Tetras thematum philosophicorum, quam ex consensu & adprobatione amplissimæ facultatis philosophicæ in academia patria, quæ est ad Salam, sub præsidio m. Petri Aurivillii ... liberalis exercitii ergo publico examini submittit Johannes O. Aurivillius Geffv

T H E M A T U M

P H I L O S O P H I C O R U M ,

Q u a n t

Exconfcnfu

&

adprobation« ampliffimse Facnltatis

ïhilofophicr,

in

v d c a d c m i a P d t r i a ,

qua eft

Salem,

S U B P R Æ S I D I O

M . P E T R I A U R I V I L L I I

Log.

&

Mctaph. ProfcflT. Ordin.

Lxbtralit exercitii ergo publico examini fubmittit

J O H A N N E S O. A U R I V I L L I U S

Gcffv.

I n A u d i t o r i o V e r e r i M a jo r i ad d ie m 1 4 . M aji A a a o M D C L X X I . ' ’ ' • ,

Ü Ï S A L I Æ

;

E a i u d i t H i n m e u s C u r i o S. R . M. dc A « * d . U p f a lis n f is B ib liop ola«

R E V E R E N D I S S I M O I N C H R I S T O F À T R I A C D O M I N O ,

D«-L A U R E N T I O S T I G Z E L I O •

S ^ S .T h e o l.D o& .celebcrr.R egniSveciæ A rchicpifcopoEm i-

nentifljm o, Academiae tlp G l. Procancellario AmplitTimo, C o n fifto - rii E cdefiaftici C athedralis Praefidi graviifimo, D o m in o

<

5

c Mecsenati m e s benigniiCmo.

C

u m u n d iq u a q u e circum fpicerem , attantaq; m en te a g i t a r e » ,quarii- n am inftituti hujus mei h aud d u b iè ia n o cen tis, p a tro n u m im p e c ra - #e poflem, cujus n o m en exiguo huic Sc tenui exercitio , aliorum c o m ­ m ilito n u m Rudiis fe conlecrantium , fpcciminaque p ro fe ä u s fui e d e r e c u p ie n tiu m exem pla imitatus, m orem que apud ftudiofam ju v e n tu te m ja m d iu re c e p tu m fecutus, praefcribere auderem . N o n d iu ,n e c a o x iè , f a t a o r , m ecura d eliberavi.antequam ad T e ,R e v e r-mc Parer p r * p r i m is ,

3

ua par efl,fubmiflio*e e u a d u m efle,animus meus minime d u b iu s fva- e r e t : Sc q u id e m n o n fin e c a u fa. Q uam vis enim fpecim en iftb o c Sc m o le «

5

_{c v i r t u to exiguum , m ag n x t u e dignationis Sc corapofita*} g rav ita tis rev eren tiâ ( u t alia longé plurim a nunc taceam ) d e t e r r e r i m a x im e po ften fingularis tam en Sc incredibilis T u a , R e v . mc P a te r ,in - d u lg e n tia facilitasqut in tan to dignitatis faftigio adm iranda , n e c non a m o r propenfifümus in o m n es, qui fedula cum cu ra pro ingenii natu* r x q ; m o d o literis in c u m b u n t, naaximaq; cum infignis b e n e v o le n ti* , tu n aco n ftantis fa v o ris,q u * n on tantum in academ iam hanc u n iv e rfa m , fe d etiam in familiam noftram, non ita pridem ingenti orbitatis v u ln e ­ r e afflid am ,ex tare vofuifti docum enta, haefitantem animi mei v e r e c u n ­ d ia m facilè expugnarunt. T i b i itaque R e v .n‘e P a te r,p rx fe n te m btinc

Sc r u d e m vernantis adhuc ingenii fx tu m , u t humilimâ g ia titu d in e , ita

d e v e t a veneratio n e oftero. C u m q ; aliud in p ro m ptu nec d ignius nec gratius n u n c fit. hoc quale quale elt, fpero, fereno & benigno v u ltu ac­ c e p t u m iri.Q v'od lu p ereftD ivinä M ajeftatem fuppliti venerationeoro>

Sc f e m p e r o r a b O jiu T ib i Rev.»lie Pater in hacfed e diu & tra n q u ille,ia

Patria*com m odu,Ecclefi* em olu m en tum ,T u.orum q; fo latiu m ,& alio­ r u m T u a egentium o p e auxilium confenefcere contingat. I ra v o v e t

Reverend.™ Tu* Dignit

Humilimus Sc obfemntiffiaius cultor I 0 H, a y m v i l l i v a

P R O OE M I V M .

A

Ccurati

lunt, qui nihil Je p ro f eciße arbitrantur, dum lattßimum a*

rationem temporis concinnam habere videri vo­

mœmjjmumque pbilofopbix campum peragrant, nifi tantum

d:(icant, quceillis aipraxin aliquam, ollis penitus penè JepoJiiis pro-

ficuta videntur

.

Inde illis vana ißhccc opimo proprio licetfuaju

(ub-ortia efl, ut fi quoi exercitium in lucem edere conentur, vix profeUu

fuo >

dignum fpecimen fe feciffe exiftiment

,

ni/i in philojophite parte

praiUica occupatum fiu

Vbi ]udicio haud contemnendo cunHi cer-

liumtyßudmm theoreticum ab iphs nullo fuo merito Jperni.

Cogni­

ti orne enim hujus carentibus difficilis & ardua viaejl illos afcenden«

di rmontes, in quibus praüica exerceri (olent.

Jpiiod & experientia

dec dar at, & clarorum virorum exemplis monßrari poßet.

Feliciores

evaidunt, qui, Ci in arena dijjutationum

,

(3 in reliquis i(lis addi-

fc em dis, habitu ßeculativo prius imbuuntur, quam qui mox à pueris

ßucdio difciphtiarum pradhcarum, & ut plurimum quo ad nudam tantü

totam (uam vitam de aunt. E ß adeo que theoretic œ

Philofo-phiae (ludium nobile non minus ac neceffarium.

M tbi htec deliberan­

ti oibviam venerunt feleftiores aliquce quteßiones

,

quibus in prêt fens

tngtenium meum exercerem

,

nihili interim cavillationes pendens eo

-

rurm,qui ex praconcepta fua opinione

,

id genus quaßiotium tricas

S chiolaßtcas tâ inutiles nugas appellare fatagunti A cunilis impri­

mis ea, qua par eß, obfervantia (3 officii Jubmißione peto

,

ut excuja

-

ttomis locum dare dignentur

,

qua ad harum expefitionem

,

rudi, quod

ajumt

,

minerva allata (unt.

Ante omnia devot è optans, ut cedant

*n D E I Opt, M a y , laudem & gloriam.

S it itaque

-T

h e m a

L

o g

.

Verbum fubßantivum EST, non eß pars, et

nuntiationis, fed copula.

