D I S S E R T A T I O
H I S T O R I A M
PROGRESSUUM I N G E N II H U M A N I AD M O N O T H E IS M U M
S I S T E N S ,
Or - - - . .'-"sjso
Q U A M ,
C O N SE N S U AMPL
1
SS. F A C . PHIL. UPS.P R Æ S I D E
D o c t . ER ICO M ICH. FANT,\
H I S T . P R O F . K E G . E T O R D . S OC . R E G . S C T E N T . UP S . E T AC A D , R E G . L I T T . H U M . I I I S T . E T A N T I Q U I T . S T O C K I I , M E M B RO .
P R O G R A D U
P U B L I C O E X A M I N I S U B M I T T I T
O L A V U S W E S T M A N *
S T I P , R E G . B O T H N I E N S I S ,
I N A U D I T . G U S T . M A J . II. A. M . S. D . X I ! A P R I L , M D C C C V I .
S E G T I O 1 1 : O R.
U P S A L I Æ , T Y P I S E D M A N I A N I S .
FILOSOFIE KAND I D A T E R N E
OLOF och HENRIC HASSELHUN
OC H
G Y M N A S IS T E N
V M jLu å \.
J L ' OU A «ÇÇTff I UTTN
i l JLiL^ jL* i l V 1 “ ö
Å-^edan fo m B a r n inträdde v i i Fånfkapens T em pel, och fv u ro e tt
S ’
ev ig t fö rb u n d . Dew h a n d , forn dit ledde o / s , och knöt v å r f ö r en in g , fkall åfven nu ofynlig vårda defs helgd.
O . W e s t m a n.
— - ---
H I S T O R I A
PROGRESSUUM INGENII H U M A N I
a dM O NO TH EISM UM .
S e c t i o 1 1
:o
nD ii Nationum.
k ^ L d m a g is etiam m o d ific atu r h i c c u l tu s , cu m i n civitatem transit. I n civitate co g flitu en d a c o m m o d u m ( v u l g o interesfe ) P o liticu m a p r o p r i o & p r iv a to in C om m une t r a n s f e r t u r , fic etiam R elig io fiim . O r i u n t u r N a t i o n e s , & S u p e r io re s Dii fa m i lia r u m uni fu m m o N a tio n is f u b jic iu n tu r , & a te rr a in o l y m p u m efleruntur.
Q ui t a m e n am plius n o n d ig n ita te m f u p e rio ru m t e n e n t , fed in g r a d u m in f e r i o r u m d ejic iu n tu r, q u ib u s c u m confilia i n i t S u m i n u m N u m e n N ationis. H i n c D ii N a tio n u m ( q u i op e P articularism ! p o p u l o r u m in o m n e s aliarum n a t i o n u m F etifcbos hoflili funt a n i m o , e o s q u e fe m p e r pote flate ac vi fuperare afFetfbint, & i n te rd u m fuperant). Q u o d jam v ero h a u d vilem in re lig io fo cu ltu efficit p r o c e s f u m , licet n o tio n e Dei S u m m i, Dii in fe rio re s n o n du m penitus t o i l a n t u r , vel ab o l y m p o rele gentu r. Ad f o r m a m civilis culturae, qua fenfim t a n tu m fingulae Familiae fub c o m m u n i dudlu <
5
c conflitutione c o n f o c ia n tu r , reg im en etiam u n i v e r f i , o r d o l in g u l a r u m ipfius p artiu m âi fenfibilium r e r u m , le n te a tq u e fero v o lu n ta ti U n iu s o m n ia c o m p le c te n tis esfentiæ fubjicitur.U n i v e r f u m , cujus noiiones in in itio humanae culturae necesfario valde anguftae atq u e obfcurae f u n t , ad m o d u m i m p e r i i terreflris c o n c i p i t u r ; hujus au tem m o n a r c h a m i n i f h o s h a b e t , & f u m m a Divinitas Diis in fe rio rib u s , Filiis D e o r u m , aut c o n fe cratis h o m i nib u s u tit u r. Q u o m a g is leges co n ffitu tio n is civilis e m e n d a n t u r ,
