Mag. LAURENIDQ

s-t

t- < h\ \j.

DtSSERTATIO _ACADEMIGA»

t i< VI i *k t\ tf

de

PRETIO

r,\ i.«

QUAM

SUFFRAG. AMPLISS. FACÜLT. PHILOSOPH.

F\T ILLUSrRI ATHENAO^r _{o.1 '■}1 / i a« uk. . ijvj.l}UPSAUENSI,_4\\.. ,,v ms)i\ *

PRiESIDE,

P/RO _ÄMPL1SSIM0 a

Mag. LAURENIDQ

DAHLMAN,

Moral. & Polit. PROFJESS. Reg. ^et Qrb.

1> URL JCA-.CENS Uli/E MODESTE DEFEKT ■

PETRUS

SYNNERBERG,

. VESIKO - GOTHUS, ^•

IN AUDIT. 'CAP OL. MAJ. D. XIX. APRILIS,

ANNI MDCCLX.

: ' '

.... 'rnj.-.l-' H. A. M% S,

ÜPSALU

VIRO

Admoduttt Rtverendo atque Fneclarißimo

D:no Mag. ANDRE/E

H. FORSSENIO,

JpReg.Gymn.Scarenfi S.S.Theolog.LECT.Prim.

Venerand. ConfiftoriiADSESSORIaequiflimo.

PR^EPOSITO & PASTORI in Gfich-

ned digniffimo.

AVUNCULO HONORATISSIMO.

Admodum Reverendo ac Fraclarißi?no

D:no ANDREA!

FORSSENIO,

PASTORI & PRjEPOSITO TunhemenfiumvigE

lantiffimo ,

ADFINI EXOPTATISSIMO.

Ne

optatam

hane dimitterem

occalionem

qua

manitas ac benevolentia. Date ergo veniam mi

cum confecranti> non quidem lingulis Veftris

unquam modo demerendis: at vero indicium gra intermoriturae. Nihil profe&o mihi accidit opta

benignitate; nam tum fetis felicem ^me praedica

ca DEumO.M. calidiffimisfollicitarefufpiriisnonin perennemquc florem, utinde habeantEccIefce,^qua

vero,&quotquotfumusVeftrumamantiffimi,delicia

Admod. Reverend, atque Rra-

cultor

PETRUS

VIRO

Admodum ReverendoTraclariJJimo

D:NO MAG. NICOLAO SYNNERBERG,

PASTORI ⁱⁿ Åfled longc meritiffimo, Adjacen*

tisque Diftri&us PRiEPOSITO adcu-

ratiffimo,

PATRUO SVAVISSIMO.

Admodum Reverendo atque FraclariJJimo

D:no MAG. SVENONI HOLMBLAD,

PASTORI in Forshem laudatiffimo,

AYUNCULO ^STUMATISSIMO.

publice meum erga Vos, Patroni Optimi, tefti-

ratio, fed id etiam urgent beneficia Veftra ^, hu- hi, Vobis, levidenfe hocce Specimen Academi*

par, vel benefa&is rite percelebrandis, vel ullo

tiftimae, (imulac venerabundae mentis, nunquam tius , nihil jucundius, quam Veftra pofthac frui

bo, cum me comitatur bonorum favör. Prstcr-

termittam,velit Vobis omnigenamlargirifelicitatem rumcuramagatis,diutiffimepr2efidia firmiffima; ego

perfentiamus fvaviffima. Permanebo, quoadvixero,

clarijf. Nominum Veßrorum

Jnmitlimus>

SYNNERBERG.

PRÖBSTINNAN, Hégåreborna och Dyrdåd!a

Fru CHRISTINA

RHODIN,

_ _ e P - » fl n

MIN HÖGTÅRADA MORMODER.

