ceunu-
inen tutelare, in coelos quafi extollere. Audiamus vel
folum Plinium, qui in oratione ad Trajanum panegyri-
ca, ut multa alia prseclare, illum ita alloquebatur: ut
fubtefpiritum fangvinem ef)patriam reeeperuntfludia^aim -prioram temporum immanitasexiliispuniebat.e)Huc fpecht
folennis illaacclamatio:fis felicior Angußo , melior Jra-
jano. Quöniam vero nemocriminis &nrevorurn expers
vivit;hunc gravi itidem laborafie morbö fuosquepaßum
efife manesre8:c contendimus, Etenim ex Dione/) &
Aurelio Victore, g) alios in prsefenti ut taceam, con- ftat Traiannm dies no&esqde fepe perpotaße, nec non eiboepulisquefefeingurgieafle, quo nihil di&ii faCdu-
que fedurn magis, notifepxzlct infamem fuiße. At per- fecutiones, qnas in Chriftianos exercendas mandavit ^ luculentifiinia erunt faivitice ipfius argumenta. Detur-
bulento & calamitoßßimo ifi:o Chrifi:ianorum ftatu, eo-
dem pneeunte Plinio, pauca nunc mihi dicenda funt.
Te proinde3 B. L., foajorem in modemr oro atqueob-
A a ' tedorj
{ s» ; o c cg»
• . r ^ n - )
ttftor, velisr ca, qux a me fuerint allata, prornore tue
in meltorem interpretari partem.
a) Etifebir hiß. Eccl 3. if. b) Satyr. IV c) Eu-
trofiihift. VUL c.3. d) Lik L c. /. e)p. 134. 133.
/) L'9' g) Epitom. p. 62.
k IL
Natusef! PIintus ille juniorpatre, virtute non mi¬
nus,. quam eruditicne maxime confpicuo , Catcilio , a-
vunculus vero et fukPI infus major, rerum naturaliuni
hiftorram qui fumma compofuit dexteritate. Etfi Da¬
rum interfit elaritudine fbrpis circumfundi, faspe nam- 'que aurum & purpura circa cunas , fcopuli & fyrtes
evadunt nobilis animi/ fepe etiam evenit, ut Heroum filii fintnoxx'j Plinio tarnen nobile genus ad virtutem
fe&andam fponte airrcnti addidit vefutt calcaria. Prae-
ceptoribus ufus ef! Fabio Quinbbliano, fiia tempore, eloquentiae principe, a) Nicete Smyrnaeo, Sophifh, b)
Sc Euphrate Philofbpho, c) quorum Iaudabili du&ii
magnos inartibusliberalibus fecerat progrefTus. Non
mirandiim igitur, doblrinis virtutibusque i11um doruifTe
variis. Juffitia certe & aequitatey dum in Bithynia 8c
Fonto pro-confulare obiretmunus, ceteros vicit Paga-
norum Praefides- Cujus rei documentum fat locuples fuppedftat Epiffola ipfms, quae ef! XCVll in libro deci-
mo,adTrajanum mifia,reliquarum omnium baudimme-
rito reginadiQ:a&dicenda. d) Tres continetilla partes, quarum prima confultationem, quousque Chrifhani ef-
fent puniendi, nec ne; altera narrationem faCti; tertia denfqueJudicium, perfequitur Plinii. Negabit, credo,
nullus infignem prorfus, ex eadem hac Epiftola, ad res hiftorise noftrx ecclefiafticae efle accefTuram lueem, &
quidem
> * C C&& S
quidem de divifutäteChrifH» de affidno Chridianorum
virtutum exercitio, de fumma fidei conftantia, qua in«
claruere iidem , de verar religionis propagatione, de
conventibusad cukum Chrrfh> pradfandum & id ge¬
nusalirs, Plinianam fenteneiam candide aperiat &recla-
dat. Videlicet in Plinio,cewfcripcore pagano, nullafingi excogitarique pocedr fufpfcio, neduro juda eauda, cur,