B 2 eo
J Z
c o magis etia m n o tio n e s l e g u m , quib us c o n v e n ie n te r S u m m a D iv in it a s in N a t u r a a g i t , c o r r i g u n t u r ; d o n e c Dii Inferiores a d fu m in a m divinitatem re la ti it a c o g i t e n t u r , u t p o tiu s ipfius nuncii
& le gati, q u a m ipfi o r i g i n i t u s D ivina entia fint. Hasc ferio r m o dific atio m y th o l o g is e v e t e r u m p o p u l o r u m n a t u r « p l a n e confen- ta n e a efi, q u o n i a m n o t i o n e s . f u p e r i o r u m e n t i u m o m n i te m p o r e p a r it e r eum relationibus civilib u s r e f o r m a n t u r & c o r r i g u n t u r , Iu v i t a N o m a d i c a cA f u m m a D iv in itas p a r u m f u p ra h o m i n e s elata ; t u m a d h u c h o m in i b u s a p p a r e r e pote A : a p p a r e t etia m n o n n u m q u a m ia ip fo in civitatem tra n s itu , fi q u a res m a jo r a â a efi.
S e d cum gens ad v ita m i n civili foeietate o r d i n e dispofitam a f e e n d i t , ubi R e x o r ien ta li a p p a r a tu <k A n g u la ri i m p e r i o a It rus e m i n e t , t u m qu o q u e D iv i n ita s N a tio n is , q u æ fem p e r f u m m u m n u m e n e f i , ab oculis v u lg i r e m o v e t u r , eju sque amicis folum &
fac e rd o tib u s aditu s patet, n) F e r ejus n u n tio s & m in ifiro s ap u d e a m in te rce d i poteA: ipfa a m p liu s n o n a p p a r e t . C e t e r u m lega*
t o s & infpebtores ( G e n i o s ) e m i t t i t , qui de co n fiitu tid n e fui regni, o r b i s t e r r a r u m , n u n tiu m fib i deferant et m a n d ata exfequantur.
A c Orientalis q uide m M a g i fr r a t u s S atrap u m jam in O l y m p o ex- fla t . U t p rin cip es o r ie n tale s haud ipfi r e g n a a d t n in if ir a n t, fed e o r u m m in ifiri atque a m i c i : fic etiam fub hac astate f h m m u n * n u m e n ig n a v u m atque ineffic ax fit & ejus m inifiri fi Genii ) te r r a m atque u n iv e rfu m c u r a n t. R e g n at S u ita n u s p«r V t z i r u m , A l l a h u p e r A ln a z ir u m <%c. Si prin ceps m a g n a a u l i c o r u m ac m i- n i f i r o r u t n c a t e r v a Aipari g a u d e t , mille & decies m it le Uf- verbis Scripturae, ad c o n c e p t u m h o m i n u m fe ac c o m m o d a n t is u ta r, th ro n u m D e i N ationis circu m fla n t, ejusque m a ndata ad h o m in e s ac cip iu n t. Sic a l t e r u m religiofic cu itu ræ g r a d u m Foly tlieiA icus F etic h ism u s p au l- l a t i m praeparat. Ac iAa q u i d e m cogitatio d e D eo N a tio n is eate- n u s progresfui religio Ac culturas favet, q u o a d fenfim am plificata
ideæ
» ) Exem plum hodie adhuc in cultu Dalai—Lanaa praefto eA.
ideas fu m i n i N u m in is e x p l i c a t i o n e , cete ri D ii in f e r i o r e s vim atq u e in flu x u m m agis m a g isq u e a m i t t u nt , & in Jo c u m G e n i o r u m ac
•m iniflrorum dejiciuntu r. I n h a c p e r i o d o efi i d e a U n itis D e,i ad h u c p e r e g r i n a atque ignota. N o n nifl fero o m n e s caufæ u n i fuhjiciuntur.