Det

år och

blir en

faft fanning,

att moget

vett

kan ju intet annat., ån ål/ka den, fom har vilja

förknippad medkraftigförmåga, ^att göra fine och

andre godt. Den, fom fåledes tager öm del i ens lycka, och bidrager till defs beftåndighet, bör ju

prifas. Pa Eder, Min Kårefta Mormoder, fyftar

mitt enfaldiga tal: ty jag har många år bortåt va¬

rit ett mål för Edar valvilja, men mig har felats

tillfalle , att yttra det mitt inre hyft. Ån mera.

Ehuru detta Academifka förfök, fom jag marker,

blir nog otilråckeligt, att tolka min vördnad; up-

tagen dock det famma med ädelmod. Råtta gen- gåfvan ft'annar i en diup årkånfla, ödmiuk tack-

famhet och _trogen önfkan hos Förfynen, ^om E-

dart beftåndiga val, till barns och barnebarns ut¬

märkta fågnad och glädje.

MIN HÖGTÅRADA MORMODERS

VIRO

Adtmdum Reverendo atque Pradarifjimo

D.

Mag. ANDRE

PASTÖRI ac PR/EPOSITO in Ransberg longe ^mc-

' ritiffimo,

PARENTI INDULGENTISSIMO.

Adamantinuin eß, ipfa chice natura, vinculwnpa-

■"

ventes inter atque liberos, eoquefirmius, quo

tnagis ad rationis diciata nediettur. Tu, Parens O- ptime ^, tanta iéf a?noris vf curce, vel ab ipfa inf^an-

tia, reliquifii docu?nenta,ut, quotiesfneoriun?ne?no- riam redeo. totiesnonpojfltnon animusmeusomniper-

fundi voluptatisfinfu, ac venerationis. Etenmi,

praeterquam quod Tibi debeo zf vitam educa-

tionem, tuisfumtibus mihi ^non folum contigitfa-

pientitf hancinvifere Palceßram ^, fed etiam quäles- cunque ingenioli meiprimitias, heic, luci committere publica. Verum enim^vero, etiamfinihil penes me fit virium, tot tantaque co?npenfandi beneficia, ni-

hilo tarnen minus confido, adfpirat quippe paternce

liicc bonitatis aura, fore, ut meis commodis, tuis

licet curn incommodis, in poßerum quoque ope?n porreciurus ßs perbenevolam. Dignetur tande?n

Summus verum Arbiter, Ecclefid tuendeprovinci-

a?n, ingravefcente jamfenediute, tolerabilem redde-

re, ac Te, ^cum matre carijfima,fofpite?ii atquein- columem, in noftrum auxilium zdffolatiwn confer-

vare quam longißime. Futurus

PARENTIS INDULGENTISSIMI filius obedientiffimas,

PETRUS SYNNERBERG.

I N, %

§. i.

um crefcenti indies rnortalium generi, nec fatis comrnoda, nec tutarerum efletcom- munio , obortae funt proprietatesac domi-

nia _, quibus finguli hominum, ^quas occu- parunt fibique vindicarunt, oeftimabantur

rerurn domini atque arbitri. At vix novus hicce flatus prioris fanaverat vitse nsevos, rerumque poflefliones fir-

miflimis fuis munierat juribus, cum quisque mortalium,

inträ ar&a dominii hujus clauftra, fe variis prefium fen-

tiret difficultatibus, dum res plurimas, quibusmaxime in- digebat, alienifa&as videbat juris ac dominii. Itaque , ne, duce indigentia, temerarioaufu, in aliorum invola-

rent jura homnes, fuis parentes neceflitatibus, interces-

ferunt patta a&usque permutatorii, quorum adminiculo, fuorum, quibusabundabant, bonorum alienatione, defide-

ratasfibiadquirerepofTentresaliorum.Cumvero non omnes iis femper abundarent rebus ^, quibus cum aiienis permu-

tatis, utrinque sequaliterfuppleretur egeftas, certam quam- dam homlnes rebusfingulis tribuebant qmntitatem, nem»

pe vulgareilludpretium, perquod res orrmes interfecom-

parari permutarique poffent. Huic autem pretio» velutl

parum commodo in omni commerciorum genere, foler-

tia

%

) 1 c ❖

dahominum novum quoddam fuperaddidit pretlum⁹ emi- vulgo di&um, ad quod, veluti communem quamdara regulam ac menfuram, ceterae res, itemque operae fin- gulae, optime exigerentur a). Cum di&is vero hifce,

in cun&isrebuspublicis,locum fimulin venit pretium^verum l, _commune, five id ipfum ^, quanti resquaelibetoperaeque valent communlhominum, vel peritoruifi, aeftimatione.