T A p h o rifm i hujus fenfus magis i l l u c e f c à t , opera: p re tiu m eft e u m paucis explanare. F u e r u n t o h m bodieqtie fu n r, qui m ag n o co­ natu v e rb u m vhuçkIikov five c o p u la m eß par­

tem ejfemialem, eam que principalem enu n cia-

tionis adftruere haud d u b ita n t. U b i n o tan - a u » nos loqui hic d e Eft te r tii, u t v o c a n t ,

adjefti, quod no n fubje&i au t praedicati, fe d

copular ta n tu m ceu tertiae partis v ic e m in e- n u n tiatio n e obiit, quae i n onnullis p r o p t e r e - a Trinaria d ic itu r « . Q u o s in te r p r e c i p u c . f u n t P h ilo lo p h i-C a t'- v in ia n i, qui eo cum primis cenfilio id urgent, u t t r o p u m in v o rab u lo

1

S T , d a r i facilius o b t i n e a n t , fucceflfuque feliciori in p e r v e r t e n d a g e n u in o v e r b o r u m inftitutionis fenfu pergere liceat ß . S e d n e q u id e x tra oleas. V t aliarum re ru m coinpofitarum » ita q u o q u e enuntia# tio n is dua m e rito affignari folent partes effenttales, matercaiu S t formalis, y , m aterialem p a rte m alii folum fuhjeRum v ocant, q u o d p ars materiae in teg ralis ta n tu m dici poteft. T um autem v o c a b u lu m fnb j e & i / p r o praedicationis fiibje& o ta n tu m fum itur, h. e. quatenus pradicato frtbji-

citur, quale eft n o m e n , vel illud, q u o d loco n o m in is p o n itu r , d e quo

»liquid d ic itu r vel prasdicarur P er nomen vero n o n g ra m rpaticura, f e d Logicum inrelligitnr, nam q u o d gram m atico v erb u m eft, id logico lacpè n ô m e n , St c o n tr a jp lu r a d e his vide 2 p u d K e c k e r m a n p u vf, R e g i ­ u m , I a c o b u m M a r t . n P rx d ic atom formalem ajunr c o n th r n c r e p a r ­ tem, S t fic definiri, quod de nomine enuntiatur & pradicaiur. S u b je& u m c o m p a r a r e materiae vo lu n t, quia «a per (e i n d e te r m in a ta eft, St à f o r ­ m a d e te r m i n a ti o n e m h a b e t. Praedicaturo a u te m form as, cujus ali­ quas

m K ttK. S v ß , Log. lib. i . deinterp. cap. i ß G trh . loc. d ,S . C and §. 76.

y Rf?, ty p . Log.Iib. ; ,c , j , 3 R tg: cit-.loc: 1 Syfl: Log:hb: z> cap. 1. J>

q u a « conditiones ac p ro p rie ta te s im ita tu r Alii p e r materialem parteem firbje&um S t prsedicatum fimul, & p e r formulent copulam ip fatm E S T , in tc llig e n d a m arb itra n tu r. I n his l u n t, qui ica p ro c e d u n t:

omntts forma eft pars illius lujus efl fo rm a i copula, eß form a propofuionis.

E r g o Illius pars. N o s vero Pacio, », M eifnero, x, J a c o b o M a r t . ,

K, S»cheib!ero p , S t abis confentimus. Et id q u id e m eo lub en tiu s , q u o td fav en tem K o c k e r m a n n u m habeamus alioquin C alvinianum p hi- lofojphnnn, cujus v e r b a digna funt, quae hic ad lcrib an tu r. r. St quis quarrat, (it ne copula in propofitiontbus tertttadjefti,pars propofitionis ? re - fp o m ieri poterit, longe reftius ßatui fignum unionis partium, P er conte* querns ergo no n eft formalis pars, q u * e(t ipfa partium materialium unio &

conmexto, fed ejus fignum (ennota, inftar fpiritus vitalis in c o r p o r e ani-

m a tc o ,q u o fim ili hic u t u n t u r R e g i u s , (, St K e c k e r m a n , o, q u o m e d i- antet aninaa St c o r p u s u n iu n tu r. N e c partem effentialem efie m o n ftra t

propwfittonum q u o q u e converfie, in qua n u n q u am co n v e rtitu r c o p u la, Sc

m uftatio e x t r e m o r u m m a j o r s five min oris te r m i n i , ex quibus f i g u r a tre s c o n f tim u n tu r St fo rm a n tu r,u b i fe m p e r im m utata m a n e t. Ex his fa* t i s l i i q n e tc o p u la in E S T , n e c materialem nec formalem partem in enuncia- tio m e a b fo lv e re. I n t e r d u m haud negamus eam ita dici polTe, fed p r o - p te tre a , q u ia p ro x im e S t a d u per eam fit unio p a rtiu m propofitioni* f u b jje d i fcilicet ac pra?dicari, cujus um onis fignum elt. V'eri-m in iis projpofitionibus ubi c o p u la v erb o inclula p o n itu r E. G . Socrates amat, ibi annat magis q u a m to t u m v id u tu r abfolvere p r a rd ic a tu m ; hinc ju- d ic a in t v o c e m am at, inclu d ere copulam

<5

c prardicatum f i m u l , St p e r

c o m fe q u e n s c o p u la m , hic ad m in im u m efle, vel c o n ftitu ere p a rte m p raed icati. R . L a t e t c o p u l a , quia implicite p o n itu r, i d e o q u e explicite CXptonenda elt to ta e n u n tia t o. Socrates eft amans , q u o d id e m v a le r , arquie Soirates amat. N u lla igitur St hic difficultas. H o c au te m ob- fe rv ra n d u m in p r o p o fitio m b u s fecundi adjcftt p r o p t e r diverfitarem fi- gnifncativam verbi eft , copulam E S T , p r a d i c a t u m five ejus p a r te m in e m u n tia n o n e abfolvere, nam ibi Eß idem figmficat, q o d habet ef* fentriam : u t nsihdreat e ft, h. e. habet tffentiam. N u l l o a u te m m o d o ubi c o p u la t in euuntiacionibus tertii a d je fti, terminos' f u b j e d u m Sc

A X p r *

5 T u g , difp. Log lib. 1 , prob, i . I i n Or g. ^ 4r iß .lib . do inter p. c a p .} . * V bil. Sob. in Qj4o.fi. "Log.cmp. j X Jnft. Log. lib. j . tap. j . ft T ra E l.L o g U b.i. de im- t erp. Qkmß. 4. T it. 5. , S / ß . Log* h l .i .c a p . 1. | D i f f. L o g , Hb. 3. t a f . j . • b fß * loS* hh. * . cap. i .

praedicatum» _{F ruftra itaque furit adverfarii, q u an d o ex hoc princi­} p io p e r p e ra m a d m entem fuam fléxo,inftitutionis S. Caenas verba male- explicare c o n a n tu r : E. G Panis eß corpus C brtfli, ibi c o p u lam Eft i n ­ te r p r e t a n t u r p e r TB' ftg n ific a t_{, & copulam t r o p o o b n o x ia m afferunt.}

S e d cum t r o p o r u m n aturam accuratius p e rp e n d im u s, agnofeemus o ' nines fundari in aliquo arg u m e n to feu termino e n u n tiationis m aterial's,

u n d e ferè om nes luas h abent appellationes.ut cum d icatur m etonym ia f u b j e d i & a d j u n d i & c . tt, copula non eft aliquod a r g u m e n tu m , in q u o fu n dari poteft»nec pars enuntiationis, u t m onftratum eft > J u re itaque o p tim o <Sc. hic copula Eft confvetura fu um * praedicatum cum. ftfb je d o c o n n e d e n d i inunus retinet*.

T

h e m a

M

e t a p h y s

.