Saba is m u s, a l i a f o r m a F e t s ch i s m i.
F u i t una an tiq u isfim a ru m O ri e n ti s o p in io n u m , D iv in it a te m u t L u c e m fingere, & hanc o m n i u m re r u m g e n i t r i c e m , cu fio d e in
& confervatricem . Sola volatilis Naturas o b f e r v a ti o h o m i n e m circa v im lucis beneficam & v ita le m atten tu m facere p o tu it . O m n e b o n u m & p e r f e d u m ad l uc e m ejusque p a t r e m r e f e r e b a t u r ; c o n t r a o m n e m a lu m h o m i n i bu s q u e n o x iu m o p u s te n e b r a r u m ,
& ten eb ras ipfas o p u s malas c uj u s d a m fubflantias refpiciebant.
S te ll a s , Solem & L u n a m p r o d o m in i s & regibus lu c is h ab u e ru n t.
Iflh in c cultu s S t e l l a r u m , Solis & Lunas e m an a v it. U n d e o rtu s cultus a f i r o n o m i c u s , S abaism us. o) A p u d o m n e s a n tiquitatis p o p u lo s Sol p ro f u m m o n u m i n e , fu b diverfis n o m i n i b u s co l e b a tur. Sane haud m i r a n d u m , prascipue inter p o p u l o s a g r i c o l a r e s , cu m t e r r a o m n e m fertilitatem ipfi debet. Sacra Soli fub i m a g i
ne ignis asterni confedla, ejusque in h o n o r e m t e m p l a ignis p o fita fuisfc, quis ig n o rat?
S yflen ia E m a n a tio n is, duo prin cipia.
S ec u n d u m prifeos in e x ercitati intellccflus h u m a n i c o n a t u s , qui o r ig in e m m undi m aterialis e xp o n e r e n t , c r e d e b a t u r esfentia p r im a atque fu m m a o m n iu m T e mp u s In fin itu m Qpiovous): ex q u a d u p le x vis prim itiva (<W<7 & rçicca) era diatione fe u e m a n a tio n e
B 3 exiit
o) Sic dittus a Sabaeis, Chaldaeorum fapientibus. .
e x i f t ; quas duse eran-t fu bftantiæ , Ormuzd & A hrim an, lu x & te
nebrae , o c t y x S o j & o 7>ovriçocr, bonum & m alum principium pri
m i t i v u m , quibus m undus ip iritualis & materialis productus esfet.
V u lg a re s erant has enuntiationes : mala fu b ß a n tia , potens f o r - m i do lofa, cum fp ir itib u s fib i fu b je ffis, qui a luce difciverunt q) , am pliorem re g n i L u cis extcnfionem impedire v u lt : perpetuum igi
t u r in te r utramque, & fp ir itu s earum erit certamen : bonum ta
m en p rin c ip iu m fu p e rh is ta n dem discedet, regnum pie lucis fa ci
liu s am plificabitur, q) S ic , u t hoc utar, in Anti quit : ti bus Fer
i a r u m
g e n D a p e f t « i m k le in e n \>on ^ le u f e r , 1 7 8 9 . SJfcicfr fp r u n g p. 1 0 6 . 3 3 o fcn p. if>2. 0 rm u j.& unb 2{f)tim<m in iljrcm ut*
d ic itu r:î l f y r i m a n , lit 0 c b ô p f« r a!k6 Q 3ôftn
,ifi gleichen ttrfp run g# m it 0 r m u j& : u iffc «ber, nôd)M m eç û u 6 2R db gegen to n @ $ ô p f e r lié ©mm bôf« gew orben, nuô l i t ^ESelt to ô SidHtf in Me ginfternifr g e fh u jt, ? » * » « * S ) « r 0 d ) a u p i a t j feinet ÇEÇûcFfam-feit ift btefe ftd)tbim Q B d f
— t * , fein 0 ) a t a c t e r ® r im m , §ot> unt> 3<rftôrujng alleô
© n t e n fuc&enô ; • * * * 2116 ein fef>r mcicfytigeâ ÇÉBefen fer&te
ec
a lle n guten 0 c j ô p f u n g e n D m iu jb ö e tw a s S e i n b Ü c î > eô e n tg e g en : ben fie ben ^ m fd y afp a n be feine fteben i)auptbcroé * *
* * * D r m u j b unO 2(ftriman fd m p ftn fajïâitôig gegen einander.
