PONTIFEX Veteriim

.*

_ρ.

F.

F.

S^S,

PONTIFEX

Veteriim

_Romanorum

MAXIMUS

DiiTertatione Graduali leviter

ad-umbratus,

Quem,

Indultu

_Amplijjl

_{Ord, Philo}

_foph.

_Upfi

Sub

_PR&SIDIO,

VIR! _AMPLISSIMl

DN.

_JOHANNIS

_A.

BELLMAN,

Eloquent.

Prof. Ord.

&

_Reg.

I

Publico

eruditorum

examiui

_modefte

fubßcit

MAGNUS

_HIELMGREHN

Smolandus.

Audit.

_Guß.

_Maj.

_add.iv.Non.

Maß

An. ΜD

_CCVII,

_{horis ante}

mc-ridiemfolitis.

UPSA_LIS,

'er _Johann

_{H.werner,s:#R:ie}

-Reverendisßmo

Patri

ac

Domino

OLAVO

CAVALLIO,

Inclütae

Dicxcefeos

Wexioncn-iisÉ^ISCOPO _{eminentiilimo,}

Con-fiftoriiqiie

EcclefiafticiPr^ridi

·., . .

graviffimOj

-"

MiECENATI

ΜΑΧΙΜΟ, ■ Λ

Plurhnum Reverendis atque

Λί.

PETRQ

_COLLIANDRO,

In _Gymnafio

_Wexioneiiü

_SS.

_Theol.

Ledori _{primario,& in v}

Paftori.

Mag.

PE.TRO

ÜLNF.RO,

i . llrbis.&Ecclefia: Grennenfis Paftori.

m.

magno

jßj0q; & poef. Lédori.

Liiifdit?-t^Ad: Revcrerido _atque

_Ampli/fam

. Domino y.

D\

_{AND RE}

_iE

G OED I

N G

_, • -,Λ;'·- * - · 7 _'-Λ

Ejusdem

Dicecefeos

Archipraepofi-to

_{celeberrimo,Templi}

Cathedta-lis & Ecclefiae

_Bergundenfis

Paitori _Graviifimo,

Patrono

_Optimo.

Pr&clariflimis

Dominis,

Mag.

J O Ν

AL S

Ε

LLM

A

Ν

>

Itidem S- _{Theologie Ledton &}

in Paitori.

f '· - 1 \Vv.' · , . * *

-i* ····. >·

M.PETRO

_LINDSTORPHIO

! Iliftor. Lectori.

Mag. SVENONI

ARELL,

Scholas Triv. _{Junecop.Rectori & in}

'

\TTx

tAndern modeßA ßvit v erccundia·)

* _{Mecenates ti}

fAutores Qptimip ut

anti-ejtiushicyfortaffis etiam iniquus, hoβes Ve*·

ftros falutaret lares. Cujus rei ßbi fetis confcius ipfe, fuperfiitionis quidem exfors}

fedprißino exutus cultu, nefcioqui fufpcn-fiores tardioresque tnolirt gradus occipiat.

Et licet _{Juoquonda relittus bonori cujusvit}

grAtlant non dejperaretj adeo tanten

ntAli-iigna fraude mutatam ftbi fortent nunc

doletj utfibi fuaque caufe diffidens,ab_tHo,

quemfocio impertirivolueritis,favorep

to-tus_{dependere oxoptet. Detis utriqueNo~}

firum veniam factles, quaquefoletis

fron-te innoxios conatus, _{quantumvislonge}

in-fratxoptAtoseffettusfubfißentes,refpicUtie^ jQuod equidem tantoρetofubmifßusp

quan-to_{profitear apertius in hocce} munufculo,pr*-ter _{pietetem, nihil ineffe dignump quod}

Veßrum fubcAt conßeffum. Hocpotitus,de

nova_{Vefiri extoüendi favorit materta mihi}

impenfe gratulabor, ti eternum vivantp Msecenates & _Fautores,

Nominum Veftrorum

devot_{iß. ti obforvAntiff. cultor}

In

Nomine

_jEfii.

Procemium.

Uanta

_religionis

civitate fit _praeftantia*

ipfa refura rnaeiftra^ expcrientia ,

illuftri-umque fcriptorurru

Confenticns vox

cvi-dentiifimo furit _{documento, qua nunc} fundamentum _politia?,

nuncanimarci-public#, imo etiam feiteα-υπκ]uckv d,mc~

ΓηςΧοΐνωνίέίζiLνόμό%σΙον; _{i'pti?uetialütaturj} ut _{admirandam veras}

religionis.

indo-lem heic _taceam,

qua, velut arcano

r feedere,_{ccfelum &}

terrae DEUS &

ho-mines,uniuntur&coéunt. Tanta qüip-pe eftfolius humanae audoritatis adef-frenos hominés in officio _continendos imbecillitas,Ut _{fadionibus, quibus in}

r - transvérfa civitates

ßepe

aguntur,

1

.

primendis fola

fufficere nequeat; kiL»

«t, _{quocunq;modo intendatur impcrii}

feveritas

_{fcveritatisq;aiTIduitas,nö}

_tame

motus omnes & _{divulfionis elementa}

fedare ac _{difpellere poilit, quin}

rcligi-onis, _{quantumvis fidas> dignitas virru} longe majorem

_femper

_habeat.

