DISSERTATIO HISTORICA,
D E
UNIONE ECCLESÏÆ REFOR
MATEE CUM LUTHERANA, SEC. XVI. IN SVECIA
TE NT AT A,
QJJ A M ,
V E N I A A M P L ISS. F
PRÆSIDE
A U ERICO M. FJNT,
II 1 ST OR. PROF. REG. ET ORD. S. R. S. M.
P R O G R A D U ,
»u b l i c o e x a m i n i s u n j r c i T
J O H A N N E S S C H R Ö D E R ,
STIPEND. GÏIÔXWALL. WESTMANNUS.
IN AUDIT. GUST. MAJ. D. 6. MART. 173*.
U P S A L I Æ ,
A p u d J O H. E D M A N , DIRECT. ET REG. ACAD. TTPOGR.
Im S : a m R : a m M a j : t e m M A G N A E F l D E I V I R O , D i o e c e s e o s A r o s i e n s i s
E P I S C O P O ,
V e n e r a n d i C o n s i s t o r i i
P R A E S I D I ,
Re g i i G y m n a s i i Sc h o l a r u m q u e
E P H O R O ,
»
Re v e r e n d i s s i m o Pa t r i a c Do m i n o,
D o c t LAURENTIO
BEN ZELSTIERN A ,
SUO MAECENATI,
SACRUM*
D E UNIONE ECCLESIÆ REFORMA
TEE CUM LUTHERANA, SEC. XVI#
IN SVECIA T E N TA T A,
ÿ. I.
A
b eo inde tem pore, quo in Sviogothia Rex immortalis memoriæ G U S T A VUS I. Religioni Chriftianæ fuam puritatem reftituendam curavit, nul
las triftiores, Illo faltim vivente, cafus perpeffo eft recens nata Ecclefia; (i exceperis illas commotiones, quas fub ipfis reformationis initiis, nempe a. 1524, excitavere gemini ifti Anabaptiftarum anteugnani M el
chior Kink & Bernhardts Cnippert Dôllink> a ) qui his ex oris mox ex pul fi, fanaticis fuis erroribus Ger
maniam & Belgium contaminarunt, annoque demum 1536 fuis facinoribus promerito affecti lunt fuppli- cio. Remotior forte regni (itus ab iis regionibus, ubi maxime jam tum agere radices occeperat Calvinif- m us, in caufîa erat, quamobrem abeflent omnia ejus etiam hoc tempore molimina; & vel in primis im
motus animus & vigilantia tanti R egis, qui pro lum- m a, qua erat, circumfpectione, illam voluit Religio
nem , quæ Papifticæ fuccederet, fore unicam & nul
lis aliis dogmatibus infucatam, quo huc & illuc non fluctuarent civium animi & in diverfum traherentur.
Nobis id unice hic nominaffe fufficiat, rejeCtum cu-
A 2 ra
m) Baazti Invent. Eccl. Sviogoth. L. II. c. 2.
ra Regis fuifie librum Interim , Pontificiorum errores nimium redolentem, qui aufpicio Imperatoris CARO-
LI
V. mox pofi: obitum B. Luther i fuerat confcri- ptus & in ipfa Germania auctoritate ejusdem publici faftus juris. Nuntium licet fu per hoc negotium huc mififtet CARO LU S V; ab iiniverfo tamen Cle
ro Svio-G othico, jufiu Regis Upfaliam ad d. 30 M art. 1549 convocato, unanimi confenfu reje&us ' am fallacis magis , quam pacifici ingenii
Sed vero auroram placidam adeo atque ferenam dies fenfim, nubibus fpiffis & ventis procellofis hor
ridus, fubfequebatur. Dionyfius B e in r e u s, ut paullo altius rem rep etam , natione Gallus, jam a. 1547 in regnum fuerat arcefiitus, in locum fuccefiurus Mag. Georgii N orm anni, qui commendatione ipfius Luther i huc ufque ftudiis Principis hxreditarii ERICI moderatus fuerat, nunc regni fathis Senator 8z Ec- clefiæ Svio-Gothicae Supcrattendens, ad alia negotia avocabatur. Suam quidem provinciam ita ornavit Benrreus, ut in ipfa ERICI inauguratione a. 1561 eques primum nominatus & anno fubfequente Sena
to r , fubinde vero etiam in variis, iisque fummis, le
gationibus fuerit adhibitus. Idem ille huc procul dubio religioni reformatae, quae tum Galliam divide
re erat coepta, valde addictus advenerat ; fed ifthaec caute & prudenter dilfimulavit tantifper. N e q u e ta
men k ) Bäazius L. II. c. 29.