3
*-p> Primum Philofophema, quod ens & originem tenebrarum ex
plicaret, & tamen non bonam Subftantiarn lucis, ipfarum crea
tricem conftitueret.
9) Dupuis, Civis Gallicus, in libro, qui inferibitur: De L ’Origine de tous les Cultes, ingeniofe quidem, leviter tamen, n e c ullo ad naturam hominum moralem refpe’ftu habito, hoc philofophema p e r vicisfitudines anni a commoratione Terræ in Aphelio & Pe- rihelio profeftas expofuic. Scilicet appropinquante autumno cer
ta m en inter lucem & tenebras incipit, quod fub hieme continua
t u r , quo tempore Sol quafi vincitur & fugit » at redeunte vere viftoriam recipit.
--- t r 1 >
3211CC w ü ß t e \r*oF>! / w i e S f & r i n i a n * ^ c r P a n t © n D e Dodj fluf*
b ô r c n w û De, * * «
•Disfcc o m - ^ n D e mac f) th>$ fein, t m ö a!S f B v c r Dcé 3 3 ö j « n ü b e r f e i n é Der © e f c l j ö p f e m e & r © e r o a f t foabeu w i t r D e , u n D fo
in( S w ic \f c it nicb r w i e D e r .
Ira d e m u m c o m m o d o h o m in u m p o lit ic o accedit m o r a l e , cujus h eie p; im u m cxflat ce rtum vefligium.
Dcemonologici.
ÎTac ea d tm via, c o m m o d o p o lit ic o & m o ra l i ja m jam c o n ciliatis, illo tamen a d h u c f u p e r i o r e , h o m o u lterius p r o g r e d i t u r . Ab hisce Japfis fubfhmtiis jam o m n i a m ala p ro fîc ifcu n tu r ; divinitas e n i m , lucis c re a trix , n u d u m velle nequit. Hi m a li fpiritus de dom ic iliis lucis d e t r u f i , nulla c u m b o n i s , luci /idis entibus con- fvety dinc utuntu r. Iu aere & t c i r a c o l lo c a n tu r ; influxum i a J io m in e m habent. H i n c ü œ m n n e s , in quibus n i h i l aliud an i m
ad v e rtere p o s tu m u s , q uam f e r i o r e m d e o r u m i n f e r io r u m m o d ific a tionem , quos ab influxu in fata <
5
c eventa Naturae in to tu m re m o v e r e n o n p o t e r a n t , & in quibus bonos & ma lots difcernebanr, u t O ri e n ti inexplicabile P h e n o m e n o n , M a lu m in m un d o explicarent & ex p o n e ren t. Q uod ja m a m a l i s , confiliis lucis adverfa- riis entibus o rigine m ducit; quæ h o m in e s ad m a l u m & d e f e d t o - nem a le g e lucis feducunt. ( I d c i r c o etiam aut praemium au t poena h o m in e s p o ll m o r t e m m a n et. Usque eo ta m en c u l tu ra m o ralis p rogresla e r a t , ut u n i v e r f l d e juflum ju d ic iu m de aedio- nibus h o m i n u m five in hac v i t a , five pofl m o rte m ap u d fuperos aut ap u d inferos exfpecAarerur). A t tandem d i u t u r n u m .in te r l u cem & tenebras cet tamen ces li; re t ; l u x , orig in a rie p u r a & b o n a fu b fla n tia , m a l a m , tenebras v i n c e r e t , im p e tfee d io n c m to lle ret, at- que hate illi plane fubjiceretur. C on je edi in v in c u la x t e r n a , u t l o q u u n t u r O racula Sacra, usque ad d ie m m a g n a m in o rco d eti
