Ex ARCHIW PALM

D. Λ. G.

ÉNTi

POLITICO

ECCLESIASTICA,

Ex ARCHIW PALM

NUNC PRIMUM IN LUCEM EDITA,

Quorum CONT« x|:am,

Confent. x^wplijf* Facultate Philofo^btca^

In lUujtrt Academia Upfalienfi, Sub PR&SIDIO

MAXIME REVER* & CELEBERRIMl VIRT,

DOCT. OLAVI o.

C EL Sil,

HISTOR. PROFESS. REG. et ORD.

Nec no λ

R, A. S. MEMBRF,

Publica bonorum examini modefie fubjicit

Jonas O. Coldcn'

HELSfNG US.

In Auditorio Carol. Maj. ad diem XVIII. Mardi

Anni MDCCLII.

Hor is, pojt mer idiem, confuetis.

υ ΥΤαΊΠΕ.

VIRO Nobilifftmo· atque $trenuißtm$,

D:no JONiE AS T Ν ER, f

CA ΡI TA ΝΈΟ Dexterrimo.

Äimo'k'M Reverendo & Prachrifftnw V]RO,

Mag MAGNO JU STO;

Ad liluåre Gymnafium Gevalienie Hiftoriarum &

Moraiiuift LECTORI dexterrimo

VIRO Admodum Reder endo & Rr<zclariflhfto,·

Mag. JOHANN! WERNER,

Eceiefiarum, quse in Ärbro & Undersvijk Deo colli*

guntur, PASTOR! Vigilantiffimo.-

Plurmnm Reder endo & Ctarijfimo VIRO,

Daio JOHANN! BERG,

Eccleii^ Ofvanåkerenii PASTOR!

vigilantiflimo.

f ÄTRÖNIS ae FÄÜ- Turfttttüi ^ATRONf Öptinli, quéäyOh Vefträ in

lam diu htuit, qitmmis, bac mafionc ^, de- abeß ^y Ut, paucis hifee verbis ^,· mukipkci Ve- åkandoprofitear me éjjfe éf före pr or jus fereno ^r qu§ felet is, dultu Jpecimeu bocces qualecmque

Ve fl rum exoptatafa comprehendatis ctim benewlentia r ieo; ifa' Vos: certiores fack, me pro omnigena Veito

m wieres usque, permanfurus fwn'

Amnliffimorum , Admodum Reve-

ΝΟΜΙΝύΛί

& oi>*f

VfRO Amptiflitäé éifqtié flonfultiffimo ^>

DnoCAROL. MAÜR. BJÖRNER,

JUDICI _per Medelpadiain Terriforiaii iequiilimo. u

VIRÖ Ädmodwn Keverendo & Mreectariffimö,

Mag. PETRO WALDNER*

PASTOR! in Rasbo & Kil ad- euratiilimo,.

Admoåum Keverendo £<f Clariftimo ^VIRO

Mag, PETRO STOCKSELT,

GOMMIN1-STRO ad Ecclefiäm Gevalienfem mentiffimov

VIRO Phrimum Keverendo & CUriffimo,

Dirco JONM WALLSTER,

Ani m ar um, In Eccleiiis Hogdahi & HafVeré

PASTOR! dignifiknov TÖR1BUS öptimis.·

me toüafa beneficid,·; in mehte piefaiis omniho pfeniffiwd#

tlarare nihil föret graiius optatius nihil ^> tomtum tamett ftro favori fatisfacere toner ^, ut eidem poiius digne pr<e~

fmparem Interim accipiatis, qufifd^ Fautores Opfimi, fit, ianquam pignus animi longe ^gr ätiffttmi & éhentem-

tum humafiitdte. Quod ut cérto juturmn mihi _perftta- IfeRrorum _que fellcitaié wta junäere twåentifma f ψβ$

fendorum & Clariffimoruni

OESTRO RUM

jfei-vanti/firaus CtfRof

Cowks.'

Τ Η Ε S Ε S.

- . .. .. - -

Ι

Scriptis, ^bene _meritorum, quas in documentis inveniuntur, Virorum, de patria interdum non

/ri|nor quam publicis fides jure habetur.

IL

Linguam Gothicam, AngloSaxonicam, Dani-

cam, Germanicam &c, a communi matre Scythl·

ca ortum ducere, dubio caret.

in.

Diirenfus in Religione Reipublicse haud pa-

rum adfert incommodi, IV.

Mos eligendi reges ad Mora Steen, quamvis }r\ Svecia multo tempore obtinuerit, attamen Yn·

glingica domo recentiorem eile exiftimamus.

V.

Exiguas aut nullas vetuftatis reliquias, pofli-

dent Europas Regna, qnae cum runicis Septentrio«

nis monumentis iunt eomparanda;.

VI.

AngloSaxonum & Svecorum linguas Seculo

XH. easdem prorfus fuific, rationibus probari pot- eft non contemnendis,

VII.

