JOHANN DISTRIBUTIO

igs^eaoeaogac csc&oaeoa'

^.Sww^biaSHSMWBöS

)g<gaog>9

n^si

Q.B.V.D.O.M. pr

C 0 L L e G I I L 0 G 1 C I

Dl SPUTA TIO III. ⁷

''

Q / ' ;)

DISTRIBUTIO

NE DIALECTICf,

deq; argumenti generibus.

Quatfij»

In Reg;å ilpLlienfium Académia,

p fl £ S I D E

llDn_,. JOHANN

CHE SN E C OP HER O, ME DI-

c I NE DOCTORE,PHYSIOLOGIE Prof. ord 6c Log extraord.

PUBLICE

Pro tngentj Virila* ad diem ry, Noveml. defett'

/j v/ ' de?e oonabttu?

«PETRUS AR VIDI LANNERUS

l'§5!« ^e Smol. ^tvern.

llM ^i*® Horis & loco con/vetis♦

U B S A L I vE, s

$8.15.

Zxcudebat Efchillus Matthias, ^»#0

Lflf. DC. XAT/X.

»20 v■'•QcsooQooefiOäöOäi 9©eisoeeeo6@oe

S§aoaö03©e> ••«^ie^é^aaoee^eoSS#

Difputatlo Terda^«

Btj

DI ALECTIC iE D ISTRL

B UTIO NE,

T HE S I S L

S Definitione _Artis Diale&ide DL

fputavimus: Definitioni _autemge-

neraliffimse ex methodi lege, parti-

tio totius artis fuccedit^ _quae eti-

am generaliflima, eandem ^Diale¬

kt icae eflentiam in fuas partes diducit, quam ante Definitio tanquam inunofafciculo continebaO.

IL

Effentia Dialedlicaein bené diflerendo confi- ftit: b ene autem diflerimus bené inveniendo &

Judicando. III.

Hinc Dialeöicae partes duae funt, Inventio

Sc Judicium-,. IV.

Verae ac genuinas Dialeéiicae _partes hae funk, i.Quia ex toto?Logicanimirum^fluunt.2. jEqua-

Iis cum illo funt ambitus. _3. Eft affe&io reciproca-

D 2 tio-

tlon's partium cum toto, cum effentiae identitate

conjuncla 4. In iuo toto effentlalitef continentur

ardliffime. V.

EiMuf autem contra Zabarelliflarum iniquos

morfus fic firmatur. ^1. Quia tot funt facultates Sc

a&iones naturales animi noflri,qui etfifecundü feß

&ratione effentiae fuae fit acmancat fimpiex ac in-

divifibilis, vires tarnen ejus ac facultates, qux vel

in Inveniendo velin Judicando exercentur,diftri-

buuntur. 2. Tot funt media, quibus artificiefa difc

ferendi bonitas prxflatur. 3. Operacio Logica to~

tuplex effjnventionis ac Judicij- ^4. Habitus Logi-

cus feu perfeblio Logicx in Logico eil Inventio-

nis Sc Judicij. 5. Modus benedifierenditottantum

partes agnofeit: Ergo Sc Logica eafaem tantum.»

proncetur, quxiftimodo debet effe contormis".

Si analyftn alienioperis fubducamus, vel no~

firo marte Genefin meditemur: fi ^omnes oratore^

Sc poeta$percurramus,Hifloricos ^Omnes legendo perluftremus,fingulosPhilofophos diligenter evol-

vamus, imb omnes omnium bene diflerentium fer-

mones obfervemus, deprehendemus nihil in illisr^

contineri,quod rationem non continéat,v el inv enti

argumentiveljudicati. VII.

Porro hanc Dialeilicäe diftributionem Plato

'■■ ~~ a tu-

attigjffe videfur: Ariffcpalam propofuiffe: CIc. &

Fabius celebraflo. --- VIII.

Piatonis locus infignis eftinPhaed. ubi Socra-

tes examinat ac repraehendit orationem Lyfiae^

quod in verborum fono occupatus, rem ipfam ^nc- glexerit rationes ^non explicårit & neq; neq;

tictfecrw (neq; inventionem neq; difpofitionem ^fer-

varit, uti partes Dial: Rameae expreflefuis nomi.

nibus appellat. Contra hunc Piatonis iocum ^nihil prcrfus eil quod excipit. Jac. Mart. IX.

Arift; lib. ^t. prior. Analyt. 32. item lib.S. T op.

& Rhet: duas genuinas Dialeéticae partes agno- fcit ,eafq; juftiurmo ordin é recltkr £fd? iUftUtity*

nemjudiciopraeponit. X.

