IN ASTRONOMIA

agMpSD SW>

DISCURSUS

PHILOSOPHICUS

DE

ASTRONOMIA

IN GENERE,

Quem

Permißu Qfapprobattone amplifiima fdcultatk Phi- lofopbictf in inclytopff Regio TJpjalienß

^Athen

^ao,

SUB ERiE SIDIO

VradariJJind Viri,

M. MARTINI NYCOPENSIS

Aftronomiae

ProfefToris Ordin, facul. PhiL Senioris, Hoipitis, Praeceptoris& Promo«

torisiuiomni

obiérvantiae cultu

proiequendi,

Pro

laurea Magißerij reportanda,

^%

Publicae &

placidac

των

QiÅorotpwrw σν$άζ& fubijcit

JOHANNES HAQUINI FLORAN^

DÉR

Weftro

^-

Gothus.

InAuditorio Veteri

Maj» ad diem

%y

April*

υ Έ S A L I JE»

Excudebat

Johannis Pauii Acad* Typogr,

Anno vitfcavQeeümwvi&i

1654*

illuflrijsimo ^ζ$* ExceUentifsimo Reroi,

Dn. GUSTAVO §m/

Coraiti

de Q$i#rtttfcOtg/ Lib, Baroni de

torg/Domiao in bringe/ S57aiia & JLfobo/

eee.

Eqaiti Aurato, Regni Svecix Senatori, Archi- Marfchallo, Collegij Martialis Prafidi,

per

Livoniam&

Ingriam Gubernatori Ge¬

nerali, acFinlandiae Auftralis

Legifero.

Nec Non,

Periüuftri Qf Generoßfiimo Domino,

Dn. LAURENTIO Gtm/

Libero

Baroni in

©ilWjfttlfc/Dynaftaein^arf- fyuitf/ Oatfwtla/ Dorfes

Copiarum Equeftrium Weftro-

Goth. Chiliarclio.

Uli tintehac Nutritorifuo MunificentifsimoacMeccenatifumwo,omnianimi fub)eäione, obfequioi &fidt3 aviternum colend'tfsimo, in debita pro maximis in fe collatis beneficijsgratitudinis tefiificationem: Huic

Domino&Evergeta fuo benigni/simo3eximiefufpiciendoin certiorem grat'u & promotionis fpem,extguumhoc exercitiüm Academicumx

Subje&ililme

&

Humilime

Confecrat&offert

Johannes Florander.

Thefis

I.

Ag/i» ^'ΟρΦως Xz^iTMj

^UKXttv

^{ονομάτων,} ηρίς φιλύσΐ^ας

^κακώς

^åj

^κρ

tj

^ηςωι

τζςμη ^ηρίς μαν^άνονταζ τχτράγμΛχπ,

Rediflime(inquitPlutarchus)didum efle å philofophis, eosquinondifcuntrede intelligerevoces,maleetiam uti

rebus ipfis. Quibus verbis, laudatus autor^,vel ipfis antiquif-

fimis Philofophis rerum, fåne variarum 8c fcieiitiarum invefti- gatoribus fuifragantibus ^, neminem

facile fine accuratå

nomi-

num tanquam rerum fymbolorum confideratione ad ^veram co- gnitionem Sc ufum rerum fciendarum perventurum>

elariflime

oftendit5 tantå enim agnatione Sc fymmetrica proportione inter

fecontinentur, ut hx illis negledis explieari nonpolfint. Qua-

recum generalem Aftronomiie

conftitutionem,bono

cum

Deo»

tenuiori filo delineare decreverim> non incommode me ab ex-

plicationenominis

aufpicaturum arbitror, pauciifima imprxfentia-

rum momenta, originem variamque ipiius acceptionem3 expo- fitura, obfervando.

II. Aftronomia deduciturtbn rS

å<rpxid eft å fydere,

eo

quodcircafyderaSc corpora

coeleftia

occupetur :

Et ^773

^{τχ νομα}

ideft^a legeeoquodvarias

fyderum

Iegeseasquecertas

Sc

perpetu-

asinquiratSc patefaciat.