$.
ii.
men dubium eft, quin tenellum Principis, fuæ curae
& diligentiæ commiffi, animum præceptis & opini
onibus fuæ religionis clanculum imbuerit, licet prius id non (it cognitum, quam mortuo Rege G U STA VO. Cum enim in Angliam, vergentc an. 1560, ablegaretur B e n r r e u s, de conjugio Regis ERICI cum E L IS A B E T H A Regina afturus, res (imul magni momenti, & regni commodis apprime infervitura, ei
dem fuit commifla. Artifices nempe extraneos quos
cunque per eum in Sveciam invitare & allicere co
nabatur Rex, initio fui moderaminis, (i quis alius, patrias (ludiofus*, utque melius procederet hoc nego
tium , concedebatur infuper adventuris exteris venia liberi Sacrorum exercitii, c) Galliam quoque bello &
fu ro re , fub obtentu religionis, domcflico jam tum temporibus Regis H E N R 1CI II. implicatam deferue*
rant plures incolarum, ex quibus haud paucos, va
riis artificiis vitam tolerantes, in Sveciam his com
modis invitatos (edes tranfluliffe conflat d). At vero illorum adventum haud aeque gratum fuiffe Archi- Epifcopo L a u re n tio P e tri N e ric io in comperto efl, utpote qui fuæ fupremæ curæ commifîæ Ecclefîæ, ex illatis cum his novis in Sacris opinionibus, imminens
A 3 p ro
ri Datae funt, quae hoc confirmant, Litterae Regiæ, adpofitis fimul conditionibus, fub quibus his in oris re*
î i gionem fuam profiteri peregrinis liceret, d. ig Febr.
1561 Sc in Reverendifs. Celjii Monum. Polit. Eccles. p.
171 ejusdemque Hifloria R. ERICI XIV p. 56 reperi- untur.
/ ) Cel/ms, 1, c,
profpiciebat periculum. Sum m us ille Antifles ex er*
roribus advenarum in capite de S. Cœna fcribendi fuosque admonendi materiem defumfit, edito publi
ce a. 1562 in 8:vo libello 0 > m T 10» inflituto Chri- ftophorum inter & Georgium colloquio , dogmata
Calvini oppugnare & refellere conabatur / ) .
$• H I.
Verum enim vero haud ita multo pofl Scriptum illud Archi-Epifcopi confutavit Beurreus opella qua
dam, latino idiomate confefla & hoc titulo infignita:
Libellus de cerimoniis Eccleßafticis contra Dialogos Laurentii Petri A . Ep. Ups. T radebatur ifle Libel
lus, etiam in formam Dialogorum inter Sim onem &
Petrum compofitus, ipfi Archi -Epifcopo p e r Johan- nern Nicolai Ofeeg, cui etiam ab A uflore erat dica
tu s, peregrinæ originis hom inem , licet in parceeia Nericiæ Glanshammar natum , qui in caflra Calvinia- norum modo abierat Regique de meliori nota com mendatus a Beurreo, ad fed em Epifcopalem Arofien- fem fequenti anno fuit eveclus. Atro omnino car
bone in illo fcripto notabatur Archi-Epifcopus, tum qua
e). Titulus ita habet: Om vagor ß yck e, vårs Herras
Jefii Cbrifli nattvard anr hr andes. Dialogus. P/ai. C X /X . Stockhol m, ap. Am. Laur. pagg. 132.