n e r e n tu r mali daemones. In c ip iu n t jam poflulata P h ilo f o p h iæ M o ralis m e liu s mei i usque intelligi. V e r u m in ea aetate, ubi h o m o t x una p a r te in m o rali c ultura e a te n u s p i o c e s f i t , ut m a l u m in
m u n d o
m u n d o obfervet & explicare fludent : ex cillera vero nondum fa
tis h a b e t m aturitatis & v irtu tis, ad m alum phyficum n morali feffedlus legum m e chanicarum ab iliis liberatum adlionum) dis»
c e r n e n d u m , ac veram ufriusque originem inveniendam ; in hac, i n q u a m , artate Daemones c o n l litu u n tu r , «n q u o ru m cffeclione o ri
go m a l i d educitur. Fides i g itu r Daemonum reliquiis antiquisß m i Fetichisv.il fu n d a ta e ß , & d iu tu rn a ignorantia legum , quibus Phaenom ena m u n d i p h y fici •& m oralis tenentur. Dii f u p e r io r e s , qui ja m jam in terris non v e r f a n tu r, ' non nifi remotiores curam r e r u m h u m a n a r u m g e r u n t: q u a m ob rem haec fubftantiarum ge
nera ta n q u am ex fe cutores e o ru m voluntatis, eorum que in -terra angeli praelio funt.
■Prosopopoeia (per/onißcatio) divinarum virtutum .
C o n ß a n tio r autem d ivin a ru m proprietatum explicatio eß fe' n o r m en tis humance fruffius. P rim o rationem fuarum a d io n u m in fe ipfo exquifiverit & quadam tenus invenerit, interiores animi rela tione s jam ante conlideraverit necesfe efl, quam ex fe fuo- que m o r a l i ingenio ac virtutibus Divinitatem ejusque moralia at
tributa colligere audeat. R e q u i r itu r ig itu r m a jor gra dus culturœ m o r a lis , ut P h æ n o m e n o ru m m u n d i phy fici & moralis ratio fuf- ficiens caufaque u ltim a in intimis J'ummæ Intelligentice recesfibus inveAigetur. H o m o licet fub illo aevo culturae, quod defcripfi- m u s , n a tu ra m D e o r u m n o n d u m explicaverit, n ec potuerit qui
d e m , ad d it ta m e n iliis ea n d em m o ra litatem , q u a m jpfe confe- cutus e f l , ac eam quidem fuperiori gradu. N o tio n ib u s jullitiae
& bonitatis in civili focietate explicatis, tacite quoque poflulat, ut D i i , fu m m u s n o m i n a tim , quem in primis ceterorum pofuit, bo
ni & jufli fint. Q u u m au te m h o m o ipfe a d h u c magis fubob- fcuro f e n f u , q u am luculentis & explicatis notionibus afque prin
cipiis in fuis ipfius aclionibus d u c a tu r : intelligitur, ut eti.un p ro p r ie t a te s , qu is fu m m o N u m in i teotf'ety% ry adjicit, nondum a li
q u a
q u a a b f o lu t a co m p le x i o & Fa tio fufficiens illiu s efFedio num.
