incitamenta Vim

ff

incitamenta

Vim 1NN0CE,

DISSERTATIONE GRADOALI,

Ex

Confenju

Ampltff. Ordinis Philofoph,

Regia Λcademia Upfalten_βt

Sub MODERAMINE VIRl

CELEBERR,

Mag. ANDRERE

Etb. & Folit. ProfESS. Reg, & Ord.

In Audit. Guftav. Majori,

Die _j. Junii Anni MDCCXXXIX,

Horts _, ante meridiem, folitüy bonorum examini

modeße fubmittit

S:ae R:ae M:tis Stipendiariüs,

JOHANNES

WENNERGREN,

JPESTER-GOTHllS.

UFSALl/E

Impreila.

SrA R:a MAGNi€ FI-

Reverendifimo

Doft. PET RO

Dicecefeos Skarenfis EPISCOPO, GymnaiiiScholarumque

EPHORO,

M/ECENATI i V!RO^<s\modumReverendo

Mag- A Ν D R Ε

RUDBERG,

DicecefeosSkarenfis ARCHI-PRAl-

POSITO Digniifimo, Templi Cath.

ANTISTITI Laudatiiiimo,Confiito-

rii ADSESSORI Primario,

ΡATRONO OVTIMO.

TjXäes hafce pageUas, in debita pil

^ _vota

oiwngen*

felicitat

adpreca

commendationc,

D·

ReverendiiHmi

ε

Admod, Rever. ac

Prtclartff,

. humiUimui

JOHANNES

& M:tis

I- DEI VlROy

»Q Patri ac Domino₉

-»i SCHYLLBERG,

% Ven. Confift. PFUtSIDf, )» Eminentiifimo, Gravifiimo»

ΓΙ ΜΑΧΙΜΟ.

», 1 VIRIS Admod.ReverendisO* ißlmü.,

£ Dn. PRyEPOSITlS

ET

MAGISTRIS,

i· InRegio Gymnafio SkarenfiTheöK

h. & Phiiof. LECTORIBUS Dexterri- mis, ut & Confiftorii ADSES-

SORIBUS Asquiflimis,

PRO MO-TORIBUSJESTUMATISSIMIS*

)k tatis <£r ob,^ervantite

fignum,

ca tionc, nec non

fubmijja

D· D. D.

ni Domini

PATRIS,

Ε :τ

ff. nominum vestr^)rum

tui €Iiens Gf cutton

ES

^PENNERGREN.

V I R I S,

Admod. Reverendo & PrxcUrijfimo3

Mag, DANIELI HODELL,

PASTORI & PRyEPOSITO

in aimneharad.

Plurimum Reverendo & Pradartffimo,

,

Mag. JOHANNI TWET,

PASTORI in Rangedala.

Plurimum Reverendo ^ac Loflijfimo,

Dn.

JOHANNI KEMPE,

PASTORI in Harbo.

Plurimum Reverendo ac Doft/JJimo,

Pn. PETRO F.EGERSTEN,

PASTORI in Botnared.

EVERGETIS PR0P8NSISSIMIS.

Hoc

cjnalecunque fpecimen

Academicum,

perpetuk pro veftro fuccejju prccibus, confe-

erarc

<voluit, quia debuit

«* " * Aucm,.

/. Ν.

7· C.

ξ. 1.

Epraefentationes boni

vel mali, in fe conti-

nentcs rationes, ^cur voluntas obje&a ad- petat

vel averfetur,

nobis hoc loco incita-

menta, & alio nomine > paflim apud Philofophos obvio, wotiva

dicuntur.

De iis breviter notamus, quod éorum

vis & natura non in eo confiftat, ut

neceflitent, fed ut invitent,

fvadeant,

alliciant. Praeterea non cumiis faci-

mus, qui, omiffa ^vera idea legis &

fuperioris., ab objeclorum indole mo- tiva efle eruenda contendunt, quippe

quorum placita & hypothefes ad mo-

rum corruptiones viam pandunt$

Ced

ea ex illuftriore fönte

eife^derivanda

infra oftendere conabimur«

A §* 11·

§. II.