_Qua:

Tcro tcnebrac _{gentilibus incubuerint,}

illufiones & _{ineptias infinita:, quibus}

mifellihomunciones_{deplorandanatura:}

caecitate involuti_{fucrunt, nosignorare}

non _{patiunturj lapfus enim illc}

pri-macvus & _horrendus tantam _caliginem

indüxit, ut_{plurima hominumpars} cla-rius _{vcrumDEum,omnislucis fontem,}

nonviderit, _{quam nos folem7 ccelo}

ä-tra nubc inhorrefcente _{j utficcum}

vi-ro _{quondamcelcbri loquar. Adeo}

ve-ro foecundje illorum fuerc _eurcinDiis

fiditiis fibi _{praeftituendis ,}

ritibusque, quibus colerentur, inveniendis, ut vcl hinc rediifimå concludere _liceat, »*/-lam _{unquam fietijfe rempublicAm}

fine ftecit sliquA religionis. _{Lipf. Pöl. h 4-Cap. 2.}

Imprimis ii prifcosRomanosipedas»

tam _{profundo faperftitionis &}

τηλυ%'ιας

barathro cos _immcrfos

cognofccs, ut åt illis vcr& _{ojmniuo dixcritTcrtullia'}

3

MUS, _{qttod omnia e«luerit humAitns error}

prator _{ipfum omnium conditoretn.} deIdol.

c._4.

quid? quod queribundus

agnofce-rc_{videturCicero,multitudinem}

inquiens

T)e«ru hominuvitaomni_{fuptrfiitione refer"'}

fiffe de natrDeorum1. 2.c._{24. Si autcnu}

ad feveritatem _{fuperftitiofae hujus} rcli-gionis refpicis,devotionem &

conftan-tiam no η _{fpernendam animadvertes,}

exclamante _{pratconeuno,hoc}

age,

al-tero,favetelingvis

j _{&veIutproomni*}

bus adfirmante _{Cicerone, feex ea}

opini-one 5 _{quam a}majoribus _{de cultu}

irnmortA-liumiteorum_{acceperaty nullius unquam}

o-rationcmaut doftiautin dofti moturam : de

nat. Deor.1. ΠΙ.c. 2.ut _{magnificentiam}

&_{liberalitatemeorum in}

templis

exor-riandis,

_{facerdotibusque}

_fuis fuftentan-dis, & varia _{finceritatU tcftimonisL·,}

icriptorum faltem fapientiorum

prat-teream, _{quos procul dubio mcliora}

vidiiTe ac _{probaflfe, fed deteriora}

fecu-tos _{fuifie fufpicor. Unde}

parumabeflf

quin muiti alii, quibus clarioradfulfit

veritatis lux, _{pudore fafFundantur»}

quando perpendunt Ethnicos otium, quod reipublicat concederetealamitas,

täm fandis _{tranfegiilecerimoniisjquo*}

tusénim qmsque_{ultimo hoc tempore#}

in lihidines, _perjuria,

_jurgia

_&

ebrie-tates _{revolüto, pietatem digna cura}

menteque

pertradat

?

Quemadmodum

yero Romani maxime erant foliciti de facrorum ritibus & cerimoniis, quas

JEncas _{partim cxGraecia in Italiam fe~}

cum advexit, partim fubfequentc*

Reges, & inter illos pr^cipue

fecun-dus Romanorum manfVetioris cukurac Rex,Nüma, ab Albanis & Sabinis, imd plurimas ab Hetruria, matre ae

geni-trice_{lupcriHtionis,vocav.erantt itanec}

minorem curam in^ordinandis &

infti-tuendls facrorum miniftris

adhibuc-runt,

_qui

fubinde introdndi fuis

quis-que numinibus acdiyis, quidam tarnen liniverfis, addiccbantur, _variaque

lor-titi nomina tradu _{temporis in}

ingen-ternexcreveré numerum- Fuere

nam-que Luperci, fratres arvales,. Potitii ac Pinarii, _{Augures, Rex facrificulus, Fla¬} mines, Sal ii &c· & dcnique pontifi-ces; quorum unus Maximus dicebatur,, dignitate réliquos longe antecellens. De hifce vcro _{fingulis agcre,}

illorum-que

munia, ritus &

difcrimina perfequi

sioitri nunc non.eft inftitutij led &

cxhau-exhaufti eifct laboris : _quippe

_quod

tantadifcordantium_opinionnm

&anno-tationum _{farraginc restam}

antiquain-voluta _fit, ut fe intra modum

fubfeci-vx diflertatiunculx _{explicandam Facile}

non fiiiat. Pontificcm _{itaque Maxi·,} mum, fummum illud vetufti

Romano-rum iacerdotii _{caput, ftri&im & quafi}

per tranfennam adfpicere nos pafla eft temporis & fortunae injuria. Tuam_»

B.L. humanitatem tanto enixius_expo·

fco, quanto certius didici, nihil tam

probe ac provide pofle

_dici,jquod

_non

vcllicare.malignitas

queat.