gratixChrtftianorum velificaturus,a q uorumfacristotus
abborruit, quidquam falb fcriberec. Qiiare tanti hane
Epi(tolam feciffe legimus prffci xviTheologos , Ter-
tullianumy Eufebrum 5rc., e) ur,, contra Gentiles difpu-
tando, ad illam provocare non dubiraverint Addo e- jus item mentronem rnjecide Paullum Öroßum, Augir*
Hini difcipulum, hisquidem verbis* inperfequendisfå¬
ne Chriftianis erroredeceptns Trajatmsf Imperator terrins
a Nerone , quamfajjhn repertos cogiadjacrificandumido*
Iis ac remitntes mterfici fraeepißet, plurimijue iiuerßcercn-
ttir; VUniifecundiy qui inter cetcrasperfecutordatas fuerat,
relatti admomtusy eos bomnes1 -praeteremfeffionem Chri•
flu honeßaqueeofwenticula^nihil contravium Romanis legibus
facere\fiäuefa fane innoccntis confefftviis nemini mortem
graoem acJormidolofam videri, referipns ilhco lenioribus
mitlgavit editfis. f) Vere itaque Reinhardus: in eo cul-
fandus eß Vilnius, qtiod in Chrißianos inve&us fit , quod-
que, in epißola ad Tvajanum-ßdem Chrißionanr, velutipra-
vam C/ immodicam fuperftitionem vocet, eorumque in re~
ligione tuenda conßantiam, pervicaciam effeo inflexibilem
obßinationern affirmet fupplicio cCércendam, utcunque aliter
de innoeuis iHorum moribus cultuque facro nobile fatis te- ßtmomum reddidit. g) At refert heic Plinius fe, cogni-
tione habita de Chriftianis-, illos fupplicio dedifle. Ne-
cefte itaque erit cauflas invefhgemus, quibus fuerar ad
A 3 id
n ) o c
id committendum permotus. Nempe impudica&im.
piaHscreticornm c!ogmata& dagicia, qua: vere Chrifti-
anis impiitabantur, Paganorum odio peracerbo illosple-
rurnquefubjecere- Clamabat in bma plcbs, ad furorem
ii sq lic,fuperfticionis dias tenaciffima , novam inculcari
fpargique religionem, fufjaicabatur quoque ob Ghridia¬
nos,debita nondum afre&os pcena, innumcris a:romnis, Tiberis inundacione , niorbis, terrae motibus , bebis 9
prodigiis & fceda rualorum lerna Romanos multlari 8c divexari. Cum Judasis praeeerea, quos odio profeque-
batur Vatiniano, communia Chridianos fovere ac mor-
dicus tueri placita ja&icabat. Cjedibile itaque ed fa-
eerdotes paganos, qni plebis'cauflam callide agebanc,
uti'alios Prasbdcs, ita Plinium etjam, eo precibus par¬
tim, partim minis, perduxifle, ut graviffimas in Chri¬
dianos deccrnerent pcenas,ni diamabnegadent 8c fidem,
8c vivendi ritum. Neque aliter Eufebiös, quiPryddes provinciarumT ut Chridianos ubiquc confe&arentur,/«- muhuofis (cidgi clamoribus impdfos refert. h) Fatetur quoque ipfe Plinius ad dnem Epidolas, defolatafttißetern-
j>ld,di rarjßhmscjue viBiwarum emtores invemos. Ejusmo- igitur machinationibus ad ßeviendum in Chridianos indnåus dne dubio Plinius, quomodo fefe geflerit, fe- quitur, ut videamus.
ä) Fpift. Flin. Lib. IL 14. VT. (I 32» b) Lib.VL
6.cle c) Lib. I. 10. d) Tob,Eckhard,inb'on-Chriftianorum Chrifto teflimoniis p. m. ijo. é) Cfr. Annotat.Hu- gon,VILGmii de Verdate religion, Chriftian. p. jji. fjLik cap. 11. g) Animadverf. in Lippumt. nu 64. h) Hiß. EccleJ. Lib, IV. c, g. r
/•
) o C 7 /- ni.