Ens in potentia non eß nihil, fed re ale ali­

quid & pofitivum..

D

ifficilis & ardua faris haee quafftio eft, inter Philofophos quippe cu m veteres tu m recentiores ac m odernos utrinque v e h em enter agitata i cujus examen priusquam ag g re d im u r, Duo im p rim is obfer-

vanda _{pu ta m u s ; P rim u m . H ic n o n recu rren d u m effe ad o b jeflva m}

potentiam r e l p e d « D ei, nam is pro p ter infinitam fuam potentiam e ni­

hilo poteft facere aliquid, fi ad eam recurrendum efier, fic om nia e n ­ tia e d e n t, a n te q u a m eflent h. e. ancequam ab infinita D E I potewria - p e r cre atio n em o b rin u e n in t & elfe . fic ultimate exiftere. O m m n ö hic i n r r a ,v im c au fa r um naturalium _{m a n e n d u m eft. S e c u n d u m . Q ^ o d}

ens p o te n tia e, in fe & m ateriale & form ale c o n tin et.. Formale eft a p ti- t u d o ve! po ten tia, ( non Logiea fèd ) adexiftentiâ p r o p r ia , p le ­ na & ultim ata exiftendum. M ateriale eft illud ipfum , q uicquid eft reale, cui p o te n tia JÜà realiter tribuitur, &, Cujus reahtatem prim um o m n iu m Kccmrutvxçixuç evidentibus rationibus m onftrare conabim' r.

i« EX pofitiva.Jiptittidtne ad exiftendum, cui ens aliquod o m n in o eft fub-

f t e r n e n d u m j ens hoc.aut eftjn/;*/ aut aliquid, non elt nihil , lie em m n o n

%r ^che;bt in tra ft. Log. lia. 2. de interp. Q jtiß- 4, tit. S ,

a o a effet n a tu ra lite r & realirer poffibile, feu p o tentfa aliqua ei realiter n o n poffet cb nvenire. Non entis e m m n illa fu n t ajfeftiones. E x nïbtlo n'tktl fit naturaliter , ß , quare a liq u id , q u o d reale effe affirmamus.

i . E x f radicatorum , realium , quidditativorum , ijftn t talium , verorum conve­ n ie n tia , C u i c u n q u e c o m p e tu n t p rx d ic a ta realia, cffentialia, q u id d i- t a t i v a , v e ra ,id u o n e f t nihil, enti in p otent/* c o m p e tu n t prardicata re a - lia, eflentialia, q u id d ita tiv a , vera. Ergo. M a j o r fatis evidens. P r o ­ b a t i o m/n oris p e t i tu r ex eorum confen fu, qui o lte n d u n t enti in p o t e n ­ tia t r i b u i vera dc realia prxdicata, y , C alovins a d d it q u i d d ita tiv a ,/. N o n enti afïedtiones trib u ere ab fu rd u m e l t , hae enim realem effendi r a t i o n e m c o n f e q u u n r u r. J . Ex ipfaenxis rea is definitione, z x quaita- a r g u m e m a m u r . C u ic u n q u e c o m p e tit definitio, ei c o m p e tit d efini­ t u m , d e fin itio e n tis replis ac pofidvi c o m p e tit enti porenriali. E.' M i­ n o r p r o b a tu r . Ens eflquod habet effentiam realem , aptam ad exi flendum , u t p rä s te r alios d e f in it ipfe Scharfius *. Q u a m v is ultim arum exiftendi m o d u m e x tra cau fas fuas no n habeat, tam en illi ineft realis ac pofiriva e lfe n tia latens in caufis. Etiam ipfius Calovii definitio entis realis u t r a q u e h a u d difficulter Enti in p o tentia applicari poreft £, 4 . E x n e-

te jfa ria inter creationem & generationem dtfiinftione ; creare le c u n d n m fi- giiific a t'o n e m g e n u in a m , ei\ ex nihilo aliquid facere, quod pro rfu s an# te n o n erat. Generare vero elt ex aliquo aliquid producere. Si ens in p o t e n t i a plane n t b i l e f t ; verb, c a u f a , e fle n tu tibi anre p r o d u & io a e m Ceu g e n e r a t i o n e m ' u t quidam lo q u u n tu r phyfici, p e r f e â a m , n hil e f t , f e q i u t u r filmm n o n effe gentium fed creatum , o m n i b u s n o tu m elt

entia h o d ie no n c r e a r i, (ed gener iri, eflentia igitur filii n o n d u m p r o d u - &i, e l t tale ens q u o d a p tu m , fi canfx naturales n o n im ped iantur , ad e x i g e n d u m in r e r u m natura ultimate, f . A re tpfa , qua efi cau*

fa fin a lis } Illa enim quarenus efficienda . elt Ens in potentia,

i . E xcitani fui d e fid e riu m /n efficiente. 2. Movens efficientem ad a- g e n d u m . O rdinans di difponer.s m e d i a , quae no n facile p rxitabic nihil fen n o n ens, rj. H i c objici p otelt : Ens in p o ren tia ilta p r r a g e - r e n o n quaten u s F n s reale fed quatenus c o g n m .m R . N e g a n d o j N a n a fic id e m polfet imp fiibile q u a te n u s cognitum i q u o d tam en n o n

A 3, fit.

ß A r id i . v b y f c . i . i t x , 74. Scharf. Pbyf.Recogti. l i l I ■ t* p , I . y M ftip b y f.fr o m , p ro tm . fee. 7. ebeib rnrtaphyf ta u. 14. lib. t- TV» V l . a r t . 3 . « ÀUiapbyf.paç 216.

I X itta p b b * tm p . cap. i .tib , ), pu^. i o . £ M tta p h . P . Gr». cup. 4. « F r o m .M to

t-fît. _{D e i n d e fi vel millies nihil c o n e m u r c o g n o fc e re , nifi fuppofueri-} m us aliquid reale, cui potentia vera accidit, qvod p e r naturalem p ro d u - ö i o n e m exiliere poflit, n u n q u a m caufi® finalis m unia rirc objre p o ­ te r it, p o tiilim u m vero ut efficientem exciter ad e f îe û n m latens p r o ­ d u c e n d u m . 6, Ex denominatione creati. D E u s ell creator, creata f u n t

o m n i a entia reliqua poll creationem in m u n d o confidenti*, E n s v e l eft (reatum vel increatum. J a m qu o d generatur n o n creatur, quia ter» m in u s creationis eft nihil. O m n e s tam en hom ines p roprie creati dici polfunt» q u ate n u s fuere entia poftibiliain A d a m o p rim o hom ine, n a ­

ti v e ro quaten u s in d e, m ediantibus parentibus u t catifa efficiente, ul­

tim u m & p r o p r iu m exiftendi aéhim nacti fuerunt. Si form a h o m in is p ro p a g a ta eft ab A d a m o in p o f te r o s , q u * le n te n tia eft n o ftro ru m T h e o l o g o r u m , leq tiitur m ateriam qu oque propagatam , nam illa n o n p o te f t creari,fi illa p ro pagetur, quod v e r o propagatur id non creatur

de novo, le d realiter manens ad n o v u m exiftendi a<äum tra d u c itu r.