.

11.

Duplex

_pontificis

po'tiilimum efi:

_{vocabulum derivarc}

fons, undo

fole-ant _{feriptores. Vcl enim a}

_poiTe

_&

facere id eil _{facrificarejvcl a ponte &} faciendo di&um _{autumant,quod} facri-iiciorum & _{facri feu fubiicii pontis}

CU-»

ra_{pontifieibusineumberet:quamquarri}

non folum circa has denominationcs,

varia a _{quibusdam adhibetürinterpre¬}

tatio, verum etiam _{plures altäe fortaf*.} Tis haberi _{poflünt. Illarum autem} u-tram

_arripueris*

_{nobis non eris coh*}

>

trarius, quum a ver» neutra multuro tbludat, nec _{quidquamin fc}

contine-atmomenti, _{ideoqueeandem} tanto li-bentius transmittimus. Ceterurn,_quum

pontificis nomen, quod initio aut uni

aut _{paucis fuit proprium, lapfutempo¬}

ris _{ejus inciperet}

_effe

_{latitudinis , ut}

quaqua orbis pateret Romanus,

prima-rii (altem facrorum antiftites*

denomi-natione _{undique dcfumta, pontifices}

dicerentur: obfervandum eil _femper

difcrimen hos _{intcr&illos, qui Rom*}

collegium conftituebant, undc per

quandam analogiam adpellationetru

ca?teri traxerunt_{j&ficubi etiani}

Maxi-mi _{epitheton gratia vel adulandi}

ilu-dio _{adjedum reperitur? id in fraudem}

NoilriPontificis fadunied, _utpotequi

Maximusveredidus_ed,no_{quod aetate}

aut ordine ceteros anteiret, (ed _quod

poteilate

& audoritate illis

praeiiarct;

contingere enim haud raropoterat, ut

& aetate minor &in_collegium

noviifi-me _{cooptatus pontificatum maximum}

adipifceretur^ quum in comitiis eligere¬

tur & ordine nen _{fuccederet. (a) Undc}

etiam _{parum nobis faceilent negotii}

>

qui in pontificum coliegio vel duos

χ

maximös

_pontifices

_{fijifle' adfirmant,}

ycl Flamini Diali _{pontificis maximi}

ti-tulum _adtribuünt,

cjuipn, qui in

colle-gium primus acceflerat,vel _fimpliciter refpcau inferiorum maximus _aliqua—

rationc dici _{poiTet, ficut Veftalium} pri¬

ma maxima eftvocata. ΐ _{Quod autem}

de Diali _{Flamine traditur, rationibus}

deftituitur,& falfi notam vix _effugit. Ita _{namquc fummi hujus principatus}

(plendidiilimus titulus uni tantum erat'

alligatus,ut nulli _{plane vel in urbe yel}

extra eam _{alii, primo ifto}

temporo#

eilet communis. Mirum v. _quanturru

éodem hoc individuo titulo fibi

blan-diatur hodiernus _{pontifex,dignus}

pro-fedo, qui & nomini & omini Noftri füccederet_{j quippc qui eundem} omni-bus fere modis adeo exade _exprimit,

ut ovum ovo vix fitfimilius. _{Quo auti} tempore_{libi arrogårit partim,partim} a-pud aliosceu propriii eblanditusfit ejus titulum, hujus loci non eft _difquirere,

nec _{imperatafertbrevitas: exiftimamus}

verofeculo

_decimoipfam

_hocdebere.

§.

II.

IN

_eft,

toto

natura:

opere

nihil

quidquam

quod fuas temporum non fubeac <

s

Vic«5 & _perrarum,

quod diutius

eutt-dem ita tencat tenorem, ut idem åfuo eurfu lentä non _disjiciatdies. Hoc

nus-quam magis quam "ex

rebuspublicis

conftare

_poteft,

_{qu# ita ab}

_ingeniis

impcrantium pendent, ut>

ducem

imi-tante cive, bellorum & manfvetudinis

ftudia altcrnis fere vicibus fefe fubinde

excipiant. Ad

Romanam

certe

quod

artinet, utramquc alcam experta

eft

:

adco _{ipfi non defuerc principes,}

_qui

jam virtutc,jam ftatutis

optimis,

eam tempcrarent. Inter ceteros tarnen.#

pr#cipuå gloria

inclaruit

divini illc-#

auölor _{juris Numa, qui in}

_locum

bei-licofi Romuli commodum _furrogatus# effcratum _populum

_{legibus moribusqi}

formare prudentiiTime

adgreiTus

eir.

tirmanda namque tβ refyublica non Armis

modot nequeadverfus bofiesj

[edquodmul-to _{majus multoque afpertus eft> bonis fAcis}

artibus. (b) Quibus _{quum utramque}

fa¬

cilt _{paginam religio,} non

public#

tan«

tum _{utilitati, eandem} inculcando, _v«

- _rumetiam

regi#

digiiitati coniultuttt*

ivit; humanuni enim miti cervicevix

ferent jugum,

divinum

qui excutiunt.

