ani SALVATORE

/0.

Divinå adfulgente gratiå!

Dissertatio Theologica

DE

SALVATORE

MUNDI,

QUAM

Ex confeniii Vener. Facultatis,

Profollemni in Theo

publtco Bonorum exammi

modefte proponit

DANIEL ani

S. Theol. ProfeiT ordin. & Paitor

eccleiiae Danemarkenfis,

Reipondente

S:m R.ve M:tis Alumno,

ANDREA B.

W-Gotho,

In Regia AcademhzZJpfahenßs Audtt.Guß.Maj.

D. XXX.AprilbsAnno MDCCIJA

horiiante&pofl meridiem conjvetis.

<·*§>·3Η*·'»ml·®»

UPSALIMy

Per JOH. HENR. WERNER, Reg.Acad.Typogr.

MAL. IV. verC 20.

Vobis _autem,

qui

timetis,

orieturSol

jußitia,& Salus fiib alis ejus.

i, joa IV 14.15.'

Et ^nos

vidimus, &t, quod Pa¬

ter

miferit Eilsum,Salvator

Quisquis confejßus fuerit, quod Jejus ßt filius Dei, Deus in

& ipfe in

Deo.

Jl* Jk*JM* ■IMMA

^ϋ^*ψ^ψψψψψ^γ^ψψψ

Caput. I.

De

MeJJja adventu&variis hujmin Ve¬

ten

Tefiamento pnedidionibus.

§. i.

Eus humano"generi tam beni-pr^ia &- gneproipexit, ut deeiTet nihil^,

utl enu

quod aa felicitatem ejus tum

civilem tum iacram ipedtare

poterat. Nam iui notitiam in

natura manifeilavit , coelitusRm i:

quoque beneficiis, quae ad praefentis vitae iu- ^20.

ftentationemfaciunt, in ^nos collatis. Cläre au- l*:

tern & iufficienter ^ex gratiå, coniilium de ipiri-

tuali falute noftra aperuit, ab exordio mundi.·

primum quidem per alloquia & apparitiones ^,Deut:$u§

inde ^vero per Scripturam Moii & populo Iirae-

litico commendatam. ^Cumprimis autem il-Rom:9: ^4..

luftris eil annunciatio de venturo mundi Sal¬

vatore , olim inftituta ac in ^novo Teilamento

pretiofe coniiimmata.

A §t IL

i

Promiflio^{i "t} / ίΎ~* §.» II. Patribus fub Veteri Teftamento poft

e c ia*

miferandum ¹¹¹ Paradifo lapfum, promiilus ^erat

Meflias, _{quem circa} Novi teilamenti lnitium

in plenitudine ^temporis exhibitum fuifte, credi-

mus per Deigratiam, quotquot Chriftiani ^voca-

mur. Idem eft filius Dei ^ex lübftantia Patris an- te fbcula natus , qui per Spiritum Sandtum ex

virgine Maria humanam naturam afiumiit. Idem

eft Tiumani genens redemtor & ilie fol juftitise

de cujus exortu, inter ceteros qui ipiius adven-

tum prasdixerunt, quoque vaticmatus eft Mala¬

chias.

Argu- §. III. Scrip^turaenim TeftamentiVeteris,noη

Ve11Te1

mo^° continet

illud legale, quod

ftam. C'curn Ifraelitis ^per Molen fancivit ad montern Sinai_{5 verum} etiam illud foedus gratiae, ^pri-

mo promulgatum coram Adamo & Evain hor-

to Eden & låqiius deinceps, praecipue ^vero A-

brahamo & Davidi repetitum. Promifliones

autem de Meflia fub Veteri teftamento pluri-

mum quidem diiferunt å legibus & ceremoniis

Mofaicis; fed illarum discrimen a Novo te¬

ftamento in Iiis praecipue cernitur,quod Meflias jam in ^carne fit exhibitus & lux revelationis

locorum amplitudine & rituum levamento cla-

rius _pateat: beneficia^autem fpiritualia &eorum

per

ÖS 3»

per fidem

applicatio utrobique eadem iunt at~

que convemunt.