7. Ex realt objeftorum faer.tificorum eftentia. O m n i fcien ti* o b je & o fatis eft, eflfe qu id realo & pofitivum, non vero ad illud a& ualem exi- fte n tia m re q u iri,

9

", eft ergo ens p r æ c i l u m a b e n t e aâtiali & poffibili f c ie n ti* o b je d :u m ,q u o d poffibile ideo eflenri* realitatem h a b e t , quia f u b f c ie n tia m c a d e re fc obje& um ejuselTe poteft. 8. Qjjatenut eft in

pradicamentü. Q u ic q u id dire& è ponitur in praedicamentis, id eft ens

r e a le , ens p o t e n t i a l e dire& è p o n itu r in praedicamentis. E. M inoris e v id e n tia p r e b a t u t ex eorum lc rip tis,qui c o n c e d u n t ens a&uale n o n t a n t u m includi clafle praedicam entorum , fed ens prout ind.fferenter fe h a b e t ad ens actu & potentia. Confnli poteft Ariftoteles 1, I l l i c o n - fe n t i t Scalhius *. N r c praetereundi S varezius a., Sch eib leru s, pct R u d r a v f iu s , *. D 'v ilio h i c e n tis in a ttu & potentia, non eft aqmvoca feu m erè nom inalis, nec univoca, fed analoga, q u o d uni prim ario,alteri fe c u n d a rie trib u itu r. A n a lo g u m eft m e d ium q u o d d a m inter p u re « q u iv o c u m & u n i v o c u m , Q u i negativam a m p le & u n ru r f e n - te n r i a m ,f c . ens in p o ten tia elfe non ens feu q u o d idem eft purum pu-

tum nihil, te rtiu m enim n o n datu r ; his u t u n t u r a rg u m en tis, q u * o b

m e lio re m affirmativ* fe n te n ti* inrelleéhim refutare o p e r* eft p r e ­ tiu m . t . Quodcunque non habet propriam eftenttam, td non eft realt Cr pofi•

tivum

> S v a re ^. difp. j l . / . * . * . 10. Ia V tl.U h .g . q u tß .M tta p h qn*ft. 19. i Hb. J. m f U p k t a p . q . * I n K t g .p a r t . l . d i f p f . pag.9 6. A D ifp. 3 1 . /♦ 1. ». 9. f* M t> H po.cap. 14- titiO . ari. }* » T r a B . V h. itfp , 9. | B a r t. Euch, lo g .l i k .u a p .p .

y

m u m ent, u le eß ens p le n tia . E. M in o re m fe p ro b a r e ex iftim an t h o c

a b ipfîs pofito axiomate. Res antequam exißit , nihil eß. E n s h o c in fe fpeèfcattïm n o n dicit aü q u id efle>fed potm s id q u o d non eft,fie qihil eft a n t e lu i p r o d u f t i o n e m , p e r p ro d u & io n c enim accipit efTe. R i . I d hic x&tt J p m r eft, an res antequam exiflat nihil fit, fru ltra itaqj eft illa m inoris p r o b a t i o , quia a p e rtè i* iv ut cum Ariftotele loquar. 2 . I p f e F r o m m i u s in ex p o fiu o n e hujus axiomatis facis h .b riciis, diftin* g u e n s i n t e r nihil fimpliciter & fecundum quid 0 . D e hoc quaeritur e f tn e r e v e r a n o n E n s ,a d e o q u e p u r u m n i h i l , an aliquid. ? R e a le Sc p o fitiv iim ens eft à caufis (uis d if tin d u m , Sc ab intelle&u ta n tu m rea­ l e f u iim efTe m inim e h a b e t. 2. A fferu n t d tfiitu i affottionibus entis ren­

in* N o n a u d e t quis dicere, ajunr, d e ente in p o te n tia ; aut eß taufa,

aut eau fa tu m , non caufa qutanon eß, non c au fatum , quia nondum e caufis e m e r f e r i t %, R . 1. notari hoc d e b e t : qualis efi ratio ejfendi, talio quoque eß ratio & convenientia affeätonum. S icut autem ratio eilen d i d i c i t effentiae adhuc in caufis latentis a p titu d in e m ad fufeipiendum a# ô u m e x ifte n d i, ita q u o q u e ad affe d io n e s recipiendas a&u p leno Sc u l t i m a t o , x- N o n negandae fu n t enti in p o te n tia , quamvis n o n exi- ftat e x t r a caufas. afîeétiones. Etiamfi enim n o n habeat exiftentiam ,po- teft t a m e n e am c onfequi,ita qu o q u e ratio n em caufis,& caufati. Q u a n ­ d o q u i d e m S t id n a tu ra m caufati h a b e t q u o d poteft produci, non q u o d p r o d u c h i m d u n tax at eft. 3. Ad neutram entuf'peciem reciprocaripoteß ; n o n fubflantia a ju n t, nam fic per fe fubfifterec a n teq u am eflet, q u o d c o n t r a d i c t i o n e m im plicat : N e c accidens quia alicui non accidit. R , S u b fiitir p e r fe, m inim e per aliud, non enim fubftantia eft, q uod tan«r tu m a £ lu u ltim a to f i b f t f t i t , fed q uod p e r fe fubfiftit aiftu exiftendi n o n u l t i m a t o , eft ig itu r fubftantia t a l i s , quas aliquando p le n o a& u f u b f t i t u r a eft. A c c id e n s qu o q u e eft p e r m o d u m inharrentiæ fibi pro -

p o r t i o n a t u m . ,

T

h e m a

P

h y s

.

Solem jubjelUve efie calidum, natura con

-fentaneum

eß.

D

E f o l i s , qui oculus m u n d i appellari m e r e t u r , quem t e m p o r u mnom

*

n o n m o d o t e r r a r u m q u e , fe d fy d e ru m etiam ipforum Cotlique rettorem no m in av it Plinius, a , c a l o r e , v a ri* P h ilo lo p b o rn m fu n t opiniones. E a s n u n c c o n fid e re anim us e f t , & fen ren tiam caufis n atu ralib us co- t i d i a n a q u e e x p e r ie n ti* confen tien tem m dagare dt inveftigare. P h i-

I lo f o p h o r u m p rin c e p s Ariftoteles, folem n o n calefacere , quatenus fua

n a tu r a ignitus, ÔC form aliter vel in fe calidus, i.e . u t calo rem in le fub« je& ivè habet , ta n q u a m naturalem q u a lita te m , cujus beneficio re s reliquas fu b lu n ares calefaciat, f t a t u i t , ß , Zn p h our xt% , in q u /e n s ,

vn/g^v« (aftra ) tfjy è ï iv n v ft tkvtoc nptir d ^ ’cSm <ts%Àcu>!ùv, V n

-d è fatis liq u et, e u m negatTe aftra ignea <Sc cali-da effe. C a lo r e m folis igitur fieri & nafci, n u n nb eo q u aten u s igneus, fed ab ejus f p h * r a ae ­ rem p e r celerem m o tu m a tte re n re s eodem p a tio , q u o ex filice calor & ignis e x c ita n tu r, ut fe n tentiam A riftotelis refert P b o c y lid es H o l - w ard a B a ta v u s, y . M e n t e m u t firm aret f u a m , d e pilis p lu m b e is ex em p lu m in m e d iu m p r o t u l i t , q u o ru m exiftimat liquefieri plura" b u m , d u m v e h e m e n ti im p e tu e tn iu a per aerem fe ru n tu r. V e r u m p u ta m u s illum m in im e ifta certâ experientia explora fle, vel fi id o m n i­ n o c o n c e d e re tu r, ea d e m tam en no n eft ratio plumbi & aeris. P o r r o coelum d efin itu r à Phyficis reccnrioribus : Qucd ftt corpus naturalefim*