'

Hac

ρ

Hac inftituti _{difciplinaRomani, iis bel¬}

li _{pacisque, imo etiam religionis}

de-coribus _{poftmodum enituerunt, ut ni«}

hiljdeeflfet, quod ad fummum _faftigiiv culmen exornandum _{iplendoremquo}

inducendum conferre _{poiTet. Undo}

Ciceroi nefcio an gentis fuse honori

paululum velificatus, fcribere fuftinuit,

Romanos non _caUiditate ätit _{robore, Jed}

pietate ac religione omnesgentes nationes-qucfuperafle.{c) HicNuma, introdudis primum facris.,

_facrorumq;

_aliquot cre-atis_{miniitris, qui fuis quisque diis}

ope-rarentur,facile _{profpexit, quod, ii}

in-ter _{plures aequalitas fcrvaretur,}

volun-tasque diverforum vaga relinqueretur,

facile _{confufio, culparum amica,}

ge-neraretur. Unum _{itaque elegit,}

cuire-liqui obedirent, hunc Noftrum Maxi¬

mum Pontificem. An etiamfimultres

alios minores _{pontifices inftituerit, ut}

pleriqui perhibent fcriptores ,

diipici-ant,_{quidicant- Res enim adeo}

eftin-certa, utne_{quidem de eaveteres fcri¬}

ptores inter fe confentiant. Livius

u-num tantumNumam_{Marcium M. R.ex}

patribus_{pontificem fadum eflfe}

memo-B _raty

ίο

rat, ubi, ficut ill aliis qüoque

locis

ex

fn,fcr. hauferunt cruditi>

maxinii

epi-thetonaddittinon rcperitur,

licet

eun-dem fuifle, _cujusheic

qualemcunquo

deferiptionem

molimur>

occafiono

fequentium

verborum

non

ambigamus*

Quidquid fit,

conjeduris

indulgero

non_placet}

unde

_{nec a}

vulgari

fententia

plane

alieni

fümus,

quum

nusquam

all·

oquin creatos

'legas.

Plures

infuper

fob _regibus

_fequentibus

fuiffe

_ex

quo-dam _{Dionyfii loco}

_probat

Cl. Bofius,

(d) ubiiile

pomeeria

urbis

audoritatc

collegii

pontificum

produxifTe Tullum*

& _{hi>c<p<ivTdv ita}

enim

pontifices

adpel·

lat, ab Anco convocatos

feribit.

§. III.

/"lEterum de

fequentium

fub

regibus

^primisque confulibus

maximoruirL»

pontificum

eledionc

res

eil

paulo

dif->

ficilior. Haud enim facile didu

eil,

uj

trum _regum

audoritate,

an vero

col"

legii decreto,

vel

etiam

populi

fuffra-giis in

comitiis

fuerint

ledi.

Guthe-rius ouriatis comitiis illos

fados

con-jicit (e).

Rofinus

ex

adverfo

eosdenu

etiam ante _legem

Domitiam

tributis

cornit-(d)BiJJert.dt Ρ,M,c.III,

{*)

de

Vet*

comitns _defignatos

_fconténdit.

_{(f) Et}

denique primum

eximium

regis

munus

ciTe voluit Numa, ut facrorum

omni-um _{principatus pen es eum}

eflet.

(g)

utcunquetarnen

fuerit,

non temercj

heic Rofino fidem _derogamus, quum

confulum _{faltem tempore in}

_comitiis

illos, fuffragantibus

pontificibus

cete-ris, renunciatos eiTe nulli quidem

du-bitemus, licet non adeo conftet,

qua-'

lia illacomitia fuerint, curiata procul

dubioj tributa enim non

fuiiTe

mutata

deinceps rerum ratio

evincit.