§. IV. Nondefuere tarnen,

nechodié deiuntAdverfa-

extra & intra pomoeria

Chriftianae religionis", ™venta~

qui hoc

pietatis &£dutis humane myfterium vel

negant vel etiam

depravant, ne ultra diffunda-

tur lux Evangelii & vera

fides in cordibus ho-

minum, _qui adhuc

veriantur in tenebris fuae

mentis, accendatur. Sic

etiam homines impii,

proh dolor ^,

inter ipibs qui nomen Chrifti pro-

fitentur, vitarn nihil minus quam

homineChri-

ftiano dignam gerunt5

babentes formam

fed quivim ejm

abnegarint.

§. V. Declaravit

olim Deus in verbo iiio Modus

multis... modis hanc benignamj ö

voluntatem

de

rilio, quem mittere decreverat in

mundum, ut

peripfum redimerentur

homines å poteilate Di-

aboli. Nunc enim per

prsediftiones & apertas

promiifionés

illudindicatumfuit5 nunctypi&ia-

crificia Mefliae adventum non

modo iea

que ilatum

exinanitionis atque exaltationis &·

officia pariter repraefentarunt:

hinc etiam varise

ipiius appellationes tum

proprio ^tum iymbolicae

in Scriptura iacraextant, quae

vel ad alterutram

Divinam & humanam vel ad utramque

refe-

runtur.

§.VL

m 6 m

hoilis hominum diabolus, docet Eiaias: _quan-

27 * '· Dommus proditurus dicitur é loco fuo, ut exer-

ceat definito ^tempore cvindi&am inLeviatbanem, qui

ferpens oblongus QftortuofuseB->gladio fuo 'vaflo tf?

robuflo. Heic ^emm poteilas & aftutia diaboli,

å

Domino comminuenda atquetollenda prsedica-

tur, quadieeccleiia inproteftione fuå exultaret*

Sententia ^ l\\ud oraculum de inimicitia interMes-

^am & iatanam conftitutå, ab antiquis Judseis, Evangelii alioquin hoftibus, utcunque

intelle-

Targ. jo-6tum eiTe, ^{ex eorum} verbis, quse de ferpente na-

ndtbsn. in tUrali accipi nequeunt,apparet* Statuunt enim

^olf.-rl'rg.

mulieris obiervando

le-

jerofoi. er gis, ierpentem in capite percutiant; &

viciifim

parapbr. lérpens, prseceptis reliftis, morfum calcaneis

ugn. ipforum intentet: medicinarn vero, quseiftine-

gatafit, illis tarnen paratam effe in

diebus Regis

Meifise: & alibi fententiam fuam ita _exponunt:

Sohar Be- (^νΠ) ΓΓ1? pDH Π2 p Μ"ϊ Κ1Π

refah. in _niDn ^3

Gen:*: _:

ρ*π ρ rim

Ipie conteret tibi Caput5 hic eß SanBus itte

bene-

ef. 2 - s dittuSy^qui accrngitfe utferpentem

ißum émundo toi-

lat₅ ficut fcriptum ς/2/ablorbebit ipfam mortem

Zach;_iy,z.in vidtoriam⁵ pr&terea quoquefcriptum eß: & ipi-

ritum impuritatis amoturus iüm å terra.

$♦ XI

- 7 _{. . η >}

§. XI. Meifias autem princeps hominum ^{, ti}

non univerfum genus humanum ^, per Teftam.

cjtii, nempé mulieris deiignatur ^,

κ«? ΐζοχίω

&veréj _quia (blus natus elt mirifico Dei

conii-

lio, ^{non ex} femineviri ied mulieris, etiam ejus-

modi qua:noV;,hoc eil virgo, alibi nuncupata re-

Ef;7·'

peritur. Haec omniaplenius apparent,

quando

filius mulieris rectorille gentium, & Michael il-

le pugnans_{1 <D} atque vincens introducitur contra

1 - 1 1 f jy.pOC.

lerpentem antiquum, qui diabolus atque lata- ^8%9%

nasvocatur, ac de coelo dejeftus terrae feducit

inco-as. Huc igitur Ipedtat quod icriptum eft ^:>7^··

'ΕιςISt ζφΜ/ίξύύ^Υ) o tjorlä OeSivcL λν'ατη ^τα. ϊργα

rS Λα£ο'λ«. ^In hoc apparuitifilm Dei, ut

dtfifoh-eretc°^'

opera Dtaboli.