/ ) . Qyaeflionem hanc de S. Cœ na , comitiis H o î m i æ habitis a. 1562 t emp or e Petri jam e xor ta m fuifle, tefla- tu r decretum Cl e r i , ap. v. Stiernm an, Riksd. och M o t . Beflut, Vol. I V . p 190, ubi tert ium m o m e n t u m ad finem it a: Non licet pura aqua, cerevi/ia, tnulfo, aut alio quovis liquore, praeterquam vinum , in Cana uti.
qua doctrinam , tum qua vitam : neque depingeba
tur tantum , ut qui vel optimis Regis fui inftitutis rem oram objiceret ; fed & largo Pontificiorum fti- p e n d io , in illorum caftra allefhis, exlrauftam nuper
rime faecem qvovis nifu religioni inducere conaretur.
Judicabat igitur coufultum (ummus hic Præful, reli
gioni veritatique fuus ut conftaret honos, omnia ifta calumniarum tela retundere refcripto quodam, dato d. 20 Januar. 1563 g \ Immo & Clerum nniverfum, eodem hoc anno congregatum, in certam de elemen
tis Sacræ owm^sccç fidei formulam confentire perfvafit, cui fub(eripfere XII. Epifcopi & Paftores & inter il
los ipfe O feegius h ). Accidit vero in caudàm Calvi- nianorum peropportune, ut defe&us vini, quod tum in Patria rarefeere cœpit & neque huc ex Gallia & ßelgio per fretum Oerefundicum adferri potuit, coorto jam cum Dania bello, neque alia via advehi, capto ab hofti- bus d. 4 Sept. 1563 Elfsburgo, anfam quæftionis iterum inftituendæ daret: An & quatenus Sacra Cœna ad- miniftrari alio quodam poffet liquore*, fed uti hoc ad errorem Calvinianorum, qui elementa in S. Cœna nil ni- fi nuda effe figna docebant, pertinere videbatur, lit
teris fic diftis pafloralibus ex Upfalia d. 14 Febr. 1564 datis, quas in 4*.to impreflas fervat Colle&io Palm-
fkj& ldiana, Ecclefiarum per totam diœcefin Upfalien- fem Præpoficos & Reflores admonuit Archi - Epifco- _________________________________________ pus,
g). Edit. U p s i J63, 8:0 recufo ap. Baaz. 1. c. p. 290
b). Fundamenta fidet de fangvinis Dominici participatio
ne in vino Ef non iit alio potu, communi confenfu Cleri Svec„
toiletta ; ap. Baazium 1. c. p. 302.
pus, ne urgentis hujus neceflïtatis fpecie (efe in de
via abduci paterentur. Cum vero d. 12 Mart. Archi- Epifcopus, Ofeeg & Epifcopus Strcngnenfis Olavus Nicol. Helfingus Holmiam vocati edent, deliberatio
nem ejusdem rei apud Regem fufcepturi, fe iterum Archi - Epifcopo oppofuit Ofeeg pro fum m a, qua e- r a t, animi inconftantia : in alio potu f. liquore /'), quam vino, adminiftrari pofie S. Ccenam, acriter con
tendendo. Qvid ? quod Regem ipfum ita velle, fe audiiffe a Comite Petro B ra h e 8z Geogio Petri, haud veritus eft profiteri k). In diœcefin fuam etiam re
dux , i). O b fententiam hanc de S. Ccena pe c u l ia r e m , Li- quorifta di&us; v. Scbeffcri Svcc. Litt. Etiam O fred, ut lic n o m e n & o m e n haberet; v. Ceftii Hifi. R. E R I C 1 XIV.
p. 164.