Ncmpe Piinius Trajano, pro morc folito, ob eju$
prudentiam & aucloritatem , fuam vcro ignerantiam , quod in hujusmodi cauftis antea non fueratcognitorvel quxfitor, totam rem aperic, quid fibi agendum,quidve
omittendum eßet, jufia ipfius exfpe&aturus, Nec pri'
us, quam Piinius heic aecuratius expofuiflet Chriftia-
norum vitam & mores , edTdto public-o aliquid certi
erat fencitum, id quod ftatim ab initio Epiftolae indica-
tur: Solenne eft mihi, Domine, omnia, de quibus duhito , ad te referre. Si itaque ullum Cxfaris hac de re man¬
datum extitißet, non video, qua ratione Piinius ancipiti
nunc cura diftraheretur in cognofcendis iis, quse Cnri-
ftianorum cauflas vel crimina fpeÖarent, Dc Chriftia-
nis porro ha:c tria potiffimum fcire avebat. An puni-
ri debeant teneri ? An pcenitentiae daretur venia ? An quinullius eflent flagitii convidli, propter foium nomen
poena afficerentur? Ad primum quod attinet, non mi-
ramur Plinium ambigere,utrum in Chriftianae addictos
religion?, adhuc annis & aetate teneros, animadvertere-
tur, nec ne, fiquidem ICti Romani pcenam retati con- v^nientem effe debere moneant ac prxfcribant. Gum itaque fignum efiet ftevi, Paxei ferreique animi, in ratio*
nis adhuc ufu carentes fumina gradan crudelitate, Piini¬
us,in nodo adeo difficili extricando, fententiam Cacfaris jfibi,regulse inflar, expetendam duxit. Altera Plinii du- bitatiofil it: detur ne poz?iitcnti& venia, an ei, qui omnino
Chriflianus fuit, defijje non -profit ? Notum quidem fuit Plinio, eum, quem pceniteat peccaße, non ideo reddi in-
noccntem. Etenim, quica mente alienumquideontre-
£hvit, ut inde lucri faceret, tametft, mutato condlio, id domino poftea rcddidit, fu£eft. a) Paritet fugiuvus eft illc
i «2? ) 0 (
ille, qui eo confilio difcedit, ne ad dominum redeat,
etiamd ad eum deinceps revertatur, b) Clare hxc o- flendunt, ad pcenam cvitandam, nonfiifficere pceniten-
tiam, In quibusdam tamen cafibus illa fufficit, inque
eortim clafle reponere valt Piinius öirifHanifmi con- fefnones, bis nixas rationibas , quod facllc magna ho•
miuum turba, ut in nne Epfftote feribit, em enaa retur,
qnodq; tantu nivideretpericlitantium humerum.vxpernuib
tum caperct respubliea detrimeriti, G oinnes kierent
poenas. Mos qui'dem fuit Romanis, cum pluriini ejus-
dem flagitii atque fceteris eonfcii & participes effent,
decimum quemque forte eligere , fuppRcium utfubiret
debitorn; tanta vero tarnque ingens multictido quod
Chriftb nomen dederan, ve! ipfa decimatiöne non potuit
non maxima pars hominum trucidari & e medio tolli.
Bens kaque Tertullianus ad Scapulatn: Quid facias dc
tantis miltibus hominum, tot viris acfminis omnisjexus,
omnis setatis, omnii dignitatis, offerentibus fe tibi? Quan-
tis igmbtis, quantisglaåiis opus erit ? Ouidipfa Carthago paßura efi decimanda a te ? c). Hxc cogitando, exi'tb
mavit Piinius, impunitatis fiducia, muköse Chriftia*
nis jfacra Paganorum amplexuros. Nec opinio ipfum
fefellit: etenim pcennsjamjamfubeunda^nietushaiid pau*
cosad Chriftianifmum deferendum permoverat. Ipfe in
hac Epiflola commonftrat inventos fuifle, qui fe Chri-
ftianos confeiTi Gnt,fed defiße quosdam ante trienniüm,quos- dam ante plures annos, non neminem ante viginti quoque,
qui omnes deorum cultum, fat diu negleftum, recepe-
re,Chriftianae religioni nuntium plane remittendo. Quo igitur plures defeflionis tempus circumfpe&arent,Tra- jano au&or fuaforque eil: Piinius, rcdeuntibus impuni-
tas ut coneedéretur. Exhisce autem colligebat Piinius
> o ( &&
före, ut,- fi poenkentise daretur venia Sc locus, miilti
Chriflianam abnegarenc fidem, qnod nempe prope jam defolata templa dénuo casperint celebrari, c?Jacra folemnia
diu intcrmiflarepeti, paffimquc venire viciimas, quarum ad-
buc rariffimiis em tor mveniebatur. IsFeque hoc, quicquid
effet confilii, improbavit Trajanus, ad iliiim refcriberr-
do, ut quinegaverit fe Chriflmnum, idque re ipjamanfe-
flum fecerit, id efi, fupplicando Diis, quamvisfujfeäus in
pr£teritumfiterit, veniam ex pöenitentia impetret. Ter-
tium, de quo Plinius dubium fovebat, erat illud: an
inillis, qui nullius.offent fiagitii rei, folum nomen pu- niretur? V erba Plinii hxc funt: nomen ipfum, etjam fi flagitiis careeit, an flugitia c&heercntia nomini punicmtur?