Sed praeter memorata ifta, aliudadhuc datur pretiigenus,

quod, non a cornmunihominum aeftimatione, fed ex fin- gulari quodam pendet poflefToris !adfeélu, idquod/Ve-

tium Adfectionis appellari fölet. In hoc vero delineando,

cum qualiscunque noflra verlabitur opera* benigniorem Tuam* C. L., nobis pollicemurcenfuram.

a) De utroque hocpretiocfr, Cl, Mag» Jacobi Crom9 Veftm. Dijfert. Acadde tretiorerumvulgärt eminente,

$• ]l

Quantifas fupra commune pretium, ex fingulari quo¬

dam adfeétu, rei meae eonftituta, Pretium Adje&ionis

nuncupatur. De fundamento omnis pretii, in diverfas Philofophi abeunt fententias : quorum alii in praeftantia^*

alii in raritate, alii in aptitudine, alii denique in aliis Ipfius rei adfedionibus ^, relationibus & circumftan- tiis, genuinum fcrutantur pretii fundamentum. Nos

vero, qui, non tam in ipfisrebus rerumqueindole, ^quam potiusin earumdem ad ufus noftros adimplendos relatio-

ne, omne fundatum efle pretium opinamur^ tuto adquie-

fcimus fententia Ariftotelis b), ^non immerito urgentis^,

unicam omnis pretii menfuram efie rr\v x^elctv, five no- ftram indigentiam: cum pro diverfohujusgradu *), jam

mi-

*) lntenditurpretium, quo major eft inåigentia, mi•

nuitur vero, quando h<ec minor eft, Priplici v, modo ad~

gravefeitreiindiqentia: uo,quoufusejuseftmagisneceßari-

us; 2:do, quo major utentium %opia> 3:0, quores ipfaefi

❖ ) 8 ( «

iftinui^$ jam Intendi, videamus ornftium pretia rerum, Acque fic res quaslibet earurnque pretia, non fua meti-

rxiur perfe&ione, fed noftro ufu & indigentia ; quce pro-

inde omnino rede cenfetur omnis pretii menfura ac nor-

ma. Hane tarnen indigentiam, quam fundamenturn o-

mnls conftituimus,pretii, non meram ducimujfefTecaren-

fciam rei cujuslibet, fed illius, quam cupimus, quaque dif-

ficulter & peraegre carere pofFumus; nifi quis per caren-

tiam idem inteliigat, quod Cicero fl. Tufculcarere,

tnquiens, boc fignificat egere, quod habere velis. Inde

nemo non videt, indigentiam referri poffe, cum ad ^ne- cefTaria, tum etiarn ad utilia; immo ad luxum & abufurn,

verbo: adomnes res , quas nobis deefle fentimus. Et quod in univerfum de fundamento pretii breviter mo- nuimus, idem de pretio adfedionis di&um efto: neque

enim ex alio idem deducendum voiumus fundamemo, quamv-is in definitione iilud, fupra commune pretium ^,

ex fmgulari quodam adfedu teftirnari innuerimus. Sed

& hic adfedlus in indigentia fuam habet rationem, fuurn-

que fundamenturn; nam quo majorputatur rei indigen¬

tia, eo major exfurgit in eam adfeétus, & confequenter

eo majus ftatuitur ejusdem pretium, uti mox patebit: un-

de re&e Cicero(Lib.I V. Tufc.), indigentia,inquit, efl

tibidoinexplebilis. Cum jam pretiumadfedionis proxime

veniat ab adfeétu, is igitur eiionorma ejusdem proxima:

ultima vero & remota, fola pofTefforis indigentia. Sic

multorum fane Philofophorurn fcrupulos fubduxirnus, lo- gomachiarumque tranquille prteternavigavimus fcopuios.

b) Lib. V. ad Nie: cap. p.

