JOHANNIS NEXUS,

ENTIUM

RATIONALIUM

NEXUS,

dlssrrtatione (jraduah Breviter _expreßus; Quam_>

Adprobante

Jtmp'H'sß Facult.

Phil.

_ZJpfaL

, SUB PRASIDIO VIR! Celeberrimi

Da

_JOHANNIS

_A.

B'ELLMANNI

Eloq* Prof.

Ord.

Publice ventilandam

_fiflit

S. R. M:tis

Alumnus

SVENO O. FLODMAN

Hein

In Audlt. _{Gufiav. Maj. ad D. IV.}

Nov. A. M DCCIII.

UPS ALIiE,

Per _{JOHANNEM H. WERNER,}

REFERENDISSIME in CHRISTO

PATER ac DOMINE,

D"

ERICE

BENZELI,

S.

S.

Theol. Do6tor

Ce-leberrime , Archi - Episcope

Regni Sveciae Eminentisfime,

Academia?_{Upfalenfis Procancellarie}

Magnificentisfime

&Confiftorii

Ecclefiaftici Prafes

Gravisfime, \M&cenas

_Summen

0

EioXtyuv <Pcmr kXutuv £1 _{zpxlilw SctCct&iO} w KG!TfA.r\{lCl T ctyzvcv ZV CC_y(v hplu/.

ivfxtnoo? reo\ tpov paMvjpia

et-Kotrpcov

^KVUU) TUV Xo^iKUV (o&exgcof.

Tu$ t Gl iv ßlQTO) XhTCV_pratet 7TViVfJl.uQ>

Trtfvmi

Tu$i1 ögoV 'zroXica mtvftci, kcc} cuuTcg

i' guv.

* 3 _\

im _{xtpai fispyi &e ctvaXptct Juptov} <-'Eg Xfmpov y x iim mXovJ\J

itpov.

Reverendiflimi

Patris

Hutnllirmu Cultor

ac Cllens

Clarijfimo Philofophits Candidato

Dn.

SVENONI

FLODMANNO,

Populari atque Amico fuo

honoratiflimo

Tndjy&ltKUV évT ctv

4>aHAMAN-NE _(piÄtft,

$cö&>sis ooSi _zvhOKtjV tu_£ cJJngBCffyuvu?»

~Zy]f azrx$>]f (c.lÅ/AOovv))? T aipiJtjAov

TtKjuap öpix tyouveif,ctvtycttnv iXhoilfioif,

TtvtKcc m (potGos _TI KUÅIcv "Xcnduvi _ct*

pcißrjvt

UMp_u)v ivouFfii ro~ifxpoTtttyots qityctvw.

His_{fefllnanti> fed offi¬}

cio_{fa ms nuy}

gratula-ri voluit

B. V.

N _{ipfoftatim limine}

operofe

explicatio-nem inftituere

no-minalem tanto mi¬

nus videtur nece£

farium,quanto

certi-us _{arbitramur conftareentiü}

ratio-nalium nominenos

comprehende-re _{Ipiritus in genere,}

_hoc

_eft,

fub-ftantias materise ac quanfcitatis

ex-pertes, intelle£hi autem

_prseditas

ac _{voluntate. Casterum}

quo vel

fibi

invicem vel _corporibus

_jungantur

nexujexplicatunonnihil eft

difficili-üs. Si admodumuniverfi_fyftematis corporei omnium Rationalium ag-gregatü conftderaverimus,

Viseafimilitudo fit fuaratione

disfi-milis)patefcitutic$ omnia inuniver* *

fum _{corpora fefe contingere}

medi-ante motu univerfali 6c exinde

flu-entium motuum _{particularium}

va-ria_{determinatione,celeriorivel}

tar-diori communicatione 6c conta&u: <

Ita, quamvis ad nexum fpirituum

ejusmodi non _requiratur

communi

catio, nec dari poflit fenfibile vin-culum _{ipfos ftringens,}

_aliquid

_ta¬

rnen _{concipiturefFe,}

quodmodo

ar-öiffimo illos _{per naturam}

_combi-

_j

nare valeat. Ille autem nexus vel _j

flatus confiflit in _cogitationum

a-nimorumque confenfu , unde

talis

orietur _{obligatio, utDeus, fons, Ca¬}

put atque origo entium

intelleåu-alium in omnibus _{a&ibus, non} ex-terioribus folum , Ted interioribus

quoque Sc intimis , Fufpiciatur, ac _^

reliquorum Rationalium

commoda

quibuscumque

modis procurentur.

Ejusmodi ufus 6c _{obligatio,quaque}

prceterea ratione rebus prcefentiam

fuam communicent entia

fpirituali-a, in

_{pofterioribus}

_pro

_modulo

in-genii, habitu temporis & otii,

bo-no cum _Deo, explieabitur.