Gothos, argumenta deRituti, nobis eripere fuisque Boruifis vindicare ftuduerußt Cluverius,

Prastorius & alii.

PÖLITZCO ECCLESIÄ STIC Ä. £gf faciant, dicant, ^{fcribant iiividi} quid velint. Utinam Ve- ilra Majeftas adhuc femel dignaretur, iegatos _negotio faventes miftere, quod ii fiat Dei auxilio Regias nuptias

coire pc-fTe ^non dubito: VehifTem & Veitree Mäjeftati

hoc ccram expofuiffem 5 fed aulea D. GER ARD O GRAMMAIO Thefaurario _nondum foluta, deinde ass

alienum, quod in prima legatione & diverfis profedlio«

mibus a quinquagefimo iextoγ _usque prcefentem annum

conflavi., ^{nee non} trium cum dimidio annorum fti-

pendium, quod mihi refiat non folutum, ^me hic inBel- gio rnanere cogunt. Infuper audio quosdam mihi infen«

Irilimos, quod Anglieas rei, Veitrse Majeftatis 'hortatu iecundum Deum initium dederim, _{qui capitis muldtam}

mihi abfenti & immerito infcribunt, dirifiima _quseque impreeantes, ledfua arte id facere _non ignoro , ut me ab ineepto & reditu in Sveciam deterreant. faciant ul

Sehet, confcia mens reffi jati mendacia ridet, veniam Deo volente iphs invitis, übi fuperiores duo ferupuü

per Yeltram _Majeftatem ieblati ^erunt.

ARNOLDUS ROSENBERGER AGRIPPINUS.

Dedu&io juris ^, quod In Novam^Sveciam iibi vin- dicat Societas Sveco- Americana _; item pnetentio-

num contra Societatem Indise Occidentalis _Hollan- dicam, cui additoe fuere vidimatse copise initrumen-

torum emptionis &e. Die _27. Febr. 1667. ad Dn«

APPELBQM transmißa.

Quo

^co jure ad ^- Americanam devoluta Et Nova Svecos Societaternque privilegiatam Svecia., non Sve- o-

pus eil muleis jam éxponere, qvum & antea, quoties-

cunque hoc de negoiio difeeptatum fuit^ luculentiffime id Et demonilratum, & nunc quoque ii quis manifeÄse

Ζ veri-

MONUMENTA

veritati fefe hac in re opponere velit, i:nno per privi»

legia Regia a GÜSTAVO MAGNO, felicis memoria,

Societati Sveco- Americanae indulta* quorum ipfi virtu-

te permiffum colonias eodem transferre, utpote in ter-

ras a nemine antea occupatas; 2:do per legitimam pos- feffionem pri morum incolarum, quibus quantumvis Bar¬

baris , tamen tanquam veris 8c naturalibus dominis, jus

aut facultas fe fuaque tuendi afTerendique, 8c de fuis Ii»

bere difponendi, nunquam defuit, unde 8c in Svecos ea-

dem per contradum emptionis, prouti fadum, ^trans¬

ferre » ipfis absque fumma iniquitate interdici non po-

tuit: 3:tio per tranquilium 8c pluribus annis absque vel

minima Hollandorum in Vicinia degentium contradidio-

ne, quin potius cum eorum applaufu 8c epprobatione

didse Societati Svecicae relidum-ufum ejusdem pofleffio-

nis conilabit: prout hacc cmnia partim ex privilegiis

Regiis, partim ex inftrumentis contraduum cum pri-

ni is Incolis initorum, qua? hic ad majorem rei eviden-

tiarn fubj.unguntur, partim vero ex aliis clariilimis do·

cumentis latins patent. Refiat itaque foluinmodo, ut ex rationibus 8c libris laudatac Societatis Sveco-America-

nce fpecificetur ac per partes recenfeatur fumma, quam

fibi a Soeietate Indrce Occidentalis Hollandica ^pro illatis

damnis : pofcit fbpius jam memorata Societas Svecica;

quippe legitima fua poiieffione ab illa violenter 8c inju-

fte deturbata*

i) Pro na vi Gyedenheij, quse per errorem, dum

auftrale peteret, in Septentrionale Humen delafa til, 8c

neceffitate coada ibidem introire, ubi a Diredore Ge¬

nerali Societatis Indise Occidentalis ΡΕ I RO S1YFVE-

SANDT hoilillter direpta 8c confifcata fuit, cujus jadu-

ra, uti omnibus neceflariis inftruda ^na vis erat, Impe-

rialibus adiimatur, - - - - 334®

Fcenus

POLITICO ECCLESIASTICA.

Fcenus hujus Summse ab anno 165 J. ad pracfentera 1666, duodecim annorum, & pro Centenis decem exi- gendo, ficuti a Societate exfolutum fuit, fimul cömpu-

tatum, erit Imperialium - 4003.

2) Prxferea varise merces _, funes & inilrumenta nautica, ad onerandam navirn tunc temporis parata ja-

cebant in locis lflis, quae orrrniä per occupationem ho-

ftilem regionis, Societati fsepius nominatas ablata & ad-

empta fune ad fummam Imperialium Thalerorum 3355.