Cieeronis teftimonium luculentiflimum ex»1

tat in Top ad Tribat. ubi inquit: DifFerendi ratio

duas partes habet, unam inveniendi, aleeram judu

candi5 utriufq; autem Princeps Arift: fuit. Quin-,

til: Philippus,Boerius,Agricola,willichius & alij ^e-

andero difttibutionem comprobant; praeter hos-*

authores, etiam hujus diftributionis acerrimus af.

fertoreft Adraftus Peripateticorum Clariflimus^

qui ante^A-lexarrdwrrrTdiilofophraftTÄfiffig 1 icam profeftiis eft,&ad eam totum Ariftotelis organum

ut meminitRamus 4.conf.adver!usfcfiechium ^ac- commodayit. Cum his omnibus Åuthoribus5 noii

1 cum

cum Ramo litigabit, qui hanc Dialedticse dftri-

butionem oppugnat. Quamobrem & naturae

duétu & Praeftantiflimorum authorum confilio ^ac

authoritate partitio Diale&icaeinftituenda eft, pro

ut Ramus cam inftituio*

XL

Cum ^autem ex humanae mentis Operation!-

bus haec divifio defumpta fit,hic paulo diligentiur-*

mentis operationes perpendamuSjnotemufq; quod

operationes rationis fint vel generales vel fpecia«

les. Generales funt duae. Inventio nimirum & Ju-

dicium,cjuae conffituunt fummas Dial: partes. Spe¬

ciales "öperationes Logicae funt vel fimplices,vel

compofitae. Simplices ^tot funt quot diftin&a iti_*

Inventione argumentorum genera fimplicis illius

mentis operationes repraefentantia. Compofitae

vero rationis operationes tot funt, quot extant in_^

Judicio diftinfta de axiomate ^, fyllogifmo acme-

thodopraeceptaLj. XIL

Quodu quispraediaéim diftributionemrecL

procam effe neget, eo quod Inventio & difpofitio

non minus Rhetoricae fint _{partes, quam} DialedlL

cae. Huic relporieferntrsririv"éri t i'onem' 6c d'ilpofitro-

nem>fipraecepta Rhetorices artium legibus infor-

mentur £alfd creclitos cives Rhetoricae,acpropte-

tea ex ea Republica arcere eas oporteat cum enim

hx a&iones mentisfintproprlse. Rhetorica verå

tota fit ^ars orationis., _perperam haftenus in ^ea ci- vitate, conveniente fenatu populoq; Logico^io-

cum fibi vendicarunt. Quapropter fi Rhetor ali- quis inveniat& judicetaliquid?nonfuoid artificio?

led Logicas facultate efficit. Hoc autem in pri-

mis notandum. Has Dial. partes praeceptis ubiq»

diftindtas? ufu ver o femper conjundias

XIII.

„

Invent.io eft pars Dial: de inveniendis argii-

mentis-f. XIV.

Inventio tria potiflimum fignificat (reliquas

enim fignificationes Grammaticis & Lexicogra- phis relinquimus cum hujus loci ^non fint) i. SumjU

tur pro naturali facultate inveniendi. 2. Propraecc- ptis in v eniéndr. ^{3. Pro} habitu inveniendi: nos in-

ventionem in fecunda fignificatione accipimus0,

tertia enim nihil aliud eft, _quam operatio Logi ca.

■t m

Dicitur Graece quia inveniendi ratio-

nem docet: item quafi localis? quia ^{wxf i.}

Lqcos continQt&dornicilia argumentorum: v c via-

tur autem haec pars Dial: in argum entis fingufis: fi-

cut Etymologia Grammatica fingulis ^occupatar

yocibur9. XVI.

Praemittimus

inventionem

judicio & ^non ja-

r ~ "■. ~ di-

diciummventt'onl, ficut fa<ftltatum vidimus å Pili-

Jippolib. 4. öial. i Quiainventio eft prior judicio

ordine natura quam lolam in ordinando fequi de-

bemus,ut docet Arift.hb. i.Phyi. Sc Rom. iib. ^2.