fle x & fubtilijfm um utique aere fubtilius & per confequens non foltdum. A. P r a t e r e a q u o m o d o aftra cu rren tia calorem m otu excitare p o liu n t,

cu ra o rbes reales in ccelo dari jam prid em fit fo idiflimè refutatum,«. C a lo re m in te r c o rp o ra d u ra, q u * m o tu feru n tu r, excitari e x plora tura eft, u t in ter lapides a ccid ere folet. Sed longe alia ratio hic eit. Affe* ram u s Scalig. v erb a, Dicitur à qutbufdam,tum ipfe, fetlicet fo l, tum fydera aha motu calefacere, mihi contra videtur, Jolem,fi non moveatur,ma- g is calefacturum. Quod ,ut alibi diximus,mantfefttus eft ex radiorum fixio - ne in rem ftabtlem , quam fi moveatur. Etenim cavum fpeculum fi moveaturf non concipiet ignem. N ib tl autem differt res ne calefaciens, an calefacien­ da moveatur : E t ta n tu m d e fententia Ariftotelis. A lio ru m , in q u i­ b u s eft S p e r l i n g i u s , o p in io diverfa eft s fcilicet folem nrcualiter fc

efteftivè calidum efte, u» ita u t in ie & fua n a tu ra non fit ignitus, fed

ta n tu m p e r ignea effluvia c a le fa ciat, è terris a f e e n d e n n a , & in aere v o

li-m H i ß . K a t . l i b . x .e . 6. ß "Lib.i . e . ' ] .d eca lo . y Pbyf- cctltß tap. 9, 3 s perl• fib } .t* p . l.S c barf.par» Spec.h b .1. e . l . 1 Scharf. Ph, f p .lib l.cap. $. P h o r.P b . Carl. cap. 6 \ Ç E w c i u J i . f e t . i v « p h y flib . f . cap. I. From. m et. lib, i , w p # j ,

v o l i t a n t i » ; quae vi & v irtu te r a d i o r u m folaritim d e t r u d u n t u r in co r­ p o r a fu b lu n aria, detrufaque & in m a jo ri copia c o n tra& a calorem ex- c ita n t . O b ra rita te m ergo radioru fieri, qu od fingulis in locis n o n tan# tus f i t folis a r d o r . V e rb a ipfius S perlingn 3 \ f u n t , Tuttsfittiü ergo eft fla ­ ttiere folcm per effluvia talefacere,atque fle tion per f e j e d per aliudya tom otfc. igneas e terra e x tra d a i. P o r r o , hinc prout variant terra , etiam variant £ •

fla te ardores. Si hoc v e ru m ,tu m in u n a planitie aliquot pafluum vel m i l i a r i u m lata,fo lii variaretur asftus, q u ia in fingulis locis planitiei>non eft t a n t a ignis fubterranei copia, u n d è exhalare effluvia calida pofflunt» ( a l i u n d e ignis cum calore fuo venire h au d p o teft, quia ipfe S p e rlin - gius p r o p r i u m locum ignis iu b fphasram lunas n e g a ra t, i ) a d e o q u e e x h a la n tia p o te fia te r a d io r u m folarium in fublunaria d e t r u d i d e b e n t. I n t e n d i q u id e m calefactionem (olis p e r aggregationem a to m o ru m in fubln nari regione c irc u m volitantium : C alidum enim calido u n itu m n o n p o t e f t n o n calidius fieri, fed p e r folam d e t r u f i o r e m effluviorum fublu n a r iu m folem calefacere,vix indè evincitur. Radio** enim q u o d c o n c e r n i t , f u n t ii fecu n d u tn c o m m u n io re m fen ten tiam fpecies quae­ d a m in te n tio n a le s , quas c o rp o ra d e tr u d e r e h a u d pofTunr. N o s hic V e t . fe n te n tia m nec facile, nec penitus exiftumamus effe d e fe re n d a m , P ythagorae Italicas p h ilo fc p h ix p rin c ip is ,T h a le tis Mileiii.Ionicae P h i- lofop hias p r im i, ut p u ta tu r, c o n d i t o r i s , ejufque fuccefforum A naxi­ m a n d r i Milefii, Anaxagoras C l a z o m e n i i , E m p e d o c lis A g t i g e n t m i , P a r m e n i d i s E learis,al!orum q; ex V et, h au d p a u c o r u m , d e quibus P e ­ t ru s GafTendus * , Uujufce autem rei Oicafione, inquit, adnotamlum e ft, tum uno fe r e A nftotcle excepto, Philofophi cateri ignea natura aftra fe cerin t,id eo ' vid eri E p itu ru m ab ipfis prafertim ftetijje. Et p o ftp a u c a : quod fp e fta t a i folem „ adeo videtur abjonum afferere illum, non magis t alidum efle, quam f r i ­ gidum te x m ente Ariftotelis (& p lu riu m aliorum , im prim is v ero recentio*

r u m ) u t m erito ju re quidam fa ndorum p atrum , ac in tpfts Ambrofius, B a - filiusque n o m inatim , clament, d e lira t, anileisque iliosum opiniones e ß e ,q u i folem effe calidum negent, quique folem ignea natura (fle p ra d ttu m inficien­

tu r . Q u i b u s a d d a n t u r Plinius A, G e r h a r d u s Voifi u s, /a, Illuftrifii- rous K e n e l m n s D ig b x u s r, T h o m a s Anglus £> S e n n e rtu s , o, aliique.

B Q u i

3 H b .$ ,C d p - j. i lib, 4, f0j>y X V hil. Fpic.p.tn. 7 7 0 init de Tubft. fyde. X ttifl. l a t . l b z , cap.f z - f r 1 0 0 . u- de r.ri'i & pra^rtfT JdoloU*t. lib. 1, cap. j t . V traB. prio.de M u Corp.cap. 7. % Inftit-Teripat.lib. r - ltfi. \ .u u m . 4 , 0 lib, 1»

Q u i om n es foîem fo rm aliter five ex form a fua interna calefacere at- lerw nt, id q u e p e r effluvia calida ex fe ignis inftar emifla. Curo quibus fa cere f c rip tu ra etiam v id e tu r , *r, § ?

