Disputationem physicam de aeris phoenomenis sub respiratione ex consensu amplissimæ facultatis philosophicæ in celebri ad Salam academia, præside ... Joanne Bilberg ... publicæ bonorum ventilationi exponit Michael Sollenius Angerm. In aud. Gust. maj. ad

jVufpice

DEO

?

_i

AERIS

i

PHOENOMENIS

i

RESPIRATIONE

Ex confenfu

_Ampliflim«

Facultatis

_{Philofophicae}

celcbri ad Salam _Academia,

PR&S1DE

VIRO _CLARISSIMO

dn.

_joanne

_mmm

^rof,

Ord

Ρ

_übliche

_Bonorum

_Ventilation!

Exponit

MICHAEL _SOLLENHJS

Angerm.

In

_And«]

_Maj*

_ad

Feb. Anni Μ DC _LXXXIX.

Exoccafione

nobilisfimi

_hujus

argumenti,

fine

&induftriaå do&iffimo

Dn,

Autore

elaborati

lf

_fcrt

SUflentat

noftram

_vitam,

quia relpifaS

jEtheraletiferum

_quitrahit

perit*

Quisquis

in

alterius mentis

Inipirat>

miferum

bis facit

ille

mori«

Ad

Pereximlum tå

_DoBbßmum

Juvenein

Dn.

MICHAELEM

SOLLENIUM

De

_{Reipiratione erudite}

_difpufc·

San rem amicura eximie carum

_Kitevr/*a4

VEpribut

tå quondam

_jaceba

quA

fpinü teBtb

Profant

doB'is

confpictenda

rå·

Pluribu*_egregtA

_quibut

_{efifolertia mentist}

Hic

_logico

_.lumtne

_vnonftpat·

_itey*

3Γu

_quotfoSoUcni

_luftrando

_fophorum;

Qolhgis

tå

andis multa

probata bonis.

Scilicethoc

_{probat excettensfpiraminisufm%}

JEtßs_qup%

_prior

_nobile

_feit

Vade

_bomi

_avibut\

_{Trumen comiletw}

euntem>

Jova^det

laudt

fetviat

fu&9

Upiäliac prid.non»,Jan.

Α. ΜEC XXXIX.

Gratulabundus _reliquii

Leilöri

cändicfo

_falutem«

Menfes

fpecimen aliquod

ante

paucos,

dcademicum

cum

confitio eorum

quibm

reverentiam debeo, meditärer»

_inopinate

inh&c verba

_Majov

_feculo

ex*

ferientüßmi incidi:

Oportet

inquit

la-teat in

_refpiratione

_{profundiiTimutB}

arcanum,

_quod

quidem

poßqaam

I

eluäati

funusr

citra

difpendium

earere _poffaraus,

_Cuju*

verba

ja*

1

_pita

_volvt

_avi

_di

1 donec

_profundiores

_{rei ipfiw charalleres}

me moriafortitu

_impreffi»

quam ut eosdem

fecuriua de

lere

riorts

_{ejiudem cogmtionis deßderium}

pitem (olveruhti

_Defineita%

_mir

nev+LeBor aut materia_{familiaritatem%}

cumviriCeleberrimieandem

_difficihmam

faluiartntiautaudaciammeam> cum

_fetas

menon

_fuperctliofa

viriumfiducia^quarum

imbeciMitatistßquis,

probe

confciud

fed

tam

_{amorefcientU,}

quamrei

pulchritudi-ne _{alleliumprovinciam}

_fane

humerh_gra*

I

visnmfubtijfc^

_{Nec in hoc}

_differendi

po,ut

pro

veritate

oltinenda

pulcrumfit

vincere,_turpe

_eril

_vind,

defiderio

fciendi

toexumfceduifynatur&yuterfycumfuas

pe*

riditeturvires♦ Vereorne

multa

brevita*

te

_{compenfaverim,}

uberiorem

urgerent

expofitionern,

(ed

omnes

difficulta-tesLabyrint

hos

rimari

fueris

pro*

pofitü,

voto

Jufßceret

rudior ingenti

mi*

nerv_a,quai_tafy

animo

volutavi,

effeölui

de*

di.Et q

tidvis

adpofita

proprio

fcaturigmi

vin-dicatumnoniverim,

[ed

expertentijfi

infti*

tutioniiCiarijfi

fcripl»

manuduölioni,

ta-men velmateria vel

ftyli

fublimitate

omnia ςχallenon

haufifie confiteor.

Eixcu-fes tgituy

quafo

candide lecl

qua

velmi-

f

nus exculta, vel

fuaviter

eruditis

tuis

fapiant

labils.

fpuodfi

obtinuero

cando*

rem benevoltLeöloris, revereri,

fin

fecui

malevdi iaculum humanitatis

fcuto

ob*

tegere nunquum non

■«8 CO* as«*

CAP.

PRIORTS

'Ανακε<φα·λάΐύύ(Γΐς.

i—IOminis_{eminentia. Ejusdem cognitio.'Iriftitufi} ratio, _{Corporis partium fuperficialis enumera?}

tio _{Organorum ftupendaconipages.} Totiusami-ca _{conipiratio.Realis mentis&}

corporisdiftindlio,

Utriusqué adlionesfeparat:e,Mixtae

Refpiratiofa-bncx tolius adtio,Audlorumdivortta, Veternm

opiniones derefpirationerefütanturexperimentis

&rationislumine.Attradlio_{pwlmonum.Vacuum;;} Extenfiocoltarum, Fattes_{refpirationis.Infpiratio·}

ni^deicriptio,Materiale ^Formate. Aerisexpan«

fio, _{fcxperimentum ejusdem. Aeris pulfio}

per os

« naresadftru tur. Aeriseffedhis in_pulmonibus.

Aeris_{compreffio. Platonis fententia adftruitur&}

experimentocOrroboratur. _{Aerisimpellendicaiu}

ia. Viselaftica &_{prefTu-ra atmofphxrse.Mufculi}

in-fpiratorii&exfpiratorii,eotumquérobur.Spiritus

animales Eorundemconfervatio, Pulmonumde¬

icriptio. Illorumdilatatio. Refpirationis

iufoen-fio. _Ejusdemincrementum&i decreinentumcum

caüfis. Catidumvitale. Naturalisvigor,_fangiliifj^ curfus in_{pulmones fine mutatione. Pulmones}

tnutationisofficina. _{Sanguinispurgatiö.Sanguinis}

&aeriseflentiads _{commixtip. Aér variis}

particu-lisrefertiffimus. Aéris mutatiefFedtus. Aéris

co-horscumefFedlu. Aéris _{refrigeratio.Aei fingula-.}

r _Ä

«·« CO »φ*

»isrefpirationiaptus &ineptus. Aercommunicat fangniniparticulasfalinas.Undenovafermentatio. >

Aeri9enervati inpulmonibus experimentum. DJ»

ttrfusaerisftatus &effe&ui*

CON

ANIMI

Adfis

JESU !

THHS. I.

\jeftate

fabricam

homi-^nis.non modo_praefidis

hoipitis-?q«eobexceIlentiam,

iéd&nito-rem

candorefW^c

compofiti,ce-rerisfummi_{opificis rebuscrcatis»}

értique etiam,natur* fimiae, praeluccre, tam

monumentaveterum,quam cujusvisingenii

jmenfura, oftendunt. Tanto enim

pulcritu-dinis_jubare

_corufcat,

_vel·

_{pr*fcindatur:}

rcamuri vertenteRotallero:

flurima_{ubiftfiupenda vidimus:}

Sed nihiltisquamnatura bomini

JEßßupendttmprotulit.