§. XII. Conftans igiturfuit exipeftatio MesfiaeAntiqui-

in eccleiia Dei etiam ^ante diluvium ^, ita ut A~do&nn*

damus Evam conjugem fuam, vel maximeideo

quod mätereifet viventium, illo nomine appel¬

laret, & ™#'i^exclamatioEvae circa nativitatem^{Gen: 4: /.}

Cainihuic rei teftimonium perhiberet* Unde A-

bel infidefacrificium obtulit Deo; Enochus ^pari-He^: u:<f«

ter coram Dominoambulafle, &ipfiper fidem (in

venturum Mefliam) placuiile dicitur. NoacKus

pracojufiitia, ejus ^quae perfidemeftfiebathaeres:^ ^■ quamobrem Dcusj incredulis per aquas diluvii/,/ν^.^

iub-

» 8 få

fubmerfisjntükuhujusfundamenti fancivit cum

ipjfo foedus in ligno iridis⁵ quemadmodum De-

us inyeteri Tcftamento fiepius memoriam facit

Pf- 78-37-foederis iiii cum popuio Ifraelitico, quo Mcifiae

adventumhatidobicure indicat.

Promifllo annosa creatione mundi circiter

fafta A- bis mille,contigit illuftri viro inter orientales A-

brahae. brahamo vocatio Divina: _quam iecuta eil _pro-

miffio illa ialutifera de Meffia ex ejus poilentate

oriundo₅ cui fidem adhibuit certam ^, pater ille

credentium, _quaeimputata eftei in juilkiam: ita

ut acceptapromiifione, longé ante legem pro-

mulgatam in monte Sinai, circumcifionem eth

am quae iftius ligillum ^erat iuiciperet. Neque

enimAbrahamoialtem data fuit benediftio ^vitae

praeientis&pofieifio ^terraeCanaan5 fed fpiritualis

in Chrifto _quam eminus conipiciens ad patriam

in coelis ahhelavit* Haec ita intellexerunt tem¬

porenati Chriili ipia mater ejus virgo Maria &

iacerdos Zacharias : haec etiam optime å Paulo explicantur paflim, & praeiertim in Epiilola ad

Galatas ubi promiflio Abrahae fa<5ta dicitur.

Gal. _j. 16,

htyi tylok (Γπίρμ&σιν, ^ως cffii 7roMÄ, αΜ' ωςζφ* ϊνός. Κα} Ίω σπίξματί ^<rx3 otsiX&rw·

Nondicit: &femimbus ^, tanojuam de multü, fed

tancjuam de ^um: &feminituo,quießChrtßus.

® 9 ^

§. XIV. Jacobus bcnediccns filiis iuis in

ίριπ-^γ Ja-

tu prasdixit Meffiam ^quem appellat ^non ad-cobi'

futurum, antequam fceptrum cum poteftate ju- Gen.4^10.

dicandi Judaeis effet ablatum* Sic quando dc ferpente tribusDanverba feciifet, falute quam å Domino exipedtavit, fe ipfum erexit* Plura hujus modi obtulerant ^{fefe in} hiftoria Patnar-

charum, praefertim ex fide 6c fatis Jofephi, ^quae

Saivatorem mundi vel verbis vel viiionibus de- monftrant. Interea vero circa praeientis loci

explicationem audiamus Paraphraften Chalda^-^{Tayiru^}

um quomodo nobis de Meina confentiat: Onkel. in kqVv ny 'πυι odd K"},v)Di niirr rrnna nny *njr xkh: loc'

: pyomr1 γτ^ι κπό1;ο ^&rn rrVnn κπτη ny Non recedet éxtrcensρotefiatém de domo JehmU Gf fenba dcfiliis fidiorum ejus ufeme tn feculum^ doncc

ueniM Ådcsfias, ^cujus efi regnum: & ei obedient popuh.