IntereiTe feu fcenus hujus fummse ab Anno 165 y,

ad annum 1666, undecim annorum, pro 10Ö. decem computando, excrefcit ad imperiales - - 3690.

3) Anno 1654 per navem Regiam, quam Aquilam appellabant, in Novam Sveciam transportatse funt cum

CommiiTario JOHANNE R1SING Centum quinquagin-

ta familise, perfonas continentes quadringentas, quarum

fingulas Societati Americanie, antequam eo pervenere, Centum Thaleris Imperialibus confriterant, efficient-

que Summam - - - - 4000a

Colonos hofce primo anno iuftentare necefTe ha- buit focietas, cum antea ex cultura terrse fuilentatio-

nem fuam habere non poiTent, idque ftipendiis iingu-

lorum, quadraginia Imperialibus seftimatis fummam

facit - - - - ^-16000.

Infuper, quia violenta occupatione Regionis, Novas Svecise, praefertirn munimenti Cafimier, flumen Auftra·

le usque in hodiernum diem claufum fuit, Societasque

utilitate ad ipfam alias redundatura a colonis iflis 400.

earuit & etjamnum caret, refufionem hujus damni per undecim annos merito expoftulat, & pro fingulis per

annum 40. imperales computando Summam ^- 176000.

4) Adhaec fiquidem Societas Americana nullam ex- ercit^ hoftilitatis adhuc notitiam habuit, nec de ea co-

gitare potuit, Anno 1655. navem Mercuriunr bene ^one-

Z 2 ratam

MöNUAfENTA

ratam m KTovam ablegavit Sveciam, qua? dfeprehende&s

Émeii auftrale per munlmenturn Cafimier focietati A~

merkanae prorfus efTe claufum» coacba eil aliis in loeis,

maximo fuo cum damno rnerces transportatas divende-

re ₅ quod damnum Socieiat'is Arnericanas imperialibus ce-

ßimatur - - 75,49·-

Intereife fummse hujus ab anno ιό ff. ad annuni 1666. per undecim annos, pro Centenis uti oportet, de-

nos computando, ad Summam excrefcit rmperialijum 850.4.

Haec funi damna, quibus, praeter regionis & po-

puli jadturam, ab injufla & hoft Iii inva/ione occupaurw fiurn fe affeciam eile conqueritur Sqeieras Americana,

& _quorum reparatianern receptißimo inter gentes jure1 poilulat usque ad prcefens tempus: Summam fmpe-

sdalibus ^{- - ~ ·} 2(3224,6^

Hanc computationern e codicilTis & ratfonibus Socie-

tatis Sveco-Americanfe rite tranfurntarn eiTe ^ac iß omnibus cum niernoraiis codicilii's concordare, fufe Sigiiio Collegii, ad mandatum. atteftor

( L. S.)

[OH. STIERNHÖ.0K-

See»- Reg. Coli, gen# Com®

merc-iorum.-

Hertig CARL PHILIPS fcand&ref til K. Canta-

leren Herr AXEL OXENSTiERNA ₅ dat. Nykö¬

ping d. 23. Martii 1621.

anfedt jag nogfamt kan tancfcia»at Herr Canfzler u#

ti denna fijden med många faker ar obrueratT och fcefwårat; få befinner jag dock ( for den billiga åilun-

dan _, fom jag drager, til at Bewijfa K. M, min ålikeJige

pre Herr Broder 5 faent mit fädernesland _{nogon under-}

'

FOLlTiCO ECCLISIASTlCÄv >&

dlnrg tienft ) mig icke kunna förbigå, med1 mindre, _jag;

Herr Cantzleren med denna min fkrifwelfe bemödar,,

hwilken fig dertitaf förorfakar,- at aldenftund jag för¬

nimmer K. M. min nådigfte Konung (både för det af fredsmedlen icke fynes flå til at erhållas, iåfom ©ck för denna tids beqwåmlighet fkull) hafwer achtaf uti tilftun- dande fommar at foretaga oeh ^renovera kriget emot

Pollackerne, _jag och nogfamt kan tånckia, ^a t H.M. _up¬

på et fådant fall, år refolverat uti _egem Perfon fådant

företagande Bijwona, derföre menar jag mig icke wål fkulle ändå, aldenftund jag, thefs Gudi ikieTof, til dem ålder kommen år, med mindre jag Η. M. uti iådane %If fkulle min underdåniga tienft beWi jfa ^, uppå det andra,

få wål fom jag fielf icke måtte råckna mig Fådernes-

iandfens onyttige och odugfe Inwonare ; dertiT med9

finner jag ingen beqwåmligare occafion _{för mig,} ån

iom denna, något uti krigsfaker at förfara, och låra,

genom hwilken förfarenhet, jag uppå alla cafus och hån- rielfer i framtiden tiåna kunde. Och emedan m'?g icke

år witterligit något båttre medel denna min hegiåran at

efterkomma, ån at fådant genom en interceffion hos H.