Inte-rea, _quo

_{benigniorem B.}

Le&oris

<

cenfuram

experti fuerimus

(

inpri-mis,

_quod

_ad

_ftilum

_adtinet,

_quem mori

_{philofophantium}

accommoda-tum _argumenti

_poftulat

_neceflitas)

eo lastior oborietur _{fpes, exiguum}

illud _{temporis fpatium,}

_quod

me-I ditationibushifce integrum

fuit

im-pendere, non omnino

fruftra

efTe

collocatüm. Sit _{itaque ,}

_felicibus

utinam

_aufpiciis!

Memb.

Primum

be notltiay nonnullisque Entium

Ratio-nilium in genere attributi*.

1

5-

L

CCientiam _fpirituum

_fpecie

diftin-^gui

ab aliis difciplinis,

metaphy-fica _{inprimis &}

_theologia

_,

_facile

adparet

uniuscujusque

obje&um,

4

tam _{materiale,quam formale} accu-<

ratius _{expendenti, Haud}

incon-grue videtur adferipofTe,rerum

in-telle&ualium notitiam rationi no-

-fixa? _{viciniorem, magisque obviam}

efTe, quam materialium, cum

fen-fus &intelle&us_{refpe&u ordinis}

in-telligendi fibi invicem opponantur, r

ut _{quod prius exifhmetur}

cogni-tione_{quoadfenfum, pofterius lit}

co-gnitione quoad intelle&um & con¬

tra; neca&ualis_{dependentiaanima?}

åphantafiaipfiiit interna 8c

necella-ria, _{qvamvis in ftatu unionis ejus 4}

conveniatnatura?._Quiaautemab in-eunte a?tatematerialia nobis obver-lantia neceflitate _{partim, partim}

u-fu acjucunditate _{prius elegimus & 1}

contemplationem Dei potiorisque

noftra? _{partis negleximus,}

nonmi-rumeft, nos imaginandi _confvetu-

1

dine 8c _{pra?judiciis obfufcatos per}

negationem materia?, terminisque

magis negativis , quam

adfirmati-yis res_{cogitantesanimisnoftris}

re-- *

t pra?fentaHe;

imö,

de ente infinito

difficilius_{judicium formafTe, quam}

no&uam, _{quum folem}

_adfpiciat.

v

Summe vero neceflarium eft &

ex-periri volenti non prorfus

impoffi-bile, _fpeciebus, ut ita loquar, ima-ginofisoblu&ariacpertinacem

ver-x fas corporea inclinationem

retun-dere, quo habitus exfurgat

illuflri-or &

_{fpeculationibus philofophicis,}

divina? _{notitise, religiofoque}

ejus-dem cultui accommodatior.

§. II. Quod omnes gentes in

4

notione Dei _{conveniant, eandemL,}

vero _{quamplurimce tam externa}

quam interna idololatria turpiter

contaminarint, arguit illas

faculta*

1 _tern

cognofcendi,

imaginatione

(ub-limiorem, negligentius

adhibuifle*

Non fine ratione

_pofTumus

ftatue-1

re,exfololumine rationis intimam,

vividam & diftin&am entium Ipiri-tualium in hac vita obtineri non

pojTe notitiam ; utique

impoflibile

eil_impiorum

_mentibus,

_qu#

_lumine

6

fidei nullatenus Deum confpexe-runt, Ted ab eo feie averterunt, de-bicas rerum ideas excitari potuiF

fe, Ted potius in nonnullis

chimge-ras & obfcura _phantasmata

exftitif-fe. Mentes _{vero, quarum interiora} tetigere divinge lucis radii,

notiti-ain _{Dei, aliarumque rerum clarius}

& _{diftinfUus cognofcuntur e'licere.}

§. III. AäfeEltonesfpiritus in

ge-ftere reEle äici _{conceptus inacLequatos}

ipßus eßentitf,

cuivis

eft

in

corifeffo;

Indivulfo _{quippe nexu coh^rent}

cum _{ipfa eftentia, non}

_quod

_eam-»

conftituant, Ted conftitutam

imme-diate _{fequantur & cum ea}

reeipro-centur:

_Conceptus

_tarnenipfius

fub-je6fci feu eftentige eft primus,

attri¬

butorum vero in _genere

fecundus,

ita ut hicex illo fuum obtineat efte.

Dicuntur autem _conceptus

i-nadse-quati,cum _{ipfam eftentiäm}non

fim-pliciter fign ificent, Ted

aliquid

ulte-riüs connotentunde _påtét,

quod-vis adtributum _lubjefto

_aliquid

dere, licet per rationem, cum

fun-damento tarnen in re,

quod nihil

aliud _{eft, quam}

_diverfa

_ratio,

_fub

qua

fubje&um

diffimiliter

concipi-tur. _{Audito namque}

vocabulo

ad^

tributi, aliud concipitur,

quod

vo¬

ce

_fubje&i

_{audita non erat}

conce-ptum, alioquin

vocabula

forent

as-quipollentia.