Nam-que poft

iäcerdotia

plebi

communicata

legemque Domitiam

tributa

comitia^

huic _{negotio fufTeda}

_flint,

_quibus

poft-modum_{creari cceperunt. Id}

_quod

_vel

binc _patet,

_quod

_Caefar

_{pontificatumj}

maximum_petens,

_plurain

_duorum

po-tentiilimorum _competitorum

_tribubus

fuffragia, quam uterque

in

omnibus

tulifle dicatur. (b) Haeccomitia

ponti-ficis maximi dida unus_primumex

col-legio, poftea vero

Confules

habere

Poterant. Notandum vero eft illis

hoc fuiiTe

_proprium

_,

_quod

fepten-decimtantum tribuum fuftragio

ftare-tur,

(/) /. 6.c.iS. (g) Halte. 1.2,c.16+

ιζ

tur, carum fe._{quibus idforte obtigifietj}

junde concilia _{populi potius forte}

ad-pellavcris: quodque candidati maximi

Fontificatus non nifl ex _{collegio pon^}

tificum efle _{pofient. llt autem}

fubro-gandorum facerdotumjus nunc a

col-legiis, ope tribunorum, ad populuiru,

nunc denuoå _{populo ad collegia, odio}

vel invidia _{ftimulante, fubinde}

proma-naverit, donec tandem arbitrio

impe-ratorum cetfit, exHiftoria Livii _paifim

videre eft, ubi de _{lege Domitia}ter

ab-rogata iterumque reftituta agitur,

§.

IV.

Licet,

ru_Romanorum,

quidquideratreligionis

_{nilnififucum &}

prifco*

fu-perilitionum trieas fpiraret: ritus ta¬

rnen fi_{refpicis eligendi facrorum}

mi-niftros, non _{pauca invenics, qux vel}

populo meliora edo&o

digna

fint«

Quippe fi ad viros fapientia &

nobili-tate _{prae-cellentes (acerdotia etiam mi¬}

nor-a _{deferebantur, (/) utique in}

Pon-tificeNoftro Maximo_{defignando, quin}

virtus _{imprimis fue-rit fpedata, non_»}

dubitamus. Ubi enim _{illa, ibi}

revc-rentia & _{obfequium. (&) vEtas quidem}

huic

(/') Kipping. Hiß. 1.i.c.il.[£)Scheff. i*

huic honori certa _{prsefinita non erat,}

manfittarnenconfvetudo,neotio

luxu-riantes _{.juvencs neve fenio fatifeentes} jfti admoverentur. Necfas eft

crede-re Numam _{Regem Maximum}

pontifi-cem renuntiaife alium, _{quam queiru}

fibi _{prae exteris fua commendafFet}

vir-tus. _{Quid? quod T. Coruncanius, qui}

ex _{plebe primus pontificatum maximü}

•meruit, _{ingenii praeftantia & claritate} infjgnis exftitit. (/) Atque ita quan^u quidem gentile permiiit ingeniuiru,

cautum eile voluerunt, ne _{quis ad}

am-pliflimum hoc facerdotium adfurgeret, qui non-prudentia artihusque ad

ex-emplum eiTet pr^eipuus. In cujus rei

honorem non invenufte, _{quisquis eft,}

feripiit:

Ordo_{faeerdotumfatuo twbatur abomniy}

Labitur Qf_{päjßw veUigionis bonos,}

Non_{Numapresbyterostales in templa}

fa-Prifca - - - - £ (YAvit

§·

v.

INepta

_{gna funt,}

prorfus &

_{qua? de}

tantum

_pontificis

non

_maximi

riFu di¬

confecrationeex _quodam

Prudentiilo-co referunt _{non pauci}

$ (m \ quippo

quum

(l) Gutb. I,i.c. p, (m) Guth. d,v,I. P. Hb,

quum

ccteri

defignati

facerdotes

o

mnes, antequatn ad ahr&

admitteren-tur, verbum pontificale capere

debe-rent, neceifarium putarunt, ut

pari

ratione Pontifex Maximus eleftus

pia-culari _quodam

_{& iiibterraneo}

facrificio,

tanquam

follenni

cerimbnia

inaugura-retur. Sed _quac adiertio

fefe

omnibus

probare non

potuit,

quum

vel

alid

Prudentii verba referenda eiTe haud:·

inepte

obfervarintviri

dodi.

Vixenim

eft credibile proceres urbis,

qui

pri-mum huic faitigio admoti

funt,

tantx-que

farna:

tandem

imperatores tam.»

fordidas & horribiles cerimonias

fub-ire voluiffej adeo ut, quum hujusce-modi ritus aLivio planenuliafiatmen¬

tio, nihilcaufaevideamus,cureundem

Romanisufitatum credarnus. Sed ncc tjllum reperire potuimus

veftigiurrL»

wbi follenni formula captusNofter

lc-gatur,

liquidem

non erat,

å

quo

ea-peretur.

Sufficit

ipfum

ex

collcgio

e-ledum. _Quod autem de

pontificali

ccena Macrobius fcribit, nihil obftat,

quo minus citra

veritatis

ja&uram

ad-mittamus5 cujustarnendefcriptio

å

no-bis omiifa _apud

_eundem

_Audoreiru

quae-quaeratur; tot certé

epulis refertarru

fuifle conftat, ut rede omnino

excla-maverit nonnemo, gulam_{ventre ma¬}

jorem eile, (n)

ί·

VI.