Vitn fanatens adpelhtur omnimo-

da a&ionum hunianarum cum lege

convenientia. D'citur etjam vita pia,

honefta,integra,&

Ex hifceliquet, quid nos per/#-

citamentavit& innocentisintelleöturn ve-

limus, ipfas videlicet reprarfentationes

boni _, determinantes voluntatem ad e&iones, legi congruas, fufcipiendas,

live radones, cur vita honéfta _prs

vir

tiofa iit agenda.

§. III.

ExTheologia Naturali validiflima fuppeditantur argumenta , pro

Entis

Infiniti exiftentia & fummis perfedlio-

nibiis. Inter eas eminet inteüettus infi- nitus, _{quo non} quardam tantum$ fed

omnia, non confufe; fed diftindis-

fime &adaequatiiiime, non fucceilivej fed unico a&u & fimul, libi repracfen-

tat. Unde etjam Ejus elucet Omnifei-

tntid. Pone tantifper, Deum aut igno-

rare qua;dam , aut confufas fovere i*

deas,aut fucceilivecognofcerej non-

ne (ic iimul Ejus deftrues omnifcien-

tiam?nonne ^ex Infihito facies finitum,

exCreatore _creaturam

3 & omnem

de

Deo ideam tolles? cum vero Ens In-

finitum & Perfediflimutn his ^non la-

boret defedibus , relinquitur ^, Ejus

intelledum eiTe abfolute perfedum.

Pari modo Foluntas quoque per«

fedillima in Deo adftruitur, qua vere bonum femper & ubique

adpetit, &

omne malum ferio averfatur. Finge,

Eum ad bonum tantum adparens pro-

pendere;

ubi

rationem invenies

fiifficientem, curverum illud bonum,

ab Intelleducognitum,

repudiet?non-

ne etjam fummam Ejus

Sapientiam,

non modo bonum a malo perfediffi-

me dignofcit , Ted &

conftanter fequi«

tur, unquam poteris

ftabilire ? quirl

immo_, de reliquis Dei

attributis, ni-

mirum Potemia, quaDeojus

adferitur

fe

litas: Ronitate, qua indigitatur prom-

titudo bona fibi & creaturis conferen-

di : Jufiitia , qua cuique jus fuum in-

definenter tribuit _, plane adum erit-

Cum vero Deus id ^non poflitvelle, quod feipfum deftruat, videmus, Ejus Voluntatem,unacumreliquis attribtf«

tis, eile perfediflimam.

Firmiter itaque

tenendum

intet

A %

perfe

Τη ■-ψ - " - f* , ....·* . ,Γ/-

perfediones Divinas confenfum effe iyaviiTimum. Quis enim adeo effet im-

pius, ut diiTenfum in Deo cogitaret?

isjcerfe fitnul

inDeo^quodidein eft a c negareDeum.

Cumvero id, _quod folas perfediones

Deo tribuit, & omn'e imperfedionis

Vitium ab Έο excludit_, dicatur Sanfti«

tas'y manifeftüm eil, Deumeffe fandis*

iihium.

■ Quis autem fit ufus horum, quae de Dep diximus, & quis inde frudus

in vitam redundet, mox patebit, dum

ex ipfis AttributμDtvinis incitamentum Irrnum vitae innocentis elicimus. Flu-

unt nimirum ex ditiilimo hoc fönte in

primis illa officia, quae Deo debentur.

Ouicunque

perfe¬

diones _, quibus Divina Majeftas ex-

fplendefcit,

erit non ad fandam reverentiam, ad

culturn religiofum, _{amoremque Nu-}

rninis benigniffimi incitari. Sic Intel·

tefttu Dei infinitus in nobis excitabit ftUdiüm indefeffum ab obfcuritate»

cbnfüffohe,

tem noftram liberandi, quo &

fanio-

réSvde Deö foveamus _coftceptus>

&

de lege Ejus diftinftius' informemur,

voluntas denique intelleftum, tan- quam ducem, fequi, ejusque didami-

na per vitam piam effe&ui dare _queat.