§. XV. Nonvacat receniere iingillatim, quae Promiflio

in iäcris literis de hoc ialutis humanae coniilio Da~

perhibentur. Intueamur ialtim

praedidtiones,VJvli*

qua^ Regibus in populo Dei maxime inclytis fa-

dtxiunt, quomodo enim Dens å viris iibi di-

leclis hane benignitatemrcticuiifet? Sicut igitur

Abrahame* ita & Davidi promiiit, ut ex ejus ie-

mine oriretur,cui Deus Pater, ipii ^vero Filius fo-

B ret

^ 10 ®

rct illc viciffim,ac iblium regni ftabilitum ^occu-

paret. De iilioDavidis Salomone hxc dici non

potmiTent magis, quam de reliquis regibus po-

puli liiius, cum tarnen conilet eorum regnum

jam deiiiife,nequeipfcs fuiife filios Dei,quomo-

do Meilias erat per seternam generationem. Sa-

*2'7"

lomon quidem fuit typus ipiius, fed nucleus

Mkk._{f.· 2.} prophetl2e ipium Meffiam indicat. Quem Da-

Heb.^1: _j.' vid iibi deicriptum ita lntelligit, ut pro filioDei

pf.2:7. & domino ίίιο eundem agnoicens, prae gaudio

ibid,no:1. atque rei magnitudine obftupeicat &c dicat:

z.sa. 7:2S. rm nr *p:ni airr-πηκ mrr ό-τκ nnyi

γώι Hwn nnyi :nwn ΜΠ—ΠΚ "mnt

: oViy1? nrnV _q-ny Qua_proper nunc,DomineJeho'vi, "DeUs & ^er, 0*

νerbα tunjuht<veritas: cumpromiferisfervo tuo bo~

numißud: nunc tncpuam, placeat benedicere domui fervi tut, m feculum coram te.

§. XVI. Si reipicimus ad Pialmos Davidis, plu-

Prophe- ra iünt teßimonia, quam ut paucis memorenturj

PfaTmls *^ex^e & vates Ifraelis, commendato ^primum β iacrarum literarum itudio, coniilia hoftium ad-

ibid. 2-\ ver&s Dominum & Meffiam ejus perturbata ei-

&feq. fe: regiam deinde ipiius digmtatem å generatio-

ne seterna atque dominio in terrarum orbem u-

niverfalij cultu ^item & obiequio Rcgum atque Priri-

11

Principum ^: perfonam ^quoque ipfius ex natura

tum Divinatum humana, officia item ac bene- z' jficia per exmanitionem & ignominiam,ad exal- J '

- tationem &gloriam, dernonitrat. Meffiäm por-

ro iiib titulo cervse matutin# acudffimis dolo- ribus afihdum plagisque confoflfum, yeftibusmj.

fortifegio iubjeétis$ hinc ^yero liberatum velut e

profundo luto in gaudium & ialutem ^eorum, fa * qui Deum quaerunt & nomen ejus amant, con- ^-'eq*

ftitui pronunciat. Regnum Chriili &gaudium ^,

ipintuale in ipfo?non tarnenline exceptionecru-' '

fs'

eis, ita defcribijtur, ut pariter etiam refurredioEp '4' *

ejus å mortuis, aiceniio in coelos, ieflio ad dex- ^{πο; Λ}

tram majeftatis Divniie & miflio Spiritus Sandi iliper Apoftolos & in corda fideiium, ex admira-

biliDei iapientia & bonitate elucefcat.

§. XVII. Neque magnificum illud canticumEx Canti- Salomonis, utut intelledu difficile, poiTumus ^o-co canti-

mittere* Colloquium iacrum ibi inftituiturcorum*

inter filium Dei atque eccleiiam ejus 5 &

iicut Meifias uncium iignificat, iic quoque ole¬

um effufum ^nomen ipiius iftic vocatur, quem

David antea oleo Ixtitix undum, in _{compen-W/· s.}

dio hujus cantici praedicavit. Quemadmodumco Ebr- igkur unio inter yerbum, quod eft filiusDei, & JL