"Qnafi diceret, anceps dobiusque hasreo, utrum pro¬
prernomen, quo nihil, tum temporis, per toturn Paga-
nismumodiofius,an propterfceiera,quaeomnibus ii]is,qui
CbrifHanosfefe nuncuparunt,impntabantur, fupplicio ef-
fentafficiendi iidem?NecPliniodefuit iufla dubitandiy caui- fa, folum enim nomen Pagani, ceu peftem od.érunt, &
quidem ut prsedixit Chrifhis: sos'jSs f/Uoispistol V7tb nav-
'twv to cvopid d), -Pudutt, fateor, multos Gen¬
tium verum fateri, folum nempe Ghridi nomen illis
aleo efle exofum , hinc permuka Sc fcediffima
Chriflianis falfo adfcribere non dnbitarunt fcelera: at,ii
res ita fefe haberet, minime potuerat Plinius Ccefarem adiire, ejus hoc in negotio fententtam exquihturus Tra¬
janus autem, in refponfone ad dubia Plinii, refcripfit
non conquiretiäos efle Chrifiianos:fitarnen deferantur (flar- guantur, puniendos. Quoniam nullius criminis delifti-
que mentionem facit, fat luculenrer fgnificare videtur
nomen ipfum puniendum. Quam injultum vero ac irri-
j)ium hoc fuerit, neminem fugit, atque adeo hane ini-
* B qui-
fö ) o (
quitatcm, fine exemplo maximam, paffimconquereban-
ttir Ecclefix Patres. Etenim illos no-n pöteratnon mo¬
vere, quod Pagani eis magis nomen, quamvitam, ex-
probrarent,quodqueex illo plus odii contraherent,quam
alii ex tecerrimis dagitiisiceleribiisque. Reliquis omis-
f?s, audiamus Tertullianum ita loquentem: ideo torque-
mur confitentes, £$ punimur perfeverantes, ahfolvimut
negantes, quia nominis proelium efl c). Quocum amicifli-
mc confentit Juftinus Martyr,dum hane Chriftianorum Apologiamadducit.* ex nomine ipfo neque lans cuiquam nc- que poena reele debetur, ni[i quid velper virtutem, velper
pravitatem effe ob eo frobari potefl. Ac vos quidem exiis, quifacra veftra coluiit, accufatos omnes non prius poena, quam reiperagantur,afficitis: denoflris autem {Chriflianis)
nomen ipjum, tamquam criminis comperti argumentum,arri- fitis, cum, nominis caufja, delatores potius mulBare debe-
retis /). Confuevereautem Romani, in poenis capita-
libus infligendis, cauflam populo, per praeconern aut tabellam, publice indicare. Hinc in fupplicio Attali,
tabula fuit praelata, in qua haec reperiebantur fcripta:
Hic efl Attalus Chriflianus, & cum Polycarpus mortem fubiret, jubente Praefide, praeco, ter exclamavit: Po¬
lycarpus Chriftianum effefe confefusefl g).
a) UlpianusLib.LXV. defurtis. b) Idem Lib.I. hifl.
ie JEdilitio diBo. t) Cap. V. d) Matth. X. v.22. e)A-
pol cap. II. J)p.iff. g) Epift.vet. eccl. Lugdun♦ (S émyrn.
/. IV. .
Fideles Antiochiae primuma Chrifto Chriftianos e$-
fe di&os ex divinis pande&is, fine ulla controverfia,pa¬
let a), &idem ipfum nomen eft, quo aPlinio noftro heie
appellantur non feniel, fed fkpius, quemadmodum i- pforuin
(gftSJ ) O ( cgÄ2> "
*
pfbrum antefignani &: do&oris, Chriftiy quafi Dei men-
tionem facit, uti e contrario habet: Chrifto maledicere.