4

r fofcrt fcpgår ffofunnarhrti d a $ i / «Ç)on d r <fi

'tty n *

ItfâfTc* u nbctw drf/cm mtbbagtn forfar Ijsn forbhen : o #

f a t fan fé r Ipnnttf jc.fta M if ta - *£onf)erfarmfer<in månaa u n < m a r/e $

i r à m tt,t bärgt n/cd; bctf« i frd n (ig/o# gffnicr fa éfaarr fteen t ft a ft g/ Äff !)on fdr, linbar d g û n f n .S a n â ilü m o s patres ban c habuiffe o p im o n e m te fta ru r ( 'o r n æ u s , q u o r u m pleriqj non r e ru m tan tu m T h e o l o g i ­ c a r u m , fe d n a turalium peritia infigm fuerunt inffru&iflimi. R ad iu s- e n im q u a m p r im u m à foie e m an at, non folum lucis fpeeiem , fed <

5

c ca lo re m inferius fecum d efert. E g o, in q u it C ard anus, r , ca lid u m

ejfe fo lem ponere non v e re o r, cu m n ih il calidum eo caloris g en e re exißi*

tnertixin q uibus , etiam fi quoad caloris effentiam diflidear C a rd a n u s r

n o b ifc u m ta m e n a d e rit calorem foli fubjeâtivc convenire. A d d o q u o q u e v e tb a Scaligeri, t

,

C a lefacit per fe fo l, quoniam calefaäio p r im * & per fe fols tanquam primo corpori, talorts âuftori competit : N on tdnquam p rim o fu b jetto . Q u o d f c nos d icim u s, quia calor eit p r o p riu m ignis» Sol igneas aromos em ittit,q u a s tanq uam (»ibjedum ,calor u t p r o p r iu m accidens,neceffarib (e q u itu r,m e d ia n tib . radiis ad harc inferiora velu t p e r q u e n d a m canalem d e la tu s. N o ta n d u m quod fol non eft ipfe ignis, n a m i s e f t e l e m e n tu m , fed ig n e * n a tu r « . M inim e excludimus radios effluvia ignea quo q u e, fi q u * in acre obvia ob naturalem quafi ovvmx*

9 a « * h a b e n t, colligere f i fecum d e f e r r e , f i eoliç&ionem iffam n o n p a r u m ad caloris in te n tio n e m facere î ut fupra p a tu it. Qu p zn a ju rd

eß rapax [m ilium m l o q u u n tu r P b jfic i, w

T

h e m a

E

t h i c

.

Virtus non in medio rei

,

fed rationis con

-fiftit.

A

Ldquod eiTetned;u m m orale in Fthicis cerrum eff; om nis e n im virtus confillit in mediocritate five medioaltquo in ter d u o extrem a ,

« ,

ex-m Ecchf. i , t M -b d iJp : P b jf, x , r lib. 4, o a f.U T Æxercit. % 4 ,f

n je. e x ttffu m fcilicet & d cfe ftu m , gfsecè j?t?ov rH p xA cv. $ c d difficile eft,

i n q u i t W e n d e lin u s,@ . & fere twpoßtbtie term in a reverum & totale me* d iu m fecundum reä a m rationem, à - fu fu ie m ia m emniun: ctrcum ßantiarU m • qua req u iru n tu r ad bonum & laudabilem actum moralem. O m n e s t a ta e n o p e r a m n a t a b u n t inveniendi illud m e d iu m . U b i illud i n te r im o b - f e r v a n d i i m : o' tuixfàvS tv ^rO tx/3cdvuv, v ifiytTtq, é T ''ciïn ri uxK*

*o*,»V cR nnvrio*’ o fe ssKeov y , Q u i a vero ab ilio v irtu tis m e d io i n t e r d u m lo ngius r e c e d i t u r , in t e r d u m m inus longé ; id e o q u e n o n c o n f iltit in p u n f t o , a ut indivifibili a l i q u o , i t a n t ï f , qui p u n Ö u m illud n o n a ttin g it, vitii mox reus eviftat. C o n tr a r ia m o p in io n e m f o vê r ë olim S t o i c i , qni peccata efle paria volu eru n t / . J e d quis n o n fcit g ra v iu s elTe p e c c a t u m , d e lib e ra to c o n f iü o f r a tr e m in t e r f i c e r e , q u a m d o l o r e ju fto e x c ita tu m , p e re g rin u m aliquem ? I n hujus e n im m e ­ dii fiv e m e d io c rita tis in v en tio n e i n te r d u m ad exceffum, i n t e r d u m a d d e f e â u m , fi a& io m o raliter b o n a fît , ô p o r t t t in clinari • p r o n e v ir tu s & v itiu m m ajores vel minores i n t e r fe a lu n t inimi# errias. H i n c itaque o rta eil diflin&io illa nobilis Scholar Peripa* t e t i e a r , q « a h o d iè Ethici fere o m n e s u t u n t u r «. M edium fcilicet aliu d tf ie r e i, q u o d pari intervallo d r f e & u m Sc exccfliira i n t e r j a c e t , n u llo h a b i t o re fp e & u a d perfonas vel circumlbantias cujus vis g e n e r i s , e. g. u t j . i n t e r 4 . & 6. Aliud rationis. q u o d inirquaJe inrervafhim i n t e r ex# | t r e m a d u o h a b e r , & q u id e m ve> p r o p t e r v arietatem c irc u m fla n d a ru m vel lic itu m aliq ’e m p e rfo n a ru m r e f p e å u m ; u n d e etiam medium p e r-

fe n a d ic itu r , £ e. g. Sicuti 8 . in te r 6. ftc 11. Eft enim in varii* varium

ac m u t a b i l e p r o p r e r m a je re m p r o p in q u ita te m n u n c a d ho c n u n c a d il l u d e x t r e m u m , fervatis ta m e n debiris circum flandis. Q u i b u s c o n - f e n t i t P ic c o lo m in e u s, *j> quando dicit virtu tem in ea m ediocritate pofitam, qua ad nos refertu r, m ediat v h tus inter nim ium & parum fiv e exuperantiam

& d efectionem de qua reftè dicitur :

E ftm o d m in rebus yfu n t certi denique fin e s, Quos ultra citraque nequit confifterereftum.

I l l u d ab afh m rate aliqua, quam h a b e t cum p ro p o rtio n e a rith m e tic a » ! d ic itu r arithmeticum. H o c q n i a à g eo m etrica p ro p o rtio n e pend«*t,

geometricum appellatu r, qu o d m e d iu m tanquam ratio n i co n v e n ie n s 0#

B z mne*

» V ic co t.V h . M or. çrstd i.ea p .G . ß pb. M . lib. t . C if. J , quafl. 8. y A r i f t . x lib . E L ib .a d K ic .c 4 p . 9. ^ BHrg V h f m .cap. 11 1 1 . • H tm . V b p), l. 3. tap. i ,

■mes virtutes morales fequuntur. T u t o igtm r ftatnimus virtutes confiftere in rationis medio, non in medi* rei _{: ld q u e praecipue duas ob}

caufas. _{lé Virtus inaquali diflantia ab extrem i/ [ita <r/, quare f i t , ut c u m} h o c m ajo rera, cum illo m inorem conjun&ionem habeat. N ovim us I i b e r a liu te m p ropius ad prodigalitatem accedere, quam ad avaritiam , & fic in reliquis, i . _{Virtus moralis actommodat fe ad, varias circumflant im ,}

p e r fo n a jo c i, temporis_{,dcc.ira u t o b has,nunc propius ad unu,nunc ad al­}

te r u m accedat. Si nim ium fuerit 16 thaleros pauperi dare, parum S. « o n ftatim p ro p te re a tredecim erogandi; dandum igitur quantum con­ ven iens eft. _{H a n c vero convenientiam ratio ipfa definit, hoc qui­} d e m in _{e xem plo, tu m ex opibus d antis, tum conditionibus accip’encis.}

\ A b hac au te m com m uni lege excipitur ju ß itia ,

3

-, nam in illa & m et

dium rei & rationis _{c o in cid u nt,uitdc gemina quoque in ea eft p ro p o r­}

t i o ; fecusfieri in aliis virtutibus nunc oftenfum eft. Uno verbo : M e­ dium morale conftßit tn conformitate cum reäa rationu diäamine h. e. id m e d i u m eft m orale, quod ratio re&a tale ede d ictat, five id propius a d a lte rn m e x trem um accedat* vel ab eo longius re c e d a t, quod haud o b fc u rè indicat Ariftoteles t, quando in definitione virtutis, a it, *, «V

m à o'çlrtit. _{Haec pro ratione inftituti icripfiffe fufficiat. D e o}

O p t . Max. fit Laus, honor & gloria in (ecula ieculorum.