§. IV. Proprietates

fpirituum

aliquem inter

fe

obtinent

ordinem

fecundum_{prius &}

_pofterius,

_fi

_non.

quå rem

fignificatam,

tarnen qua

rationes _formales, ita ut negativas

praecedant adfirmativa?. Inter

ad-firmantes _primum

_fefe

_offert

intel-le&us, qui nos

ducifc in

reliquarum

cognitionem. Statuitur

quidem å

nonnullis _{fimplicitas prior , cum_,}

omnium maxime immediate

con-jungatur

cum ipfius

fpiritus

effen-tia, & reliqua;

adfe&iones

dicantur

in ea fundari & in eam, tanquaiTL,

principium,

refolvi. Ut

cum

de

fpi-ritu in_{genere concipio}

_carentiarm,

quan-8

quantitatis, fundamentum illius eft

immaterialitas, feu immaterialita-tis _{conceptus, fumdamentum}

rur-fus _{hujus eftfimplicitas, feu}

fimpli-citatis _{conceptus. Hae enim} enun-ciationes_{caufales(nota autem,}

prin-cipiademonftrandi & caufas eftendi adtributorufn _{fpiritualium in}

gene-re non efte _{formales, fed virtuales)}

funt _{vera?, neceffarise ac}

demon-ftrativa*. _{Spiritus caret quantitate>}

quia eft immaterialis, eft immate-rialis, quia fimplex, fimplex rurfus,

quia ipiritus. Ceterum cum non

fciatur, _{quid fibi velit vel effentia}

Ipiritualis vel fimplicitas,

quamdiu

quis ignorat fe intelligere, ideoque

concipitur primum omnis fpiritus

aftu vel _{potentia, per elfentiam.}

_vel

participationem, intelle&u

inftru-éhis. _{Jucundum företulterius} exa-minare _{ejusmodi adtributa}

fpiritu-um _{adfirmativa, tam in genere_>}

quam fpeeie, intelle&um fcilicet_»

voluntatem & _{fimplicitatem}

9

pue, quåque ratione aliqua ei

con-venire _{queatcompofitio &}

quomo-do ex illa aliadeducantur adtributa

negativa; Verum, ut pra?fenti

tan-tum fatisfiat _intentioni,

properan-dumell: ad ea,_{qu^propius eandem}

videntur abfolvere.

Memb.

Secundum

De Nexu vel_{prcefentia fumml Numinie} ad res creatas.

$. I.

Tnhocce membrum_inquirenti

va-*ria occurrit adtributorun

divino-rumin_{fpeciediftin&io,methodo}

fe-pe arbitraria å _{pneumatologis}

in-ftituta. _{Quidam ea dividunt in}

po-Jjtiva,

quae fimt bonitas, potentia,

juftitia(Scc. & _{negativa, quae}

voci-bus _{exprimuntur negantibus,ut ef1} fe _immenfum

, imrriortale ,

infini-tum &c. H^c nonnüllis

adpellan-tur _{incommumcabilia ; illa vero}

com-municabUia Sc creaturis certo modo commünicata. Aliis dividuntur in

to

mmfyvjQ

& in^TiKcL ;

abjoluta & ad

inträ, quae

divinae efTentiae

inträ

fe

fpe&atas conveniunt, inque ea

ter-minantur ; rejpeéliva vero & cidex¬

tra, quae in res

tranfeunt vel

pro-ducendas vel_{produ&as, ut creare,} confervare & _{cooperari, qui a&us}

confequenter fe

habent

ad Dei

de-creta, hoc eft a&iones iplius inter¬ nas, extra eum tamen terminatas. Nam _pro

_{noftro concipiendi}

modu-lo(in ipfo Deo, unico, aeterno,

fim-pliciffimo

ac

incomprehenfibili

aåu

& i&u _{peragiturdecretum 8c}

fcien-tia

_pombilium

_ac

_futurorum

₎

ipe-éfori

_poffunt

_vel

_fubjetfive

_refjDe&u

Dei _{decernentis, vel objetfive,}

re-fpe&u rerum

decretarum,

åquibus

hac ratione fano fenfii

_dependere

dicuntur. Priori modo fiint Deo

neceflaria,

_pofteriori

_libera,

quate-nus ipfi

liberrimum fuit

fuum

de¬

cretum ad hafce _{res, non} alias,

vel

plures vel pauciores,

extendere.

§. II.

Omnipraefentiam

entis

in-11

infiniti, feu adtributum illud

refpe-(ftivum, quo omnibus adeft entibus

creatis _{realibus, varie å variis}

ex-plicatum cernimus. Nonnullis

im-plicare videtur, ftatuere Deurti

ef-fentiam fuam unire rebus _extenfis,

(quod

_fpiritibus

admirando modo

fefe

_adjungat

_{& infmuet, faciles}

lar-giuntur) cum verba illa_eflentia,ra~

tione _eflenti<e,

_fignificent

_{id, quod} rei_{internum eft, naturale,}

propri¬

um, ab illa _{infeparabile & cum ea,}

ut_{ita dicam, identificatum» Dicunt}

I

_itaque

_{Deumproprie nullirei,}

prae-terquam fibi, _{prasfentem elfe}

ratio-ne _{effentia? vel effentialis}

potenti^e,

quam _{quidem concipere pofliimus}

\

aliquid

producere, fed non elfe in

re _{produ<fta. Diftingvunt}

ulterius inter modum naturae Dei abfolute

1

effentialem & _{eum, qui liberrimi}

eft_{placiti ac}

operationis. Refpe&u

prioris, quatenus fe folo _completus

lucem _{innabitat inacceffam}

, fe folo

contentus, fecumfolocommercium

ha-12

habens, ceteraque

omiiia

excludens,

eatenusnonvidetur cumrebus

cre-atis habere commercium. Si enim

ratione efienticC ulli creatura?