Ätque fic juxta Etymologiam derivatio-

nemque fuam fyderum legem

Sc

rationem

fignificat. Licet

autem

hoc vocabulum fit origine grascnm, ut

fatis liquet,

civitate ni-

hilofecius latina, non aliter ac aliarum artium Sc fcientiarum

nomina, donatumeft.

III. Quod ad variam pertinet

Aftronomix

acceptionem, diligenter

cavendum eft

ne

ambiguo ipfius fignificatu decipia-

mur. Ufurpari

fölet hoc vccabulam vel generaliter

^,

vel fpecia-

liter. Generali ·autem fuå fignificatione, compleditur nontan-

A tum

tum Aftronomiam fpecialiter fic didarn, quas confiderat varios

ftellarum motus tam fixarum _{quam errat}iCarum, motunmque exadas viciiiitudines_{3 ac} vicifiltudinum quantitatem,nec non ea-

rumpofitus, intervalla, ordinem^, aliaque phgenomena hisfimi-

liademonftrat: Sedetiam Aftrologiam., quae ex vario illo motu

pofituque fyderumqualitates, vires,operationes,&inhocfublunari

mundo hinc oriundas mutationes pr9edicit,& denuneiat» Atque

iic hxc voxå veteribus fuit ufurpata.

Specialiter aceipitur Aftronomia, prout motus ftellarum^>

pofitus, magnitudines,Sccongreflfus confiderat, inque his acqui-

efcit. Et hoc modo recentioribus hoc vocabulum familiäre eft.

IV- Atqne hasc ad nominis expofitionemfpedantiapro re

nata praefari libuit5 Nuncreda definitfonemaggrediemurrealem

his comprehenfam verbis: Aftronomia eft fcientia qux motus Sc fitus corporum cosleftium fcrutatur, eosque vel numeris vel

inftrnmentisexplicat.

V. Definitionis hujus explanationem declaraniris Generis inveftigatio^j tanquam primum principium apprehendendieaquae ad internam rei enodationempertinenthabenda eft ratio ^: Ge¬

nus itapue in definitioue exprefiiim, univerfo dextre philofo- phantium choro nobisaccinentej fcientiam ftatuimus.

VI. Ut autem afiertionis noftr» veritas magis elucefcat,

Sc aliter fentientes obmutefcant, argumentum pro

fententia

no- ftra confirmanda proferemus tale: omnis difciplina mathema-

tica eft fcientia: At Aftronomia eft difciplina Mathematica :

Ergo Aftronomia eft fcientia. Majorem fua alias luce lucentem,

non folum autoritäre- philofophorum peculiariter difciplinasMa-

thematicas fcientise nomine appellantium^, obtinemus⁵ fedetiam definitione ipfius fcientixfexto Ethicorum tradita confirmamus:

r\

cRn^yy,

ewζΡις κκτικη fcientia eft habitus demonftrativus.

At ubinam qugefo firmiores Sc evidentiores excogitari poifunt

demonftrationes, _quam in difciplinis Mathematicis ? Minorem

partim ratione haud dubia probamus j Partim experientiarerum magiftrå corroboramus. Ratio peti poreft ^ex modo circa obje-

dumiunm procedendi,quo omnino communi gaudet ^cum alijs fcientijs Mathemeticis. Affe6tiones,etenim fuas ex principijs

Aritb-

Arithmeticis Sc Geometricis inftar aliariim difciplinarum Ma-

thematicarum demonftrat. Experientia ex morein Academijs,

bene conftitutis recepto Sc comprobato deftimitur, in quibus

munus fyderalem fcientiam ftudiofc ju^ventuti inftillandi, non

Phyficis, fedmathematicis Profefloribuseft demandatum.

VII. Hinc perfpicuum eft, ut arbitramur, ad quamnam

philofophicarum difciplinarum claftem referri debeat Aftrono-

mia, vjdelicet ad mathefin} etil partim circa phyftca verfetur

corpora, quantitatem in refpe&u ad materiam coufiderando, ^ta¬

rnen quodamodo abftra&e officium explet fuum, ex difciplinis

mathematecisprincipia fua, affe&iones fubje&o ineijé,.demon-

ftratura aftumendo.