3 B u rg .P b , m ,cap. i i , L _{O ’ c, n , $ . 4 , » l i b ^ t ^ E t h ^ d N i c , t . 6 ,}

A d P raßantißim um Dominum

R E S P O N D E N T E M , A m icu m fingulariter dile&utn.

T

Heoretiats Quaßiones , u t qua quafi [pints tricis que referta rixas tan­ tum excitarent augerentquet vilto ies,ne du am indigniores, effe, quam Ut ab us y qui animum ad tgreglum fapientia fiudtum applicare cupiunt, yel mediocriter traclari m eream ur ; non modo eorum, ( u t vulgi vana nunc ta- ce a m ju ltcta ) qui in aulis vitam degunt, fed & erudttiffimorum querundam vocibus ja fta r t i & [ub inde et tam celeberrimum hunc ipfum Mu [arum mon* te m , quod iolendnm .refonare non negaverit, qui animum aures que attentas colloquiis & verbis non adeo paucorum vrabuertt. Verum uti notum eß,ho~ m ines p a rtim vitio natura, parum peßimo illo d tu jam obtento ufu

,

e a , qua ipß

■

non td H en t, licet prorfus e x im ia , extenuare j [u m _{veto a r t e t , licet non rarot}

levtjj tm xs, tn ca lu m ufque extollere ; ita & bot, quamvis adlonum morahum (ïv iltw n q u e meliorem firen t, Jeltcitatem fctlicet Retpub. non minus vtrè quam f a t i f fp e iio fè prétendant i baud dubiè tam enpropterea etiam , quod ad talium quefttonum uttliunt magis quam fu b tih u m exam en, aut vtribut w genii[ni pe­ n e tr a r i non potuerint, aut penetrare fe pojfe defperent } ut fu u m tllum ajfir- Ü u m , quoadverfus eos jeruntur,quibus ad earn fapientia humana partem datue eft a d ttu t, fa tu fuperque prodant, in tam indigna, quaque nuüi minut quam bu te, u t difficili, ita egregio ftudio convenire debent.verba erupiffe, nullus fin - cerut a ftim ator in dubium revocare poteft. Quod iniquo ejufmodi de Quaftio- nibus Tbeoreticif judicio T e, P raftatit’jfim e Aurivilli, abfferrere non fivifti, quo minue de iit publicum ederes e x e r c itiu m , magna Tibi merito latet debetur, Q u ta enim .fepofitis levioribus argum entis, dtfficilim am fere elegrßi materiam , eo ipfo, quantum alios non paucos hoc ftu d ii genere p n fia s , fatis luculenter o» fte n d e s . _{Hot Tuos conatus T ib i gratulor, fponteque Te currentem , ut pergat} in propofito, monere oput non habeo : Sed, u t vires, tam arduo negotio ja m , ut fp e r o „ pares, ad majora cum annu fem per addat augeatque D E ui, quo tandem

d ig n a indefejfo Tuo ftudio pram ia reportes, ex animo precor.

P E T R U S «3U 3 3 C

S . T b e o l. Scud.

A d Eundem.

A

R d u a m fe nobii veritatis inveftigand* viam p r * b e r e , n o n fine c a u f a , o b m fiimmi c o n q u e fli (nnt viri. T e f ta n tu r id o m n e s,q u o ­ r u m an im u s, in hujus inquifitione magis follicitui eft. D e d it quidem n o b i s b e nigna parens n a tu ra ,m e n te m rerum optim arum capacem : ve­ r u m e a lege d e d it, ut interiores eius experirem ur vires ; frunra ergo elt, qui h o c negligit, & per fegnitiem ad virtutum excellentiam perveniri c r e d i t . C u r a & laboreopus eft .quibus opinionum fluctus repellam us, & 'ig n o ra n tiam tollamus. L e v io re enim opera ad fciennam virtutem« q u e n o n p erv en itu r. Exercenda eft m e n s , affuefaciendus animus ia p e r i c u l i s ad conftantiam , ad p atientiam in lab o ribus,in adverfis ad f i' d u ciftm , in fecundis ad te m p eran tiam . Sic exercita 3c abfolura , viribus

i n f t r L & a fu is ,f u p ra o m n e m imbecillitatis fortem fe efferet F ortunam , cafus, p e ric u la , segcltatem, im o triftia quasvis infra fe defpiciet. H o c

« p t i m e T u ,A m a n tif ïïm e J o h a n n e s a u r i v i l l i , intelligis, qui e g re ­ g iu m n u n c egregii animi T u i m A cadem i* l u t e m & confpedtum p r o - S u c is f p e c im e n . L a u d e m m eretu r inltitutum hoc T u u m v e re h o n e - ftu m , q u o T & v u l g o literasex m o r e magi* quam ufu t r a n a n t i u m exi­ m is. Plures eas ad o tiu m & aninaum o b le& an d u m , quam fblidum rei f r u ä u m co lu n t. Q u j d a m adeo m obilem a n im u m ad artes liberales d ilc e n d a s adferre folent, u t , quas vix prim oribus labris d e l i b e r a n t , n e fe io q u o t x d i o au tfa tie ta te d eferan t. T u vero aliter a n im u m in­ du x eris T u u m ; qui ft ren u o labore & afliduis vigilii»,eo contendifii, ut n o n folum indolem b o n a m haufilie fatis etfe d u ceres, fed etiam ingenii la u d e m forti Tuae a d ju n g e re defiderares. Q u o d quam felici fiicceflii confequutosfis, b x c prarfens e x e r c ita tio ,p ro T e , vel m e r a c e n t e , Jo# q uitur. Q u a r e m a S c iftoc anim o, quo ibis rcdibisqve D E O , P a t r i * o m m b u sq u e bonis gratus. Ego uti d ecet halce T tu s ingenii opes, au- fu s,G m u lq u e laudabiles in ftudiis p r o f e & u s , v e re Sc ex a n im o T i b i g ra tu lo r, id que tanto impenfius q u a n to ftri&iore a m iciti* vin cu lo , vel

à p u e r o , T i b i corqun& us fu e rim . D e e x t e r o D E u m O . M piè ve­

n e r o r , u t e x p ta b e n ig a ita te T u i s u bique conatibus faveat., felicesque e d e jubeat. V ale.

V pfdi* die i }, M a) i Calamo ftß in a n t i amico tamen

A n n o 1 * 7 f . adftftu ftribtbam

A N D R E A S S ) Ô Û £ C e v a l.