B 2 car-

So 12

E_*"x'h ^ carnem iive humanam naturam ^, fundamen-

tum conjugii ipiritualis exiftitj ita videre licet,

annon iüblime lllud myfterium heic etiam prae- dici eredamus. Amicaieuiponiaieoriim aliquo-

ties loquitur adjurans itidem filias Jerofclymse

tanquam å fe diftindtas5 iponiüs viciifim iive di-

ledtus,collaudatis regmis, concubinis atquepucl-

lis, feoriim _quoque celebrat micam illam ^co- lumbam, _puram apud ^matrem iüam ⁵ haud ali-

teracDavid, in Chrifti perlbna,loquitur de eri- pienda anima e poteftate hoitiumwitca fua. Prae-

terea dileftus veniens mhortum iüumex defide-

Cant.jir.z, rio iponfe, qua: ioror item fons hortorum &

puteus aquarum viventium appellatur, feoriim compellat amicos quoque iüos,ut edant & bi-

bant ex fruélu rerum pretioiarum iuarum, ad

joh. 6:S3- eundem modum,quo Chriilus deinceps aliquo-

Ί ties fuos difcipulos eil allocutus. Plura de MeP·

paflione & iecutura gloria ^qua: ad haue ^rem

facere videntur, ^nunc non addimus.

Vaticinia §. XVIII. Eiajas _quum in templo Jeroioly-

mitano vidiiTet gloriam Domini, Seraphim ad-

ilantibus atque ninc & inde nomen ipiius cele-

brantibus, de femine iandto eruditur & deinde in ipiritu hunc adventum Meifiae evidenter prae- dicit: ubi oilenditur fore ^ut virgo concipat Gf

fartat

pariat Filimn cujus ^{nomcn vocaretur} Immanuel,

Deum nobiicum eile indicans. Idem quoqueibld:

magnam iucem iuper gentes orituram de nato caP:

puero £5 datofilto mox declarat, cui nomina ei- fent llluftna valde cum poteftate, pace & juiti-

tiå perpetuåa Tum demonftratur, hunc _pro-

diturum ex familta Davidü velut iurculum deca^'

trunco iiiccifo , iuper quo requieiceret Spiritus

Domim in iumma perfedtione. Porro futurum, _{cap: SJ:}

ut idem iniquitate omnium noftrum in fe fui-

ceptå, per anxietatem multam juxta latrones

morti traderetur, veftibus etiam rubore aiper- cap.-fy. i.j

fis ₅ ereptus autem exmde viftoriam & ialutem

affliéhs non modo ex domo liraelis fed ex o- ca?\ 49\

mnibus gentibus adferret. Cäp' 4'

§. XIX. Annon etiam å Jeremia Salvatoris Pra&ft1

adventus praedicitur, ubi iermo eft de ffudtu juftitiae Davidi excitando, Rege videlicet, qui juftitiam in terra conftituat & auxilium populo

luo conferat ? Cumprimis ^autem exprimitur nomenipiius Domini, quod inillo fuit: υρ-iy mir

Jehovah jußitia noßra. Commemoratur _praeter- zß6'

ea diierimen Veteris ^a Novo teftamento, ubi/ ' hujus felicitas ita prasdicatur, ut intelligamus ab- rogandum fuiileillud _paftum legale Moiaicum

cum fuis ceremomis & onerofa ejus paedagogia,

viciiiim

ib: si; jj. yiciilim ^autem adfuturam effe luccm Evangelii

tantam , qux tum patefaélionis perfpicuitate,

tum donorum incrementis ie diffunderet_{per u-}

niyeriiim orbem terrarum.

Confcn- XX. Neque extat fcriptura Prophetarura

q-iorum Ψιχ non

pcrhibcat Salvatori noftro & beneficiis

prophe- ejus teilimoniumu Hofeas vaticinatur defalute

tarum.

per Dominum Deum noftrum acquirenda, de

Hof. r7 iponiatione

fpirituali fidelium & redemtione å

ib.ζ:i9. poteilate mortis«. Xoél de ejfufione Spiritus San-

ib._i3:14. dti fuper ^omnemcarnem in diebusMeffiaeloqui-

joci. ztzs. tur. Obadias autem de pr&dicatione ialutis in

obad.v.zi. monte Zionis fub regno Domini, yerba facit.