ades-fet,

_{comprehenderetur}

_ab

_eadem,

& illa omnes ejus

perfe&iones

in¬

ternas

_poflideret

_ac

comple&eretur.

_j

Prseterea, operantem

eife,

nexum ,

non fignificat

effentiae

operantis

cum _{opere aut}

ejus

_natura,

fed

_ne¬

xum pofitionis

voluntatis

in

ope-rante _{potente cum pofitione}

operis

extra illam, Ne autem inde

pras-fentiam Dei extenuari vereantur,

adferunt eum hac ratione _magis

ef-fe rebus creatis _{prsefentem , quam}

ipße funt übi, cum non fmtpropter

feipfas vel fecum

obtineant

nexum

j

neceffarium _{exinde, quia}

_exiftunt;

fed ideo fmt, quia voluntas in

Deo

eft,utexiftant &cum ipfius

volun-

f

täteefficaci nexumhabeant

necefla-rium. Creaturis _itaque

_adeft

_Deus

ex mente illorum , ut caufa

effici-ens,

producens, disponens,

confer-vans

vans8cfuftentans,_{quatenus coelum,}

terra «Sc omnia in iis contenta

re-plentur operibus voluntatis,

fapi-ente, _{potente, bonitatls,}

fandK-tatis, felicitatis, amoris_aliarumque divinarum

_perfe&ionum.

_Atque ita_{potius omnes creaturaefubfiftunt} in Deo ratione _{operationis vel}

re-praefentationis fpe&ato.

§. III. Ceterum fi ita

diftin-guantur illius operationes ab ipfa

eflentia , periculum

föret,

ne anfa

praeberetur in ente fimpliciflimo

compofitionem velaccidens

aliquod

concipiendi,

inprimis cum

poten-tia _{ipüus operandi realiter non}

dif-ferat ab _{eflentia, Ted omnia}

adtri-buta in illo identificentur. Conve-nientius forte _{fcripturae, 8c} adfer-tioni_{eorum, qui facra}

_tra&ant,

pro-nunciant _{alii,Deum ubicunque eft,} ibi totum _{efTe, nec majoremin}

ma-ximo , nec minorem in minimo,

intra creaturas non inclufum _{, 8c}

extra easdem non exclufüm j

Cli-14

ciiliim feu _{Iphseram intelle&aalem,}

quemadmodum Hermes

Trisme-giftus legitur Deum defcripfifle,

cu¬

jus centrum eft ubique, peripheria

nuspiam. Cum enim infinitus fit

& immenfiis , non folum refpe&u

noftri, ut voluit nonnemo, fed

eti-am re _{ipla> ut nullo fine, loco vel}

tempore menfurari,circumfcribi&

terminari _queat;

_ideoque

_tam ra-tione efTentiée & _{fubflantiae,quam.»}

operationis & virtutis, citra

divi-fionem fui,omnia _{repiet; omni ta¬}

rnenidea immenfitatis extenße

pro-cul remota.

§. IV. Nexum vel

pr^fenti-am fummi Numinis ad res creatas

& _{fequentem indeobligationem} fa-nioribus _{gentilium innotuifle,} plu-rimaindicant teftimonia. Illuftris

eft locus Ovidii ₍₀₎

Immenfa

efl,

finemque potentia

codi

Nonhabet_&

_{quidquidfuperi}

_voluere>

peraäum efl.

Item

_(£)

Adjpiciunt

oculis

_fiuperi

mortalia

juftis.

Sic etiam Plutarchus _(f)

<po-Gepos kv Hupico UoXvK^rKS 7V(Ujtn(§h, nvev

Kog/v&u) n$£jiou>fy@- , ctXS.' xSas tyo&éti?

rums, _{/u,ivt&is 7n>)\iv <c} $y\-fjLoyt&tTXftkylvj. 'oSi TIU) TU)V fewv

W _{rvpetvvifa, $of25[A.t\>(&'}

, ffxvB"putrlw (£

c&7rKpcuTy]TBv5 Tri /u.e(gcry, tfx fra/oty

ct-9"6oi/ _{tvpyj, ynictv Jkåcloxclv, in Ti}

kcl-^ KO_T/M.6p©»