E i d e m *

T * X O # r i» a ;» , u tre m o m n in b raram fum m aque dignam veneratione, horni-

aqui rerum aflim atorts ,in hominibus, am are fo le n t♦ I t hoc g r a v i de t a u f t . i f i enim inter ea, qua obtentu fu n t difficilitna, verum acqutfita dulci f t - m e poffitdentur. K o n n u fcim u rd o fti. M ulto labore & fudore, variarum teru m notitia tom paratur erndttioque. D elitefcttvera illa, nullaque unquam laudu f a r t e fraudanda fap ten ttaan fecretioribus eocpHr adytu t fcrtptuque eorum m a * g i t reconditis, Q ua ob fu b tilita tem am plitudinem que fu a m , vel ingentofjftm i (ujutque v im & acumen, f i §on fugere,hebetare tam en, im o defatigare poffune, In d e itaque aliqua eruere atque excerpere,& ita excerpere ,ut cum laude & ap- probatione d o ä a ru m , pro fu is u ti quis p o ffit, n o m e argum entum 11Juram

a

» n d u ftr u flu d h q u e indef 'effit certijfm utn ? C ontingit huc bona mentis fru g e s Bhiii, m(i

qutad liberales benas

que

artes animum m a u re

appui tt,im jue

Hi

tr a

ä a ttd is addifcendisque, bords collocavit benè m ita s, F'rfW autem comparandi

erudition * w , 4/if propter rem dornt anguftam , coguntur de (erete ^alit propter difficultatem & laborem, n olunt infiftere. H inc cf t quod adeo rarus (it d o ttr i- na p ro v e n tu s, t deo que g r a t i f f imus laudattjfim tuque, ac qui poßeßores cultores0 que fu i omnibus, reite rem judicantibus, reddit amabiles. T a le ,Co%. are H o -

n o r a c iiilm e , in Te d o ftrtn a m , ego ja m cum aliis m u ltis, e x animo. & ju m r.o o«

p e r t, & i tbcnter,(]Uod vere fa cere poffum ,T ibi gratulor. Quam pr afenti nunc differ la tio n e omnibus quoque aliis notam & probatam fa c is . In ea tot & ta n ti f u n t Ic lttftm r in g e n ii T u i fottus, ut nullus ntfi expertus ,ß b i facile perfvadeat tales a b s ta t e tali provenire poffe. Sanè in hac abunde o ftm d is, quantum '» • a m a fu g ifli. (olida ver aque am adi, M u fas fo v ifti. Into n ih il magis co g ita fti, n ih il f p e tta ft i, quam u t (ludiis tuis tn fe rv trts, atque v a v iv e re s, ut rD h O ,c o n - c je d iti talenti,P raceptortlus p ra ftita inform ationis, rationem ohm redderes, B onam Tibi datam naturam non otio ( qui Tibi nullum dedifii tem pus laboris- V acivum ) a ut d elictis fivilf i corrum pi, fe d eam cultura h iera ru m creberrima

ita jtip ifti, ornaftt & a u xi fit , ut dignus omnino fis, qui & ja m docti< vehem en­ tey a m e n s . Verge porro, Am ici ln m « A u riv ilb » patifucceffu eandem calcare

viam quam a teuer ts fu /cepi ft 1 d irep ta m , expeditam , & d vulgi err.orsbur longe r e m o t m . P rem e, ut ,ocotfti,fidelt im ita tio n e, P raelarifiim i, & de F .f flefia , cum f ientia, tu m z.elo ,b en e,d u m viveret» m erentis v i r i , B . M . Pa­ rentis T u t, vefttg ia , & brevi fiet, u t ad ’llam pervenias metam quam T ibi h a ­ bes u n icè propefitam, eumque capias fru ä u m .q u em ip(a tibi fe ren t ftudta,quem T ua k o d 'e q u e prom tretur diligentia, quem omnes T u i, allique boni, T ibi y a U d eg r M u ie n tu r,ftb iq u e gaudeant p lu rim u m . Vale.

Ex offirio debito fcripfît

E R I C U S F R O N J P l t y

Ad Eundem.

I

f T f i n o n fine m a g n o c o n f ilio , olim c a v i f e a c c e p im u s .e o s , qui, ftu b

->P vthagora M agiftroditeraruna ftudiis o p e r a m d e d e r u n t > ne quis- quairi a n te diem d e P h ilo io p h ia verba f a c e r e t : nec t a m e n p r o p te r e i ®p im è d o r e r, artatis collocant i l l i , qui cum honeftis literis vora fua» © p e ram q n e ft. a nnos a d d i x e r u n t , nihil m afcu lu m experiri a u d e n t , fe d JTa iim td c . d i u q u e in te r i pia ru d tm e n ra p rim aqtie a rtiu m ty ro c in ia h s r e n t , uc p e d e m u ltra p r o f e r r e , f t ad folida U n d a nidicium f r u m , q u a m v is i a .c g r u m e x te u d e re p la n e d u b ite n t. I d c i r c o m bilce m o d e

-r a tio n e m te n e n d a m effe a -r b i t -r o -r , fcilicet u t ita ingenii v i-r e t d e - m o n f t r e n t u r , ne aetati, mocieftiaeque vis aliqua aut injuria fieri vi­ d e a tu r. I n d u ftria m futuri n a u tx imitari d e b e m u s » qui non Temper in p o r tu h x r e t , fed nec in a p e rtu m p a te n s q u e x q u o r in confulto aufu p r o v e h i t u r , n e aut ibi o b r o r p e f e a t, a u t hic p ericlitetu r j ve* r u m paulatim in tranquilli p ro c e llo ffq u e confinio m te r litto ru m t u t a o b e rra t» d o n e c artem & vires aud aciam q u e obfirmet. Q u o d ipfum T u q u o q u e d o & rin â m o ru m q u e in te g rita te P rx fta n tiifim e D n . J O H A N N E S A V R I V I L L I haud o b fc u rè v id e - r i s o b oculos ponere» qui d e c o ro propofiri T u i egregio o b le rv a to » ira m e d iu m T e in am pliiliiro hoc negotio geris » u t nec ignorantia in* dultriæ la u d e m amittas » nec tem eraria p ræ fu m p tio n e^p ericu lu m in ­ curras. Q u a r e ego jure m e r i t o , tam honeltis T u i s catptis g r a t u l o r , & ab i n d u l g e n t i a cœlefti laetos a d p re c o r fucceffus. F a x i t D e u i i m ­ m o rtalis , ut T u i m e m o r viam q uam ingreflus e s, n o n deferas u n q u a , fic e n i m f i e t , ut m e ta m , cui immines, facilius feliciusque c o n tin g e re poffis. V a l e .

D a b a m U p f d. 14. Maij '

S

Ciltcct ut fuperat vivax dura omnia virtus

,

Nec cupidos fallit ( res ea certa

)

fui :

Sic vigilt

, J A N N E S , Cur

à ßudiis operato

M ox referent Mu pe dona perampla Tibi.

Tu modb pulchra premat vefligia rite Tuorum :

Virtutisfruftus Te fine fraude manet.

An n o M D C L X X I . _{Gnt»Ubundn* fcripfit}

O

L a u s

O-Goth*

Ju v e n i O rn a tiff. H u m an ifik n o q u e D n . I O H , A V R 1 V IL L IO , pOpuIariA am ico d ilcfto , pauca h xccc fer i f fit

E. W E N N Æ S I U S .