VIII. His ita de genere praelibatis, de caufis Aftrono-

miaealiquid inferre,operaepretiumfperamusnosfa&uros. Qua-

rum omnium prima eft Dens optimus maximus, å_{quo ceu}fön¬

te & fcaturigne, ut omnisliberalis inftitutio &difciplinaörtum trahit fuum^, ita Sc nobiliftrma fcientia Aftronomia. Quinimo

non foltim hujus difciplinaceftprimus autor,dum animis homi-

num notitiasnaturales impreffit,

facultatemque

_fuperiora Se ccs- leftia cognofcendi conceftit, fedetiamipfiusclcei,totiusquemun¬

di autorfundatorScconfervatorexiftit.

IX. Caufafecunda eftvel principalis, vel minus principa-

lis. Caufa efficiens principalis

funtingeniofihomines,qui

^omni-

bus feculis hoc ftudium fummo ftudio lummaque animi alacrita-

te excoluerunt, indies magis magisque ejusnaturam indagarunt»

aliosque fuo exemplo ad id toto animo colendum excitarunt.

Qiiales imprimis viri fuerunt ipfi Patriarch#, qui ante Sc poft diluvium, non folirm aliarumfcientiarum Sc difciplinarum pro- pagatores extiterunt, fed fideralis etiam fcientise cultores affi- dui fueruut> Sc maxime infignes afterifmos magna fagacitate

dinumerarunt, & unacumverareligione,fuis liberis demonfträ-

runt.

Hoc vel ex eo maxime peripicuum eft, quod celeberrimus

rerum judaicarum fcriptor Jofephus ^, Sethi pofteros fyderalis

fcientise rerumque cceleftium fcrutatores, univerfalem rerum in- teritum ab Adamo primo generis humani propagatore prsedi-

A ^ζ ftum^

clum, unum diluvio, alteruminceadiö^evénturum

metuiifeddeo-

que duas columnas, unam latericiam,

alteram lapideam erexif-

fe, de utrique praeeepta

ailrOnomica poileritati fpe&anda

atque difeenda,inferipfifle,

affirmet. lib.

i.

Ant: Jud.

c. 5.

X. Patriarchis Prophet#, &

Reges,alijqueclariffimi viri, fubfequentibus temporibus fucceiTerunt, qui egregiam htiic fci-

entix operam navarunt, quorum

tinus omnium maxime floruit

Salomon, quem

ipfe

Deus

dux fapientix

^prxter

alia plurima

fapientix

documenta

5

doeuit mundi conilitutionem & virtutes

elementorum,initium,

medium & finem

^temporum,

folilitiorum

vieiffitudines, tum permutationes

tempeftatum,

atque annorum

cireuitus & ftellarum difpofitiones.

Sap.

7.V.

18.

19.

Atque

ex

horum fontibus in variorum

Philofophorum hortos rivuli

ema-

narunt

plurimi, de in

varias

gentes diffuii fuorum indagatorum

viridaria rigata

fcecundarunt. Et hinc fa&um eil quod quo quis

plus

de fontibus hauferit, tanto magis de prima featuriginis inda-

gine

gloriaretur.

XI. Hie ftudiofe animadvertendum

eil, quod Ailronomi

in hujus feientiae cognitione

feliciöribus progreiTuri pailibus,

omnium primo neceffum

habeant,

utmotus

cceleiles perhiilrent,

hoc eil, artiheiofa de

accuratä obfervatione hiitoriam motunm

cosleiliumindagent,eortimque motuum

apparentias iibi familiä¬

res reddant. Apparentiarumautem

nomine veniunt

non

iolum

illaaccidentia(Grχeisφα,ινψζνα

dida;

qux

ineruditis obvia de

no¬

ta funt hominibus. E. G.

Quodluna inaequali copia luminislu-

ceatt item quod ilellx Orientes

vel occidentes appareant nobis

majores, quam cum

fuperiorem cosli locum occupent: fed ob-

fervationes ab eruditis beneficio

inilrumentonim in hunc ufum

exeogitatorum

inilitutx.