§. III.

Quum adfe&us fint ^norma pretii adfe&ionis proxi-

? ma,

difficilior paratu- Cfr. Jienr. Cocceji differt^k de pretio ad- fectionis & Amtenitatis. ^,

❖ ) 9 C $

ma (§. !!►)» haud abs re erif, in horum paullisper inqui-

rere indolem. Adfedus, uti a Philofophis definiuntur ,

funt adus vebementiores adpetitus& avérfatlonis. Scl- Jicet in quovis objedo aliquid ncbis, velut bonum, h. e,

noftram promovensperfedionem, ^{vel ut} malur*&inno¬

ftram tendens imperfedioncm, reprafentamus: enafcens

iile, ex repraefentatione boni, perfedionis noftroe fenfus, diciturvoluptas, cujus fruitio& duratioFelicitas nomina- tur: qua.* vero, ex repraefentatione mali _oritur, noftra

imperfedionis _{perceptio, taedium} parit, cujus ex duratio-

ne infelicitasnoftra pendet. Ulterius ad nos adtenturi,

invenimus profedo, ex fenfu voluptatis, a perfedione

noftra perceptöe, in nobis excicari conatum quemdam bo¬

num iliud _cognitum noblscum uniendi; & ex fenfu tae-

dii, ab imperfedione noftra enati, nifum malum _reprse- fentatum averruncandi; ille conatus a Philofophis appe¬

titusaudit₄ hic autem nifus, averfatio. Jam vero, le¬

gibus appetitus & averfationis convenienter, quo plura

& majora bonamalave, inrereprsefenta nobisoccurrunt,

& quo vlvidiori diftindiorique reprcefentatione ^ea menti fiftuntur, eo fortiorin nobis_generatur appetitus &aver¬

fatio ubi autem vehementior ad^ft adus appetendi aver-

fandique, ibi etiam adeft adfedufc, qui, per definitionem,

eft adus vehementior appetitus & averfationis; qui qui-

dem adfedusratione concomitantis, vel voluptatis, vel taedii, difpefcitur in gratum f.jucundum ^, & ingratum f.

injucundum. Hinc patet> appetitum omnem eeque aca-

verfationem , nlti repraefentatione boni & mall, qu«,

cum refpedu origfnis & perfpicuitatis fuae ^, fit duplicis generis, dißinda nempe, ope intelledus formata, &con- fufa, ^a fenfibus externis orta: inde vel maxime fequitur, appetitum & averfationem, ^ex diverfa hac repraefentatio-

ne ortam , efTe vel intelledualem feu rationalem , vel fenfualem. Ouoniam vero adfedus eft vehementior a-

B ' dus

r* #

# ) 10 ( #

dfus appetitus & averfationis, fimul conficltur, illum es*

fe _, ve! rationalem ^, vel fen/itivum a), Errant proinde,

quotquot, vel ^ex veterum Stoicorum & Perlpateticorum

fchola , vel ex recentioribus Philofophis, contendant,

adfedtus omnes, veluti vehementiores animl motus, fo-

lo appetitui, & averfationi fenfitivse, fuam debere origi-

nem. Fatemurquidem, communem mortalium fortem,

quse adblandientlbus externorum fenfuum fallaciis fafcina-

ta, bonum pro malo, malumque pro bono ampleåitur ^,

cseco quodam adfeétuum fenfualium furore fcepius agi at-

que in deviaabripi , inde tarnen non fequitur, omnes o-

trmlno adfedtus ejusdem efle indolis atque originls, Ete- nim, qui adfedfus comitatur ^, fortior agendi conatus , non mutat cornmunem appetitus & averfationis naturam, per quam uterque voluntatis a&us dhigitur in bonum &