M. mofte impetreras, dy hafwer jag detta bref begynt,

hwilkit mig tjåna fkall, at beweka Herr Cantzleren, at han tillijka rned twå andra utaf Rådet,, få fom CARL

CARLSSON och JAHAN SKYTTE, denna modai*

Wille uppå fig taga, Η. Μ på mina wågnar odm jukeli-·

gen bedja, at mig motte efterlåtas, mitt propofitum at

effeétuera, aldenitund fådant al)enad år begynt, till ^at

demonftrera min underdåniga benägenhet, fom fag båt

fil at bewijfa Η. M. och fäderneslandet min fkyldiga-

och plichtige tienft Jag förmodar wifferligen st H. M.

icke mindre mig fådan gunft beWijfar, hwdken fig fielf offererar, ån fom H.M.deri androm beWijfar, hwilkom fådant blifvver pålagt och beiaktt. férfer mig förthen-

Ovwlt

MONUMENTA

fkull till Herr/Cantzleren, at han^ uti denna faken ar mig beforderlig, och min begåran icke uthflår, aldén-

ftund jag icke ringa tilföriicht bår, att ^genom hans och

de andras flitige interceflion, mig min petition icke blif-

wer afflagen» och fåfom ingen ting år, genom hwiiken

han mig högre kan obligera, altfå tillbiuder jag och,

medialt ioni jag kan tånckia honom kunna wara til tienft," fådant hans omak igen at forfkylla. Befallandes

hårmed uti Guds protedion ai Nyköping den 25. Mar-

tii 1621.

Eder gode Wån CAROLUS PHILIPPUS.

JOH. SKVTTE litern ad illuflrifl. Principem

(Regis CAROLI IX. Filiarn) Dnam MARIAM E- LIZÄBETHAM, ^datac Lubecce d. q.Maij* iöio;

Uluftriflima Princeps, eruditionis & humanitatis I

laude Celeberrima.

Quanta ^frudu cum ^integros diligentia, ^{jam odo} quantoque ^annos literarum elegantio· cum rerum tuarum

rum ftudiis invigilaveris, quantam tibi indeteflo hoc la-

hore laudem & gloriam acquifiveris, ^non folum apud

Sveeos, verum etjam apud peregrinos, quid opus eil

referam ? Ardor hic tuus erga literas Angularis & mirifi-

cus ita me aliquolies commovit > ut beatum nie fore exi-

ftimarem, Γι te poflem ad qualemcunque rerum prceela-

riflimarum cognitionem perducere ^, cujus adminiculo

poiTes vitam hanc caducam,· fragilem & mortalem feli-

cius tranfigere. Cogitationibus hifce cum plenius fatis*

facere ftudeo, ecce in peregrina loca a parente tuo, Domino ac Rege meo clementiflimo, amancior. Verum

enim vero ut tam abfens quam praefens ardori & amorl

tu·

POLITICO ECCLESIASTICA. xif

tuo flagrantiflimo, in addifcendis rebus publico bominum confpe&u digniffimis ^> fomitem adderem, felectifiimam

& inftru&iflimam tibi comparavi bibliothecam, in qua

non folum Latinos & Germanos, ied Gallicos, Italicos

& Hifpanicos Scriptores invenies, qui & Theologicarum

& Philofophicarum & Politicarum aliarumque rerum fa*

luberrima monita promptlilime tibi ante oculos colloca*

bunt. Utere igitur tam excellenti bibliotheca ^, perfici-

toque ut fapientiae coJIigendse gloriam ad omnem pofte-

ritatem transmittas gloriofe. Hac ratione magnifica tibi eriges trophcea, non in Iapidibus & parietibus tantum, fed

in omnium hominum animis & mentibus. Quod reli-

qvurn eftr vehementer te cohortor, ne te patiaris a li¬

terarum ftudiis ullis affentatorum blandimentis avocari*

SereniiT. Dn. Matrem Reginam ^meara clementiiL debito

honore profequere ^y & ante omnia ccelefti illi Numini

rerumque omnium largitori liberalifiimo divinos cultus

quocunque tempore exhibeto puros & reJigiofos» ut non folum in bis terris conilituta perpetua feiicitate curmi- leris > verum etjain in beata illa & futura vita fempiter-

no praepotentis illius Nuininis omniumque bonorum an-

gelorum confpe&u fruaris jucundifiimo. Vale benignis-

hma Princeps, & Sorori tuas .chariffimas, Princip! meoe

elementi, nec non Aulas tuae Magiftras Drnae EUPHRA·

SINA* natae Heldinas _> matri rnese dile&iflimae humilima,

& officiofa mea iervitia exhibeto* Lubecce d. _9. Maij

Anno idicx

JOH. SKATTE literas ad Principern GUSTA-

VUM ADOLPHUM ₅ datse Lubee# d, 11 Mart. 1610 Uluitrifiime Princeps, Domtoe BenigniffliTie.