XII. Deinde Ailronomicx icientix

indagatoribus é

^rena-

ta eil, ut certas hypothefes exeogitent,

vel ab alijs exeogitatas

ufurpent,

quibus

tanquam

fimdamentis phxnomena, obferva-

tionesque fuas

falvare de demomilrare potertint. N011 autern

fingant

hypothefes quaslibet iine ratione, fed neeeife eil ut cau-

fasfuarumhypothefium

probabiles reddere poffint, ita utalij eas

intelligere,dc

difeemtibus easdem tradere & explicare poifmt.

_Tan-

Tandem calculationem, re ita exigente, inilituant, &hy- pothefes fuas vel numeris expendant, velinilrumentis repraTen-

tent, fenfibusque exhibeant. Cui rei inferviunt partim tabula Ailronomicie,beneficio Arithmeticie confcriptaei partim inilru-

menta mathematica, qnorum beneficio etiam ad rei veritatem pertingerepoiTumusiire£tefinteftedajuileque elaborata.

XIII. Caiifaminusprincipalis eil velimpulfiva, vel inilru-

mentaiis. Cum plurima ad hane fcientiam ampleélendam fint incitamenta, tum omnium gravifsimum momentum eil, quod

nos ad ejus accuratiorem excitare debeat eonfiderationem quod

conditor omnium, homines in terris degentes, fuperiorum ^re-

rumfpe&atores eile voluit. Ideo quoqe Deus oculos coeleflis fapientiaj Sc cognitionis duces atque magiilros conflituit,quem- admodum Plato in Timxo oilendit. Qua de caufa etiam Crea¬

tor rerum omnium quarto creationis die dixit: fint luminariain

expanfo cceli, ut]dividantdiem^a no&e, & fint in figna, tem- pora, Sc dies, Sc annos. Gen.ι. v- 14. Quibus verbis Dens

innuere voluit, homines, folis, lunx, aliorumque ailrorum cir-

cuitus obfervare debere, ^eo ipio quod figna hxc, tanquam ho- rologia univerfo mundoconfpicua, in ccelo conilituerit,quorum

perpetuis agitationibus omnes temporis articulos metiremur Sc

diilingveremus. 3'"'

XIV. Innatumdeinde omnibuscognitionisamoremSc fcl-

endi defiderium, (juxtacelebrem Ariilotelisfententiam primome-

taphyficorum, prolatam, πτάντίς <ίν§_ρύποι

t2 ååivcct ορέγονται

Cpu-

rsi ) ^{cum in omni} iludiorum genere valere ^, tum maxime in iludio Ailronomico, nemini dubium eiTe exiilimo. Inde enim fa&um eil , quod Aitronomia^ cultores huic icientise, ob obje-

&i quod confiderat excellentiam, atque pulchritudinem maxime dediti fuerint. Quo enim magis fua prxilantia Sc pulchritudi-

ne obje&um res

fuperät

alias, eo facilius adfui defiderium ho¬

minesträllere folet.

XV- Prxterea^cumhominesinfignem coelimachinamintue-

rentur, ejusqueadmirandam conilitutionem obfervarent, admira-

tionequafi rapti funt ad accuratiorem Sc diligentiorem iyderalis

fcientiie eonfiderationeminilituendam, Ethinc eilquod Ariilote- ·

A ₃ les

les homines _propter admirationem & nunc res naturales fcru-

tari ,δί olim philofophari incepiiTe aflerat, dicens: 1. i.M.c. 2«

Αιαγαξ73

$Αυμ.Αζ&ν fowvpumt

Xßj

väv _^

73"πρώτον

a^/cmto <φιλocro-

å)etv,■ Αχηζ

μ&ιιά πρόχοί^β

τωνΧπζρων

^AVjAAiζοντες

em*, χ,ατα μι-

\ Ί "* ·'·· \- η\ ~ γ> fl ' λλ ~

χ,ρονχτω τχτρύιοντιζςχ^π&ι των/ΑγονωνσίΑτηρητΑντίς·,oLVvrei 75 των

τηςσηλψηςπ

Αγημάτων

^f των τονηλιον, χA<7tpß.