Cuietiam _{iufiragatur Ovidius}

_lib,

morph. 2.

Fab.

Sancliusbisauimal_{mentitftcdpactusaltes}

Deeratadhuc,&_{quod dom'mariin cetera}

Wamkmtest« {posfit,

Thef.

*3

₀₇

Γ. · ,

Theilll.

► r _{NaturaHominis}

cognitionis

Eons

l _{jhauflws,cuiexhauriundo> quamvis acutiilimi}

Philofophiingeniiomnes vires impenderinc:

in hoctarnendivini conditoris _fpecuio

fum-v mampotius ejusfäpientiam, omnipotentiam,

&_{ftupendamtotiuscompagem,admirantur,}

^

depraedicant,Scdiligentiusrim3mur,(juam ίο-lidamejusdemfcientiamiibi gratulantur.Ipic

enim omnia illa_profundiiEma

arcanaocculit_{exhibetcjuc. Undecnatumilluci}

Chvmicorum:

_{nihjl^ftin μίκροχ^σ-μω}

nonfitin_{μΑΧξοχ9μω,verfaquévice. Et}

tjuam-vishocceHerculeo ieculo Änacomia oculus

j;

dexter,

Chymiafiniiler,

clavesgerant

iäcrarium,_{januamquéreferent, quåintroire}

poflumus Sc ipedtare regium habitaculum:

roburtamenallatae fententiac addit _experien*.

tiifimorumvirorumcelebrior_{induilria, qua} multain_{obicuro per totfeculafopitadetegun-?} 1 _turSc

publicantur. Undein dies illuilrior

«juidemeruitur hujus indoles,naturalefoe«j

'

tus_{denudatur, etiamfi multa fiveiubtilitat^}

ftru&urae,ieu_{inopiaverborumhumanamelu*}

danthebetudinem. Nec ullum cftdubium*

i _{<juinplurima nobiliiiimorum ingeniorum}

in-defeiläcurå,_{ingentiqué impeniå dete&a,}

veri-•acem

_iäpiant,

_cumulus

va-«·§ (4) Μ*

variisvicibus testatus& _{probatus ineundera}

collincent_fcopuiii-,.

Thef! III.

Ac _{primum quidem in hominc,iépofita} partenobiliori,quarumviriumfit ignobilior,

praefentis erit indaginis. Nequé tamen ani·

mus_{efthicagerede adcuratåpartium corporis}

enumeratione,aut_{ejusdemanatome: fed tan- *}

tum_{praecognitaquaedamvel aiTumere, vel}

in-ftituto huiciniérvientia _expliqare,

experien-tiaeMedicorum fua_{relinquentes, cui hoc in} argumento plurimanosdebere grati profite¬

mur. Totam,de_{quaa&urieriruus,fabricam}

«onftituunt ftruitura _{cordis, capitis, oflium} mirabilcs articuli, firmiifimamolliu llaniina,' §nufculorum>tendinum,arteriarum,venarum»

pulmonum,viicerum, omniumq$ ceterarum

partiumartificiofiifimatextura &compofitio,

necnon_{fitnguinis ipirituumqi animalium}

in-defeifus influxus &refluxus, cundtaq.ue _tan¬

dem cutis, _{tanquam munimentum} Sc

_aggerl

«ingens. Quorum organorum tantus

tam-quemirabilisapparatus, fingularisconcinnaqi (i harmonia,naturali inftin&u,promotioni Sc

iäluti totiusamicé

_blandeqi

hus machina vitalis, motus mirabiles aftio« >!

nesquéftupcndasedit,quam induftriam

nun-«β§ _(f)

nünquamex parteimitantwrperplurimaauf©»'

matahumanisviribus exftrudta, _quorumefE®»

dlus haud raro admiramur. Nec

adiértio-nemnoftramlabefa&ataudfcoritas _eorum,qui

perfundtorie confiderata eddonum

emana-tionc, _{realique corporis Sc mentis}

diftinddo-ne,_{corpus organicum in}ie _{mere pailivum,}

otiofum_{adtionique producendar invalidum}

exiftimant. Nos autem, _{praemilTa triplici}

a-dtionum humanarum diftindtione in _pure

mentales,quae exfolaanimå icaturiunt,ut irn

telligere, velie,nolle, judicare &c. mixtas,

quae dependentpartim abanima, partimåcor¬

pore, utfenfus affeilus Sc appedtus: &dc-niquécorporeas,quaeex fola ltrudtura corpo*.'

ris_{pullulanr: utreipiratio,concoddo}

ventri-culi, circulado_fänguinisSc pluresaliae, qux huicartificioiiffimae Aru&urae debenturj Rc«

ipirationem tarnenomnium_{principcm &}

ma-X'ime huicfovendae neceilariam_(judice

Expe-rientillimoHippocrate: Cibo & potu perdiee *liquoteurer epoflimus , utinterccptts reflirundi

vits,ne unum _{quidemhorulum vitamducimue a)}

enucleandam_{fumfimus,fauftts}utinamavibusj

Ec_{quamvis refpirado}

, voluntaria alias apud

Philoibphos» falvo nacurali fcedere,animaeim»

perioadeofubjecta,ut intendi velremicti vel

ömnino_{fuiperidipoiTic> non aiiter tanien a}

-_ A 3

·+& (t) s·»

voluntatedependet,quamratione

determina-tionis, Namiola_{ftru&urå erganorum, non}

aliter nobis

volentibus,vigiIantibu$qucperagi-tur,_{quamnaturalis,dormicntibus.}

Thtf IV.

Quod _{reipiratio llt, å praepofitione re &}

ipiro deduftum vocabulum, omnes quipri¬

mitiva_{intelligunt,fciuntiideoquéomiisåpro*}

lixiore _{onomatologia ad remipfam}

accedi-mus. Sicutauremnobiliifimum eft _phoeno

tnenon_{Reipiratio: ita de eo totfernendarum}

divortia «Sc contcntiones _{apud Philofbphos}

circumferuntur. Quorum aliqui e£fe<ftui

fi-necaufarum _{jufta cognitione, cujusq,libet rei ,}

nativa vi Sc

_évspyucti

quoobitruilores eruere valent, co felicius

eorum _{fupelle&ili omnis generis efFedlusfe¬}

ie_{explicare Sc unicuiqt quacitioni occurrerc}

iperant: nec ajtius aiccndunt,quam ad ien-fibilium eflfedlorum ienfibiles caufos,ceteros

reiervantes occulriori. _{fubtilioriquc agendi}

prineipio, immemoresomnes efte&usnatu· rales_{praefupponere cauiås intermedias,ex}

qui-busquåtalcseducuntur., Nos üla methodo

inrebus_{phyficis invelVigandis orniisa,}

eous-quéprocedcndum exiftimamus incauiarun»

J

ferie,_{donecprimas, agendiquémodum hauri- .}

(7) %+

primarum

cauiårum effeftus,

femperque

re-linquunt quxftipnem,num

talcs

lc

inefFe&um deducuntur, an ope fupcrioris. Cum_{igiturcaulärum}

_valorem,

_elTen<

pro-xnant,quid valeant,_circa

prapoficum,

vires_{inveftigare hauddifficile erit.Proindeut}

claramSc diltin&am ideam _{adfequipoflimus} inanteceiTum _{quorundam opiniones exami*}

nare,_{genuinasScverascnixe rctinere, incodtae}

auté _{rejicere,maximi momentieiTeducimus.} Varias _{equidem icntentias circa intricatiilima}

Refpirationisactum veneranda fovcbac

anti-quitas,fequentcs tarnen

potiflimum

amplc-xaca eil.