Mich,_{j: z.} Michaeas civitatem Bethlehem nominat ^ex qua

proditurus ^erat dominator Ifraelis, ^cujus exortus

Nah. 1: rS. cffct^ prmcipi0? a feculi diebus«. Nachumus

mb\z: *· edidit prophetiam de Apoftolis evangelium &c

pacem annunciaturis. Habacuc fidei juftitiam

& glorias Divin£ notitiam, Zephanias ^quoque

Zeh,.,ep *19' exultationem 111 Deo ialutis

noårx

de viro cui nomen rro, hoc eft GERMEN, 1-

Zach. 6:n.tern Regis humili ingreifu ; praeterea de yendi-

ib _{919- tione}

pro triginta argenteis atque plagis in ^ma-

nt'6 nibus^{1 '} ipfius: ^ac tandem de Rege, Domino exer-

cituum, cujus honos exhibeatur, illuftna pro- fert

ÄS 15 ftS

fertoracula. Haec autem & hujusmodi_ alia, Ju-

dxi & olim & nuper de Meilia expoiuerunt:

p Vy :*1D&0 fTODH *]Vd Vy Έ DtfWn Π UHTO HD [ΤΟΠΙ Λ. Salotno

/rr Vrrn n« πεγ #irn udd «to nor rnnnni mna ^ Μββ

TOr b ^rrro ^V nmy /n "jVdV ^{nrcwnV s Tnyn}

tmran *jVd _{King ρ«π "?d} Vy *jVd «to Van zacb.fu.

Re&é autem hoc explicat chaldaa paraphraßs quodif- ^{lJf·' 77*}

de Rege Meßta dicatur^ fcriptum emm eß: & e lo-

co iuo germinabit, quia egreffurus adtßcabtt tern-

plum Detfuturum. Et ad Regem Jehova Zeba-

oth adorandum (gvenientgentes) quta omnes ha¬

bitatores orbis cognofcent ilium ejfe Regem totius

terra 5 tpfe autem eß Rex Aießtas.

Cap. ii

Deapparitionibus,facrificm & typis,

bus

Mejjrnreprafentatm eß.

D§.

i.

dere gloriam Dominihöc _negatumfuipeoquod

homo non poflet videreipium ac vivere: ficDe¬

lis å nemme unquam vilus Johanmdicitur. Sta¬

tu-

- & 16 U§

tuimus igiturFiliumDei,cui nomen Jehovacon-

joh. i: ig. vcrüt? in forma humana Abrahae viium eife, &

convivio exceptum denuo fernen illud benedi- jer',^ζ3/ kftum promififie. Ita Moies non ipiam faciem

Dei, led pofteriora ejus, umbram videlicetcar-

ms aliquando ailumendae vidit: quemadmodum Johannes filium unigenitum in ailumta carneap-

paruiife & ventatem atque gratiamDei expoiuif-

le oftendit. Ad iftam proinde apparitionem re- feruntur hxc Salvatoris verba, coram Judxis:

Άβςμαμ ο πατήρύμώv ήγatfMOLirav ϊνα ί'Λ ^m h-

job. rj^v ^ y^Jf ξχα'ξΥ).

Abrahamus fater ille vefier exultrvvit-, ut Äderet

diem ißam meam, Gf ^vidtt aegaAfa efl.

§.II. Sicut Xfaacus ex matre eftoeta, ita Meill-

T^s I_

Il-

le fuit jfilius unicus ex Sara & dileétus Abrahx

patri iuo, fic _quoque Filius Dei unigenitus erat

& in quo Patri coelefti bene complacuit. In I-

iaaco, qui ligatus & imrnolationi deftmatus ^erat,

€onf\ J'hr: _typum habemus mfignem Meifiae vinch & in

ibid. ιk19. crucem fublati: ut quod ille repr&ientavit inio-

la humanitate,hic prseftaret yirtute Peitatis,quae humanae ejus natura fuit unita. Sic aries occi-

ditur loco Ifaaei, fangvine fuib, ut referretfi-

~\T*^1*tS! iJ f

Chrijtus.

Et

orat.β' _{guram magna} ilhm ajiciima, qua eß

Et ficut Abraham _recepit liaacum, ita intelligi-

mus Chriilum ^a mortuis reiiirrexide. ]udximo-C0*f-Ebr'

re fuo, ^non tarnen contemnenda proferre folent

de Media, quod ad exempium Iiåaci ligna ^por-

taredebeatj _{quae cum} judiciolegi poffunt: con- Gern22: f.

(tat enim, lignum crucis portatum cffe ab ipfo

Chriilo mortem pro nobis iiibeunte.