XVI. Exempla denique

fummorum

virorum cum inalijs»

tum prxcipuein hac fcientiaaffiduis literarumcultoribus maximo

incitamentoeiTe pofihnt, Dens enimomnibus temporibus egre-

gia 6c prope divina ingenia excitavit qui certam ftellarum ratio-

nem primis parentibus, vel Deo ipioprxeunte,monftratam,δί

inEcelefiaconfervatam, excolerent, & tatis ingenij facultatlbus

in hoc incumberent, ut eam literarum monumentis commen- datam pofteris tanquam per manus traderent. Ad horummo-

numenta integram hane dodrinam adumbrantia re&ius intelli- genda δί facilius percipienda, aditum nobis faciunt elementa Aftronomica, quibus artificestotam cceli ftruduram velut ob

oculos ponere conati funt. Nec Prxceptores nobisdefunt,qui

manibus pedibusque conantur , ut fuos difcipulos ad fufeipien-

dam δί ingrediendam rationempulcherrimx hujus fcientix invi-

tent,δί inillis rebus_quxadejuscognitionempertinent, ratione&

methodo informellt facillima,

XVII. Caufx inftrumentalisvicemexpleturas in medium proferimus Arithmeticam, δί Geometriam5 hane ad conficien-

da inftrumenta mathematica accommodatam> illam ad fupputa-

tionem inftituendam idoneam. Quarum mentionem etiam in

fuperioribtis fecimus.

XVIII Caufa materialis Aftronomix, _qux alias dici fölet

ex quå, peculiariter fic dida hicnonoccurrit. Improprienihilö

feciusratione fyftematicxconfiderationis^materixnominehic ^ve¬

nire poflunt prxeepta fphxrica ingenio profeda, δί indnftria elaborata,quornm diligentioreledione, meditatione, δί exerci- tatione,cognitionemiyderalis fcientix tanquam ex materia no¬

bis compararepoifumus.

XIX. Forma eftlegitima δίmethodieatradatio δίdifpoiitio

prxceptoruAilronomicorum,inquibusartificesomniahanedodri¬

nam

nam declaratura ad certa referunt loca,adhibitisetiam fchema- tibus declarant, Sc evidentibus demonftrationibus, oculorum acie circa coeli

faciempercepta&

obfervata,oftendunt.

XX. Finis Aftronomiae eft velinternu*, vel externus.

Internus,quietiam differentiam infinuat, eft motus corporum eceleftiü fcrutari Scexplicare.Ethinc facile_patetquodhxcdifcipli-

nafitcontemplativa,nonautempra£tica,quiaincceleftibusmotibus

inveftigandisalius nobisfinisnon eftpropofitus exnaturaipfius ici- entiae,qnamtitcognofcamiiscertasleges motuumcoeleftium: nec enim ideo huic fcientiae invigilamus ut ipfi deinde ^motum ccele- ftem producamus, quod hominis vires longe fuperat. Practica

verofi efletpropriumSc adgequattimfinemopereipfoexprimeret.

XXI. Finis Aftronomiaeexternuseft velprimarius, velfe"

cundarius. Primarius, fummus Sc ultimus, ut omnium aliarunr

optimarum artium eftomnipotentisDei gloria. Omnes quidem

res creatae

magnopere divinae majeftatis

gtoriam

praedicant;

imprimis ^vero corpora cceleftia fua pulchritudineeximia,magni- tudine, varietate mirabili, intercarpedineconftantiffima, Sc har-

moniaivaviffimå mirum in modum omnipotentisDei bonitatem, fapientiam,Sc providentiam demonftrant Sc commendant,Sc nos in Cognitionen],amorem,&venerationemmaxime inducuirbutme-

ritocumRegio Prophetea Davideexlamarepoftimus: Ccslienar- rant gloriam Dei, Scopus maniuimejus annunciac firmamentum.