Dial.c. 18- Natura _pnus procedat. ^2- Quiajudici«

um componitur ex inventione: compofitum autem

pofteriuseftfimpliciArift, 1. i.de cael.c. ^{4. 3.} Sim¬

plex eft: menfura compofiti, menfura autem natu«

ra prior eft menfurato Scalig. cxer. 35$. £ 2.4. Quia

hic ordo Adrafbeus eft _atq; ab ipfo Arift: in princi-

pio g» Top. confirmatus. Ex^his facile agparet er-

rare eos quinatufae ordincm aliquandoinverten-

■dum & dodirinae ordini poftponendum efle fenti«

-unto Ne^rdoSTrinas ordo tam firma fundamental

^uam natura ordo habet, natura enim conftans eft,

doéfrina autem inconftans, cum naBfa 6Ce^erct

tatione comparetur. XVI L

Qnando autem dicunt inventioncm require-

re judicium fuper re inventa Sc excogitata, atq; in«

venire & judicare habere vires infe par abiliter con-

jundfas,ac proptcrea male Dialediicam ita partiri

ininventionemStjudicium. f Refpon. 1. Quodcon* yr 1

fundant inventionem Theoreticam Sc pracHcarn

ufu enim funt conjundbe utantea monuimüs, prae-

ceptis vero disjun£b£ 2. Deindé quod fuo fe gla-

diO feriant; fi enim inyentio requirat judicium fu¬

per

per re inventa? ^verum effe norl potefh quod af?e-

runt inventionem Sc Judicium unam Sc eandem ^»

rem eile _per ornnia, unarn fimplicemq; unius fei ei-

ientiam fignificare. ^3. Deniq; quod conjundlum-.

eil cum aliquojididem cum eo nonefTe cum Scali-

gero Ex. 76. Üb. ^4. aflerimus. Sic adjundla propria infeparabiliter conjundla funt cum fuis fubjedlis, i-

ta ut alterum ab altero avelü nequeat Scal.l.4. ^part.

c. 6. Sc Exer.' 12.1.2. Neq; tarnen idem funt ^cum-.

fübj.e<äir\ XVIII.

Sed quia inventio nihil aliud eil quam dodlri-

na argumentorum in primis videndum eil, quid fit

argumentum. Deinde dividendum in fpecies rur-

fusfpecies fuo ordine pertradlandae, quibus femel peradlis nihil eil, quod ad perfedlam inventionir^

dodlrinam amplius defideremus-^

XIX.

Argumentum efl quod ad aliquid arguendum

äffe dl um eil. XX.

Quod Rafno argumentum eft,id ab alijs in«

terdum principium> elementum

^atio perMetonymiam caufae ^vocatur* fed haeco»

mnianimis lata funt: priora etiam duo ambigua-».

Sum inqui ^*terminuf?nöminant.,dura admodü Metaphora: qui p>*nv, medium appellant, ^per Sy- necdochenfpeciexloquuntur: qui^^; fidem Me-

ton.

ton. effe&i ufurpant: utrumq; autem nimls angu~

flum eft. XX1.

Forma argumenti , quce totam ejus eiTentb

am compledlitur, eft afFedlio arguendi, feuafFe«

dum effe ad aliquid arguendum, ex qua fola defi-

niendum efh XXIL

Sicut autem abfqrafFediione argumentum^

tiullura effe poteft: ita pro varietate afFedhonir%

y ariorum argumentorum nomma&naturasindue-

re Fölet, fic homo fi ad nihil aliud referatur,norL_s

» eftomnifid argumentum: fiadDeum conditorem

referatur,eft efFeftum: fiad aélionesfuas?eft ^cau-

fa. Si ad opes, efl: fubjeQum,fi ad locum^eft ad-

jundlum: ^{V ox} illa ad aliqmd in definitio ^ne argu¬

menti denotat illud,quod vel veré exiftit, vel ^co- gitajionefingitur. XXI II.

Utintelligamus, ^qux qualia &quotfunt illa,

quae argumenta vocamus, Ramus appendicem de- fimtioniargumenti adjungithoc modo: Qualer*

f unt fingulae raticaes,foIae 6c per fe confiderat«,qua

innuere voluit argumenta neq; voces ipfas

neq; res, fedratiönes, nec rationcs aliquas tantum»

fed rationes fingulas^non dilpofitas aut conjunftas,

fed per je fblas conlider^s. Nam inventio fuo

probe ^munere perfuhdla e(t>cum argumentanuda

6c leparata exhibuerit? qui difpofitionis deinde ar-

tificio conjungendafunt. Ut enim Grammatic&^,

voces primüm fimplices in Etymologia docetjdc-*

inde conjun£ias in Syntaxi: fic DialedHca prirno

argumenta ümplicia ininventione>deinde conjum

éla in difpofitione tracftat: ünde definitioniappen-

dix haec ^non repugnat,«»» argumenti,per hanc e~

nim excluditur dilpofkio> non mutua argumento-

rum affeého.

XXIV.

EfTentia argumenti cum in affeéKone argu- endi confiftat,redle ex ea quoqi dividitur: atq; pri-

mo in Artificiale tk. Inartificial^j.

XXV.