J "XortKpv^tX4

tK-<WTCV _{, « 7KÅ0U7rCdp$}

, THiJIWrSJf, oZf <9"gW

^miÅpdjyaA; De Deo fic difTerit^,

Plotinus _{(y) ToW^ TE &JW w/]cOy Ü} $ TT« , gfJJfi6üOZWj©,J Ctvxi 1_et k^Kcto AM' €<riIoj ^iwctpikvoo Siylv _{'**■& vrupöv»}

O-mnium autem illuftriflimum efl Senecce praeceptum (V)

ßc

certe vi-vendum _{eft, tanquam in conjpeflu}

vi-vamus: _{fic cogitandum}

, tanquam

alt-quisin_{peflus intimum injpicere}

_pojfit:

Et_{poteß. Quid}

enim prodeß

ab

ho-mine_{quide/fiJecretum}

? NihilDeo

co-i6

gitatiombus

mediis intervemt.

Tantö

proitide

familiariora

erunt

philofo-pho

Chriftiano

tam

ha?c,

quam

Au-guftini

verba.

(/*)

InDeum

téndimus,

non ambulando,[ed

amando,

_quem

tan-to habebimus_{preefentiorem , quanto}

e-nndem amorem,quo ineum

tendtmus,

potuerimus

habere puriorem

:

Ad

eum

ergo, qui

ubique

prtefens efl,

non

pedi-busire_licet,[ed

_moribus

_{mores autem}

noflri non ex eo,

quod

quisque

novit,

fed exeo,

quod

quisque

diligit,

dijudi-cari_{folent; Necfaciunt}

bonos

_v

elmalos

mores, nifi boni vel

malt

_amores.

(a) l.8- metam v.6i8- (b) /. v,70. (c ) Plut, de fuperfiitione. ( d) Enn. VI. p.6.c.7. (e) Sen. Epifi.8S' (f)

in _{Epifi./2. adMaced:}

Memb.

Tertium

De nexu & _{pr<efentia intelligentiarum.}

§> I

Intelligentias,

_iaiucycu;

_(Theol.

genios,

_Angelos)

dcupow vel

credi-diffe _{fapientiores gentiliurn,}

Arifto

te-•17 '

.telem,Platonemaliosque

clarius 6%

quam ut

operofa

egeat

probatione.

Ex _perfe&ione&

_ordine

_totius

um-..verfiex

_{operationibus}

_{item, quae}

nec aDBo, nec anima quadam

fe*-parata , potuerunt

proficifei, ipfa

i _principia

_{operandi collegerunt,cum}

nihilin

_philofophia

_{fit notius, quam}

exa&ufecundo inferre exiftentiam

a&us _primi.

_Harum

_vero

_intelli¬

gentiarum proprietates

funt, uti

notum, non folum internas,

fed

&

externas. Hae autem ita dicuntur non _abfolute, fed

refpe&ive,

qvate-nus ftatum _{aliquem magis} exter-num _{dicunt, ipfam}

quidem

notan-tes & infereintes eflentiam, fed

ex-ternum _{infuper connotantes}

refoe-durib.

§. II, Pofteriori

huic

generi

adnumeres _{intelligentiarum}

pras.-fentiam, feu attributum

illud

exter-num,juxta

quod

_per

fubftantialem

. & illocalem nexum definitive certo

cuidam ?r* adfunt,

quod

ipfis

_pro

$

;

lubitu creatoris _{adfignatur. Unde} patet axioma

illud

, omie quod

efl,

alicubi_{e(l, älio fenfu de rebus}

cor-poreis, allo

de

intelleftualibus

pro-nunciari. Ut enim_{corpora non} a-liter funt in _{loco, quam extenfione}

fua _{triplici & proindepnefentia}

eo-rum paffive _fe habet: _{Ita contra}

fpi-ritus acftive funt _{pra?fentes per}

fu-am elfentiam. Qualis _namque

eft

rei _{eftentia, talis eft ejus pnefentia,}

cum (juxta Arift. 1. _{2. Metaph:)}

ve-ritas_{fequatur uniuscujusque ejfentiarrt,}

quia unumquodque

fec

fe habet adejfe,

ut adveritatem. lam eftentia intel¬

ligentiarum aftuofa, eft illarum vi¬

ta, virtus 5c efficacia,quze-licet

ra-tione å nobis _{diftingvantur, in}

ip-fis tarnen realiter funt idem.

§. III. Hinc adparet, quid

fenti-endum fit de multis fcholafticorum

quaeftionibus

, minoris fepe

mo-menti ac neceftitatis : feilicet

quo-modo _{Angeli fint in loco definito ,}

an _{per operationem}

yult cum Thomiftis, vel _per

pras-fentiam _{fubftantialem,} ut Scotus

cum fuis_{y An ita} fint definiti in

lo-. co determinato, ut non

poffintma-jus velminus occuparefpatium; An

inotus illorum _{pofiit contrahi in}

pun&um mathematicum, vel

pera-gi in inftanti; An moveantnr ab

u-no extrema ad aliud,,non.

tranfeim-do per

medium

locale.