Eandem -ovoitstroTrouctt tuetur Corn. Tacit. perfiagitia
invifos vulgus Chriftianos appellabat: auffor n$minis ejus
Ckriflus, qui, Tiberio imperitatite, per procuratorem Pon-
tium Pilatumfupplicio affeclus erat b). Åt juxta depre-
hendere licet Gentiies, Chridianos non folum nuncu-
pafle Chreftianos, & Chriftum, eodem pa£to, Chre-
ftum, fed calamo literisque idem confignafle. Etenim
qunm Chreftus, feu "Xgyrog id eft, qui naturali gaudee
bonitate & benignitate, inter nomina propria fuerit,
cumGratcis, tum Romanis,tum Chriftianis, familiaria, fiquidemLucianus, Appianus, DionCaflius, Cicero, &
Conftantinus Magnus,quiEpiftolam ad Chreftum quen-
dam, Syracufanorum Epifcopum, mifit, illuduno quafi
ore confirmant, facile fieri potuit, ut, quum Xgi<ro$
hoc eft unftus, nominaretur, quod vocisorigo & figni-
ficatio ignota erat, ejus loco ufurparetur Chreftus, &
inde vocabulum: Chreftiani. Statuunt, id quod conce-
dendum, nonnulli Servatorem noftrum, per contemtum
ac contumeliam,Chreftum fuifle diftum , quam fenten-
tiam non diffitemur habere fiios patronos,c) hos tarnen,
fi, triumviros fide dignisfimos, Laxantium , Tertul-
lianum & Juftin. Märtyrern confuluerint, nobiscum
fe&uros crediderim, quorum ide adfert: exponenda bit-
jus nominisChrifti ratio eft, propter ignorantium errorem,
qui eum, immutata htera, Chreflum folent dicere d)\ ille
eandem Paganis tribuit ignorantiam: Cbriflianus, ait,
quantum interpretatio eft , de unäione deducitur, fed
Cumperperam Chreftianus pronuntiatur a vobis (nam nec tiominis notitia eft penes vos) de fuavitate, velbenignita»
te wmpofmm cfl\ hic ; (vel ex emen-
/ B 2 datione
12 i ) o (
datione Sylbnrq-ii aliorumque) X?r,riccysi Iwoli nairiyo- ftifjisSa. To os XpYfidv fiivtfj&M y ibtauav i.e. Chriftia-
ni effe deferimur, atqui Xgqrovh;e. commodum&bo-
num odifie injuftum c(Ie) Si itaque gloriofom (ibi exi-
flimavit Tertulllanus Chriftianum & Chreftianum appel- Jari, minirne id ncrninis per ignominiam Chrifliänisad-
hxfifle videtur, qux in illo nulla utique efb Audiamus
item Svetonium, de Claudio differentem: jfudxos, im- fulfore Chrefto, affiäue tumultuantes Roma expulit f). Si Salvatorem, fuo non minus, quam Claudii tempore,ex
communi ufu, recepto nomine, Au&or junior nuncu»
pavit, credendum ed:, inde a primis Novi Teftamenri leculis, Paganos per ignorantiam Chreftum pro Chrifto frequentafle. Nec, qiiod probe obfervandum, dubita-
runt GaJIi iftum nominis abufum, in hodiernum usque diem , retinere, quippe qtii, vedigia Paganorum pre*
mendo, pere foribunt fefe Chrétiens f).
a) AB. XI.v426. b) Annal.XV, c)Cfr.libr. dt. 7ok Eckhardp.j d) lih.III.c.7. e) AfoLc. g, f)c. 2f. g) Mich.
Rojjah ohfervat. de Chrlfto, per errorem in Cbnfåum com*
mutato f. m. 8- 10, 11. xf feq. Conf. Heumnni di/p.
de Chrefto Svetonii.
f V.
Expofita confaltatione adTrajanum, memoria!pro-
ditPlinius, quales de Chridianis habuerfc cognitiones.