Pfai. _{19. v.r.}

XXII. Secundarius Aftronomiaefiniseftvaria utilitas,_qua»

ex pulcherrimae hujus fcientias cognitione velut ex fönte uberri-

mo promanat, Sc ad omnia fere vit#genera fediffundit.. Non folum enim ejus utilitas in monumentis medicorum, cofinogra- pborum,hiftoricorum,_poetarum,rei Rufticae,aliorumqueautorum tam latinorum, _quamGraecorum,evolvendis& enucleandismaxi¬

melucet: fedetiamadplurimafacriCodicis loca, fubinde tempe-

rum, annorum,menfium, dierum , horarum, Eclipfium, Solfti- tiorum,ortuum Sc occafuum ftellarum, fignorum cceli,motuum,

circulorum, plagarum mundi, peregrinationum, locorum , alio¬

rumque his fimilium, mentionem faeientiilre&ius intelligenda

&meliusinterpretanda plurimumconducit» Ufusdeinde Aftro¬

nomiae

nomix cum in omni

ftudiorum Sc difciplinarum genere eil infi-

gnis, tum

prxcipuus in Aftrologiaaddifcenda, ita ut hx difciplinx

quoddam commune

vinculum habeant, Sc quafi cognatione inter

fe contineantur,quofit,ut

fine fyderalis fcientix cognitione Ailro*

logia

intelligi

non

poffit

j

cujus tarnen in vita communfiad augendam

rem familiärem,adaöiones

oeconomicas redle Sc tempeilive infti-

tuendas,maximaeilutilitas.

XXIII Obje&umfiveres qux

confideratur in Ailronomia

eil totumccslumunacumfuis

ailris, fiib ratione quantitatis, quate-

RuscertamenfuraScmotu

prxditum eil, hoc eib quatenus corpora

cceleiliamotuå Deoipfisprimitus

indito circumaguntur

,

& certas

fuarumrevolutionumperiodos,

obfervant,

utne

ad latum ungvem

fineconditorisfuijuiTuameta

aberrent. Atque fic non tarn coele-

iliscorporis

magnitudo,

quam

ejusdem partium motus Sc gradus

fubconfiderationemveniunt. Hocautem

objedlum, iphxra ma·

terialiscommodiifimereprxfentat,

varijs circulis ab artificibus ex-

cogitatis,adornata.

XXIV. Genere,caufis,&

objedbo, ita

pro

inilituto declaratis,

re&ojampedead

divifionem Ailronomix acceiliim facimus, eam-

que more

communiter

recepto

in duas difpefcimus partes 5 Qua-

rumpriortra&ationem

de primo

motu

feu primo mobili inilituit,

Scufitate dodtrinafphxrica dicitur■,

poilerior rationem fecundo-

rummobilium habet, Scappellatur

Theoria planetarum.

Quamquam

phyficé ieu realiter Sc in rei veritate unus tantum

corporibus

cceleilibus å Deo omnium conditore Sc diredtore indi-

tusfitmotus,abortunimirumin

occafum

5

Ailronomi nihilo fecius

pro faciliori

explicatione hypotheéice duplicem ponunt motum:

unumvidelicetabortuinoccafum^j

alterum

vero

ab occafu in ör¬

tum. Primumfupremo

orbi coeli feu primo mobili 5 fecundum in-

ferioribus feu iecundis mobilibus

affignant. Et ut accuratiorem

horummotuumrationemhaberent

Ailronomi, placuit ipfis, fum-

ptaoccafione

ab objedto, duas Ailronomix partes ilatuere : unam,

qux explanaret

primum

motum,

quo totius coeli machina, ^omnes-

queiphxrx

coeleiles,ab

ortu

in occafum xpuali perpetuo celeritate,

fpatiovigintiquatvor

horarum circiinivolvuutur5 idque fuper dua-

busaxismundani

extremitatibus,nempe Polo ar&ico, Sc antardticoj

_Alte-

Alteram,qtixfecunda mobilia explicaretdd eft,motusodavx iphx-

rx,Scfingulorumplanetarum,quorum

quisque

certam

habet perio-

dum,quacurfum ab

occafu

inörtum

abfolvit Sc conficit.