k ) R e m ita fcilicet n ar rat in ulteriori fuce fenrentiæ explicatione, infra m e m o r a n d a: 7 hetta a tt beuija a tt ja ic jlu tit var dt t år tb e tta , fôrflb fende K. M . (f7. A V. Her
re (in j u l myndige Senningbuàb till o/z i Stocbolms Sa k er ft ijo , vcmligb A d eile och TVelbyrdigbe Her re ocb Grcjftue, Herr Peder Brae, JFclbyrdigb få re n Per ft on, fanipt medb inånghe er ft % be ocb vellerde man n ff Cantzelii ocb Cammerrådb, ocb velbyrdigbe Hevre ocb Grejfite Herr Peder B r a e , Jporde ofz cm tnbieligit wore, a tt h u k a någbot annat ån PV ijn, bejyfi
ver ft gb f a lengbe man eij kuna be bekomma någbot IVijn. E r • chiepi(copus fuaradbe, ocb ment be N e ij, tbet fkulle icke war a radeligit bruka vågbot a n n a t, Ty ban badbe tå albt- redbo w ttgåa lå tit f t t brejf på p re n tb , ocb war kommit i rnängz rnandz bendber.
Sed ban w ardtt mig b t ber ne ft b fp o rd tt, buad mig b fyn- tbiS fa g b fuaradbe, Thett wore icke rådeligit lorttleggia
d u x , peculiarem Paftoribus dedit epiftolam, d. Aro«
B f i x
Sacra ment et en ja d hann bôgb ftjd la fjijs , fo rty a tt man fruktade wpror och [jelaw ddbe, E ij rville man rijm a warn fiender i n , a tt tbe [kulle baffiua m erktt får bolla ofs Sacra- m e r te t, [om dr war andeligb fielatrößh , fd d wel [om t bet le kam lig be IV ijn e t, Befynnerliga fö r t benjkull, endogb man troor vel Cbriftum haffua brukat IV ijn i Nattuarden dogh finner man ickie Cbriftum haffua g iffu it ndgbot bodb om I V i j n , E ij heller S. Pduel ena reejo nempdtt I V ijn , utan mongeßedes k a lek och dryckek nar. Sed b an begynte Greffuen H er Peder B ra e, med b mdngb b er lig b Argument fettia fram , endogb Ercbicepifcopus bolt figb widb fin jcriffuelfe. Till tbet fiafle , fade Greffuen t:U ofs alle tbeffe ordb, Ta fagber jfagb ldber till pd wdr A . Ar. Herres och Kongl. M .tts wegna , buareftb i icke Utbe bekomma Almogen Sncramentet i' t i l - bör liga tidber med annan Gudz tjen f t , kommer nå- gben tui [ b ocb tuedreebtt wppå får ldber fk u ll} tbd [kolen i fettia s ifrdd idbartt embetbe.
Men dagben thereafter rvrdom w ij kallade in pd Slot
te t , [ondandes pd Bor garegâr à en , i tbett fam m a\ kom K.
Al- IV. A . N . H erre, frdgandes cfz tbett fam m a, Tba fua- radbe Ercbieepifcopus , a tt ban ickie t r öft a de gåd ifrd Cbri- f t i ordningb. Tba [adbe Kongl. M itt, buar e[ b i ickie Id- then almogben bekomma Sncramentet ocb Me f e i tilbörligba tidber ( endogb jfagb intbet K atterij will baffua) tbd [kall jlagb fettia ldber ifrd idbert embetbe. Tbd juaradbe jfagb, A ir a Nädigafte Herre ocb Konungb, iV ij lagbom tbet buru wi kunne, tb et [kal ne fl b Gudz bjelp intbet fa tta s , Tbd Ja- dbe Hans N d d b , G ö r er f a , och gick [in koos wtb igenom portben. D d gingom w ij alle tilbopa u ti Arcbiepifcopi huus ocb w ardtt fd b efiu tit, a tt w ij [kulle mengia tbet fV ijn wi badbe, annat b t ber a medb w attn eller godb miådb, ocb iti
f i x d. 27. Mart. 1564 /), in qua illis vinum aqua vel mulfo permifcendi, vel quovis edam alio liquo
re S. Ccenam adminiftrandi, venia conceditur, ne fie, uti fingebat, tumultum faceret populus, qui ob vi
ni defe&um, ab ufu Sacramenti prohibitus, variis in
de confcientiæ fcrupulis laboraret.