Quam flagrans,

^{rium, ut te} xiiultiplici quamque > ardens variaque fuerit eruditionil meum fuppel- defide-

le&Ue

«ΰ4 MÖNÜMENTA

fe&ile eoflocupletatum» aecomrnodatiorem redderern im«

perio Svecano,, teftis mihi eil confeientia propria ^, te¬

ftis tot annorum decurius, in te informando eonfumtus.

Huic defiderio ^cum me pleniffime fatisfa&urum puta-

rem _, en, avocor a funétione tam laudabiii, & in perc-

grina loea a par en te tuo glorioiiftlmo ^> Domino Re¬

ge meo clementiffimo, ablegor. Verum enimvero, cum jnon minus abfens, quam prcefens eommodis & emolu-

mentis tuis infervire geftiam, per labores illos tuos &

moieiiias tot annorum fpaeio in bonarum artium fludiis exantlatas, per nominis tui famam, ^quam, fi iisdem ftu-

diis invigda ve ris, ad omnem pofteritatem gloriofe träns*

mittes, per mufas omnes, in quarum palatiis uberiorem ingénii cultum fumma ^cum tua gloria, & immenfa re-

rum tuarum utilitate haéienus percepifti, per omnium .Svecorum & popuiarium tu or um fortunas, quos erudi-

tionis tute acquifitae fucco aliquando recreabis falutarl^

vehementiffime te obteftor & deprecor, ^{ne a} tam ma«

gnifico propofito, &: a tam -excellenti veritatis paima

obtinenda ullis te patiaris blandimentis deduci & avo-

^cari. Cogita etenim ipie, quam inßgnis e©s Princi- pes femper manferit» ac etjamnum nianeat gloria, qul

ad comparandum Tibi mukiplieis fapientire thefaurum,

Büllis difficultatibus irangi debilitarique potuerunt; A*

nimadvertito univerfa vitse hujus caduc^ bona ita eiTe

comparata, ut facillime amitti queant^ At vero virtu- tem, rerumque pulcherrimarum cognitionem nemo tibi

adimet. Perpende, & accuratius confulta, Domine Be- nigniffime, quam grave rebus tuis Iis allaturus damriurn,

multorum hominum tibi conciiiaturus invidiam, fii

in hac vi.rente & ilorida tua cetate, res perpetua luce dignas, abjeceris, neglexeris, contempferis, ac rebus

inanibus totum te eonfecraveris ac dica veris: O ^me _quo«

que iafelicem & infortunaium^ qui > ii id ieceris, nodos

Iabo«

rOLITICO ECCLESIÄSTICA, 165

åaborum meorum fum colieclurus fruéhis! Af, cum na- turje tuae bonitas fatis fuperque mihi fit explorata, cum fciam animum tuum, non mil fublimia & celfiifima _quse-

que cogitare, fpem mihi facio fummam, Te monitis his-

ce meis faiutaribus, locum daturum, & poHicitationibus

tuis curnuiatim faåsfadturum. De n eo itinere quid vis dicam ? Ex Svecia di'cede iter habui per Daniam, in qua putabam me hane vocem fme intermiffione audire:

Heic fuge trudele s terras, fuge littora ^{- -} Et, ne vocem hane monitoriam contempfi/Te viderer,

quanta potui celentate ex Danicge telluris anguftiis me

fubduxi, inque Holfatiam ^me contuli; hinc iter meum direxi in ArchiEp'fcopaturn _{Bremenfem, ad avunculum}

tuum, ReverendiiT. & liiuilriiT. Principem Dn. JOHAN-

NEM FRiDERICUM, cui & tu3s & frstris tui iiteras in munitione ^{- -}

obtuii. Is vero pollicitus eit, fe prima data occafione refponfum & _{equos cum} tibi, tum

fratri prömiffos transmififurum in Sveeiam, Bremenfe hoc iter cum feliciter confeeiiTem, Harnburgum redii „

inde Lubecam properavi, ubi etjamnurn fubfifto, fubft- itamque donec nuncius meus Elfsburgum rniffus, certi quid cognoverit de reliquorum legatorum adventu, qui

ante qmtuordeeim dies Nylofiam appulerunr. O quam male nobifeum agitur, qui, dum rehquos praeftolamur, exiguam illam pecumae iuminam in Svecia nobis exhi- hitam teneamur confurnere, adeo ut verendum nobis

fit,ne, fi intra meniern in Hollandiam non venerint, ob pe*»

cuniarum defe&um, re infeefa, domum fimus reverfu«·

ri! Quod fi certo nobis conftiterit ^ex nuncii relatione,

quem intra tres vel quiaque dies Elfsburgo hnc reditu-

rum coniidimus, Legatos in Galliam deputatos Nylo¬

fiam appuliffe, marique fe commiiiiTe, dabimus _operan ,

ut iter, quod eii inter Lubecam & Amitelodamuin 0A0

A 9 die·

MONUMENTA]

dierum fpacio emetiamur, rebusque in Hollandia _expe·

ditis in - -

parentis tui, Regis ae Domini mei clementiffimi mandatis fatisfa- éturi proficifcamur.