Hisdegenerali Afironomu

conftitutione

pro

ratione infiituti diftis»

unicumfub)ungere libet

Theorema.

Ex Ebrao

Coili nomine

πηρΦ

Cxlum _aquea efje

natura

null

o

modo pr ob atur.

QUoniamnominain

^{ta,atqueaDeoipfo, vel}

limpidiffimisXfraelitaru fideliffimis

ejus

amanuenfibus, fontibus invea»

re¬

busimpofitaurplurimumnaturamrerum

ä

prima

impofi-

tionenondegenerantium,vera& genuina

derivatione bene cogni-

ta, declarant, velialtem ad earum indolem exprimendam allu-

dunt. Ideoquidam ccelinomen ex

ibbdc aquade-

ducentes, coelum exaqueaconftare^natura,irrito planeconatupro- bareallaborarunt. Quippe in hujus vocis derivatione ab Ebraici

idiomatis ufulongealienå,^atquerationiGrammaticxcompenfatio-

nemliterxabjedae per Dages forte didiuq, requirenti, contraria

hallucinati fullt. Namii hxcvoxefletcompoiita exDttf ibi & D*)D

aquavelaqux,tum DpriorisvocisDUf

abjedum

deberet compen- fariScindicari_perpundum inprimaliteraD vocis DVpubi tarnen per totaBibliaEbrxa,inomnibusTarguminChaldaicis extantibus,

SctranflationibusveterisSeΝoviTeftamentiSyriacis Sc Arabicis, alijsqueorientalibusearumlingvarum fcriptismmquam occurrit il-

lud pundum

didum Dages forte,

Sc

Arabicé Tefdid,

literam

eamcuiinfcriptum, Sc in

Ärabico

fuperfcripturaeil,duplicandam

feubispronunciandam

oftendens;

^utfit in

bjOV!

pro

Nos ergo,ro ^, acommuni cumfalfx dedudionis de- fenforibusopinione abhorrentes, å diverfis efle compofitum vo~

cibus, _negamus. Etfienimverbum ejus,utpotequod veras lite-

ras radicales clarius oftenderet, inEbraicis haberinequeat,lingva

tarnen Arabica,Ebrxx,velut generofafilia nobiliilimx matri, hic

B ut

iitinaiijs ηθηpaucisOperam

dicans fuam, verbalem

ejus fignifica-

tionem in ΙΟΦ altum efle,exhibet.

Hoc itafehabereetiamexoppofito ^terra

illuftrari

po

teilenjenecipfa

dicitur ä cucurrit, quafi

terracurreret

Sc

mo- veréturj fedVerasliteras radicales exhibet vpN,

verbalis

autem ejusfignificatiocumnec

ipfa

in

Ebraicis ufu fit

reeepta,

ad lingvam

ideo

Ärabicam,

verbalemfignificationemexhibentem»

eft detpici

endnm,. ubi verbum humi jacere/humilem Scdeprefliim

eile,

notat. Hincitaqueapparetccelumrede altum Sc

elatum refpe&u

terrjedici,&terramhumumquafi humilem

refpe&u

c

cell appellari,

Atque fic verä tS origine

oftenia, nihil hinc argumenti

pro aqueacoeli natura

confirmanda

remanetc

Motu τω Θεω Aopa«

' - » t i *2

■ ·' ·"χ "*^-

Ad"

ExtmiaeruditionisVirum^-luvenem

Dn.JOH ANNEM Η AQ^FLORAND.

Philofophise Candidatum meritiflimum publice pro Ma-

gifterij Ehilo/ophicis honoribus confequendis

egregié aifputantem, amicum me-

um

fingulariter diledum.

EGregiamfemper ^fannes

^Florander

laudem dofteparasßtidijs. ac memorabile nomen,

Ergo tibi

prator

felicem

ex

corde laborem,

Succtßum cceptiprofperet ipfe Deus f

Sis Domino,

patria,gratus clarisqtie patroniss

Jpprecor

ut

tandempramia dignaferas.

HonorisScamorisergo

apponebat

MARTINUS OLAJ

Mancktelius.