DJSSERTATIO JURIDICA*

(1)

;

D. D.

DJSSERTATIO JURIDICA*

De

DILATIONIBUS,

QUAM,

SUFFRAG. C0NSUL11SS. FACUL1. SfURlD.

IN REG. ACAD. UPSAL.

PR£SI D

E,

CONSUL TISSIMO at CELEBERRIMO

VIRÖ,

DNDOCT. JOHANNE ERICO FICK,

JUKISPR. PRACT.

PROFESS. REG.

r AD DIEM XIII JULI! ANNO MDCCLI.

IN AUDITORIO CAROLINO MAJORI.

• H. A. M S.

PUBLICO EXAMINI SUBJICIT

ANDREAS HOLST,

GOTHOBVRGENUS

ÜPSALIJE.

(2)

S:at Rae M:tis

REGNIque

SVIO-GÖTHICI

SUMMJE EID EI VIliO,

PERILLUSTRI & GENEROSISS1MO

BARON"I ac

DOMINO,

Dno erico

MATTHLE

vonNOLCKEN,

Suprcmi

per

Gothiam Dicafterii PRiSIDI,

Nee non

Ordinis de Stella Boreali

EQUITI & PRiEFECTO

Longe Splendidiffimo,

M&CENAT1

SUMMO.

7'N.

_ttam.

Docamentum.

_In. _Tbemidis.

Summa. Venera:

Cvlentes* Prorfus.

ionis. Ob. Gra•

Sin-

gularem. Cum. Voto. PerennaturEt. Omnwenz. Fe- lieiiatis* Levis. Hafce. Pagellas. Sacratas. Voluit.

Debmt.

PERILLUSTRIS ^ac GENEROSISSIMI NOMINIS TÜI

cultor humillimus ANDREAS HOLST*

(3)

S-.E RjiE M:TIS

MAGNiE FIDEI VIRO,

NOBIUSSIMO ac GENEROSISSIMO

D.n'I JOHANNI

FRIDERICO

K AULBARS,

Gothoburgiacae öc Bahufianae Regionis

GUBERNATORI Vigilantiffimo, GENERALI MAJORI, Sumaioquc Gothobrrgi

PRiEFE-

CTÖ Militari, nec non Ordinis Enfiferorum E- QUlTi ^ac

COMMENDATORI

longe

Splendi-

disdmo, ut MiECENATl Summo, ita PA-

RENTI Gratiofisfimo,

IN.

feram.

Venerabundx. Et. Gratisfimx. Mentis.

Ob. Immortalia. Gratias. Paternique.

Tcf-

In.

Se. Affe&us. Documenta. Opellam. Hane Levi-

denfem. Dat. Dicat, Dedicat.

NOBILTSSIMI & GENEROSISSIMI

NOMIN1S TUI

tilltar humillimus (f Filius obedientisfimus

ANDREAS HOLST.

(4)

To The AÜTHOR.

Though

_veral^he ^praifed_years,

I Know ^efpecialfy

_injoyrd

verv well, thatyou don3!

^by_the^one,_fortune^{who has}_of_your^* ^for

like

_good^fc«

to

and dear converfation; _yet I cafnot at prefent forbear öbfervingj that a fincere difpofition of rnlnd, an ho-

neft behaviour, andother good gualkles whkh cannot feut beloved and efféemedby allwifeandvirtuous men,

are eertamlymoft diftinguifhing chara&ers of your Li¬

fe.* 3Tis true you love not to be ina crowd and draw,

as it _were, the _eyes ofmen upon you/yet the quali-

fications'wherewith_your mind isindowed andadomed,.

aretotransparent⁵that he who runs, mayread therriz I dsre not fayany thing more: hut having. congratula tedyou uponyour elegantTrialofwit, and wilhed you aUßiannerofHappincfsiI amandwill ever be

YGÜR

Sincereand moå affeEBotiateFriend andfervant LAURENCE JULY KULLIN.

Herr AUCTOR.