Mitto ad te, Illuft. Princeps, eontinuationem rela-

tionis hidoricae, hifce Francofurtenfibus nundinis edi-

tani, ex qua Juliacenfis controverfige fundamenta _per- fpicies cumulatius. Non dici poteft quantos faciunt ^u- trinque bellicos apparatus. Cacfar fcilicet, & Eledtor Brandeburgicus , huicque adjunélus Comes Palatinus Neoburgicus, quamque folliciti fint, potiffimum nomi- nati Brandeburgicus & Palatinus in conciliandis fibi fuge

caufac & maecenatibus. Rex

Chriftianiffimus, fidei Defenfor, ^{nec non} ordines Con- Fced. Prov.?in Beigio his quoque opem fuppetiasque fe-

runt paratiilimas. Csefar aliquoties minatus eft fe Brand.

& Com. Pal. profcriptione fubjeélurum, fi a Ducatus Ju¬

liaceniis pofifeiiione non abfiinuerint. Verum profcri- ptionis illius publicatio tantifper cohibifa eit,usque dum eonftiterit, quid Imperii Principes, Pragam ab _Impera-

tore convoeati , in re tam ardua concluferint. Quadra- ginta & duas ulnas holoferici, una cum ornamentis fe- ricis a JACOBO HOGERO confecutus fum, pro fiac

tua tam infigni liberalitate humilimas tibi ago gratlas, polliceorque me promtiffimis fervitiorum generibus ^ean-

dem conaturum demereri. Et ficuti nominatus HOGE- RUS facilem fe in exequendis tuis mandatis fempcr prae-

buit, ac etjam preebet; ita etjam fupplex orat, ut ei fa-

voris tui benignitatem viciilim clementer indulgeas.

Comparavi Sorori tuge bibliothecam inftruétiffimam, ad-

eo ut non folum cum Latinis & Germanis, verum et¬

jam cum Gallis & Hifpanis in poiterum fabulari poffif.

In hac bibliotheca invenies haud contemnendos fcripto- resjn tuum ufum coemtos, potiffimum vero de re mi¬

litari _,

POLITICO ECCLESIASTICA. i6<?

litar!, de rnunitionibus rite faciendis, de areibus flru- endis, & denique de variis artificiis, quorum pofiit ^es«

fe uius in bello. H®c cum feribo, Illuftriffime Domi- ne, liter® ad me perferuntur Doétoris DIKII, Nylo-

fi® _{dat® 29.} April in quibus conqueritur, pecuni® il-

lam fummam, in utramque Legationem, Gallicanam fcilicet & Anglieanam a R. M:te affignatam, non rit®

perfolvi. Quocirca fuadet, ne ex hifce locis pedem

moveam prius, quam certi mihi quid eoniliterit de fumm® illius numeratione. Cujus falutari confilio mo«

rem equidem gererem, fed obftat parentis tui manda-

tum. Quamobrem ^, quantocijus potero Amfteloda-

mum me conferam, ibique reliquorum Legatorum ad-

ventum pr®ftolahor. Quibus machinationibus ufus fit prcfiigatifilmus ille nebulo IVAR US BARTOLLI, No- bilis Finlandus, Filius BARTOLLI illius IVARI, qui etjamnum in Finlandia commoratur, ut me perfidiofe

caperet, captumque reda in Poloniam deduceret fin- gulari tibi expreiTi epiftolio, quod per - - - tenentem JOHANNEM OTTONEM ad te transmifi.

Hanc ille jam mihi refert gratiam perditiffimus ho-

mo, pro quo ego toties deprecatus fum, patris illius lacrymis infiigatus. Literas ejusdem proditorias, ^una

cum

ad R. mifi M.tem. His vale

Benigniifime Princeps, meque favore & amore tuo di-

gnum judicato. Domino HENRICO & CLAUDIO HORN Fratribus, juniori WRANGELIO, Fratri ERI«

CO, OTTONI Ungarico, KLOTHIO, multam a me

dicito falutem. Lubec® 11 Mart, An.

T. C.

'

J. SKYTTE.

A a 1 Biiko«

MONUMENTA

Bilköpens i Seara BRYNOLPHI Primi, eller

San&i, författade Donations bref for Herr ERIC MASE tii Horn i Vadsbo Hårad. A. _1313.