Eam vero cominovebit debita Volunm- tis & reliquarum Dei perfe&ionum

confideratio _{5 cum} enim in illis relu-

ceatconftans omnis boni _amor, mali

autem fuga ^; num igitur eo procede-

remus dementiar, ut arbitraremur ^no- bis, ab Ipfo dependentibus ^{, conces-}

fum fore _, ordinem hunc

invertere,

vitia prasferendo virtutibus X ubi ta¬

rnen ipfa lex , in fandiilima Dei na¬

tura fundata, noftrasque ^{naturae indi-}

ta _, aliud doceat. Non ciyium quis- piam ^, alias licet nequiflirrms, adeo

creditur inverecundus, quin eum, in confpedlu Principis, furta, fraudes aliaque vitia committere pudeatjmul-

to magis nos, Deum Omnifcium & O-

wnipr<efentéfu in oculis _ponentes,a fla- itiis

abhorrebimus,facroquodam

ore tacfbi. Addamus fummam OtiPo- tentiam,_qua jus & imperium in crea- turas habet _, dominio Principum in

fuos inferiores longe fuperius 5 non

igitur audebimus

formi-

6

formidirie pcenae, cujus nos tum reo£

in confcientia judicabimus.

Proxime

Juftitiam Dei vindicativam fi perpen- damus, illicita cenfemur omni ftudio

evitaturi: en Dei timorem. Porro fi re- colamus fummam Dei in nos Benigni-

tnt£m, cujus benefkio, plus quam pa-

terno, luccm hanc vidimus, cujus cu-

ra fuftentamur,· confervamur a malis,

& ita confervamur _{, ut} fine hac ipfa

ne ad momentum quidem

temporis

falvi eflemus; illa utique fvaviter nos

allicit ad hunc omnis boni Audorem

am andum, Eiquegratiasagendat.

Boni-

tatem jungamus ^cum Potentia & Ja-

ßitia remuneratoria ^, qua* nos ad /ptm fiduciamque in Deo, & , fcpoiitis

curis

vanis, ad acquiefcentiam in Ejus bene- placito permovebunt. Santlitas

infu-

perDivina fortiffimum non

modoeiit

motivum _, fed vividum etjam exem¬

plar,ad quod noftrae adiones fint con- formandae. De reliquis Dei

perfedio-

nibus idem efto judiciumj Omnes eo rendunt, ut ad vitam inculpatam nos ftimulent panter atque dirigant.

§. IV.

Quamvis Deus ab aeterno

omnia,

quae

7 qua: habere poteft, a&u habeat, &>

per confequensj nihilEi deßtj placuit

tarnen ipii ^> mundum libere conditu-

ro_, tales quoque creaturas produce-

re, quibus, praeter _corpusorganicuro·,

daret animam., vi intcJligendi & vo- lendi prsditam,qua animantibus bru-

tis lor.ge ar.teceilunt, & rationales merito adpellantur. Haec ipfahominis

prae reliquis creatis fraßantra iirdum

nobis exhibet incitamencum ^eas infti- tuendi acliones _, quae huic noftrae di-

gnitati funt convenientes.

Quicunqj

enim dotes hafce eximias rite fue- rit contemplatps, is confeftim anim- advertet, non Fruftra fibi eiTe datas ,

quin potius, ut eas in fui aliorumque

commoda infumat. Primas heic te- nent ofEcia, qua: nobismet ipiis debe-

mus. Concernunt illa tum animam,

ut

vepis

pus , quod ut funftiones fuas obire queat, fanitas _per alimentaneceflaria, caftitatem _& labores eft firmanda,tum

utrumque ^, ut vita ad legis praefcri-

ptum iit cuftodienda. Hinc > qui vo-

luptati

8

pant, more eorum,

qui funt

fuae dignitatis funt immemores,

& in fe ipfos atque in

alios injuriofi.

Peccant hi in defeftuj fed nec minus inexceifu _peccatur,dum quis

fuaeprae-

ftantiae nimis indulgens, quicquid

ii-

bi, vel cum damno &

injuria aliorum

arbitratur. Huc

etjam pertinent,

qui ob illatas inju-

rias, aliis mala quaevis

intentandi fibi

fumuntlicentiam.

§. V.

Quia vero ufus

rationis

fe

exfereret, ufus item loquelae fruftra

föret conceflfus, hominis denique

mi-

feria maxima effet futura, fi extra fo-

cietatem vitam ageret; itaque

vide¬

mus _, nos noftri ipforum non

modo

cauifa fadlos elfe, fed ut aliis quoque fimus profuturi. Accedit,

quod

ter folitudinis odium in nobis expe- riamur propenfionem

quandam

ralem ad converfationem. Eum in fi-

nem lex nobis injunxit ejusmodi pro- pofitionem ^: Socialitas

efi

lenda,

qua

Ilkum

motivum, ad of-

ficia aliis

praeftanda

determinans.