§• IV.
N e vero ecclefiam, (uæ infpe&ioni commifTam, contaminarent hi Ofeegii conatus, litteris ejus pro
lixe refpondit A rchi-E pifcopus alia Epiftola, data d.
8. Jul. 1564 & ecclefiarum per Fjerdhundriam Pa- ftoribus, dicecefi Arofienfi proximis, dicata m). His iterum novam Epiftolam Paftoralem oppofuit Ofeeg d. 25 Sept. in qua opinionem fuam non tantum in facris litteris orthodoxorum que T heologorum feriptis fundatam ; fed & regio firmatam mandato poftulat «).
Rex
lagat J a att ingben klagban [kulle fkee emi lian bönderna, om Sacramcntzens bvnuk, medb i bett [amma gick E p /co /u s Strenguenfis ccb Jag/j till Hnßru A nna , Erich Peder[ons , t ingadom buariom ena twin a mifidb, fbv 20 mor k tunnan.
Men fed ban tb itt w nrdtt dyr t b , ccb irdr badb<>m an t b a JVtjn i W eß rd rs, oeb ment be IF ijn J u !le komma , le et b Ja g b t ben mibdb b/låd.
1) Edit. in Celfii M o nu m. p. 61 Si Nov. U/)f 1774 P- 3 3 7 -
tn ) Celfius 1. c. Nov. Upf. c. 1. p. 345.
n ) En fbrklaringb eller wttydningb pä thett bre j j , [om J a g b rvttgdâ lat b till t be Erligbe M ann Preß et ne ber i JEeflrdrs Stickt , nemligha om m itt RaJb 1 thenna IP'?jn- brißb om Sacramcntzens wtjkifftelfe [ar itéras /kull, [om J lija
Rex ipfe E R IC U S, hac de re diu anxius, in con
cilium adhibuit T heologos magni nominis Paulum Eberutn 8c Davi dem C b y tra in n , utrum que Germa
n u m , litteris datis d. 21 Ju n . & 25 Dec. 1564. In terim tamen urgens ifta vini neceffitas Calvinianis, nefcio quos, fpiritus adtulerat. Alta jam voce cla
mitare & nonis Maji anni ejusdem fuam Regi exhi
bere aufi funt fidei confeifionem latine confcriptam, in qua provocant ad fupra allatum edi&um regium de anno 1561, de impetrata venia liberi religionis exercitii*, contendentes præterea, fuam doctrinam effe veram & , qua omnes prorfus articulos, Sacræ Scri
p tu r a unice & quam maxime congruam. Ipfo prooe
m io, Regi dicato, nomen adpofuerunt nulli, fed lo
co fubfcriptionis habetur haec claufula: Gallicce Eccle•
[ice fideles, 111 Svecia agentes ; ipfam vero confeffio- nem fubfignavere Dionyfius Hear re us, Petrus M ar fi
lius *) & Jacobus Paféfuurius. Idam porro conreffio- nem, per quavis figillatim capita eundo, mafcule con
ii 2 fu-
fig b icke fitlkouiliga fo r fida rnin vieniugb. Mfcr. in Biblioth.
U p f Fol.
*) Idem ille fuit Mar filiu s, qui anno 1665, certis fub conditionibus & 200 C o r o n a t o r u m a nnu o falario, Hi ft or i am Sveciæ con fcr i ben dam juflu Regis f ufciperer, cujusque Hiftoriam caudar um belli inter E R I C U M X I V Sveciæ & F R I D E R I C U M II Daniæ R e ge m Pariliis an.