Thei V.

Subtiliorum

_{tycuvofiivuiv}

uerevcl _{penetrare cumfefenon valere}

vidd-rent _{Philofophorum,antiquiQris}

xvi,acutiili-tni :huic velilli _{corporitalemeffeClum}

pro-duccnti,propriamvim & efHcaciam fine

cau-ia_{promotriceaffignabant, atqué pe*·}

antipa-thiamSc_{fympathiam naturalisamorisvel} o-diidu&um_{cxplicabant. Quorum}

atrra&io-ncm haud iniimum locum iibi vindicare,

cjusqueri unumcorpus

alccrum

contadtuvelpul-(8)-J8G»

fioneallicere ftatuebänt. _{Quo itaquefuac} fcn-tentiaeroburconciliarent _argumentisq;

firma-rent, _{pulmones in fcenam produxerunt,}

eo*um_{experiment* adeo claraexiihmantes,ut}

irrifione _{dignusvideretur, eademqui}

deflrue-retentaret. _{Hujus fententiae}

propugnator

acerrimus _{Joh-Magirushb. 6.}

cap. 16. phyfi

dicit de _{reipiratione: aitrabitttr externiu aer}

per artcriam vocalem interventu _{Diaphra^maitt}

ad_{pulmones. Neccautiori}

philofophandige-nere fuam _{fententiamaperic ceieberrimus}

a-Koquin

_Philofophus

externus_{per artenam vocalem adminiculo}

dia-phragmatuad pulmones, Cujus expofitionis,

Γι_{quisuberiorem explicationem}

urgerét,

quac-reretq»quibusvineulis aut_{lig.amentis aérem}

attrahere _{poifimus?adfubtihora Sc}

plusquam

aerea _{ligamina refugiunt}

t faeuitatis icilicec

«Scpötentiae attra&ricis officium cfle j

quare-fponfione,tamintricatae quariiioni fefe

claris-fimt fatisfecüTe exiftimant. _Quxtarnen ni¬

hil

_{aliudevincit,quam}

nos aerem attrahere»

quia poffumus,quibusmodis tarnen aut

me-diisfiat_{parumiulliciti. Hujus rei periculo} fache_{liberarentur,fiproprias fuas}

vires circa vim attradivam _{experirentur. Omwes iane}

eouiiceri neceffiuai _habemus, necmininiam

•#5 (9)

^tomum ra.di.prum folarium totius corporis

viribus nos attrahere _{poile iine intermedi·}

agente,

TheC VI.

Neceorumfentennam» _{quos alias iincere} coiimus, foverc _{poiTumus, qui Iegitimam} caufam _{rcfpirationi« explfeando,pulmonibus}

pePtoriq;principium motus Sc quictis

adfcri-bunr,_{eoquodcontinuisvicibusfuos ritlus}

di-latando, aereni _{excipere, contrahendo vero}

jrejicerenudis oculis intueantur. Incujus

prae-iidium provocancad naturam Sc fubilantiam

pulmonurmcontendences, fiipfiadiivitas non

ineifec, _{utiq; per infpirationem debertnc} pomprimiScexfpirationem extendi,cum

mol-fes&_{lpongiofi fint. Sed illud argumentum}

ab_{experientiilimisAnatomicis diuexplofum;}

quioculari

demtonftrationeorganacontradlio-nisSc extenfionis _{pulmonibus nulla elfe ritt}

defendunt, noneli _{cjuod plunmis}

profequa-mur,cumSc unica _{periclitatibne} deilruipos-fn. Nam (i incifio in thorace adeo fiat _pa¬

téns,utaer externusimpelii poilit,_quod

åme-dicisin_{canibusaliisa» animalibus compertum} Lobi_{pulmonum ex ifto latereplanequi.}

efcunt,ex altero vero movencur, _{Si ergo}

pulmonibusvis ineifec feie dilatandi Sc

con-trahendi, _utiq»

_fimiii

«•s 0°) s*»

rentur&noniubfiderent. Ulterlus _pr*C0H·

ceprae opinioni addiéti, pertinaciori cura ur¬ gentpulmonum eruptiones per vulneris

öri-ficium_{pe&oriinfli&i, motum eorumpro¬}

priumarguere,quifefe luftrandosnonpracbe·

rent,iimotum thoracis tantum _fequerentur,

,

Scnon iua_{ipontefeieextenderent, Qui iiad}

curatiuscujuslibetreinaturamScindolem

in-veftigarenr, illa difficulcas experienti*roborc

facile retundi _{poiiet» Pulmones erumpere}

conantur, · non tarnen vi_{propriafedprefiurå} dilatati aeris internn Siautem hiatus

ube-rioris aeris_{capaxeilet, quam pulmones,} con-tradliabea_{parte, ut ante oftenfum, iemper}

manentjidq* nullam aliam obcauiam» quam quod aequalem lancem viceric aer _impulfus

perinflidti aperturam. Quod clariori luce

cxornant_{Anatomier,qui veritatemin obicuro}

latentem protraxerunt. Quodii enimaipera arteria,manente_{vulnereaperto obftringatur,}

omnes _{miniftros internos fuo}munere

per·

funginonpoiIe,iiiå_{experientia teftantur} peri-ti. _{Äérperillegitimamviamimpulfus, vi&o}

aequilibrio, pulmonesadeaconftringit, ut collabi cogantur,clauiäautem _probaintrufus

eofdemiterum extendit. _{Concludereigitur} fascumceleb.Medicin* Do&oreWedeliode

reipiratione Valmoncsnihil mitjctiloßin fe

«w; 00 &··

benu nullunirobur, nulUmattivitatem» ntflLvn

movendi ρotentiam,praeterobedientialem»

TheC VII.

ProceiTus_{reipirationis ob}

_horrorem

plurimiquidemfuntpatroni,cujustarnencum fonustanrumauresvellicet, exiilentiaauteni

reivim_{patiatur ejus deftru&ioninon diu} im-morandum.Non entisnull« iuncaffe&iones,

multo minus_{operationes , cardinalis}

Meta-phyiicarura eft canon. Abiolute vaeuum in

natura_{dari, rationibus & experientiaerepugna·} reomnibus adeodarum,hocce_{ptaeeipuetem¬} pore,ducimus,utuberioriverborumambage

egerenonvideatur. Verbotarnen» neverbis Scnonrationibusdifquirere_{accufemur, argu¬} menta autemé_{longinquopeterequid prodeftI} cum foecundum _{proventum intra proprium}

foveantfinuni,quorumtantumunum,

res_{propoiltae brevitatis}

, fatisvalidum fuffi.

ciat. Definitionis_{vacui genus}

fpatiumcon-ftituuntjimmemoresidipiumnativani Sc

pri-micivamfigniScationemretiuere quouscpfu<» nomine.dignum cenietur, contrarium enini

animiviribus_{pereiperenonfuftinemus»Nara}

ubifpacium ibidiftantia, quac fineextenfione

mentis_{conceptum non}

ingreditur,cumeilen-tialitcrdefuo_{fubjed© praedicetur.}

TbeC

■*·§·( ti)

Thef, VIII.