fint. ? ) J a m , quia p r o p t e r i n o p i a m fer.fibilis l in g v æ , ab ævo F e tich ism i r e l i d æ , n o tio n i b u s a b / l r a d i s n o n nifî Ic n fib i'in fïgna n o m i n a q u e adhibere p o te ff, quas D e o a ttrib u it p r o p rie ta tes , - ß c e x p r i m i t , ß p e r fo n œ esfent. Q u o d de hisce p c r i b r i a r u m in m o d u m cnunciatis attributis p e r i n d e l o q u i t u r , ac fi q u o d de iis praedicet, abfolut-e fubfhintialis en tis esfet tfFetfura h. e. ex tra nec intra inte lligentiam f u n d a t u m , ta n to m inus o f f e n d a t , q u o d de m o ra l ib u s f u i s ip ß u s p ro p rie ta tib u s iisdem u t i t u r e lo cuti o n i
b u s , c u m tamen jam ipfas a fe p l a n e d iv eriâs n e u r i q u a m asfu- mat. J a m ante fcilicet p ro e f f e c t i o n i b u s , quas h a u d in tr a i n telligentian* fundatas c r e d i d i t , illos Daemones c o n f t i t u e r a t : n u n c autem daemonibus fem o tis ea d e m phaenom ena p er p ro so p o po e ia m d iv in o ru m a t tr ib u to r u m e x p l i c a t ; p le n a vero d iv in a ru m p r o prie ta tum ex p lic a tio n o n nifi fetiori c u l t u r a inflifui p o t u i t , quae jam
tandem obtinet.
M onotheismus,
V ariis ce lfio tu m v ir tu tu m exercitationibus h o m o tandem ad illam p e r i o d u m pervenit, in q u a de c a u l i s , cffecltis, ac vilis, quae rn m u n d o fenfibili o c c u r r u n t , p le n iu s meditatur. J a m tan d em a v to n o m ia m libi vin d icat ratio. E x p erie n tia & c o g itatio h o m i nem ad confequentias h a d e n u s ig n o ta s provehunt. H o m o inci
p it p h ilo fo p h a ri. E l i o : f a p e a d h u c e r r a t , tanta t a m e n necesfitas adcfl c o g i t a n d i , ex p lo ran d i ac d i j u d i c a n d i , ut c a m ex m e n te
C d im o -
p) Homines enim perfe&iorcm & moralitet’ meliorem non posfnnt cogitare Deum , quam fuce notione s intelleftualis & moralis per- fetfionis fint evolutae. Quo magis autem conceptus moralitatis em en d a t, hoc perfeftior, fim&ior ik fapientior fit D eu s, natura ab omni humana imbecillitate r e m o t a , & fupra o m n e s humanas perfeftiones longe ac infinite eluta.
A-^-y VA- ... t Q
•* O mmm* '
d im o v e r e non posfif. D e o s ne D æ m o n e s , q u o s S um m o fubje- dlos c o l u i t , n ihil nifi vires naturæ phyficsc & moralis esfe intel- lia it. E x c u l tio r lingva perfonificationem etiatn proprietatibus di
vinis ad im it. P erfic itur idea D e i. In chao r e r u m , quas fenfus o l l e n d u n t , un itatem & h a r m o n i a m , leges ordinis & venu flatis q u æ rit atque invenit M a x i m e occultas vires invefligat. S um m u m g r a d u m , qui fub h a c p r im ù m periodo fieri potefl, audet.
Ab e f f e d is & caulis ad u ltim u m om nium viforum fundamentum p e n e tr a t: U n icum o r d i n i s , p ulcritudinis & harm oniæ Naturæ ac m u n d i moralis au clorem a n q u irit: & fic tandem ad conceptum
U n iu s D e i fefe attollit. Sic in o m nibus u num principium , n e m pe u n a m rationem agere p a tu it: quæ ex m ulto unum , ex con- i u f i o n e o r d in e m , ex varietate virium conliliorumque unum to
t u m , co n c en tu ac pulcritudtne o rn a tu m , facere enititur. Q ua
te n us vero p r im a M o n o theism i id e a, fic ratiocinando potisfnnum i n f o r m a t a , am plius pleniusque explicata fu e rit, non noflri eft
p r o p o fiti disferere. j1),
Pauca
s) Sic quæftioni : quibus viis ad primam Monotheismi ideam per
venerit h o m o , hiftoria comite refpondimus. Refponfum quidem eft per primum adolefcentis conamen. Quare etiam non asfecu- t i s , voluisfe tamen pulcRum eft. Omnino ex vafta materia, quam in hac re congeftam offendimus , totum aliquod facere conati fu
m u s , atque unitatem periculis ab ingenio humano heic faftis, quam potuim us, tribuere. Quomodo fuccesferit, judices B. L.