malum, aut confufe, aut diflinéte, cognitum, fed majo¬

rem tantummodo indicat appetitus & averfationis gra- dum , a pluribus appetendi & averfandi motivisde- pendentem. Quod Ii enim adfe&us excltatur a plu¬

ribus bonis , aut malis, confufe repraefentatis, quidni a

pluribus bonis, aut malis, diftindtecognitis? Sed ut redea-

vnus> unde defleéfimus: obfervandum de adfedlu, proxi-

mapretii noftri adfedlionis norma, Illumdebere efTeratio¬

nalem, h. e. ex diftindfa perfedionum> quse rebus infunt noftramque augent felicitatem^, repraefentatione ortumj

qui, cum alienus ab injuria aliis intentanda ^, noftramin«

tendit perfedfionem ^, legi convenit naturali, & ideo re- éie cenfetur legitimus; quamvis non diffiteamur, pretiurn adfedtionis, ^ex adfediu proveniensrnerefenfitivo, _eoque,

cum damno alterius interdum conjundlo , pacifcentem,

fi accedat padlum, in ftatu naturali adftringere; qua de

re infra.

Praeterea ex praecedentl §:pho colliglmus, hunc ad- fedlum non efTe communem quemdam, feu talem, qua«

th omnibus acccidere folet honjinibus, fed [insula¬

rem,

❖ ) ^Il ( #

rem, certoque cuidam homini proprium. Quemadmo-

dum enim non omnes easdem fentiunt rei cujusdamper-

feéllones, nec eaindem percipiunt ex re repr®fentata ^vo- luptatern; ita neque idem pofTunt uni eidemque rei fta-

tuerepretium: cumquilibet tantiremfuam ®(limet, quanti

ad eam seftimandam compellatur proprio appetitu & adfe-

élu: _{At vero,} fi ex communi hominum adleétu ®flima-

retur hocce adfeélionis pretium, in commune degenera-

ret, aut vulgare. Itaque quod hoc pretium fupracom¬

mune quodlibet evehatur, id quoque, velut caufT® pro-

xirn®, tribuendurn eft adfeélui fingulari; na nr fi plures quis, quam alii, invenit in re quapiam perfeéliones, ^ma¬

jorquoque ipfi ^, quam aliis ^, nafcitur appetitus & cupi-

ditas rei habend®, qua increfcentc, oritur adfectus, &

quidemfinqularis, a quo dependetrei ®ftimatio ^per de¬

hn. pretii adfeél.

a) Cfr. Max. Rev. D:ni Doff* NIC. WALLERll Pfycbol. Empir. jf, aoj9fqq.

§. IV.

Datur pretium adfeélionis. Omne pretium ^, utpote In indigentia noflra fundatum ^, ex ipfarum rerum ad no- ftrosulus relatione metimur (§. II.). Dantur autem ejus-

modi res, qu® magis, quam pro communis pretii ^men-

iura. fuppientindigentiam noftram, i.e., qu® adhuc plu¬

res in fecontinent quaiitates, qu® ad nosnoftrumque fta-

tum relät®, illum reddunt perfeétiorem. Etenim quo

plura in ^re quapiam nobis obverfantur bona, eo major

in nobis appetitus exfurgit ^, rem illam poflidendi : crefcentibus enim motivis , crefcit appetendi aélus : vehementior autem appetendi aélus e/l adfeélus.

ht vero ®ftimatio , fupra commune pretium ^, ex

fmgulari quodam adfeélu, profeéla, pretium adfeélio¬

nis dicitur; ergo. Sitex.gr. imperiaiis ^, a Rege Tuo

donotibi oblatus, quo Is fingularem fuum in te favorem

& gratim indicare velit. In hoc irrperiali, qui com-

B t tnu-

•st

*

# ) Il ( #

muni pretlo alium quemliber exsequat, deprehendis alias

adhuc perfedtiones, a Principis^erga te favore & benevo-

lentia defumtas, qus animum tuum voluptate perfundunt.