Ncq;eorumfentenriae

fufiragari

reipirationiscaufarn, nullähabita rationeVi¬ tium_{aéris, folamagnofcunt extenfionem}

co-ftarum, undeambientis _{puliionem adeo}

de-ducuntfor£em,ut a.ereas _{portiones perinfpi.}

rationiscanales inthoracem _compellere

va-leant,cumadeoaeriic _{compreilibilis, ut}

faci-lius in fe _recederet,

_lacertosqj

implicaret,

quam_anguftiisnarium fefe iniTnuaret. Quacfo, fiexcubansnon_{polieret virtutc feie dilatandi,}

numne

magnailla moles aércafacilius

cofta-rum_{dilatationemadmitteret,}

quam _exigutis

ille hauftus fuo_{ipacioeandem compeniaret}

?

pluraquidemfunc_{quibusreipirationisfacilior}

obftruitur via,ne autem _{propoiitae brevitatis}

immemoresevadamus , remotispotioribus,

ceteris

enumerandisiuper_{iedemus» propius}

admetann_{propofitamcontendentes.}

Thef. IX,

Reipirationistelam _proiperoeventu_utper·

texamus,_abipfa

_icaturigine

cum_duabus

partibus n^pirationis de _exfpira·

tionis_{peragatur,priori}

igicur primum,

ordi-nein_{nobis ditiltante}

natura, ventilationis_jus

vindicamns, Quamvis _{operae pretium non} eilet, materiac tra&andae _{lingula momenta}

«irculoquail includera', obfervato cauiärum

©rdi-ördine,cum

fingula

Tieautem monita eorum _{Quorum intereft,}

vim_{patiantur, praecipuadeicriprioni includere}

lubet, _{quoquafi é fpecula,totius ordinemSc}

naturam_{quivis intueri poffit.}

lnjpiratio itAfc eslcompulfio a'eris fub contrailione _tnujculorum

pernares&osinpulmones,qui[an^uinemeorurn

lobos _{prxterlabentem adnovum}

fermentationit

actum ex_citat,

purgat> refrigerat.

Thef X.

Mareriaic_{refpirationisaeremunanimicon*} fenfu,_{praeterorbemliteratum, ctiam}

quivis

incultus adferere_{tenetur,qui eodem vel}

defi-ciente, _{corruptoveliubtiliorireddito,fummo}

vitae_{periculo leib}

expofitum

faepius

Unde:

Non _{longius illo vivit &}

exJJJrat

Modo_{quasacceperat} auras.

Ådditdc_{VirgiliuS iuum liifiragium}

: t

Antmalia

——

tenuem^ magis, magis a'eracarpuntv

Formali autem nonadeo unanimes

veitfican-tur,fed _{cuiqj propriafiPridet fententia. Friori} igiturinta&OjOtiofo&_{quali nullius}momenti

ieli&o,_{pofteriorifummamadhibuerecuram,}

minustarnen feliciter. _{Aft quid}

unius hoc

inftatuconfideratio line alterius , cum adeo

m C«+> &··

hajus

xncuria ejus

fubverrat»tocaeji

inr

iupcr

vacillct a&io.

Quod

inientis

oculis

i*-üeintuebaturrecentioris xviquidam,dicens :

nullaåttio intoto corporehumano, tam

operofts

tnachints_{perficituracrefpiratio,}

_adeo

_velut

intet

fecatenatce /untpartes>plures$concurrunt, ut quomodo unaquxq·»fefeqerat

& officium

aßet

fuumdubium

(it,

nifi

omnia

peniius

objerventur.

Imohinc_prima

_prövincia

_demandacur

_parti,

talemnonobiic.

Quidigitur

ucriusquc

viresfeojfim valeatK, xcjuå examinis

lance

cjuantumcurta

ingenii

fupellex

permiiTura

_perpenderc

humeris

itucumbic

nofiris.

Thei. XI.

Aerem _{infignioresiuas}

_{ob virtutes}

expaa-iionem Sccondeniationem, reipirationi

tan-tum infcrvire egregiis iuis

periclitationibus

BoiJe, virconfummatxerudkionis,

oftendic»

uthifcefublatis,illis iubjedta, ipaeio iatis

an-gufto, communem

fatorum

ibrtem

fubicrinr.

Brevitatisredimendx grada,

hafce

no-minatasiicco_pede

_{prxterveheremur,}

_fedcum

iubftratx materix fundamentum iubftkuans

majoremijilucem

eidem

intelligendx

lucren-tur,du&u

experienciilimoru virorutn

earun-demfoetum _{invelligabimus.}

Hxpanftonem,

corporibusin-«iTc?<]uå nativum

ftacum

adnitun;

tur,_{praeterconienfum hujusaevi, quotidiana}

I " _{teftaturexperientia, quid autemfit &} quibus

viribuspolleat,cum_{incampo cultiori magna}

fit_{contentio, exiftenti*primü deinde eiTenciae} operanavabimus. Quidnomineelaterii

intel-ligatur,iäcisclare exprimit AntoniusLc Grand

pertdquod vehementins_{comprejfum & ad}

piino-*

rem_{extenfionemredaäumfefe}

explicare&priore

txpmfiontrecuperarenititur:hxcvisinarcu

ten-foytormentorumrot'u>_{fclopUpneumaticis,chalyb'u}

fpiristfute intratympanutthquoportatilisborologii

rotte_{agitantur &ärcumvolvuntur,}

patet, Praete-reaexperimentorumnobiliilimus Promocor

RobcrcusBoilejclariorib5verbisfuam fencenua

* " _nobispandie.

Per

_{i^cfir,ga,inquih}

Jpi-ram_{tnteüigoaeremnoftrum,aut eonflareaut /al¬}

temabundare tfliustnod't_{particulis, quaiiquand*}

incurvenwr>velab ineumbentts _atmofphara pon-dere,aut_{quovis altοcorpore compr'muntur,con*}

iigutsits corporibw<,quibwcomprejfi

tenentur->con-tranitendo a_{presfiotie tfla fefe Uberarequantum}

Talent,moUuntur. _{Quorumfi compreilo ma·}

vior visfitfeie _{expandendi quam lncumbentis} comprimendi , evelbgio fequitur efFedhis»

ίΐηminus in violento fuo ftatu _permanet.

Elateriumaéris, _{quo fefe explicare exten»·*}

dereq;

ex-

m ( ) s*

oneretur,_{experiméto elariflimo nolbis sdoeti-' |}

lumdcmonrtravitin _{principe hoc Mufarura} Athenaeo _{experientiilimus Doftor Andreas}

Droffanderin_{coilegio fuo experimentali,iub} initio anm _{praeteriti. Quod cummajorem}

j ftcem infticuto noftro_{lucretur,quam Γιlonga' j} verborum feriementem meam_{exprimerem, l}

brevi,hoc _{ipfum,defcriptioneinferere nonpi¬}

gebit. Vefica recipienti,aereadhuc pleno,

ar&iori_{ligatura lateribusaffixa»}

quam ut

trans-itus _{invigilanti externo daretur. Quo}

effe-öltuidato, interni Uli vifcerum

expioratores-ad maximam _partem

, adminiculo Emboli t

edu&i. _{Rupto igicur aequilibrio, veficam}

anteaHaccidarnintumorem adeo _{aifurgere, ψ}

maximacum_{jucunditate vidimus}

, utfacilc

rtJmperetur,Γιinvenri admodum peritus ope*

π manus nonrubtraxiifet. _Si nudum du&um oculorum_{primo intuitu hic}

_feqlréTrer,

_i|

mefcentiamqy intenfioricuraintuitus

éVUmcaufis_{naturahbus,aequoargumentorum}

pondere, plenoqueore conficeri non dubito.