Si enimipii in tuto

degere velimus,*&

ea, quae

noftra funt, ab aliorom

fultibus farta tedia habere 5 ante o- mnia utique operam dabimus, ne quis

a nobis lasdatur, velquävitam, ^cor¬

pus,

membra

vel

faraam

tunas, mediäte aut immediate, dire-

dle aut indiredej fed ut alii, _aeque ac

nos,funt homines,itaillos eodem _quo- que jure

perfrui

quam ea denegemus officia ^, quae ho-

mini ab homine exhiberi debeant.

§. VI.

Quemadmodum illi, qui honeiti prineipia ^aut fua culpa ignorant, aut

fponte negligunjt, atque in vitia quae- vis prsecipites ruunt,non poflunt non -furoribus confcientiac tandem angt

graviffimis; ita, vi oppofitorum, qui

eadem prineipia feqvuntur, laeta fem- per & tranquilla gaudent confcientia.

Cum que mens male fibi confcia ma-

lorurn in vita fit peifimum; tranquil-

litas vero mentis,vel pro ipfa beatitu- dine, vel hujus certe adjundlo & con-

fequente,a fapientibus fit habita; hinc

eadem confcientia tranquillitsu IV:tum nobis

fuppeditat

innocentis,

ΙΟ

ita eiTe inftituendas, ut Divina requi-

rit voluntas. Requirit autem a nobis

cuitum Dei, confervationem noftri,

& vitam cum aliis focialem, _quaecum

a nobis fedulo obfervantur, de bo¬

na teftantur confcient'a _{j ergo} 8c

haec non minimum ad virtutem eft motivum. Unde illud Ifidori:

Vis nunquam trißvs eße , bene vive*

§. VII.

Solent argumenta, pro imm or- talitate _animae ftabilienda, defurtii^tam

ex vi animae interna, _{quam ex} attri- butis Divinis. Nos, falvis prioribus, pofteriora, utpote ad inftitutum pro*

pius pertinentia, paucis

delibamus.

Qui uriicuique jus fuum perpet)io tri·

buif, is etjam eos, Jegum naturali-

um qui funt obfervantes, praemiis af- ficere, transgreßores autem pcenisrna-

.ftare.tenetur. Cum vero in hoc ^re-

rum ftatuvel non fiat, nam probi fie¬

pe numero afßiguntur, impiis autem quasvis

plerumque

fequi-

ftitia

ftitia Divina^, nifi fuis

corporibus

mae maneant fuperftites. Immo,niii

hoc rite defendatur, omnis idea legis

& obligationis evanefcet, & confcien-

tiaevis erit nulla. Porro in Dei Bo- nitatem acSapientiam fumme eflfemus injurii, ii animam, ens tam nobile,

in finem adeoignobilem, ut cum cor¬

pore interiret, ^creatam diceremus.

Stante vero Juftitia, Bonitate ac Sa-

pientiaDei, contendimus, animam ho¬

minis eflfe imrrKjrtalem. Quapropter

incitamentum V:tum vita: innocentis

ex felicitate flatus futuri derivamus. ;

Nam ii brevia ac temporaria virtutis praemia, qua: heic nonnunquam ex-

perimur, animum noftrum mire ad- ficiuntj multo magis eum quovis vo-

luptatum genere implebunt bona illa

srterna, qua: idcirco ad aifiduum _pro*

bitatis ftudium ardentius nos infiam- mabunt.

Abfit tarnen a nobis quam lon- gifiime, ut, ex legis naturalis obfer- vantia, illam pofle obtineri felicita- tern, poftulemus, utpote ex alio principio ianiora edodis. Interim

pia quadam venerationc pérpendere

liceat

1Z

liceat miram illam

harrroniampra-

ccptorum, qua in utroque hoc lu- mine, rationis fe. & fidei, continen-

tur. Hoc illud non excludit, fed fubordinat. Alterum minus pcrfe-

ftum manuducit nos ad alterum il¬

lud praeftantius. lltrumque ^{vero ccn-} jundum Fortius ^nos ftringit ad vi-

tam piam ^continuo agendam ^, id ^, quod in praxi utramque facit pagi-

nam _, &

praemia

feliciflima. Tanti eft momenti ftudere Innocentiac Vita».

SOLI DEO GLORIA.