Ejusmodi

itaque minus

neceffariis

omifiis

,

qua) remotp

prasjudiciorum

velo,

liberiori mentis intuitu facile folvi poterunt,verbotantuni indicabitur ufus, quem ex geniorum pnefentia

percepifle leguntur géntiles.

- -

i&iJSir

Wailc

doärinam

ipfis

\ inferviifte ad commendandum in- * nocentix ac_probitatis

ftudium,

a-pérta^jpäqndunt

indicia. Epi&etus

nunc in modum difierit _{(0) Cum}

jßiMMKadduxeritis, & tenebrasfecerir

t/s.

_{bnus^ufj^mcmi}

_{inmentem vemdt,}

j dkeve,

quod.foti

eflis, _non enim

folie-ßisyfed

DEus intus efl^

&

genius

ßerintus

eß, quibus quid

opus

illato

la-ntiney ut videmit, _quidfaciatis?

Apu-lejus, poftquam ex mente:Piatonis

fingulis hominibus fiiös adfignafiet

teilesacctiftodes, _{qui nemini}

con-fpxcüi,

illörum non

modo,

cum in

vivis eilent', adtenderent a&iones

8ccogitationes : Sed etiam defun-&os in fuam deducerentcüftodiam

ad _{judicium, fententiam latüri de}

vita honefte , an fecus transa&a ;

(quantiim hoc congruat S: $:x 8c

Theol. neminem _{fugit) hoc tan-'} clem monitum

_profert*

_(#)

_proindé

vos _{omnes, qui hancTlatonis divinum}

fententiam,

ine interprete,•

aufcidtatis

> rtaanimos _vefirosad

_{qiwcunqptevel}

a-genda vel med'ttanda formate, nt

feia-fSnihil_{omninopr<e iflis cußodibus, ne$}

intra _{animum> neeforis\ eße}

_Jecretiy

cum omnia _{curiofe illiparticipenty}

o-fiinia_videant,

_{intelligafit &}

_in

illispe-nitijßmis mentibus vice confiienti<e

di-vérjentur. _{Quod; quam'Iäte}

_fit

Philofo--21

phanti

5c

limités intelle&ionis

an-gelicce

jufte

metienti,

nullo-nego-tio _patefeit.

. ;r •:;i ..VM' •

(4 ) Epift. in dijfert. ad Arian. dig. Hb. L

, c.

14. cit.Pfann. Siyft. Tb. gent.pur.c./. 14. ( b ) Apul.de dogm.Plat.

Memb.

_Quartum

t>e mutuo mentium humanarwn nextt éA*

rumque in finempérpetuo durattértim

■

confenfu.

f i.

iT\iiemadmodüm multiplicés M

^fcörporeo

rerum

univerfo

mo-tus _{éxcifcantur, confervantur äc}

fi-ftüiifcr ad nutiirii 5carbitrium

cre-atorisiiüllum tarnen cum

fimpli-eiffiina 5c immutabili _ipfius

efien-tia.naturalem obtinerit nexu.m: Ita

mens humana _, fimulacrum

Dei

quödammodo exhibens,* non alia

magismodoilludrepra?{entat,quam

in res extra fe _{pofitas ,}

_praeeipue

Inum _ipfxus

_domicilium,

_libere

a-•

gen-22

gendo, eäs movendo &

determi-nando. Ut autem inter _conceptus noftros & _{voces, quibus "illos}

ex-primimus, nulla intercedit

affini-tas _{naturalis; fed ex ärbitrlcr}

pro-manavit humanö ; lic operationes

mentis 8c _{corporis noftri}

recipro-cx talem _{ex.libejrimalordipatione}

divina_{impetrarunt nexum,qualem}

interillas_{quotidie experimur. Non}

defunt, _{qui fhtuant, DEum}

imme-diate omnia _{movbre, nec effe}

prin-cipium motus in mentibus noftris oollocandum. Cetérum,_-cum;perr

cipiamus DEum voluifle fe \ivide,

hocpfl^.tanquanj.principium agens.

delineare, utique fubjecium ilJud,.

in _{quo fe}

_deliiieavk,

_{debet vi} vo-iuntatis divime elfe _principium

a-gens 8c.vividum, hoceil taler

_quod

infehabeatvirfcutem_{agendi. Nihilo} feeius ab illo _{dependet, quatenus}

ipfe illud principium produxit,

fer-tilitate _{donavir, fmgulisque}

mo-mentis-confervat/

§. II. Ex digna mentis & cor¬

poris ac utriusque virium confi-deratione, non

poßiimus

non judi-care, qua ratione propria

procu-retur _feliciüas,y _{cum ad nullum}é

ali-um _{magis, quam nosmetipfos,}

ea-rundem vel cura vel _cognitio

per-tineat Sc _{plus in noftram, quam}

a-liorum hominum utilitatem

effice-re valeamus. Unde _{patet, corpus}

non aliter curandum, _{quam prout}

animi debita _{patitur cultura,}

omni-aque fedulo cavenda, quibus men¬

tis _{vigor, viresquecorporis}

attenu-entur Sc _{frangantur. Ad modum}

operationis geometrien, qua me¬

dia _{proportionalis invenitur, pro¬}

prio felicitatis ftudium nervofe pro

more fuo demonllrat Cl.