1-iuic _{experimento expanfionem pulmonum}

maximeconvenicntem ducimus, Quam _pri«

mum eiiim orificium_{aiperae arteridt, auxilio}

mufculorüm_{inipirationi dicatoru amplietur^}

■es ( ) g»

aerforibus_{infidiansintroitumq;}

_moliens,tam

ob_{ingentemincumbentispreiluram,}

quapro-priam vimelafticamin pulmones impellitur, eosdemqi adtotius pe&oris capacitatéexten»,

dit»_{Nec unquampuj^iones effe&u fuum aflfe·} quipofle conftat,nifi pelJatur abdomen, coftas

alleventur,_{diaphragma contrahatur, interna}

pectoris cavitasamplietur, pe&usq; exiurgat,

Data autem übertäte _{irruendi, eveftigio}

ié-quitur impelliturcp explorator ad interiora

pulmonum ibiq*urgetopusiuum. Necnos

errorisconfcios, _{naturaq^ aéris vim intulifle}

arguet aclionis Sc paflioniseodem

ferepun-<Sloadfertioj diverfa _{quippe ratio ftatusque}

nosÜberatos veüt« Eviftoelaterio_{aeris, cui}

inhac _{thefi operam impendimus}

, quod

re-ipirationi, Γιcuialiimaximéiniervit, conienfo

Doclorumrerumqsmagiftra experientia con-firmato , ufemus manum ad irruptionem

aeris in_{pulmonespromovebimus.}

ThcC XIII.

A£ura _{pulfiones aeris inpulmones}

felici-ter abfolverevix valemus, nifi in ejus indo»

leminquiramus > Di&u non abfurdius

duci-mus>adYionem fine reaümutationcadftruere,

quam motumfine mutuoimpellentis conta

&u,cum_{ucriusqjfententiaepatroni,eidemna}

turac _{aequalem vim inferantj adeo}

Os) »e»

cfiffblubiHcatenacombirtantur, ut

eelTänteir-nius,cfcfTet fctiamaltcriusa&us > namubinio· tusibimutatio mutuuscjjcönta&us. Quidne-xusnaturaehac inre valeat laborc nonminus

quam eventu

juciindum.

Dodlrina

fundamentalem fuggerit reguiam, quåcardo

Veritatis_{vcrtitur,omnesqimotus tanquam}

tru-tinam

_{fequuntur:fcilieet}

naturalemiuumfitum & locum retinere do-riecabaliotletrudatur. Quidquidigitur velin

abditisrerum penetralibusvel in ampliifimo

liatur*_{campomotuifubje<i>um oculis} obver-iatur, huic _regulae

_univerfali

patet,utlimicationis

cardines

Quare

Sc aeremfolopuliii_{per os}Sc_naresimpelli,_ra*

tionibus Se_{expericntiå evidhim, luce} meri-diana,ut dicereamant, clarius. Ipibenim

momento_quope&us dilatåtur Sc pulmones

turgidi

columna

illa

aerix

ob minoremviriumreiiftentiam condenfatur

Sc in minorem

_{quafi maiTam}

Aeri _{qvbppénontantumvirtutem}

_{fefe dilatan.}

periclitationes

Boileanae.

Thei: XIV.

Dilatato_{pe&ore,particulae aére* proxime} ambieutes invicem circuiariter prcmuntur,

•m C Ψ) y*

Unaenim alteram trudit, fecundqm

leges

in-evitabiles natur*» Compréilione _igituf

adeofuba&usaér, utramulos iuosår&iffimé

implicarequidem reneatur, ita tarnenut vires

nacivacindo.lisnunquamamittat, quippe

liber¬

täremiuam _{refugio reipirationis}

Cuifenten-ti*longotemporis cradlufopit*, qu* tamen

novafalutatur, Plato _Ampliilimus Philoio-phorum,npn modo aiTencit fed & clariffimc

illamexplicacOuoniam, inquit,vacuum nusquä

efl,quoquicquameorum, qux perfcrutiturjngre-di queat' Spiritusautem enobts evoUt cuivts

con-(lat,noninvacuum quidem bunc.Jbirltum

evola-re-,{cd_proximumfibi_{de{uafede depellere-, depuU}

jumrurfus iilumproximumfibifemperextrudere,

ac_{fecundum neceisitatem buiusmodi, quidquidin}

\edem iäärepenutitur atcp 'mped.itUrkunde exclu-piseilbalitus,inpreßum illuc» replensqf balitum

ipfum fubfequi>id^totumrevolutione quadä,quta

nusquam vacuum /it, fieri, Quamobrem cum

pc&uspulmonesq» fpiricum eftlaverinti mox

aere_{corporicircumfufo,meatus corporis}

pe¬

netrante _{replentur. Acrurfus evolansc cor¬}

pore Sc emiilus anhelitus _{infpirationem}

intro_{retraliicogit,per oris nariumq;meatus»}

Quidquid igitur movetur ab alio moverur.

Neque nos penetratio

dimenfionum

ΜΗ Oc) Μ*

Cuumoffendant,cum omnia iniübtiliori ma·

teria cftrcularitermoveantur,ubinatur*curfu

ordinario,dcbiliusfortioriamicécedit locum-que

relinquit,

conditionc

utillud

tantummotusScceleritatis amittat, quantutn

huicratioue _{proportionis Sc}

_{figur* impertiar.}

Thefi XV.

Quoclarioraomnia oculis iniérviant

ad

"Μ (zi)

!j|

mcrdamii viri deorbe literato

maximemeri-ti,efFe&us icorfim_{diligenter expendere,}

agen-diq,modumintuerioperaepretium ducitnus»

rationes in_{fiiperioribpaIlatascumconfirmenc.}

A_{ampuliam quandamvitream}

repraeiénta-bit,_{quaeaquacolorataimpleatur, quo melius}

aeriseifedlus oculis_{conipiciatur,Bfiphonem,}

Ctubum _{inipirationis &c exipirationis vices} referentem. _{Aperiatur jam fiphoB} expella-turq;ex eoaerΕ fic é veftigio per tubulum

C ad _{ampuliam A expulfum}

acrem

prope-rare,ibiqj non tantum bullas D excitare

no-tabimus> iéd &ad eandem _{quantitatem Tub} bullarumforma,aereminfiphonem_B

impel-li,unde _{primoeum expelli vidimus, Eodem}

etiamnifii, fi claudatur_{fipho Bcondeniätusq»}

aerexpellaturverfus ampuliam A,

aquamam-pullae incluiäm inturgeicere, bullulasqj

Dfor-mare cernere_{licetf Atqj fic fineinterje&å}

moraaerem _{machinamambientem, abaltera}

parte in fiphonem iterum pellividebimus.

Similirationeaerem fub _reipiratione

circum-pelli arbitramur recenti novåque acccdentc

materia.

Thcf. XVI.

Atmoiphaerae preiTuram nec non vim

ela-fticameilecaufas _{impuliivasirruptionis aeris}

«®S (22) KD»

in_pulmonescx

_{antecedentibus}

_fätis

_liquidum.

Aerabexterno _pedore

_condenfatus

incum-bentisq; pondere

preiTus, refugium

quidem

undequaq;

molitur,

omnibus

pienis

aequaiibusq;

premendi

refiftendi

viribus

a»quilibrium

illud

fadlerurnpunt mufculi

intercoltalesexcuban-ti_{publicam viam aperientes.}

_Vida

_igicur

sequalilanceaerin

pulmoncs

pendentes

in

fubtiliori materia, quaeacced;nte

fortiori

didi iuo munereagilime quidem

perfungun-tur,fuarumnon tarnenviriumnifu,

repugnan-tenativainfirmitate_{majori,quamutid,}

nullo

Calcari-busitaq, fpiritus

illos

fubdunt, qui continuo

influxueosdem contrahendo, ad improbum

excitantmotum_,. Velisventis datis, coftas

crigunt,

diaphragmate contrado,

capacita-temliberiorem _pulmonibus

_fuas

veficulasex-teridendi reddunt, eodem impecü

intürge-feentes. _{Diaphragma in}

_{naturali fitu}

con-vexumeftverfuspulmoncs, _concavum vero

verfusinferiora, fortiori autemexpanfionis

motui _{expofimm contradumqj}

_{å nervis in}

planamfiguram extenditur..