In iis, inquit, quiad me, tanquam Cbrißiant\ defereban- tur/huncfum fecutus modum: interrogavi iffos, anejfent Chru fiiani: confitentesiterumac t ertiointerrogavi,ßipfliciummU
natus: ferfeverantes duci ju/Ju Quum enim acciifatori^-
um nominaflet, Praefes illum multis & varils aggredie-
featur qusftionibus. Interrogavit itaque Plinius illos, tanqumChrißiani deferebantur, an ita re vera eflent,
n®n
(£» ) °
rton ilTum in finem, ut verum confiterentur, fed ut,neK
gandofe vd efieChriflianos, vel unquam fuifle , pro- pe intolerandos illos cruciatus , quibus perlevc-
rantes puniebantur, effugerent, flquidem non femel,
{cd iteratis viribus, illos interrogav.it. Hinc praiclare
Rittershnflus: De Pliniibenigno mChrifiiams animo mi¬
hi non eft duhium, quin huc Jfe&arint iffiusinterrogationcs^
ut eos in vita potiusfirvaret negantes Chrißianismum, &C.
tf). Quumperblandis iftis verbisfefc nihil efficereintelli-
geret, comminationem addidk, hane vero cum kem
contemnerent conftantes & magnanimi ChriAiani, hos
duci juflit, sequum namquejudicavit, mortem liberee- ligentes, quum tarnen vivere poflent, fupplicio mortis pimiendos. Neque enim duhitaham, inquit, qualectinque
eßet, quodfaterentur, fervicaciam certe få inflcxihtlemob-
ßiItalienern dehere pnniri. Duci juffit, hoc eft tupplicio
affici. In hacenim fignificatione verbum illud apud plu-
rimos occurrit Au&ores. Sic Seneca: Damnatus extra
valium duBus eft b). Pari prorfüs ratione Lucas: aye*
e&cti brl bccvdTco c). Itemque La&antius innocentes duci jubentur d), Alios etiam conftat Pnefides in illud o- mni nifu ihcubuifle, ut, vel blanditiis, vel comminatio-
ne fupplicii, Chriftianos adducerent ad fuam religio¬
nen* iniftam faciendam, quod quum voto refponderet, ingentem feinde reportafte arbitrati flint gloriam. Hu- jus rei teftimonium profert LäBantius, qui dicit
inBithynia vidifle Pradidem, gaudio elatum maximo, quafi rntegram aliquam nationemdebelIafletvquod unus
Chriftianus, qui illum quam fepiflimeeluferat, tandem
fuccumberet e). Si vero tills ofFerrenturinvi£be fideS Chriftiani, qui nec illorum pollicitatione, nec gratis*
viflimis commoveri poflent minis,hoscrudeliflimis top»
* m&Br
14 ) 0 C
mentorum generibus fubjecere. Tcmeräriiim ifhid fa-
fclumTertuIlianusScapuhe cuidam,Africas Pncfidi,vehe¬
menter exprobrat: quid ampliiis, inquit, tibi mandatur,
<p^//2 nocentes confeflosdamnare, tiegantes autem adtormen- tarevocare? Videtit ergo, quomodo ipß vos contra mandata jaciatis, z// confejfos tiegarc cogatis /). Interhasc evenit?
pt PJinio catalogus, nomina continens Chriftianorumf
in manus traderetur. Alii vero, in indice nominati, fe
nec efle, nec unquam fuifleChriftianos; alii fe defiffe;
alii denique conHrmarunt effe fe Chriftianos, atmoxne- garunt, iterum quippe &tertio interrogati cruciatus ti-
muere, ni Chriftianismum abnegaflent. Qui dixerantfe
defifle, id maxime urgebant, quod ante perfecutionem Trajani defierint: quidam ante triennium, quidam ante
fluresannos, non nemo ante viginti quoque. Nemo enim
pöft viginti annos ob crimen quoddam, lege Romanai puniri poterat. Quippe,qui per totannorum decurfum,
bene fe gefferit, priftinam credebatur mutade vitam.
Nee mirandum inventos etiam fuifle in catalogo, Plinio exhibito, qui, per fragilitatem mentis humanx, utfup- pliciis liberarentur, negarunt. Tales inreliquisetjam perfecutionibus exftitifle Scriptores narrant haud pau- ci. Hi omnes, antequam dimittebantur, deorum fimu- Jacris ture ac vino fupplicarunt, quod nid feciflent, tor- menta & cruciatus teterrimos fubirent. Hinc Prudentius judicem inducit, ifta Vincentio martyri mi-
jiitantem:
Håc namque deeretum cape ,
Aut ara ture, e cefpite ,
Precanda nunc eß tibi ,
Aut mor a luenda fanguine. g)
Hem in agone Eulalia:, fub perfona ProConfulis, ita