Cumber-landus. U't autem ex motu

_pun&i

omnis _{generis figura, tarn}

re&ili-nen, quam curvilinen in

geome-tria _{ducuntur; ita ex folicitiori}

no-ftrn felicitatis cura Sc. nftimatione

facile _{pervenimus in cognitionenv}

offici-24

officiorum, qux

adverfus DEum,

Xationalesque reliquos

jufto

apioris

gradu

exerceri

debent.

• ^

...

§. III. Felicitati itaca

nofce

cum

fücceflii velificaturi, latius

e-vaga-murinconfiderationem aliorum

ra-tionalium, quorum utilitatemcum

|

noftra felicitate admodum cohx-xere fentimus , quorumque

natu-ram _{optime fcrutamur,}

perlpe&is

iis, qua? in nobismetipfis cum

gau-dio _experimur.

_Unde

_{patet, ex}

_illo

ordine intelle&ualium omnes natu¬

raliter_obligariad

_a&us

_exercendos

benevolos; vel amorem

quendam

univerfalem, qui

adasquatum

refpi-Cit _{obje&um, DEum nempe ,}

to-tumque genus humanuni,

abfolve-re nexum illum fvaviffimum , qui

fmgulos rationales quam

ar&iflime

conglutinat. Necexiftimo nifi

u-num inventum, _{qui ( an ex}

animi

fententia, incertum) adferere non

veritus_{eft, fe}necamare, nec å quo-piam amari. Quod autem non

nulli

in-y

ingemment, hominem efie animal

å natura _{indomitum, ferox,}

mali-tioftim,inpropriumgenusfieviens;

ejusmodi belli flatus non _{magis eft}

homini _{naturalis, quam mufcus 5c}

lanugo cortici

arboris

adnafeens

di-ci _{poteft ipflus}

_arboris

_naturam

in-gredi. Non igitur ex

depravatio-ne accidentali, fed fine,

perfe&io-ne _{, viribus ac iiitentione debitae}

promovend« falutis, «ftimanda eft

natura humana.

§. IV» Cum autem ifta Felici¬

tas _{terminos hujus vit« excedat, li¬}

quidem mens humana, vi

ellentia-lis fu« _{cupiditatis, flne}

intermiflio-ne _felix ene deflderat; _{clare fatis}

e-vincitur _{ejus immortalitas ex} con-fideratione natur« _ipflus5c

attribu-torum Dei. Et _{quamvis nonnemo}

id fine revelatione fe determinare

Hon _{pofle fateatur; interim tarnen,}

flui fanam rationem confulere,

e-jusque

dicftaminaadmittere non

re-cufaverint, facile fentient, DEuitl^

26

rem tanti momenti etiam lumini

rationisobviam _voluifte,eum men-tis natura fit _{quam maxime}

_vivida

& a&iva. _{Quatenus enim in} fui

i-pfius

fundo

fimilitudinem

gerit

con-ditoris, _ejus

_perfe&iones

aliquate-nus adumbrans , & eft

quoddam

opus ipfius placito & poüentia

di-gnum: eatenus immortalitatem &

perpetuam vitam fortita eft,ut

nul¬

luni _corruptionis

_periculum

_anim#

fit metuendum ab ulla _{re, qua? in}

toto rerum univerfo produ<fta

eft.

Cum vero nihil ex entibus creatis

obfervetur, å quo mens magis

pa-tiatur, quam å corpore, cui

exar-bitrio Summi Numinis indivulfo veluti nexu obftringitur, fiifpicio

obortaeft & controverfiaå nonnul-lis

_philofophis

_{mota , an corporis}

deftru&ionem comitetur etiam

rui-na mentis. Sed adeo interitum cor¬

porisanima metuerenon neceftiim

labet, ut _{potius deficientibus}

_viri¬

quod

in moribundis non _pauci ob-fervarunt. _{Pra?terea, falvaveritate} divinorum_{attributorum,nonpoteft}

non mens humana immortalis

-co-gnofci; illorum namque digna con* fideratio validiflima fubminiftrat

hujus adfertionis teftimonia, in to*

ta vix rerum natura _alioquin con-Ipicua.