Cujus

modum

_{abdomenutcumqicompreilam,}

_ferva·

tonaturali ordiae,noncxcedic> abioiutoau¬

«*§ (*-$) So¬

reminipiradoms a&u,priftino

ftatui fe reddif.

x~

Septotransverio contra&o

depricnitur

abdo-mencumfuis cornmilitonibuSjoniniaqjorgi-nafundlioni huic adftrifta eodem punéio

-tanquam anfular catenarum invicern,

fuble·

vata _{una,fequuntur.}

Thei; XVII

Pe&oris _{expaniio pulmonum tumorem}

•aerisq; pratientiam, conftriclio vero

fubfiden-tiam &c abfendam_{qdidernevincunt* Latenta}

aIhnecauiä nacuraiimufculorum

perpetuaea-gitationismotusq»indefeiH thoracis,qu* nobis vel dormiendbus, laborantibus vel feveriori-·

bus rebusanimuintendentibus,

variatoquam-visintenfioris _{&remiiTiorisgradu} peragitur.}

Juvat

proinde

aldus

corporismotus a mufeulorum robore, _qiii

ratione_{oppofitaefun&ionis agoniita 8c}

anta-gonirtaenuncupantur , dependere, evincU

eorumdem imbecillitas, _infåuxusq»

denega

-no. _Quiomnesejusdemnecfunc rnolis,led

ratione_{partium movendarum>quoad}

nuflie-rumiitum» magnitudinem »Sc tenuitatem

di-ftingvuntur. Quodnan natur#

inqpi*

ira-putandum,fed

folertiflimp ejusdem

artificip

fimili eademq*

niufculi fubftantia, fed

diicrimi-naturratione pardum componentium

•*5 CΗ) Sfr

liorisvel craifioris materiae, nutunaturae

opti-maemachinatricis. Raram &_{ipongiofamnon}

fblumcontrario Sc didudlio , iänguinis^

é

rcccns madtatis _{expreifio, praeiupponuntj}

_Ted

praecipueverönervi maximum

horumrobur,

cjui é cerebro per meduilam

ipinalem

tan-quamcentro emanant ; fuosq·,

ramulos

cjui-businftar arboris abundanc, adomniummein*

brorum_{majoris vel minoris portionis} extre-mitatesemittunt,_{idipfum intendunt. Quum} autemconftetillos per efientiam nihil motus

vel adfi vitatis _{poifidere,«untte igitur taneum}

vigoris ?

Thei? XVIII,

Fa&a in _{priori thefi ipirituum}

_animalium

_{vindicamus,cui}

fuam _{Originem referant inveftigatum}

_ibl·

mus. Illi _{quamvisadeo fubtiles}fint, _{ut no¬}

mine _{ipirituum veniant , fubtiliifimamque}

corporisnortri portionem abfolv»nt,tam

ob-tufi_{pedioristarnen nemo fit , ut illos}

aliamqjnaturam

induiffe.

Νεφ,

illos

tripli-cis conditioniseile, cum _{praeclariifimo De}

Rainaturae inconveniens dueimus , unionis

fcilicetmateriae finibuslatitantesanteomne«

fermentationemi cunfuiionis, lub reiolutio-ne,

■«β: C ν) 5··

ne, fepjrationis, cum

proprias

vires

inftacu

eminenti« exerceant. Propagatiå parentibjas

iuam _{iptciemab ingcftis aereq,}

_confervant.

QuodetiumCicero latinitatis

decus fuo

tem-poredefendic cumlib. i.

de

nura._34.animi(eniaexprimat:tribus rebu*

ani-mantium vitamteneri, inquicn$,cibofcilicet

po-tione &_{JpiritH. Huic fundamento}

innitun-tur&verba Keckermanni _{iyft.Phyf.lib.} j. c» ij". Et quiahtc halltiueilcognattu aeri ideopir

acrem _{purum &perhalitusedoriferos}

mirificefo-Vetur&_{quodam modo crefcit}&_{augetur* Auttus}

deir.de&totus_{per nervös transftinditur inomnes}

corporispartes, in% iu,eilmimßer \en\usaemotut.

Sednecftatuinius_{primitivos per totam vitae}

periodum iuis adhacrere

domiciliis fed

quo-vis_{tempore permutari,inftar}

_fluminis

pr«-terlabentis, iuccedentibus continuö novis,.

NutrimentumaiTumptum variis quidem con-cuflionibus_{fubjicitur,adeoutper totamviam}

difeerpatur, leviori autem

effervefeentia

in-ftituta>_{quamfemel8ciimul}»natura non

facic

iältum, _{compedibus fuis liberari}

poifintde-litefcentes ad _{conditionemq» Tili flatus afpi·}

rare. Inftitutis primis examinibus

maflaiän-guinea, ad pulmones

eådem

deferturj

ubi_{occurfuimpetuq;aerisfabto in}

_pulmonum

receflibus tantum iaciunt

congreil'um,

con-«W! _{C16 )} »C»

concitatiori curfuad finiftru cordis

vcntricu-lum liberiores detrudantur. Coniortio

cras-iiorumfubtilioresliberatié corde eodemaeftu

■per venas carotidas adiuumpalanumtendunt.

Per varios

_{anguftiifimosq:}

glandu-lastranfcolati_{propriamfedern cooditione} di--gnam quacrunt,ubi confervantur,donec

ani-mar_{machinaeq,nutuemandati, variafubcunc}

minifteria.

Thef. XIX.

Ex concinno_{igitur mufculorum fpiritibus}

turgentium _improbumq, laborem urgentiu,

influxuSc_{refluxu,vifcerumq?antagonirtis}

de-ftitutorum, naturali _{propeniione reftliendi}

-dotatorum.perpetuam pectoris dilatationem

Sc_{concradioeem,dependerenihil evidentius.}

Quod fienimin_{aliquaparte düigentioricura}

•obftridH

fuerint,quam utfpirituum

anima-lium _{copiaineosdemilkbi poilüt,} totumil-lud_{membrunijCuiannedHtur}

parseodemmo·

mentoftiomotuorbari_experimur

^donec

ii-gatura folvatur, _{priftinoq,vigori, datotrany^}

^■fitu, reftituatut. Quareomnes _corporis rao-tus,mufcüiorum_{agirationi,ipirituumqjvigo¬}

ri_{acceptosreferri,verirati confonum. Tan¬}

tum_{etiamabeil,quin reijpiratio}

totiusmachi-nae _{impulfum, interveniente}

diaphragmate,

premoveat. _{Sanguini aiteriofo} nncintermis-iione

■Λ« (27) &·»'

iionc in _pulmones

_amandato

_pcrarteriam

pulmonalem, aer

irrqpcione

fua

collabentes

Motumabdominisinftigatdiaphragma, cbyla

mfum _{fuggerit promovetur etiam}

_Sc

_adjuva·

turmotus periftalticus

inteftinorum,

Per

lpirationem prarterea

blande

compreflus

ventriculus fuum praeftat officium-..

ThefXX.