Lyckan har

^förmåner.

begåfvat Eder,

Naturen harej

min

fparat fina adlade

Herre, med fyfande

gåfvor

tilEder fienfi;,I fielf hafvenuplyft dein alTelammant

med vitterlek och ädelmod, fevilka vidauti vårde öfver- tråffa de förra_, och åro ett allmänt Samhåldes råtta

Grundpelare, SåledeskunnenI^etannatänvinnahederoch"

anfeende. Detta Edert vakra arbeteäretp låkert förebud

hår til,..fom det år ett otvifvelaktigt ^vedermale af Eder grundliga fnfikt^utiLagklokheten, Tiliåtenrnig at betyg»

en ofmiekradfågpad ofveralt detta. Fortfarenuti Edert berömliga upfåtat ticna det Allmänna^, och emottagen af Det Samma de belöningar, fom endaft åro ämnade åt Dem, hvilkauti Dygdens och Vishetens Låro-feus åro upainmade.

CARL JOH. STIERNGRANAT

(5)

i human« mcfids indolcm atque naturam vci mcdiocri ftu-

m

B perpcndic

atque

coßHdc-

p$ %3pI!f$rj&

^ß Ttt> non

Potc^

non

ftstim de-

Mi prchendcrc attentiwm in

o-

mni ncgotio maximopcrc cflc SSM necedariaro. Etenim cum de

mens noftra ens limicaturn, feu cancellis., ut ita dicam, fatls anguftis circuniferipcurn ^, ^non nid

fuccefliveres eecurrcrtces fcrutari valet; Ec hoe vel

indc perfpicitur, quod ad fummwn pereeptionis gradum nemo f'tatim pertingat9 nid adhibica in an- teceflum attentione, qu« propterea prsscipuiim ad

idcas ciaras _atque diftin£bts perveniendi adrnlnicu-

lum merko falutatur ab illis, qni oper'ationibus

mentis ad veritatem dirigendis

fedulam

nävane o- peram. Hzc vero ateentio,

feu

potius ipfe atten- dendi a&us aliter longe & diverfimode decefmina-

tur pro diverfa obje&orum, in

qmbus

concernplan-

A dis

(6)

t DE DILA1IÖNIEUS.

dis vcrfatur animus, natura atqtic indole.

Quasdam

enim ^res primo ftatim intuitu fatis dilucicie nobis rcprsefencantur, atque

ideo

minorem pofcunt attentionis gradum; quaedam ^vero obfcurius ^, ^ut fit perfaepe ,

(enfibus noflris fefe offerunc, a&umquc

ideo attentionis defiderant ampliorem. Derivan-

dum hocefle ^a notis , quemadmodum dicunt, cha*

ra&erifticis, diverfa ratione, in quovis cafu com-

paratis, quatenus

fciiicet plures

fint vel pauciores, magis vel minus oculis animoque patentes, atque adco majorem aut minorem admittant féurequirant

dclibcrandi moram, dudum in fcriptis fuis non u-

no argumento clarius quam

dici

poflit, ob oculos

poluerune

Philofophix Dolores.

His vero rite perpenfis deprehendimus, qui in

foro verfamur

juridico, ubi quseftio in primis oritur de cafibus (ingularibus feu individualibus, attentionem lon- giori temporis

intervallo

continuatam,

ad dclibe-

randum, rerumqtie indolern perquirendam, non folum utilem efle , fed-necefiariam. Nam ab al¬

tera parte Judex quilibet Deum

fummum

rerum ornniurn arbitrum iibi proponit, qui adcuratam

pofcit negotii adminiftrationem

^,<

quod Ejus

nomi¬

ne

peragendum fufeipitur,

efr.

ÜDoitt. ab al¬

ter»vero, oculis obvcffatur pars innocens, fivc ai Öör fuefit,- fivcreus, qui fe totum quificradtt ^ma?

giftratui, omnemque laepe falucem fuam tempo*

ralem ipfi tra&andam commendat;

quod

ucrumf qne monebit jus dicentern, ut e^ca&e controverr tentium fafta & jura fcr^utetur, atque ßc integre

(7)

Dl D1LA1I0N1BUS.

adhibeat dotes naturhliter conceftas ad aequam &

rationilegibusq^confentancam fercndam fententiam;

ncc non partes litigantesexhorretur ipfisque

anfarri

& facultatcm concedat ad rempcnitius confideram.

dam, antequam fe, vitam^ fatnam å: pofteros

fuos,

dubio adhuc litis eventui committarit impruden-

tes. Hoc vcro quomodo per DILATIONES ju-

fte legibusque

conforioiter fieri

po(Gt,brevi hoc

fchediafmate oftendere conabor, Tuam interim ,

B. £♦, cenfuram mihi

modefte

implorans mitiorem.