POntificale hoc

_{mins, tantö pluribus}

munusquantö

_{gravioribusque}

fubli-innexumeratcuris. _Competebat nam-que ipii imperium in res

&

perfonas

omnes facras> ut maximarum in cultu

divino rerum eilet dominus, facra

di-judicaret, inque illis leges ftatueretj a-deoque inOmnibus provideret,ne

quid

religio exfacerdotum

focordia&pere-grini cultus commercio

detrimenti

ca-peret. hlnde etiam,

ii quid

contra jus rekgionis a fenatu populove decretu efiet, intercedendo idem refeindero potuit,licet hoc

maxime admirandum

fit, _{quod quamvis innumene nationes} inurbemRomanäconvenerint, _quibus neeeiie füit _{patrios Deos domeilico} ritu _{colere, nulla tarnen peregrinafa¬}

cta fint _reeepta publice, quod

mukis

civitatibus accidit. (o) Nec tantum

fa-cerdotes _{rcliquos ac}

_populum,

_{de cul¬}

tu

(») vid. du CboulpAg. log. (<?) Dion. /.z, (Ap. ig*

16

tu _{Deorum, facrificiorum} a c feftorum

ordine ac modo, quaequé _{alia ad}

rcli-gionem fpe&arent, edocebatj verum-.

L-etiam_{il quaecontroverfia,e0 pertinens,} de facris,feriis,votis

_{autfepulchris}

_ad pontificeseilet delata, confulentib9pro

coliegio reipondebat, adhibitis inter-dum> i] quae res major

eiTet,

in

fecre-tius coniilium _{rege facrificulo &}

flami-nibus _{majoribus. Sed & comitiis, in_*}

quibus facerdotes pleriqui creabantur,

intereiTe debebat,ut _{electos caperet&}

inauguraret. Pcculiari tarnen rationc

ipfi facri i'gnis Veitaliiimque virginum

curademandata _{erat, ut non tantum*}

ex tcnore _{Papiae legis illas legeret, Ted}

etiam _{ipfarum minifteria & mores}

dulo obfervaret. Undeearum

Plutarcho audit. _{Quippe fi quae}

deli-quiiTe diceretur, in frequenti coliegio

in crimen _inquirebat,

in-nocen-tem ex _{collegii fententia abfolvens,}

peccati vero conviftam, ii leve

eiTet,

caftigans officiique admonens, interdu '

etiam ob interftindum _{ignem verbe^}

ribusafficiens. _{Quae verovirginitatem}

polluerat, ab eodem damnatai virgis

primum caedebatur, poft inhumano

pror-; 17

/prorfus modo viva defodiebatur> ut hinc nefciam, unde _{gloriari aufit} Livi-us, nulli _{gentium mitiores placuiiTe}

pccnas. (p) Et qui eandem _ftupraverat

virgis in comitio usque ad necem cae-fus eft. _{(q) Reo geftas prxterea}

iingu-lorum annorum memoratu_dignas

lau-dando opere mandavit literis, _illasque

non folum monumentis _{tradidit, Tedin}

albo _{propofuit, ut populo exfcribendi} eilet _{potcftas (r) Faftos}

quoque Ponti-ficumcuraecommiiToseile _conftat,quos

tarnen _{per intercalandi licentiamadeo}

turbaverant, ut nec medium feriae

x-ftati , _ncque vindemiarum _autumno competerent. (/) _{Quippe qui}

publica-norum vcl _{litigantium commodis}

gra-tificantes ad _{arbitrium fuum}

tcmpora

vel fubtrahebant vel _augebant.(t)

Qua

vero ratione

_pontifex

_Maximus

occu-patus fuerit _{circa nuncupanda vota,} obfecrationes, dedicationes _templorii

& ararum, _{quin etiam devotiones pro}

patria, brevitati ftudentes beic praete-rimus, cum res _{alioquin prolixius}

fo-C _ret

(p) l>1 c.28 (q) vid. Liv. /. 22. c._ςγι

(r)Alex. Al l.2 c.8. (s) Sveton.in_\uh

c, _{40. (t) Gutheriufl. I.}

18

ret deducenda

_{fVjfciendicupidoexcm·*}

pla fuppeditabit Liviana hiftoria.

$.

VII.