Rationehabitåpropofitae brevicatiseocon«

tendinvus quodigreifi, Sandfa quadam

ad-miratione_{dignumvidetur, qpod}

_pulmones

_exiecaros

oculisqjobvios,

valde exiguos, terciamcp

ctoris_partem

_vixfupplere

_{fimusexperti.}

_Aft

metuerrorisfacilimonegotio_nosfolvent,ra·»·

tio _{expcrientiaqi. Si enim}

_{eanalis vitreus*}

velaliusmateria^bronchiae i%ri<itcalligetur,«Sc pulmones

inflentur

veftigio turgidos

illos

iequijtotumqj pe&us

adimplere

conftanti

iiaturaenorma_operante, videbimus. Quorum

« adyta propius adirediligentiusqj

rimari,

cui

volupe fuerir,cultro

Anatomieo

illos fubjit

ciens,naturaefoedcrahaecpmniacoeciliare

ei-fedtuicpconfonare

fané adfirmec. Quod

multa

cura, _magnaqj

facultacum

impenß,

mediante

aifidua ie&ionum _experientia,

_Malpigius,

profunda rerum

naturalium itiemi»

•m _Os) »0·

cuus,in tra&atude_{vifceribus apertu feclc» cu¬} jus verbainmajoriscognitionis ipemallegare

licear.D/liqenti

num_{meiern, qua vafisexcurrentibm}

appenditur,

ejfe aggregatumquidex levisßmis & tenutsfimts

tfiembranü,qua extenfce &ßnuata ρ eneinfinitas

veßctilascrliculares _{&ßnuojas cßormant, vehni}

w_{apumfaris alveolos ab extenfacerain parietes}

conßfkimusi Hatalembabentfitum &

conneäio-nem,utextracheain_{ipfasmox ex unain alteram}

fatensßtaditusj &tandemdefinuntin

continen-temmembran am. Unde _{ipongia: haud}

diili-milem _{pulmonum fubftantiam conipicimus,} quaefacileintumeicic,appulio a£re , expullo autem_{contrahitur, Quacomnesveficulae}

or-biculi Sc iinuoiae _{propagines, ar£lo foederis}

nexujunftar, invicem adeo fibi

adblandiun-tur,utillud Portsemaxime huc_quadrec

Magnaintramalles Concordia.

Thef. XXI.

Rudiingenii mincrva, ieviq» penicillo

de-cfaftisiis , quseirruptionem a£ris in

pulmo-nes,concernunt,adinterioraabditorum _pene-

_|

ι traliaprogredimur_{i cum autem animo ieic} offerat_{dubium,quod fine curatiori exantme}

nosmorarecur, iter mcdicando _iufpendimus.

Quod_{quantummateriaetantumipacii}

requira-tur:nudaaciesoculorum

quidemdic^itat,cur

OiO s€»

ajutem unusille hauftus a£ris, ichi oculi acf

pulmones tendens,tantamvim in

iiium

ho-ipitiumexerceat, ut

iliud

ex-pofitioniampliorem moram imperiéterenon

eftanimus,cum virtures anis in iuperioribus

adoculum exhibitse totamdirimant

contro-verfiam. _{Neq;eorum-vefligia hic premeré} valemus _{quiplus materiae denio quam raro} ineiTe exiftimant,cum rariora illa interftitia,

fluidior_{fubtiliorcpconipenfau materia}quam} etil manihus contredhre Sc oculis _luftrare,

ejusdemfubtilitas

ieniusq'}

pcr-mittatit, eandemtarnenefiedtus ejus eviden·

tiilime _produnt*

Thef XXIL

Refpirationem, falvo curiti naturali, tarn diu_{fufpendi poiTe exiftimamus}

, quam diu

afris interni _{externiq; trutina aequali pondere}

fervatur.i,e.donecneuterelaterio autfortior

autinfirmiorfuerit; Quavis autem de cauia

praedominante uno,alterius languefcunt vi¬

res. Periculum fxpius _{tentatum; fi} apertu-ra _{r£cipientis,arreexhaufto}

orianimaliscujus-dam,_diligentioricura, quam ut ambiens in-troitum_{moliriqueat,admoveatur,aeremtam}

iubitoé_pulmonibus

_{evolare affirmant}

m Οθ &©»

jut _{rcfpiratlocummaximo vit*}

periculoces-fet. Fortius externus_pe&us

compreilk

Jatitansiuis viribus refifterc fuftinuit, cur-lum_{igitur preiTus, quo minor erat}

_refiftentia

_inllgni

re-fociilatiene redit recens. Non tarnen

no-ftram_{infringit fbntendam, quod vi&o}

sequi-librio,

datis,a£re fcilicet _exfpirato , & orehiante

plenus reipirationis cifedus non infequatur»

Expcrientiamdomeftieamquicunq;confuLrc

velie,quanta cum moleftia,patenteore, aérem

admittere_{queat,experietur,}

_dimiilb

_ri·

&u,voti _{compos facile reddetur probaturus.} Nimiaquippe oris dilatione & mufculorum

contra&ione , duetus exfpiratorii adeo

Contlringuntur, ut efFetkus vim adeocom·

mode _{exfequi nequeant. Teihtur quoque}

Rohaultius♦ _{quodinnoflro arbiiriofttquasdatn}

fornesin_{fundonariumfiltat parvos tmi[iulos}

re-ferentesadducere,ut, deneoato illuc aerttranfttu

inore_{rcniAnere(ogatur,iUinc}

pulmonesiugreffu-m.Quin&c_{linguamverfusoris fundum}

trahi-mus,utafrisaduus ad locum _propolirum

im-pediatur, haud fecusac ίϊ os occluium clfet, Thei. XXIiI.

Rcipirationemporro tam

ienfibiliter

augeri

_fumus

ma-00

lüatores; rautata autcmlegitima

familiariqi

conditionead_{utriusq»flatusintenfioris vel}

re-remiilioris_{propeniloné mclinarenos conicios}

redditneccilitacis _{confequentiaQuamdiu ufus}

aeris idonet _{confuetorumcp nutrimentorum}

cuiq, contigerit, mutationis expen«B

degi-mus,mutatis autem hifce,viciflnudinifumus

illico _{fubje<fti. Quofir,ut,inlocis calidiori«}

bus, veluci balneis,&fubaeflatepntenfiori

ex-iftente calorc , adeo afficimur , ut cun&a

membra _{torpefcant, &f*pe fua officia}

prac-ftare _{ncqueant,plurimicjs ratione}

conftitutio-nisanimi _{deiiquium patiantur> falubriori au¬}

temexpofitiaeri _{ac confueto, omncS corro·}

borantur partes. In concitatioribus etiarn

commotionibus celebriori _{refpiratione opus} eiTe conclamanc_{fanguinis neceitaria purgatio}

&_{refociilacio, quatΓι praecipuc imperium} non,

obcineant adeft fuffocationis _{periculum.San¬}

guinis pernicioreftcutfus nimirum in cordis

cavitatem,quamrefpirationis Organa ad

legi-timammeniuram excendere_{poific expanius}

effoetusq, aer. Unde parciorams

confuetico-pia impellitur, quam ut eundem _intercipere

poilit &refocillare, fuligmesq* quibusreipi»

randi viae _{obftruuntur,ejicere valeac. Liquec}

icaqj tarn exdiftis,quam monumenris

vece-rumacgedente _igne,live

_peraiciilima

·®§ _(μ)

&£■

neparticularumminimarum excitara, reipira·

tionem _{iätis magnaiumere incremenca. Un·}

de_{Hippocrateslib, i. de diaeta:το[*w}

_$

Jvvajcu πάντα, £ιάπάν]α,κ,ινησα,ι _ignis mo-vet,dilatat,_{propcliit. Exhacoccafionej}

agi-taruracriterincer_Philoibphos

_{controverfia,}

num _{ignis vei calidum hociemper maneat}

idem.aut_mutetur? folvuntur _in diveriä,alii

affirmant,_{negantalii. Sed quidquid ik}

_de

argumentisafftrrnantiumvel negantium

im-becilliores noftros _{agnofcimus humeros,}

^uamuthanciitem jnterilios componamus,

JPotiore _{juretarnenadftruipoile, calidum hoe}

abire, redire, mutari, racione conditionis,

<pjovistfinonmomenco, tarnen die, evincit

nunc calidior nunc frigidior ftatus mu-'

tätus.