Omnibus _{Dei gratia} prefens _Scarenfis fcriptum _Epifcopus, eernentibus BRYNULPHUS _{falutem in Domino}

Sempitemam. Confiteri vofumus cuicunque quod an¬

no Dornt ni Milledmo CCCdimo XIII, die Iune proxi-

ma poff palmas, Odeniaker in prefentia no/ha conilitu-

tus difcretus Vir ERICUS Dominus MASE de Horne, predia iua di<£ba pre/labol, fira in Murhem in parechia

Horne _, cum omnibus ejus pertinenciis ^, inträ fepes

& extra & uxoris fu® INGRIDIS, omnia predia fua em-

pta, ibidem, & in Angerstorp fita, cum omnibus ejus appertinenclis inträ fepes & extra, ecclefte ibi in Hor¬

ne ad meniam Sacerdotis dederunt in perpetuum poßi-

denda: hoc ad je<ßo, quod quicunque ^{- -} aliud

---

omnium predioruro predicftorum ad dies fuos vite habeant ufum fru&um t

fmgulis ve! ambobus defunétis ^memorata omnia predia

eum fuis pertinenciis, ut di<fhim eft, ad ipfam eccle»

iiam in Horne absque difficultate de vol ventur. In cu¬

jus tefiimonium iigillum meum & iigillum Domini E- RICI prefentibus funt appenih. Datum anno, die %

ioco fupra didis»

(u s.)

Ur Tådfenes Kyrckia i Skara Stickt ^, Herjp

ALGOT KRUMMES Teitamente. A. 133^.

¥n nomine Fatris & Filii & Spiritus Sanofi, Amen,

* Cum nihil fit certius m©rte & nihil incertius hors

mor-

POLITICO ECCLESIASTICA; i 69 mortis, Ego ALGOTUS de Thodene* licet debilis corpore, tarnen fanus ni en te, faluti ^an i ni se mese de bo¬

rds mihi a Deo concefiis cupiens providere; tcftamen-

tum meum ordino in hunc modum: in primis do &

tego eeclefie Thodene tibi mihi fepulturam eligo, co-

ioniam, quam emi de THYRNERO & partes omnes illorurn prediorum ^, quas conduxerat GOTULFUS,

excepto predio in LagvafiVnarck fito, ad rnenfam Sa- cerdotis teftamenium prius faftum hoc ordine retra-

«Raris, quod de prediis eeclefie per me prius legatis,

que iic nominantur: Ooctoren 4c Lohierg ^, dimidieta-

tem addo prediébe colonie, & dimidietatem retineat Curatus fub fundo fuo j item eidem colonie addo viciniores _agros in Veflergullhbgi, ifta tarnen condi- tione, quod Curatus ibidem ^tenet unam marcam an«

nuatim de illa qolonia, ^nie vivente^ po/1 ^vero obitum

meum tenet inde totam penfionem, celebraturus ^unam milTam _pro anima mea & uxoris mese GUNNURI &

Avunculi mei MAGNI, in qualibet feptimana, hoc erjam pa&o in perpetuum duraturo. Pauperibus colo-

niam, _quam poilidet THORBERNUS ^cum tantis _pre¬

diis, quod poflit pro XX. marchis denariorum appre- ciari & vendi. Domino meo Epifcopo refervari con-

ßituo, pro debito fuo, amfeulatorem ^meum nigrum

cum & vegtigahbus omni·

bus, _quos poflideo, donec ipfe Dominus meus de ik- tisfa&ione condigna debiti fui redderit fe contentum«

Dileédse Conforti mese CHRISTINA? ambulatorera

meum bruneum; Domino HaRALDO de Hendinl

am bulator em glauci coloris ; eeclefie beate virginis

unam marcham; San&o OLAVO unam marcham;

fratribus predicatoribus Scaris unam marcham, mino- ribus fimiliter, & de eleemofina pauperum folventur i- ßa? quatuor marchse, Filio meo NICOLAO, gladium

meum

Ϊ^Ο MONUMENTA

meum Sc pugionem cum cella & freno. Domino HAL-

DORO de Thuni cimbam meam groiTam.

Puellulge IN¬

GRID! capem meam novam. Puellae ELENE Tunicam

meam novam. Domino SIGGONI de Thodene duas marchasj item filiae meae INGRIDI confero unam no¬

vam oliam.

Infuper rogo & conftituo executores hujus tefta-

menti dilecftos amicos meos, Dominum Η ALDORUM

de Thuni Sc Dominum HARALDLTM de Hendirii, Sc

Dominum CAROLUM de Flakebierg*, quorum etjam fjgüiis una cum figillo proprio prefens fcriptum poftulo

roborari. Aftum anno Domini MCCCXXXIX. Feria quinta ante Marcii Evangeliftae.

Archie-Biikoppens i Upfala OL AI LAUREN"-

RENTil ufgftna Aflats-bref tiü Sochne ^- Kyrkian

I Upby i Skara Sticht och Åggby Paftorar. A. 1437.