15S6 me nfe N o v . elaboratam, adhuc in D onat i on e De la Qardiana mfcr. fervat Bibliotheca Upfalienlis. Cfr. v.
Stiernm. Praef. ad Hift. R. E R I C I X I V Si. in Additamen- tis p. 332 fq.
futavit Laurentius Olavi Geflricius 0), quod fcri- ptiini
o) Paftor ille fuir primariæ ecclefiæ Srockholmien- fis ab an. 1562 ad 65. cfr. Grundel de Srockholmia p.
39. N o n unicus tarnen, licer maxime ftrenuus, A rchi - Epifcopi in his telis retundendis commilito.' Æq ual i ze lo fe defignavit M. M artinus Olai Helfingus , tum Geva-
lienfis P a l l o r , dein v er o Lincopcnfis E p i f c op us , q u i, ut apud exteros d e g e n s , p r i m a m Laurentio P etri deder at Cal- vinianifmi exorientis id eam, (cfr. Li ttc ræ ejus an. 1559 in Baazit I nvent. Eccl. SvicG. p. 287)" ita in c o m pr i me ndis ejus in Svecia primitiis fociam ipfi adjunxit o«
p e r a m . Te f t a n t ur hoc f equenria, in Bibliorh. Acad. Upf.
ad hu c refidua & uno volumine c o m p a & a , (cripta inedi
ta : i. lijo Spbrsmål fram fatte a ff Her D ionyßo, på bvi l ka ban v il och begår er vtan all unßycbt baffaa fuaar på uff Sueriges Clerkeïij fam ptt med M. M artini /uaar och declare- ringh på bv art ber a. 2. T i jo Spbrfmål H. Dinnyfio fr ant fut*
te a ff M artino Geflr, effter taalet på H. Dionyßi frågbor, fö r ty tbet bår ickie altijdb en fpbrie vtan tbet boor bmfeli- ge tilgåå viedb fpbrsmalen. 3. De Sacramento hyjxpmlccs, ingenua coram Deo &T* tota ecclefia Confejjio, per eundem.
N o n tantum articulum de S. Coena i mpugnafie Beur- reurn, fed & alterum de humana Chr ii li natura ex X illis q uæ ft i on ib us , principe loco a nobis me mo ra ti s, col
ligere licet. En vero illas: 1. Om A tbanaßi Troos bekan.
nelfe år retfinnigb. 2. Om man (kal gbra C b ri fl i Mandom aü tben abro ocb G udzdyrkan, [om creaturet ar fkyllugt bo. nom fom Skaparen år. 3. Om Cbrifii Mandom b offner fkapat himmel ocb jordb. 4. Om man ocb ar pliktig\ giffua C bnfti Lekamen ocb Blodb the agenfkaptcr, fom man år fkyllig ocb 'p lik tig g ifu a Cbrißo. 5. Om Cbrißi Lekamen ocb Blodb åre t be ypperße part erne eller delarna i Cbrißo. 6. Om Cbrißi
ptum p ) Regi d. 14 Ja n . 1 564 infinuabatur. N eque vero fuo muneri & officio deerat regni Clerus, quippe qui Holmiæ in Apr. 156y convocatus, Tuam etiam publi
ce confcriptam fidei confeffionem edidit cj) : cui proteffiationern fuam contra hanc hærefîn die purifi
cationis adjunxit Archi-Epifcopus, in qua pro m o
re, i. e. fummo zelo veritatis & ad u n g v e m , uti B' 3,________________ ajunt, Lekamen ocb Blodb are Gudbomlige, tb ett år om the bnfffua pa f i g all Gudz dgenfkaper. 7. Om Cbrifti Mandom dr A lz - VI d k t i {t fd fo m Gud/jornen ocb om ban år ickie undergiffuiii ndgen mjennifkeligb Sv igbett. 8. Om inan jb r t ben per [on lig fbrenelje [kull,Jom år emellan Mandomen ocb Gud bomen i Cbrifio, lkal medgijfua, a tt bund b fom helft Gud bomen lliffuer tilla g t, t bet [kal ocb Mandomenom tilldggias gienom ågenfkapernes med delelfe in abftraSlo, t bet d r , nar (om Mandomen lliffuer allena (or figb befinnat. 9. Om Gudbomen ocb Mandomen i Chrifto baffua bäd be en ocb [amma wilie. 10. Om Gudb Fa- dber dr Ja rvdll Cbrifti Mandoms Fadber, fom ban år Cbri- fti Gudboms Fadber.