III. Jacobus per fomnium vidit fcalam ecc- Scala ja-

lo mnixam, _{cujus extremitas} altera ^terram tcti-cobl*

git, verbo Domini audito,&angelisDeiafcen-

dentibusacdefcendentibus5 illa quid nifi Filium

Deié thronomajeftatis deicenilirumaliquando,ut

inter filios hominum verfaretur eosque deiiciis pyov. s.-jr

iiiis laetificaret, & ^iterum aiceniiirum defignat?

Cumprimis autem illuftris eil illa manifeitatio, Joh-I:

fadla ad _torrentem$ ubi ludta inilituitur å F1I10 Gen-^:z^

Dei, qui & vir ob afliimendam

humanitatem&Horn.^?

facks Det, ob Deitatem vocatur, adeo ut fides J'

lacobi de Medlas adventu & officio heic mirifb

ce iit confirmata.

§. IV. Lex fuit pasdagogus ad Mediana; mo-^, Talis quidem ^cum forenii deducendo hominem

ad agnitioncm miienas, mimflra eßfuo modo ad

grattam & Chriftum, ^{ut ea} _quaratur alibi; cere- Luth.com

?nonialis autem &reliqua diiciplina Moils per ty-

pos & figuras Chriilum cum piaculari iacrificio ** 'u/f

C repras-

ISI*8

repradentat. Sic rubus ardens in deierto futurse

incarnationis imaginem habuit. Agnus paicha-

Iis, qui ^circa ipiüm ^exitum Iiraelitarum ^ex JE- gypto madtari jubebatur, iangvine iiiperlimina-

Exodn:zs

n atque poilibus illito, ne angelus primogeni-

torum percuffor ipios quoque caederet, mii-

j,cor.j:7. gnem geffitt7pumMeffia^5 qui ^ut agnus imma-

Tbr. ίο: /. culatus in ^ara crucis immolari debebat, ^ut _pre-

tio iangvinis effuii in remiifionem _peccatorum

vindicaremur a poteftate inferni. Ita _quoque

traniitus per mare rubrum, haud aliter ^ac lioe-

ratio Noachi ex diluvio, iignificabat baptiimum

& frudhim qui exinde redundan

Tvpi alii. §· V. Dominusⁱⁿnube & igne,manna coele-

Exod. 13.21.fte & _{aqua ex} petra, Meifiam 111 utraque natura

'ibid ⁿ '-7'Eer tnbulationes iturum, ut cibum & potum

Heb.j.-s.ij. ipiritualem hominibus exhiberet, denotabant.

Luth. com. Idem eft työ "jn/d, Angelusfaciei Dei, iple filius,

r7d'23-22

ib.33:13.14. hinc quoque liraelitae Chriftum in deierto ^ten-

caiBibi.intaffe dicuntur, quando dubitabant ^an Deus ef-

ffet in medio illorum. Mofes ex mandato Dei,

i.Lor.io.p, ^- Λ ζ

beut. 1s: edocet populum de magno Propheta iimili fibi

excitando, _cu]usverba audiri, ferio jubebantur, adjedtå contumacibus graviffimå commina-

tione: hic autem quis erat, niii Meilias?

§. VI.

. fä *9 HS

§. VI. Sacrificia coeperunt cum

promxiio Mel- astas &

fia & exinde oblara ilint coram Domino

in typ.?s Sa-

odoremiliavitatis. Eadem circa

locum Μdiix p^a0*

exhibendi viguerunt & ignc

coditus miifo, ^van- Gen. 4- 4.

isque legibus munita

flint. A popuio unde pro- l^s- z/-

diturus erat Meffias celebrata,ultra tempus

ipii-

us exhibiti ^non duraverunt. An

igitur credere zu fchoi.

fas fit,Deumlandtum&in fecula

bencdidtum

Sacrif·

liimalium madtatione,frugum

oblatione & thu- f.

ris ineenfo tantumdeledtari, nifi

iublimius quid-

dam hac teftamenti veteris

oeconomia fuiifet

10:f.

expreffum? Nam

quod juvencorum & hirco-

rum iangvis non poterat,

id praeftitit ipfc5 quem

iacrificiorum typus

referebat* Memam igitur

cum officiis & beneficiis ftatuimus

praefigura- "*I9'

tumeffe _per facrificia,

offerendum aliquando,

ut fangvine fuo

acquireret falutem non modo£^

Ifraeli, fed omnibus 111 mundo

hominibus.