&confequenter ftatum tuum perficiunt, fimulque efficiunr,

ut pro quovis alio imperali illum commutare nolis. Hae

autem relativa perfedtiones, quce, praeter commune im¬

periale pretium, infunt donato tibi imperiali & fingula-

rem tuum excitant adfedtum, ipfum conftituunt pretium adfedtionis. Hoc autem pretium adfetfionist in his prse-

cipue cafibuslocum habere, docent Philofophi: ^nempe '

ubi ille, a quo res in nos profedta eftt maximi a nobis fiat, ut fi princeps vel patronus aliquid donarit: aur, ft

cuirlam adfvevimus, qui ad genium noftrum fefe adplica-

re norif, ut fervo, equo &c: auf, fi cujusdam ^{ope, ma-}

gnum nobis imminens periculum effugimus, utpote fide- h fervl opera, celeritate equi &c.: aut fi res aliqua ^a no- blsmetipfis confedta fit. Similiter fingularequoddampre¬

tium tribui fölet, qusein armariis, Sv. arfena!erne,recon-

duntur, antlquitatum monumentis, quse ^, non fine ju- cundiflimo voluptatis fenfu ac' delictis intuemur. Hinc pretium adfedlionis determinaturus, talem eligat ^{rem ,}

necefle eft, quali magis deledlatur, quam alia , quamvis

unius ejusdemque pretii communis. Id tarnen cavendum eft, ne quis ftulta perfedlionum opinione, quas fibi in re

quadam cernere videtur, dudtus, inani fe demulceatvo¬

luptate hujusque blanditiis alledhis, nimis grande & ri-

diculum ftatuat pretium: quemadmodum hiftorice ^narrant

de Fulvio-Uriino, qui pervetuftis codicibus, quorum co-

p)aabundabat, immania fecerat pretia. Perridicule ^ve-

„ro accidit, quod, ^quum die quodam Francifco Cardina«

,,li Toleto oftendifiet Terentil comcedias, quas ante mil- ,,le annosconfcriptasfuiffe adfirmafTet, (Ted revera eftent

„antiquae, mire depravatae atque corruptse") , addidiftet,

„nulUm efte pecuniam, quat antiquiftiini illius codicisae-

ftiirja-

# ) *3 ( #

ftimationi par eflef. Proh DEus ! Cardinalis inquit,"

quid audio? Equidemmallemcodtcem unum

, quantum-«'

vis recens impreflum, fed caftigatum emendaturnque

quam decem alios mendofos & corruptos i quamvis Si-U byiias ^manu exaratos: rifusomnium, qui aderant, fa&us"

eil,cfferebat,dum videbant,Cardinalisharumaeftimationererumpretia,_fic concidiffe;quaeille ad aftra"uti rem"

fotam perhibet Erythraus Pinacoth. 1. n. 10.

$. V.

Quaenam ftatuendi pretium adfedlonis libertas _, &

quousque extendatur, disquirere jam avernus. Diverfa pretiorum, hic & ^nunc determinandorum, habetur ratio, prouti diverfe confiderationi fubjicitur conditio noftra.

In repubiica,quatenusdecretofuperiorismorem gerere te- nemur, pretium, a PrincipeIaturn conftitutumque, ven- dentibus faepe ne uliam quidem concedit latitudinem, fed,

utprimum cancellos ^a lege pofitos egredlatur, injuftum

audit pcenamque transgreflioms habet comitem l. atque hoc pretium iegitimum vocatur , feutaxa. '«Jtaque in«' repubiica rariffimafunt pretii adfeélionis exempla. quum"