p) Cujus hie eft titulus: Hypothecs principalium erro
rum , quibus nofiri Galli quosdam Articulos Cbrift. Religionis impugnare & evertere conantur. A d exemplum Gall orum, fuo t amen nomi ne, Regi peculiarem fimui dedit epiftolam Larentius Geftr. quæ & ingenium & pietatem viri fatis prodit. A m b o hæc feripta beni gne mecum communicavit Præcl. D. Amanuenf. Bibi. Mag. 01. A . Knôs.
q) Ti tulus ita habet : Fundamenta noftrœ Fidei de San- gvinis Dominici participatione, facienda in folo genimine vitis Çf non in alia [pecie po tu s, communi confenfu breviter colleSla &T1 approbata, H ol m i æ in me nfe Aprili a. 1565.
Subfcripfere Laurentius P etri Ep. U p f & X I V alii, t u m E pi fcopij tum etiam PaRores. Mf cr . in Biblioth. Upf.
ajunt, obortam de defe&u vini in S. Cœna litem dirimere conatur r ). Verumtamen vix prius (opi- ta plane eft illa controverfia, quam Ipfe R e x , da
tis duabus litteris, totum illum errorem Calvinifticum filefcere & rejici prorfus jufferit s). Credendum eft, quæ mox fubfequebantur, inteftinis turbis, quibus implicita ipfius B e u r r e i funefta m o rs , loco ceftifte has controverfias, quæ tamen, ne iterum caput ex- fererent, quovis modo æavere ftuduit Archi-Epifco- pus. Clero igitur A rch i-Diœcefano in Synodo, Upfaliæ d. 9 Jul. i Ç66 congregata, de quibusdam articulis num. X L IIX , ad Sacramentum Cœnæ Dominicas pertinentibus, fententiam luam propofuit, in qua fin- gula, quæ noftræ eccleftæ in hoc fidei articulo do- gmatibus ab adverfariis objici folent, (olide refellun
tur D*
£ V .
r) Proteftatio A rch -Epifcopi edira eft ap. Celßutn in M o num. p. 87 & in Novc I!is Up fa I. cir. an no p. 39;.
s) Binas has litteras hab en t Palmfk'ioldia ;:a , alteras line loco & die, fed erit forte d. 18 Apr. alteras d.
Vadfteni d. 4 Dec.
t ) Edi tum eft hoc. Laurentii Petri opufculuni fiib for ma Diftertationis & t i tu lo : Hypomnemata Lnur. P etri Ncr. de Sacra Coen a , L o n d i n i G o t h . 1 7 Î G Prtef. 111.
Reç. Cane. Conf. Lager hr ing, cum animadverfionibus m a xi mam partem in capita d o d r i n æ . Plura feripta Ar*
c h i - E p i f c o p i , liane l e m f p e d a n t i a , comple&irur fiepius citatum v ol um en in Biblioth. Upfal. nimirum, r. Kortb Bekiennelje om ndgra A rt 1 Har wors Herr es J e (11 Chrifli Nattwardb anrörandes, Laur. P. U pf 2. Rationes, cur von u ti liceat alio liquere, qua?n vim , in Coena Dom, Laur, P.
, . $• V ‘ .