DIgnitatcm Pontificis Noftri

& _{iplendidiilimam fuiile innumeris}

maxima

patet rationibus. Si enim munus,quod

geifit, refpicis,erat hoc

omniumfacer-dotiorum _{primum, Sc regiae dignitati}

proxlmum5 Si veromuneri conjunda

privilcgia ipedas, plane regium erat 5

naiii _{impune quadibet fäcere id eil re¬}

gem eile. (λ·) Quocirca etiam Regem

Sacrorum t iacrificulum Pontifici fub-jedum voluit Νuma, ut fibi quidem_>

nomen,ipii vero poteftatcm regianu

efle datam _{agnofccret. Sed necparum}

decoris_{ipiius honori addidit habitus?}

quo utebatur, fplendorj praetexta_>

namque magiftratus _{iniigni, galero &}

fortafTis etiam lidoreac fella

curuliin-fignem fe prxbuit. Quid? quod ii ad

populüceterosque facerdotesrefpedus

nabeatur, nullü eftdubium _ipiius digni-tatém _{magni habitam eile, cujus}

arbi-tratu omncsftare confveverant. Unde

illum vel _pra?cipue

_tetigiife

_putamus

Cice-(u)covf. Bofü dfjiert.deΡ,Μ.c,_4. (χ) SaU

IP

Ciceroncm, _{quando dixit; facerdotum,}

non in fententia folum, fed etiamiru»

nutu rcfidere audoritatem.

§. VIII.

OMnium

tatis hinc clucet

vero

maxime hnjns

_eminentia,

digni-

_quod

omnes civiles_{magiftratusantecelleret,}

& inhonorum _publicorum

enumera-tione _{primo loco adfumerettir, uti ex}

nummis _{quibusdam patet. Sic J. CJE~}

SAR _{PONTIFEX MAXIMUS,}

DI-CTATOR TERTIUM. ET CAESAR

AUGUSTUS PONTIFEX MAXIMUS

CONSUL _{QUINTUM. Quamob caufa}

imperatores poftmodum plurimi

cun-dem titulum_{ufurparunt. Quippequum}

ad _{imperium Julius Caefar quocunque} demu_{adflatu,certe aufu maximo,}

adfpi-raret,rebus _{certe,quasmoliebatur,non}

inconveniens fuit, _{quod pratcipua}

rei-publicae munia adfepertrahere

nitere-tur; _{quorum qucedam poteftatem,}

quac-dam venerationem &

fecuritatemcon-ciliare videbantur. _{Atque ita demunb}

pontificatum maximum inter _plures competitores iis artibus tantaque

con-tentione _{ambivit, ut ante comitia}

tri-umphii velutcantaret. Eo enimresRö¬

to

manartii _{perdu&ae erant,utin}

honori-bus_{hujusmodi obtinendis audoritatem} fenatus _{longe vinceret favör populi,}

cujus aurar captandar ipfe non erat i-gnarus. Sufcepit itaque hoc potentise

munimentum a. u. c. DCXCI, _adquo

fuosfucceilbres transmiiit,_prae;terquam

quod poilillius mortem idem Odavio

interciperet Lepidus; quo,tarnen mox exilindo, Odavio rediit, fequentium^

que imperatorum imperio adnexunu

manfit. Obfervandum tarnen eft illis tantu hunc honorem _{proprium fuiife,}

penes quos famma rerum veré erat,

quique inde ab

Augufto

Auguili nomen

tenueruntj ita ut, quando duo

autplu-res _{imperarunt,unus tantumeffetPon^}

tifex Maximus, ceteri vero _pontifices

fimplicitur vocarcntur.

$. IX,

.

QUemadmodum

,paganis imperatoribus

vero

de

Ethnicis feu

res eil

ma-nifeitaj ita num Chriftiani quoquo

primiimperatores

eodcm

tit-ulo uii

iint,

ut communisfert _{fcntentia,paulo}

acri-us _{fcriptores interfecertant. Non}

c-nimdefuere, _{qui vel animi libidine,} Vel novandiftudio, velut torrentis

ftu _{abrepti, hoc iverunt negatum; li¬}

cet _{ipfa rerumindoles, teftimonia fide}

dignorum fcriptorum, temporisquo

illiusmonumentaaliacontrarium

aper-tiffime evincant. _{Quos proinde}

fenten-tise _{partim poenituity partim verior}

a-liorum dooxina convuliit. _Quippo

quum nec Pontificis nominiquidquam ineiTet _{fuperftitionis, nec, ii quis}

poli-ticasrationes_{cxpendat, illorum}

condi-tioni _{expediret,uthuicrenuntiarent.tif}

tylo, utpote qui diveria religione gen-tilium infe invidiam _{jam concitafient:}

nulla eil caufa, cur iJlos_quis Pontificis

maximi nomen inter follennes titulos

prudenter & jurc retinuiile, requo

ipfa pontificatum maximum

geiliile

nc-fct.

ubium.» inferere

Zofimi

locum,

lubet:

quod

O)

omne

tollat

r»

GrfeyXccßptv

ζκ,ατον την των

'όλων

αξ-χ/y, η Η&ινχηςίλη

_ζ^ρτων

τηντ.φίχωναυτω ζτζβτ-ttpipiTD) κ,

-Ζ*Τ^χξη(ΑΛ ποντι<φιΡ Μ.ά£ιμ@*

άνεγρρφετο, ompe^v άξχΐίρίυς

μίγιςος,

οι μίν isvοίΤλοι7ΐαντις οωτοκξμτοξίζ άτριίνες&πχ φαίνοντκι_{δίΐάμζνοι} τ>?ι> τιμήν, ^