ejus ufus Ibi, nonnifi ubi de reftitutione damni dati a-<4

gendum> & ^ne quidem tum femper, adtendatura). At

veroextrarempublicam» ubiimmunesabaliorum dire&i'o-

ne cenlentur homines, nulia, nift fola ^natura lege obftri-

<fti, libertatis naturalis beneficio , cuiiibet permifium eft,

inftatuendo afterendoque pretio adfe&ionis, tantum pro-

gredi, quantum ipfi placeat, dummodo ^ne Id hat in alie- ni juris fraudem atque leefionem. Quod fi vero contra

jus perfetftum alterius* aliquld committitur, injuftum eft;

quemadmodum id , quod juri imperfe&o repugnat, ini-

quum cenfetur. At lex natura vehernentiflime ^a nobis

fiagitar, ut omnium officiorum fitnus ftudioliftimi; _itaque,

quantum 6eri poteft, injuria«) aliis accelerandam , tam- quam fatalem deteftabirourpeftem ^, femper memores hu-

B _i jus

❖ ) '4 C #

jus norms: Quoätibinon visfieri, alterinefeceris• Num»

inum habes, cujus pretium commune ex®quat centum ducatos: tanti vero ®fiimas ^, ut ne ducenos acceptu-

rus efTes, etiamfi vel niaxime eos tibi obtuliflet alius,

nec cum alio commutaturus, qui bis tanto valeret, E- quidem non curo, quanti nummum tuum facias, fi mihi

nihil debeas, nifi quod folvere pofiis, Aft, quod flulti-

ti® fores sccufandus, dum duplumacceprare recufafii pre¬

tium, nifivalidioresannex®fuerintceftimationis tu®caus*

f®, ullus fortaffis dixerit. Certe ^, fi mutuo acce-

ptain foivere nequis pecuniam ^, nifi difpendio nurnrni

tui, ut, quod ei impofueris pretiurn, ne precibus qui-

dem obtinebis, in debiti folutionem, agnofcat acceptet- que creditor tuus b).

a) Ihomafii Jurispr. Div. Lib* IL e.XL jf. 4J. b)

Cjr. Wolf. & N. P. IV. c. IV. f.ßio.

§. VI»

Num redte faclant, qui eximium hocce adfedtionis

pretiumrebus imponunt, & quid obfervandum, ne id a- gnofcens Isedatur, jam videndum. Pretium adfeétionis

ita eile ftatuendum, ut officiorum ^erga alios mcmores fi-

mus, in §. V. paucis inculcavimus. Normarum infiar,

ad quas, in ftatu naturali ^, aétiones nofir® über® fint conformand®, funt Ieges naturales, ^quarum complexus Kccregcxvv jus appellatur. Ifthoc autem jus, quod neces- fitatem nobis injungit» fuis convenienter vivendi pr®fcri- ptis, fua nos aditringit obligatione, ad qu®libet officio¬

rum genera j qu® quo magis amplificant gloriam DEI, nofiramque & aliorumfelicitatem, ^eo fandtiusa nobis funt

fervanda. Itaque, qu® perfecta juris obligatione aliis

debemus officia, perfecta quoque nos tenent fefe exle- quendi obligatione; qu® fi negügantur^, oboritur alieni juris I®fio, quam infequitur damnum, cujus reparatio perfedo extorqueri poteft jure. Prout vero, ju¬

re

# ) 15 ( #'

re natural!, nulla nobis permittitur adlo, cum aliorum

fafttone ac damno copulata, ita falvo jure alieno, quod- cunque velimus, _^ plena libertate facere licet. Pröinde

pretiumevectum,adfedionis,cuiiibet qujdemrei,_utcunqueperfupranaturalemcommunelibertatem.pretium imponere poflumus C§. V.). Cum tamen orrmium pretia

rerum noftra dimetiamur indigentla (§.H.j, &_pretium ad¬

fedionis ftngulari noftro adfedu, eoque rationali(§. III.);

confequens elt, ut hocce _{pretium non aliis tribuamus re¬}

bus» _quam ils, quibus plures infunt perfediones relati¬

va» _, & confequenter majora appetitus & adfedus noftri moriva, quam aliis rebus, ejusdem ceteroquin natura;