$

ir.

Si legem fenfu communiftimo acceptam con- hderamus, novimus eandeta duas continere fpe-

cies principales , ffura ncmpe Conflima & Frocef- jualia. Illa quod cuique fuum eft fpeclant atque determinant, hsec vcro continent modum & ne- éeflaria quams ad

fuum

pervenicndi adminicula.

His itaquc Proceflus niticur Civilis ^, qui non mi¬

nimum cfl fapientiä Principum atquc prudentise documcntum; indc enim cfficitur, ^ut juftiria, qux

petulante malevolorum audaeia non rafo fiippri-

mitur, in lucem tandem protrahi atque produci poffit.

Eft quidem hic

ⁱⁿ judiciis procédendi mo¬

dus , in toto fuo ambifu confideratus, ^non uniu«

generis > nos vero id non agimus ^, ut procefturn judiciarium velin gencre vcl in fpecie defcribamus.

Iioc tantummodo notarie fufficiat, efte aliquas

partes, qUse in

proecflu Judicium, ftri&ius

ita di-

A % ftum.

(8)

4

DE DIL A1I0K1B U f,

Öuim, antecedunt, quseque in

cflentiales & acci*

dentales commodc diftingui

folent.

Mittimus au-

tem efientialia illa prxrequifita ^» in proceflu

quoli-

bet ordinario rite femper & ordinc jufto obfervanda, utpote a

fcopo noftro longius

re-

mota ,& addueimus folum partes

accidentales

^pro-

ceflus, Judicium

anteccdentes»

^quae

lunt Contumacis

XII: _{3. 4,} 2V

B Satisdatio XXVI.

1.

^ 25- Exce¬

ptio indtreäa XVI,

25.

atque

Dilatio XVI. 6.

2VÄ- Hac ctenim ^omnes ejus funt indolis, ui peraccidens, non

femper,

occurrant; cum

verö

adlunt, plerumque ante

litis conteftacionem fefts

ofFeruntr

§.

itt

DILATIO, Svethice

Upffaf/

obvenit in legibus <&

confticutionibus Regiis mul-

tiplici, &qukiem vario

fignificatu. Hine

natura dilationis poflulat, utajus fpecies

admittantur

^non

paucae, qux uc eo

melius

atque

re&ius

pereipiantur,

antea netionem generieam curatius explanare ne.

ceflum efl. Dilationem autém definiunt quidam negative, inque

his VESENBECCIUS ad Panik*

Sias iuris Civilis & libros Codicis Juflinianei, p..m»

619 ^, ubi dicit Dilatimiem ejfe

aBum

mn

juäicialemi

fed quousque

ejusmodi definitio haberi poffit

ge.

nuina & adsequata vel minus ^,

Logiei dudum

o«

ftenderunt. Alif vocant dilationem

aßignutionem

termini, _quo

actus judiciair feragendus

cum

juflo

um«

(9)

DE DILA TIONIB US.

temporis

intervallo

fatt^am.C

fr. LUDO V. GILHAUr

. SEIST in Arbore Judicieria, p, m. 174.

Älii

definiunt

cand^em per prorcgationem, temporis cau

(Ja

:

vid.

CALVINUS, in LexicoJuridkb Juris Coefar.p. 756.

item GOTHOFREDÜSadrubr. & t. t. C. de Dir

lationibus. AHi denique dilärionem dicont ef?e

tempus, quod indulgetur åttori vel reo, ad

faeiendum

altquid in re

judiciaria; (ed ha:

c

delin

i

tio

non

ed

fenerica,

^il^a^tio^mun

(ed

fpeciebus, id

potius convenit

qnod ex

aliquibus

irifra addticendis

tantnm

patebit. Nonnulli exiflimant, dijferre dilatiénem a

prorogarione,

£5 hane

termino

jamelapfo% ill

am ter*

mino adhuc cur rent tcencedi. vid.SCH0EPFFERUS ad ff. Tit. de fer. n. 26. (ed putat GRIBNERUS

in prweipiis fuis Pwceffus judtciarii^ haec vocabnla promifcue accipi L. I. C. 3. S. L §. 5. p. 84. No-

biliffimiTs

ReviiionisRcgias

Secrctarins, D. NEHR- MAN, definit eam per Moram, quam Judex vel ad petitünem partis, velfua fponte admitttndam judicat

in difeeptatione atque deeißone taufle? vel ut verba

Svetice fonant:

Cftet

mtffötlb/ fOttl bOllM#

reit/ eftev ^parternas

begmräit

cflctf af eget

be-

tvåg

ftnttcr nötigt'

^at

giöra uti fafene låpp

Cd)

cfflutanbe-

vide Procejjum Ejus Civilemc.24.

p. 311. Celcberrimtis Prafes m CoUegiv fuo

MStto

dilationcm definit per legifitnam rei älicujus injudicio

per

agenda rejettionem

in aliud tempus, Ö vix dijjen*

tientem habet AMADEUM ECKHOLTIUMICtum in

Compendiariis Pandettarum trattationibus , p.

Hane yero ideam dilationis generalera, utpöte ho-

\ - B diciN

(10)

6 DE DILATIONIß US

diernis patriae

legibus

atque ftatutis noftris Rc*

giis maximeconfbrmem, prineipii feu fundamen-

ti loco adlumimus, ex qua fpecies, quae lege fundantur, omnes velut ^ex fontc atque originei

dcduci & derivari _poterunt.

j. IV.

Ad primarrt dilationnm fpeciem referre pot-

fumus DILATIONES CONVENTIONALES,

quae ita

dicuntur

idco, quod ex -partium eonventio-

ne defcenåant. Sunt ejusmodi dilationes eo magis

sequx, quod occafionem darc potfint amicse atque

plenarix totius litis compofitioni, quam folicite &

legitim© quovismodo promovere debet Judex»

tanquam proccflum optimum 8z viam dirimendi

controverfias naturx convenientiflimam, r/r. XX.

x 25. ubi tarnenattendendum eft,utrum caus-

fa, de qua inter partes controvertitur, iit Civilis

an Criminalts. Cauflse autem criminales dicuntur,

quae ortum

fuum

maleficio debent, & eonccrnunt deminutionem vitae, amputationem manus aut a- Hus cujuscunque membri, feu ih Germani loquun-

tur.- watt b<«

2Magt

^att

baut

imb bat g<-

|Xt/ quibus & füftigatio, relegatio nec non poe-

nx nonnunqvam pecumarix adnumerantur. vid.

Ordinal. Prninc. an. 1$4?. cS an. //5 p. Civilis

autem cauflse iunt, _{quae ex} eontra&u licito oriup-

tur, & in refufione damni coßfiftunt', ubi nimi-

rum aftor, qua cauflam tam principalem quam

acces-

(11)

DE DILATIONIBUS

accefloriam, tantum poftulat damni

dati

reparati-

onem, non vcro propric fic di£fcam pcenam aut mulftam. Pcrpenfa hoc modo

cauflarum

civilium

&criminalmm natura & diffcrcntia, per (e darum

efle arbitror, dilationes eonvcntionales admitti in cauflis civilibus, non vero in criminalibus, cujus

rei ratio admodnm eft rnanifefta XX. _4. 2V 25*

Namubi nulius fpontaneaecompofltloni locuseft,ibi

nectoleranturcauflas huie infervientes& criminis oc-

cultanonern promoventes. In deli£taenimfinc mo-

ra ve^ dilatione efle inquirendurn, ^atque, lata jufle fententia, crimina qvicvis punienda, non minus Divinas leges tum revélatas tum naturales, quam flatuta rtoftra civilia afeimde teftantur atque incul-

car ^. I. 1. 23 Contra, ubi quasftio in foro

moveturdeMeoSz luo, nequeCorona

feurcspublica

«ft cauflse partieeps,cjusmodi dilationes tanto magis

admitti debent, qvanto certius

conftat,qvod,

ut

fupra ^erat monitum, pFoceflum promovere poflint

maxime placidum, amieam nempe tranfa&ionem.