Per longius dein temporis intervallum quieve
runt tantiiper motus hi religiofi, donec tandem Rex Navarræ H E N R IC U S III, (ub amabili H E N R IC I IV:ti nomine magis cognitus , per mortem Ducis /i- lençcnu, in novas folii occupandi fpes expergefactis,
& propterea amicitiarum cum exteris jungendarum ftudiofiffimus, mi fio a. 1583 legato Jacobo Segurio Pardeliano, litteras dedit d. 15 Jul. ipfi Regi
JO
H A N N I III, Ducique Sudermanniæ C A R O LÖ d 2>
ejusdem meofis annique; in quibus fuam, de indicii- endo in Angliam , Scotiam, Belgium, Daniam , G e r
maniam Svedamque itinere, mentem aperit: eo fine atque confilio ut Reges & Principes in Europa Chri- ftiani Synodo publica de unione fidei & religionis con
venirent, & unitis fic viribus hofti communi Papæ Romano melius obfifteretur. Ultra Germaniam vero non perrexit viam L egatus, indeque litteras Regias
& luas d. d. 26 Mart. iy 8 4 Regi J O H A N N I Ducique mittendas curavit, refponfionem utriusque illico ex
petens. Rex vero Sveciæ, rebus EcclefiafHcis fk re
formandi fludio n) ipfe nimium detentus, novitati
h u i c
Upf. 3. De Sacramento Rucbanfiia Orthodoxa Confeffio A, Ep U pf in /jiiti fm gula verba habent ernpbafin c? alibi la
tius r,b eo explicantur. 4. Generalia fg n a ab À . Ep. colle fl a , unde Cinglianorum ZA Sacramentariorum cau[fa facile colli
gitur. N e u t r u m autem h o r u m , quantum c o n d a t , lucem umquom afpexir.
u) P r odi er at jam a. 1574 f e r i p t u m , quod viam Li- thurgite . lie dictae, p a n d e r e r , & in paluijkjhldianis ferva-
haie non adeo faventem præbuit animum. Quare etiam in litteris refponforiis, datis Arofîæ d. 25 Maji ejusdem anni, fe neque fperare de attentata i fla u- nione pofle, neque de Synodo i fla generali & fœde- re deliderato certum quidpiam atque conflitutum a- p u d fe habere, fatetur x ).
§: VI.
Machinationes Calviniftarum fub Rege C A R O LO IX, quorum partibus favere credebatur ilio inde abs te m p o r e , quo Heidelbergæ nuptias cum Principe M A RIA a. 1579 contraxerat, ad fequens maxime
feculum pertinent y ); uti etiam molitiones, quas moverat Scotus ille Johannes D u r œ u s, im-
perante Regina C H R IS T IN A , inflituti
ratio amplius defcribere vetat z ) . _________
t um vidi fub hoc t i t ul o : Ndgre puncbter ( X funr n u m e r o ) amôr and es the cerem onier, [om uthi Mdffone hållas och hrukas ß o le , aß Offwerhctenne (ladgade och pub Heer ede uthi tù e tt Herramôtbe, fom [food i Stocbo/m Anno 1Ç74. A et a præterea h o r u m C o m i t i o r u m in Mf cr . poffidet Ama-
nuenf. Biblioth. Præcl. I). Mag. Olavus Andr. Knôs.
x ) C o m m e r c i u m ho c litterarum editum eft in C o l lectione, quæ p r o d ii t Ultraje£ti a. 1679 fub ritulo : H E N R I C 1 IVrti Epiftolœ , unde deferi ptum videre eft in Palmßjold.
y ) Vide v. Dalin H i ft. Svec. T . III. P. II. p. 109.
z ) H a b e t inter alia Concilium Upfalienfe de a. 1593 fat celebre it a: Neque nimm bxreticam dotfrinam , f. a P a - p iflis propter feculare commodum exhibitam , [. a Sac ramen- ta r iis , 'Lvinglianis, Calviniß i s , aliisve cujuscunque nomi
nis Se Hants excogitatam , unquam in Patria tolerabimus.
Baaz. L. IV. c. 11.
S. D. G.