τϋ

Ζ7π^ςαφνι %ξ*]σάμίνοιτάντη;κ, κ Κωνςαντιν&1<>ίπιι~ Oy ϊις cuiTzv ηλ%ν η βααιλίια, κ 'ταύτα £

bffig

oJS

$ τΰΟι

7K Jtla,'ΐζατηις^

^

τψ

%ξΐ-ςιανωιτ _{εΛο/^£ν(^ 7n^tv £ μιτ'}

ίκπνον ί^ς οι

%?λοi) ^

Οναλΐΐ\ινια,νός

τι £ Ουάλψς. Εχ

quibus abunde conilatConilantinum..

ceterosque ejus facceiTores Pontificis

maximi titulum _fufcepiile&

_ufurpaiToj

quod etiaminfcriptiones variat, Ii eflet

opus> _{comprobarent.}

§. X.

/^Eterum _{quod fingulis fere rebus} ^cummune eil, de _religionibus

opti-me _{adferitur; quandiu enim}

funda-menta, _{quibus fuperilrudbe funt,}

con--liilunt, florere

_poilunt;

_{illis fubrutis}

cadunt. _{Atque ita paganica illa}

pri-fcorum Romanorum _{religip, quac non}

niii faJlaci fundamento innitebatur*

non leve _{paila eil deliquium, cum}

im-peratoribus, _{iisdemque religionis}

con-iervatoribus,

Dei beneiicio tanta ad-ftilfiifet _lux, ut illa _{reje&a Chriilianac}

nomen darent. Ibi certelocum habuit

illud: ubi _{partes praüfcrtim primat}

h-bant, iiimma turbatur. Et _quamquam

non _{paucatfuperititionis reliquiaeerant,}

quas nt tolerarcnt, _{imperii fecuritas}

<ft, _{quin exUlis plurimae fenfim}

eva-uuerint. _{Non enim per naturae fuae}

malignitatemdiuturnitatemfervare po-teft,cui, curitafit, _{defitratio; licetnos,}

alio&que nonlateat, _{quam operoftis in}

illis defenfandis inutilis _{vulgi rigor}

fuerit. _{Adeo per gentesfufa delira illa}

fliperilitio ovnnium fere animos

oppreße-rat _{hominumfc imbecillitatem}

occupavcrat,

Utiine fummo _primorum

Chriftiano-rum _{principum ftudio &}

periculo

o-mnes _ejus

_ftirpes

longo tempore ejict

non _{poiient. Ut v-ero}

qucmque fors admovit _{imperio, fa lutarem fovendo}

religionem, _{quantum iieri potuit,}

alte-rius vanitatemtollere annixuseft. _Qua

tamen _{gloria indignum}

prorfus

repu-tamus _{iftam Chriftiani nominis labem}

FL CLAUDIUM _JULIANUM

Apofta-tx

cognomento _{iniignem, qui, ut}

qui-vis _{defertor infenfiftimus eft ordinis}

nis fui _infedator,

harufpicinx, auguriis

ceterisque fuperftitionis _ineptiis

per-petuo _intentus., memoriam

Conftan-tini, ut novatoris _{turbatorisque}

pri-fcarum _{legum, & moris}

antiquitus

re-cepti, conviciis laceftere non eft

ve-ritus. Cxteris vero hac cura nihil fuit prius

14

prius aut_{anquius. Cui rei nihil magis}

fi-defacit, _{quä qiiod aliquando exiiftcrct} Gratianüs, imo verc _{Chriftianus, qui}

futnmum illud _{alioquin audoritatis} fe-curitatisquc fulcrum quaiTum ηοή

fta-bilire ac reficere, _{qui fublefti}

quorun-dam coniilii finis & modus _{fuit, fed}

excelfo animo fubrucrc & amovero

auderet, _{Cujus rei teftimonium}

praebet idem Zoiimus hoc modo:

των χv _{ποντιφικωνκατα, τν} truvfjS"ις

,&ξ$σ,α>γ&-ytvruvΓρρτιανωτην ςτλην, umHirciroτψ

cti-Trjcriv3 Λ%μΐτο\ είναιτω _{«^ι<πανω τα τχημα,}

ifcpirctc, Atque ita ftolam pontificiam.»

iriox & titulum a decefforibus _fuis

geftum pio zelo Gratianus

abdica-vit. Nos etiam cum _{ipfo pontifice}

Noftrum heic _{dimittimus,& cui}

obvi-u$ fuerit enixe _{commendamus, quum}

quaede affinitateejus cii hodiernopon¬ tifice meditati fumus,

_{pertinax ^hoftis,}