Poflunttarnendilationes conventionalesinterdura,et- jamin caufliscivilibus efle iniquseatqueillicitx, ^cum

nimirum petuntur vcl ineuntur in praejudiciumter- tri: ViII.1.(£>♦23 quo in cafii, uti non tränfa&io,ita

nec dilatjo, a judice permitti jure debet ?quemad-

modumviderepoflumus^ex Cap.XX.Tit. ååjudiciis

§ 3. Inftar Regulas enim eft, quod incauflis, qux

B a

legi.

(12)

I DE DILATION IDUS

legitima

tranfa&ione

pofTunt dirimi, dilatio etiam

convcnticmalis permicti debeat, & vice verfö.

$. V.

Quam neceffarium eft,

^ufc

jutlicia

m re

publi¬

ca

quaiibct fine

mora

adminiftretur,

tam utile etjam ed, ut illa eoncedantur litiganti-

bus bcncficia juris^r fine quibus qnod ju dum

ed

obtineri nequic.

Ut

igitur nan femper fieri fö¬

let vel etiam

potcfl,

ut v. g. probatienes omnes atquc

ifingulat, quibus litigärrccs ad Ubellum ö*

ex-

teptionem

fuam confirmandam

indigent ,

ad

tenorem legis

XIV.

^3. &c. 2V

23-

in

,promtu fint cirea terminum comparitionis : ita fumma Legisiatorts eura de falute" civiurti

in ea

confpicitur,

quod

aliquam adfli&is

lar- .giatur moram & quafi refpirationem^r ut ea ad-

ducant atquc expromant, quae ad cauflam ifluftran-

dam facere poOune. Et ejusmodi dilatio a ICtis

vocatur

JUDICIALIS

atquc

definitur

^per iJIam temporis moram quam ipfe

.Judex,

tart^uam

necejfn*

riam, partibus toncedit,

effrjue

ea,

cujus prsefer-

tim kt ^{mentio in} C. XVI. §. 6. Tit. de judiciiH

.Ut^vero tantofacilius ejuspatefcat indoles,lianc dila-

tionem

Judicialem

etiam in

lias dividimus

fpecies,

Datur enim interdum adpttitionempartisc£

Proc. 1615, §26. &

Kegl wib Är/ga l\xt>

1683 N»7. ubi fcilicet litigantium unus dilationemexpecir, Iquo

(13)

DE D1LAT10N1BÜS §

quo

ipfb

ramen

alteri parti ftatim id concedicur

praerogativac, ut

ejus

contra

peritam ab ad

ver

fa-

riodilationem audienda fit, fi qua

fuerit,

exceptio

fen proteftatio. Nemo enim non

auditus feu in-

di£la caufla judicari debet,

quemadmodum lex

tarn naturalis, quam civilis,

XXV.

22.

Jß.aper-

te eavetatquedeterminat.

Et

cum

fixe ejus

contra*

di&io vel exceptio non litis

conteftationem

tangac,

£ed aliquid

quodin.'procefiuj velante, vel etiamhaud

rarö

poft

eam,

obfervari contingat, fententia illa,

quae

fuper dilatione fertur,

non

definitiva eft, fed,

pratliminaris,

XVI. 2^ Iß. de

qua

in lümmo Dicafte-

rio Regionemini

querelam infiituere licet, nifi

mon-

ftrare valeat, concefiam a

Judice dilationem, //-

tis exitum prxter neceflttatem morari.

Interdum

eam ob cauftamhsec judiciair datur dilatio, quod

judi-

ci magis

necefiaria ineumbant negotia,

^quae

pri-

mum

expediat necefie eft; ficut quando Judex

Territorialis non valet omnes co citatas dijudicarc

atque

dirimerc controverfia«

^, antequam

judi-

cia in afio territorio fint aulpicanda: IL 3.

23. & IV. 2. ibidem5 aut

Conful

| ob caus- fas fuas ditionis ceconomicas impeditura deci-

fionc quamvis prope peroracac

litis,

ut

plures

tace*

am rationes, qux

Judici controrerfiam

in

aliud

tempus

rejicicndi anfam

atque

poteftacem conci*

liant.