Üniverfis Chrifti fidehbus OLAUS Epifcopus Upfalienüs, falutem in Dei Domino gratia Archi- perpe-

tuam. Cupientes ut parochialis ecclefia in Upby Ska·

renfis diecefis congruis reverentia habeatur Sc honore:

Omnibus vere penetentibus Sc confeilis, qui diftam ec- clefiam in Feftis infra fcriptis videiicet nativitatis Chri¬

fti, circumciiionis, epiphanie, Cene Domini pafche, refurrexionis, afcenfionis, pentecoftes, trinitatis, cor¬

poris Chrifti, Johannis Baptifte - -

feftis beate Marie Virginis , Olavi Sc Kannuti reguiu Sc Martirum, omnium Apoftolorum ^{- -}

Commemorationis animarum , omnium Sanélorum, de-

dicationis ejusdem ecclefie ac patronorum - - - -

vifitaverint, Sc ejus luminaria Sc alla ^ornamenta ad ean- dem eccleiiam adminiftraverint, ac etjam qui ejusdern

eccle-

POLITICO ECCLESIASTICA.

ecclefie cemiterium _pro ibidem quiefcentibus & Omni¬

bus fidelibus defuncftis ^unum Pater nofter 8c unum Ave Marta legendo & dicendo circumierint ^{- - -} 6c qui angelicas falutationes 6c ^unum Pater nofter poft completorium 8c miiTam mane vel fero fub pulfu campa- ne, flexis genibus dixerint; nos de Omnipotentis Dei iriifericordia 6c Apoftolorum ejus Petri & Pauli me- ritis confifi quoties premiiTa vel aliquid premifiorum fecerint, toties XL, dies indplgentiarum, de injundis

eis penitenciis in domino miferieorditer relaxamus. Da*

tum in Curia Epifcopali Scareniis Fekkeftadq, anno Do.

mini MCDXXXVII. dominica prima adventus, noftro

fub figiilo prefente appenip.

Literse ERICi XIV. de A. 1561.

"pRICUS hujus nominis Decimus quartus Dei gratia

Svecorum Gotthorum Wandalorumque Rex & be¬

res univerfis has noftras patentes literas infpecfturis fa-

lutem. Cum multoties nobis a plerisque viris bonis 6c honeftis ^verum etjam ^a noftris fervis 8c fubditis a-

lienas terras 6c regiones peragrantlbus fignifteatum fit

6c demonftratum, multos efte, qui cum ob pietatis &

veritatis ftudium ex naturali fua regione peregrinari 6c

In alias terras divagari cogantur, lubenter fi eertas fe- des, in quibus tranquille 6c pie Sc fecundum Dei Ev¬

angelium 6c puram religionem eis vivere permittere-

tur, poflent invenirej eo maxime _cuperent fe recipe-

re. Hos igitur ipforum miferatione commoti, 6c ut Ulorum falutij affliélioni 6c neceilitati fuccuratur, _piis-

que aliquo modo confuleretur, ut alicubi folamen &

refugium aliquod invenientes poft hac incertis ita fe- dibus non cogantur divagari, ex noftra fingulari gra¬

tia univerfis & fingulis perfonis cujusvis conditionis,

flatus

MONUMENTΛ

flatus & qualitatit fuerint, qui fe in regni ac ditionis

noftrie terras ubicunque locoruin fuerit, eisque com- inodius videbitur voiueriat recipere, notum facirnus,

nos ipfis liberum ingrciTurn & manfionem in his ^no-

flris terris permjttere & concedere ^{, nosque} lubenter ipfos in noitram tutelam, deienfionem & profeélionern

iicuti noilros proprios iubditos 8t vafailos velle fufei«

pere; duinmodo ipfi ^e converfo noilris ac regni noilri legibus ^ac juri feipfos fubmittere veiint, atque ft ipfos

ut Chriflianos decet, gerere, omnemque nobis & re¬

gne noilro iidem & fidelitatem fervare ^; Et ut ne quis forfan exiflimet nos aiiqua alia 'onera aut tributa gia- viora quam noitris veile imponere, certas conditiones

& articulos djleéto noilro viro ac in Angliam legato DlONiSiO BURRHEO mifimus, fub quibus Omnibus

ipfis prsefatis licebit tute, tranquille & pacifice vi vete,

iisdemque privilegiis, jure preeeminenti uti qualibus ^no-

flris propriis penatibus fubditis Sc Vafallis uti las eil &

licitum. In cujus rei majorem fidem, nos has noflras patentes noftra fyngrapha fubferiptas noitro figillo man- davimus muniri.. Datum in arce noilra Holmenfi De- eima oélava die Februarij Anno Domini 1561. Re·

gni vero noilri primo.

Ipfi Articuli:

Primo, quod doilrinam Evangelicam & Chriftia«

nam pure ^, fincere & conilanter profitebuntur, fcili-

cet quod in libris tam veteris quam novi Teilamenti

continetur & declaratur.

Secundo, quod nullas fedlas aut hasrefes femina·

bunt, neque religionem, quam Rex 8t totum regnum

ptofitetur, ipernent aut calumniabuntur^ quod fi de a-

fiqua re ambigant aut fint dubii Epifcopos adibunt, at¬

que cum illis de hac re modeile tra&abunt, ipfis eau- fas dubitationis declarantes,

Ter i