§. V. Cum itaque infinitaDei

bonitas &_{juftitia (perare nos}

jube-atmentem_{å corpore feparatamnon}

in nihilum iri _{redadtum, Ted beata}

fruituramefTe _{immortalitate, valde}

probabiliter ratio hominum natu¬

ralis,velidnolentium, didtitat, pra?-mia & _{poenas , adtiones five mali¬} gnas, five omnibus rationalibus be-nevolas,manereakternas; &hoc

irt-tuitu _{J. N. fcita ultra haue vitam} redte dicuntur extendi. Ex _quo ra-tiocinio tajm multa Ethnicorum_*

promanarunt _{praefagia & monita_j}

de _{poenis & pra^miis adtionum}

hu-manarumaeternis. Cicero ex

mu-28

muni _{fapientum opinione non}

o-mnibus eundem curllim in ccelum

patere adferit (a) nam vitiis érfie~ leribus contaminatos _{deprimi in} tene-bras, atque in ccenojacere docuerunt,

(pradiäi fapientes)

caßos autem

ani-niosypuros,integres, incorruptos,

bo-

'

nis _{etiamfludiisatque artibus expolitosy}

levi _{qvodam facili lapfu ad DEos,}

zV/_{^, naturamfiii ßmilem}

_pervolare.

Un.de _{apud Platonem (£) graviter}

monet Socrates t o vZv Jij _%

s&eti av _faaXigix JtfvV _dvoq

, et Tig cwtyiC

(ßvxqz*) ^&eAjftrjfgj/, *E; fivyS w o %tva]o?

% vravreg _{c&7m?it\cij>Yiy ip/aafov av vjvroig}

yta-xoig "Xcrofatvyci, tSti ru/adffi aTngka-xpjUh x d' cundvKavlas, jxirk £ <fv^g. _{Nvv J}

ivpj^V a%s,jar(§r _{QuÄvEj xoa, x$ituia av ifo}

CWTV\ Oifov) ~&7?Z>(puß] _XaKOOVy h$i TUTYlfJlCby

•zztåIW TS &if Qji7\Ttg-lu> Ti ?£, (Ppcvifaurarbo

yivigg. Nam , ut iterum ex

Plato-ne

Apulejus

_(c)

vincutis

liberatacor-poreisJapientisanima remigrat

ad

De-ös _{érpro merito vit/e purius}

_cafliusve

conditio-<2₉

m conciliat, Idem de Pytliagoreis,

antiquiffimas feébe

Philofopnis

te-'ftatur Clemens Alexandrinus _{(d )}

TL'J _{^ gA7ti8cG, iiw ptira %cvc&tov}

, & {aovov

ci tb) Qotp£a.pcv _cvtpiav pidtovrif _{imtri, rctf} [ttvciytdfäs Kahld, tcj? ^ QavMic;,

tu7m-Aw, rtTAos ?£. ct _{7rvj~z.yopc-iöi.} 7EÅ(@h yS_uct~ Kdyol TIJJJ l\7n8cL 1JZTVjyopdjCV _TOlf

0iMTO-OSnv. _{Hujus fiducia elatus}

Socra-tes, morti jamimminens,tanquam

ad Deos _migraturus

_exclamat:

_(V)

,yßf TOfAGlWS dyoivCLK\W, AÄ. ivzh-rns _{etjpci ftvcu} h _{roif *\fleÅéOwjK0tri. <Q}

cooxrzpp-g ttccåcu wAf

ctiU^vöP lois*

jj toi?xcutoif.

(a) Cic, in Conf. cit.ZÄFirnt.inftit.div.Z

Z/Z_{r./j?./.m.joz. (b) Flat, inphad.p,}

397-398- (c) Apul. de dogm. Plat. (d)

Clem. Alexandr.Strom,//A_{<£.$-387» (e).}

30

Fratri _Dilectissimo

,

DiJJertatiom

de Entibus Rationa¬

libus c.Auäori

'Evzr&Zrletv

aha _{Ko/z^/ug <& op&ug ei^^apzev}

*■

*ltv& _{hptj/zem. 'bli é£ clwkåoov cvv^av}

Z3%4 _{'ja ^afZfzaQ. ®tXo7rovu&S£. fW}

<y)

che o'tJe rd _{Xjf>7rvpgt. Tie vobg 'iav} fjl'/\r\vi <ßor»j f amqjzaf _{avafutwpuivji}

aa-}dé O VHS TCig 'ovt>£l 7C0V _OXVhcCKUV

opioiof

£«3, _{cimp ptaXctKci} £ _{Tfv(pépci 'erreg rsesg 1o}

che dlnT'/jJctci '»ert. rov cojtov *]pö-7T0V 0 Vdg piwÅVSK X7TM TOtg ftdfylfZaTl

Ti-drmfz^pbg.<■<&, isJe xaO' iv_får

vtp©*T\j (£ dmd <S^LX.OXH%

dve^d-A«7Tia Tr$ dn^Jun ovetJti. Zv 3 ? voJivoTU'

t TS dJeA(p£, vrdXiv av vr&xafaéa 11 (c

Jv-%epea cxAJxg, iv yj %ag/évrug

eS r ovruv r _{teytieuv cu/jJiTjzu}

ZlaÄtyri,

ordert_{Tjjf trotyiag ciKC-toigt tIujrlu> ev 7ro?ho~if}

fzajquaart I0&x.o7d/v _cHncvipto? Koej dyyvoiav fiiyd'stoj cufyw'Zetg. tStcov évekadi _pzev

ev-yea_p pt(\ _btiyw iIw _{mur* arxJqv ev}

[zeytgvi