Ejusmodi

autem

dilatio Arbiträr i

a

dici fö-

let. Solent praeterca exteri

iCti judieialem hanc

dila-

(14)

DE DILATIONIRUS

•dilationem in Citatoriapt, Deliberatoriatn & Vroba*

toriam communiter difpcfccre ,* fed prima ad di-

lationes legales pertinet,. pofteriorcs autem natu-

ram dilationumjudicialium omnern certe «on ex-

hauriunc.

§. VI.

Quä iam addü&ae funt dilatiönum

fpecies

ejus funt indolis, ut in proceffu adefle & abefle poflint,

eodem nihilominus falvam

& legibus con- gruam

retinente formam. Verum

enim vero

ad

naturam a&ionis, maxime civilis, paullo curatius attendentes, nonnullas deprehendimus dilaciones,

quae in

omni caufla obfervantur, adeo

^ut

flne his

proceflus iudiciarius evidenti nullitate laboret.

XI _4, _5. XXV; i." 2. 5.9: 11. 21 2V 23; Hse

.vocantut a Jure Coniultis dilationcs LEGA¬

LES, & funt _quas Ux tffa yäHibus indulget. Hüc

fpc&ant fatalia,

quäe parti conceduntur, ^ante-

quam vi citationis compareat in foro, _quseque

nonnifi ^a_temporeinfinnationis ad comparicionister- minam legitime comput3ntur. ibidem. Refcrri et-

jam huc

debent fatalia,

qusealicuifunt praeferiptain

eauflis provocatisloc. dt. utraque difFerunt proces- fumabeo,Jquo res primurri fä£ta

éft

controverfa,us-

que ad terminuni vcl lege, Vel etiam au&oritate

jadi»

(15)

DE DiLATiomnus ?u judicis, confr.

Ägl. Sfe

rätta

f&fiSrtbet flf

ii. {. 1695. ßtö

2\4tteßö

Proc. &c. b.¹⁷ Febr.

1699, praefmitum; adeo ut hxc fatalia rite cxami-

nata non fint nifi dilationcs legibus fundatx, ad procefium purum, perfpicuum lcgibusque

eonfor-

mein confervandum.

§.

VIL

Quid fit dilatio,

quotque

Sc quales habeat

fpecies^,*x antecedentibus videri poterit.

Jam fu-

pereft, ut coronidis loeo paucis

indicemus

^,

quibus in foris ejusmodi epneedantur dilationes.

Eft autem dilationi locus ^non folum in judieiis in- ferioribus, ubi caufix per legitimam

citationem

disquifitioni atque

deeifioni Judicis funtcommifix,

icd etiam inftantiis, ^ut dicuntur,

appellationis,

nee non in Regiis Dicaflcriis Aulicis. vid.

2&6lt0l.

bit>. ₁₇ Fcb.1699. Ejusmodi enim

heicXefe offerunc

rationes, cur Judex fuperior, durante ^non

modo ad-

huc procefiu, verum & in termino comparitionis, partibus dilationem conccdere poflit,

icilicet

ut vel amice inflituantur transa&iones, quas non mi¬

nus fuperiores, quam inferiores, judices pro-

movere lolent atque omnino debent, vel

ipfx

no¬

vis, fieubi nccefle fuerit, argumentis illuftrentur

controverfix. Exfecutorcs etiam dilationem in-

dulgcre poffunt in exfecutionibus, ubi

legitimas

deprefrendunt permiteendi rationes. Vid. JLaubS-

(16)

ta DE D1LATI0NIBUS

In/truffron 1687. §. 6» item

®tabga

Otti

Exfecutm 1669. §. ^5. Paucis: ncceflariarn e(7e ^ia quovis cafu deliberationem, ut inveftigetur veritas

éc

obtincatur finis propofitns, nemo forte negabit:

tempore autem

ad deliberandum

opus

ef?e, fua

quemque

docere poterit experientia. Claudimus

opellam, feftinanti calamo

confignatam,

regula

judi-

ciaria XXIV, quz ita habet:

SDomamt {taII tcfe xvava

f5rt>af?ig

at bo*

ttift/

fSw

an

faten roal begpimbat fyafww;

ty en

&a(iig Öom 4c

|4lfungo& ofyxåttw-

FINIS.

DJSSERTATIO JURIDICA*