& indolis. Hsec dum habetur ftatuendi hujus pretii ratio,

non modo non repugnat juri alieno , fed & legitimum

cenfetur » h. e. tale, ut noftra» obligatfonis jure illud noftris imponere poffimus rebus. Etenim unum &

quemque oportet fuam quaerere perfedionem, eam- que, quibus poflit amplificare adminiculis: at con- tinent res _, quibus pretium ftatuitur , relativas ad

ftatum noftrum perfediones ; quodcunque ^vero per- ficit ftatum noftrum, illud eft appetendum. Jam au- tem rebus, quibus pretium adfedionis imponendum eft,

infunt plures ejusmodi perfediones, quam aliis ejusd.ge¬

neris rebus , ergo convenienter legi naturse funt magis appetendse; vehementior ^autem appetitus excitat adfe-

dum. Si igitur appetitus ^, qui in res , ftatum noftrum perficientes, fertur, eft legitimus, necefie eft, qui hinc immediate fluit,adfedus fit legitimus (§.111). At fi adfe¬

dus eft legitimus, confequenter pretium adfedionis, ex adfedu«ftimatum, quoque erit legitimum.

§. VII.

Expofita fic moralitate pretii adfedionis* ulterius quidaequitati juftitiaeque natural!, circa petendum refti- tuendumque hoccepretium, confentancum fitj perluftra-

bi-

# ) i6 ( #

bimus. Legitimüm quamvis fit, quodfine aliorum latfio-

ne rebus imponitur ^, pretium adfeddonls, fine intervenu

ente tarnen pacfto, ftri&o jure aliis obtrudi nequit homi-

nibusi ut idem agnofcant ratumque habeantj id quod tri'

bus Treuerus(p. m. 316.) ftatuminat argumentis, utique dignis, quse hic adponantur: 1:0. „Qula, inquit, pretium

„adfetftioni» fingulari nititur opinione , ad ^quam foven«

„dam alii ftridto jure non obligantur. 2ido, Quia adfe-

„&us faepe non eft legitimus, pretium ergo, quod illurn

„fequitur, ejusdem erit qualitatis. 3:0. Tantum quisque

,,animum fuum inclinarepoteft adobje&um, quantum ve- ,,Iit, quse alterius reguia fieri nequit. Itaque, fialios ad-

Jtringet pretium adfetftionis, necefie eft, procedat ejus-

modi partum, in quo pofleflor rei impofitum a fe defi-

niat pretium, & alter idem agnofcat ac polliceatur, fe

vel rem mutuatain redditurum , vel ad eamdem pretii menfuram aliter compenfaturum. Et vero, quum in pa- contraélibus onerofis , «qualitas promiftionum u- trinqueobfervari debear, ne ulii bat lsefio, eamdem quo-

que in paäis, pretium adfe&ionis ooncernentibus, quan¬

tum fierl poteft, attendendam quidem eße, vel ex fupra

didlis in §. pracedenti colligi poteft. Attamen ^, fi hasc aequalitas accurate determinari nequit ^, ob quaütates

rei seftimabiles, fepe abfconditas, faepeque pro hominum opinione ac guftu diverfas, ratum tarnen valet paétum,

&, quod eo nititur, pretiusn adfecftionis, ab altero femel

admiflumj cum ne alia quidem paéla, propter exlguam

minoremque in£3equalitatem,dolo carentem, refcindere li-

ceat a). Quapropter , fi pa&o huic pretio refarciendo

non adfentitur alter, illumvi adigere potes, ut determi«

natam pretiiquantitatem agnofcat, tibique tuum reftitu-

atf in ftatu autem Civili manet quidem pretium ad-

fedionis _asque ac, quod de eoinitur ^, partum inconcus- furn, modo.neid,legibusrepugnetcivilibus,cfr. V, Sed

ta-