§. VII* Idipfum, inter

alias rationes, vel exin-

de colligitur: primum

facrificium fieri dicitur monftra-

mir coram Dominos

demde

efttl0·

pro offerentein

expiationems prxterea vocatur eP'5'4'

nw igne abiümeiidum 5

hinc

fit odor

gratus Domino.

Porro ftatuitur reliduum ob-

lacionis _{crtsnp vip}fanctum

fandtorums fic

que tandem

fal foederis

in

omni ^munere adhibe-

ÖS 20

batur:Huc ipeclant verbaDavidis, ubi de adven- tuDci

noftn5antequemignis

'h 1ÖDK -W pHH bto) OWH

••nar 'by w: <τοπ

Inclamat ccelosfuperne&terram^jus Populofifo dt-

äurus: Congregate mihi _quos hemgnitate _profecntm fum, qui iceruntfoddus mecumperfacrificium.

fexplica- _{§. VIII. Conilat}

autem iacrincium non pla^

sotp.

quae Dominum rcßiccrct^ ut expiaretur _pecca-

2-bp 10:4. tum₅ neque enim langvine animalium _poterant

rp.y.jj.'io.

]niqU1tateS auferri. Et iicut facrificium abfumeba-

turjgne,itaMciiias tnbulatus & morte,

affectiv eß,

χμ. r; cumlernet ipiüm proreatunoilrooblationem &

victimam _cxponeret, in odorem bonae fragran-

Ώαη>.ρ:ΐ4Λ\χ._78:35- PerfianBumfan&orum ^tarn _{oblationis quam} tabernaculi denotatur fan&ißimm _{IjraeUs-, Salva-}

r»ry ^λ

, J " J

f nontor nofler,vidit corrupnonem, ledqui propterea quoqueexcitatusin _aiepulcro_mortu-

pf.it: 10. is apoitolos iuos in _mundum univeriüm emiiit,

Aü. z\ 27.

ut jlomines _fa\-c lapientix imbuerent.

Applica- §. IX. Infignis proinde eil illa de iacrificiis

dem^US' _{iio& gloria}^ut intelligamus, quomodoMeffisepai-

lit adumbrata, veluti facrificia_per-

Zev. 17://.

agebantUr non iine iangvinis effufione, qui

jEbr.ß.-zz.2p per formam ^crucis ipariiis eil⁵ &odor _gratus

coram

21

coram Domino adfcendit: In Meffiae exinani- tionem utique conyenerunt omnes judicii vires p*: 691

ut ipfe iecundum amplitudinem miferationum åEfaja

judicio ereptus, nos quoque regno occupato

ad fe traheret$ quemaamodum etiam Judsei yc~Jpoc.-nm?.

ritatis hujus alioquia hoftes, de facniicia

commentari folent.

dw ra im njinnnn nnrro nya roÄDn ^-nm

στητό ώο nrnai σοπτπ oy pn nra b οΉΠτηηPardes ^,

ι Rtmmon.tn

οίτπτπ nöp» anpn ruTnn πηικ ΓΡτκσνηιρσ.xr1ir

/U1 nm y*)m 1J2W /1DS3min.b.tit.

Sacrificium igne abfeumendum5 deßgnatur regnum

fiub conceptufeto infimo, ubi omnes <vires judicii ^cum mifeerationibusfecfec eonjungnnt; cumque omnesjun&a

atque colleSlafeunt ibidem, ^tlieflatus [ unionis] tjo-

catur _nwfct. Sic traditurin Cantico canticorum ad lo- Cantt1:

cum: trahe _me, poft te curremus, & cetera.

§. X. Siulteriusrequintur iacrificiorum figni-Teftimon»

ficatio & uiiisj folide quidem & evidenter do-^ov* Te"

cet Epiftola ad Hebrseos (quse eft veluti c!avisuam*

do&rinae hujus & totius Levitici cultus) taber-

naculum _{& qua?} ibi fiebant, fuiiie exemplar ^re·

rumcodeflium & οίιτίΙυπα fe/Sαληθινών, ieu figii-Etr.-

ras eorumfacrificiumqua& oblationem noluiifevera ejfeent. Hinc quoquedicitur?quod^Deus

tbfed'J:z

ceremomales iflae leges abrogandae forentin ad-

ventu