Judices vero vultu mitiori. Neque oblivifearis, rem hiftorice, non philofophice traftatam esfe. Phaenomena, quibus homo ci
vilis gradus ad Monotheismum /oftendit, principio noftro (Vid.
S e ft. I :rem pag. 7, g.) convenienter indagavimus , non ex ipfo ingenio humano ejus fundamentum deduximus. — Si olim detur occafio, commonfirabimus, quomodo e loco, ubi fubfiftit disfer- t a t i o , idea Monotheismi a Philofophis amplius explicata fuerit.
Pauca quaedam Joco c o r o n id is fubtcxam. — U t fibi co n flet, n e c fe ipfa tollat ratio h u m a n a , necesfitatem i ibi im p o n it divini n u m inis pofluJandi, q u o d m o r a le m m u n d i infiitutionem exfeq u atur atque abfolvat. C ujus co m p le x u A b fo lu tu m illud c o n tineatur. Pofita ratione finita, d a ta efi infinita. U t eff q u o d d am abfiolute p r i m u m omnis fubjedhvæ cognitionis p r in c ip iu m , erit e t ia m q u o d d am omnis objecfiivæ. Si datur veritas m e d i a t a , exifier etiam im m ediata. P erfe d lio ipfa a b f o lu t a , re pofita f i t , necesfe efi. N i m ir u m u ltim a m c a u fam u h i m u m q u e perfecfiionis ac felicitatis f u n d am e n tu m nobis a u fe rri non p a t i m u r , quoad
h æ c
infiitutio , hic cogitationum c o n c e p tu u m q u e nexus nofiræ rationi manet. Q u o d vero ratione f u n d a t u m , abfolute necesfarium efi.
Sic im p e r iu m fingulare veritas in o rb e terrarum aliquando confe- quetur. A tque im m o ra litas a te rra p ro p u lfa b itu r , & v id o ria n i r e p o r t a b i t moralitas, N e f a n d isfim u m o m n in o e x leg e m credere n a t u ra m . N a tu r a r e r u m r e g u i a , quam vis eam oculis amplecfii n e q u e a m u s , te neatur necesfe efi, A t q u e in m o r t a l i u m fedibus r e g n u m v en tatis & virtutis f e u , u t ferm one facro u ta r , regnum cœ lorum confiituetur. Prteclare C e le b errim u s F o r b e r g : © i c
0
!ttlid)fcttfoil © i l t ß n m ’fcen.
— H o s digniores nobilioresque D iv in itatis conceptus non nifi recentioribus tem poribus perfecfiius explicatos esfe, p r o c u l dubio efi, cum dem um nofira artas di- gnisfim as natursc h o m in u m m o ra lis notiones flbi informaverit.N eq u e vero ratio h u m a n a an tiq u ioribus nofiri generis aetatibus ad e u m g r a d u m maturitatis p e rv e n ire p o tu it, qui in facculo p r i m u m m aturitatis ip fam manebat.
Corrigenda in SeSi. l:ri.
Pag, 8. lin. 31* exftat: E x o d . ' j z : 14. Lege : Exod- 1 9 : 6.
Pag. 9. lin. 17, exft. A thene U lysjis, A phrodite D io m e d is, &c. Le*
ge t A th e n e Uly sfis & D io m edis, Aphrodite Æ n e æ , &c.