TheC XXIV.

Ex_{argumentis allatis evidentiilime co»*}

ftat_{reipirationemmotumcpcorporis}

_adeo

in-tendi,utconditio iälutaris extremo cum pe-riculo nonnunquam varietur.

Intelled^u

nec difficile, eundemexoppoiito _{, non}

mi-noricum_{ja&ura rémicti. Intenlioripremente}

nos_{frigore, vel eibo poculiscp}

_iégnioribus

€xhaul\is,cjuae circumfiuentem potius

invpe-diuntcjuam laceilunt, omnes corporis vires languent, Naturalisvigor,utm modico

con-ΟΟ δί·

ififeccalore^ipirituum

copia, ianguinis

libero curfu,ita Ulis integris, vegetum viget, floretcorpusj illisautcrn corruptis, interni

adores,deieduviriumfuceümbere paulatini

incipiunt,rareFadio etiam

fonguinis

fcentia caloris avid*)iiitereünt, Remutvcfc» bo _compledar.

_Quamdiu

idoneum fomitém exaliménto &

reipiratiö-ne_{exorientemiortiatur,} naturalemftatum _in¬

tegrumScillibatum coniervat\ cöaütemdt··

fninutovelaudo, rätionibus _{fupra expoiitis,}

diicrimini_{lubjacet toturti compofitum_,. Ifr}

Ägrotis Sc fenibus extreiftarüm virium vul¬

gare_fignum»iegnior reipii-atioi caloradeo

lri-firmusütmuheri_{perficiehdo non reipondeat»}

Utriusqjvalör

experientiå

cömper-tus _{quam teftimoniis clariffimorum}

confir-tnatus.

Thef. ΧΧΫ.

Gommotlone_{caloreq; agiüori excitatis,tarb}

ex _{occurrencis>quamrecouditaematCriac}

com-mixtione,major fervidiorque copia languinis

ex_{omnibus venis, (uperioribusSc}

inferiori-busin dextrum cordis verttriculum

impelli-tur. Exindcin_{pulmones fine mutatione Sc}

fermentatione(calidiorem quamvis ob ma¬

jorem illabendi copiam,

fupponere fi liceat)

cxpeilicuriCotdi,

fe&ionibus

nul-(54 ) ^

hullas

_{ineflcglandulas, cuivis}

_fecretioni

_dica-

tas,vclmutationisorgana, quorum

beneficio

fånguis

transcolatur

6c

fermentatur.

Pul-mones_igitur

mutationis

pürificationis

oflfi-cinam,noncor eife experientia teftatur. NeC

incordeadeo commoratur ut immutari no·

vamqjformam

induere

pöffit,

eodem

qvi

cxpcllitur momcnto.

Quod

expul*

fus _{fanguis,é dextrö}

_Cordis

_ventriculo

artcriam_{pulmonalemj inproprium}

ventila-tioniscribrum,in cordenondepuratus filt,

E-des Anatomicoriim confirmat. Sanguinem

enim incUrfuad _{pulmones tendentem}

inter-ceperunr,atrafacie

obduCtum coiitinuo

con-tre&antes,adfötes vetofiniftri cordis ventri^""

culi, fubtiliorem floridum & ipumantem-·» Cujus rei äequiförnäm

caufam recenterrt

acremin Orbiculis pulmonum occurrenrern

agnoicimus.

Beneficio

aéris

agilime

fete

riioventis 6c _{expandentis adjuvante matetia} iubtilioriin myriade veficularum

pulmona-lium limaturae _{fübjicitur» ubi clariori}

_facie

exornatse_{portiones 6c}comitatui

prajferiäben»

tis _{aptiorés fcleéf* pervenam}

_arteriofam

_in

iiniitram cavitatem cordis contenduht. Cum

fangutsconfletheterogeneisparticulv, quceexv^

rits Elementtsprodieritac diverfis partilus

alendii

pjfuinclufwm. Hic fluorem fangninu ftieim

&_{obßaine dvfimiles adeo partesinter(e}

co-hxreant. Verba iuntCeJeb.Auctoris Philoil

Burg; iubftantialem congreBum aeris &

iän-guinis,exempkimquamvisdomefticum, iatis

tarnen _{egregium, mulieres}

_nobis

iubmini-Branc,quae cruorem re c ens tnaébuorumma*

nu velalio _{quodarn inftrumento>} alium _ia

finemnon _{ventilanc,quamutaér} eidemadmi-fceatur.Qua eBentiabcommixtionefluidum8c floridumconferVant,a&ioncautemiliaomifla,

tiulli ufui aptum, expertje. Nemini noncon«,

itac_{qüod aer fumme difflativus fempcr}

agatinhumidunij^diilud igitur Ventilandunii

aere _{opus* Aérita^ue diviciaruni abundan·}

t;å referuflimus , peregrinantem circuitu

enervatumgrernioexcipiti purgatjdepurgat,;

facie _{viribusq; conip;cuum}

_fuoque

perficiendopromptiBimum emittir» .. Thef XXVI.

v Charybdin praeterve&i,fcyllani conipici->

mus. Ne _{gratis diviriae aéris, mutadonutUj}

difcrimen, contra eos> _{qui eundem}

purum-elementum contendunt, adftruanturj praeter,

fpem, quaedam ejusdem

efl-e&a

neceBum,Aeremno neBefimplexeiemenrum

fed univerfaie _{penu vehiculuiivque}

efflu-yiorum,_{pro divcrfitate rerüm praelentium*;}

revo-(r<) sc

jeVölutreneque temperiei cceleftis,

fcecöfi-dumimuhorum_{copia probare quid opus?} Quisenimadeo feiix ut mutationum

docu-mentainträ_{cXperiendac ipbaeram neiciat de.}

prumfcre? Orfmesfane, ioci Viciffitudinem >

temporis iåevitiam,äeris imperiumpro coir· ftitbticnis Sc artatis _{gradu, conquerimur ac}

admiramur. _{Quisfdbcoelo fereno} & locis

liberioribusnonaiacriorem Sc _ekpeditiorem

iéiciat? iüb nubiloioautcmSc in_{locis, tibi}

ekaeftuant effluviavaria, légniorem Sc

ftupi-diorem,infirmicudiniqjexpofitufii_.

namque corpora jatujam magis obftru&a

examinatör fubtiiior_{perpetua motioiie iun*} inaqiadlivitatepcrfneat, purgat, laeerat,rum*

pir,faciliorem donec viam fibi pandtfit.

Cujusreiexemplumnon tantum _nosmetipli,

icd_{&pr«eipue lenes Sc mütilatifu'rtt, qui do.} lorem_{hujusvcl illius mcmbri fendunt, tern*}

pcftatemque indc isepius iätis cerce _prardi·

cttrit· Clarioriautcmexortå _luce*

midoriqj

commotioni _{expofitocorpore, membra ob} iälubriorcm_{reipirationémSc tranipirationem}

libcriorcm,_{vegctiora redduntur,}

_lactioresquC

«vadimus.

ThcC XXVII.

Λcrem elementum _{purum nonefö,} cott-era_{ejusdemfcntcmiar}

pauonos,imovero