Cicero argumentum ininfitum Sc aflumptum

d'vidit.: Idfita omnia argumenta appellat, praeter teftimohium. Verum ^cum nulla argumenta Infi-

ta fint praeter caufas effentiales, & Adjundiainfi-

ta fr/e inlijerentia > propterea merito rerinemur*

divifionem argumenti in Artificiale Sc Inartifici-

alo- XXVI.

Argumentum Artificiale eft quod ^ex fefe ^ar- guit: feu quodpropriam arguendi vimhabet.

XXVII.

Artificiale pto fua arguendi affedlionc divf-

ditur in primum Sc ortum de primo. Primiim-.

quod eft fuae originis?id eft quodfüae arguendi fa-

E cul-

cultatis Sc affe£Honis fons Sc principium eft, ne q;

aliud prius agnofcit: Ideoqjaffeélionemarguendl

non modo in fe habet, fed ^etiam

XX VIII.

Prim um pro fua arguendi affeélione diftin- gvitur in limplex Sc corfqfeatum: ^nam affeétio il¬

la, quae in prim o ineft, vel eft fimplexrei ad rem ft-

ne ulla comparatione quantitatis & qualitatis., vel

eft comparata, in quantitate &c qualitat£j>.

: xxix.

Argumentum fimplex eft,quodfimpliciter&

abfoluté confideratur, feu quod fimplicem habeo

afFedlionis relpeöum,fine comparatione,fimplici~

ter & abfoluté hic idem fonat quod abfq; ^compa-

ratione,non enim mutua hic relatio å firnplici ^ar¬

gumenta excluditur/ed eollatio*

XXX.

Simplex eft confentanem vel diftentaneum r Confentaneum eft quod confentit cum re quam ar-

guith.e. habet quandam communionem Sc affi-

nitatem cum aliare^vel ut eam conftituat,veIcum

ea jungatur: ficSocrates& doéiusinter fe confen-

tiunt,lunt itaqj confentaneaargumenta & affirma-

txone cognofcuntur: Dodlrina enim de Socfåte af-

firmatur. Socrates&arbor inter fe difTentiunt, Sc répugnantj, funt igitur argumenta diffentanea, &C

negatur arbor de Socrate, XXXI,

XXXI.

Confentaneum efi abfolute, autmödo _quo«

dam-..

^ XXXII.

Abfoluté ut caufa & effe£tum,qiue ita dicurt-

tur, quod abfolutam Se perfedlam habeant inter fe confentionem _{unius enim} efTentia^ab alterius effen- tia dependet,neq; unumfine altcro poteft ccnfifte*

re : Quae vero modoquodam conlentiredicuntuf,

eorum unum alteri praeter eflentiam aceedere fi-

gmficatur. XXXIII.

Haec ergo vera argumentorum fumma _gene¬

ra 8c legitime ^conftituta exiftimamus^ ad quaeali-

orum Logicorum 8c Rhetorum quidemLodcom-

poni poflunt 8c debent pfasdicabltlä enim, quas in S cllolistri viäRbus vocant^contra legem kcc^åh hinc fepairantur: 8c agguftiora funt _edam^quam utom*

ne enunciatum ad eos praedicandi modos leferri queaO. Praedicamenta vero five Cathaegoriae A-

rift. quatenus non funt partitiones univerfitatis re- rum> de quibus funt fuaeartes^&difciplinae ^extantp

eadem generali inventionis dodlrina compraehen-

duntur. Hincre<5h'ffimé Hluftris quidam vir con¬

tra Cramerum fcrihit Categoremata non effe cau-

las,efFe<fba? fubjedla, comparata^diflimilia 8cc. Si

prefsé & angufté accipiantur: Sedfiin propria fi-

E 2

g ni*

gniScationeufufpentuf. Categof.emata funtquae«

cünq; praedicantuofive affirmacafivenegata,quo<i

£unc fianf fubjedla comparatai imo omnium argu«

mentor um gra &c.

■F 1 1 S.

Dn_.. PETKUM LAN-

N E R U M Refpondentem.

Od t Sapbpbict G ene ris.

U J O N £ CoLUMBJ Prof. PoeC

T üdicet qwvisratiocinando

J §)utc(juid invenit: fecund patent i Orbitapraeeps ibitinq? cautus

Tefquaferaruffls.

Dard infps normamprocus hanc peroßti

F<tmtnam invenit: quo£ judicare^

Noluit qmlem: Paris ergo turpts

FalJus adiflter.

£)uid ? viri fortes Lacedgmonenfes

Gongreges armis domuire Trcjaryi~><»

Urbs it infnmos> cruor itfeamündro

C i vis it exuL

Tur*