< / -
J
DE
STATU HOMI'NUM NATURALI
DISSERTATIO HISTQRICA. .O
g f
CUJUS PARTEM P RIM AM
VENIA AMPL. FACULT. PHIL. UPSAL.
P R M S I D E
MAG.
ER ICO GUST. G EUER
HISTORIAR, PROF. REG ET ORD.
PRO GRADU PHILOSOPHICO
PUBLICE EXAMINAND AM PROPONIT
HOLLSTEN UDALR. SWARTLING
SUDERMANNO-NERICIUS. STIP. PALMBERG.
IN AUD. GUSTAV.
DXXVttf»
MART. MDCCCXVIILH. P. M. S,
UPSALIi:
Excudjebant Zeipel et Palmblad«
. '
IN SACRAM REGIAM MAJESTATEM
MAGNJE FIDEI VIRO
A CONSIL1IS RAT ION UM PUB LI C AR UM
NOBILISSIMO DOMINO
FETRO UBAIRICO REUTER
ET
SPECTAT« FIDEI VIRIS
IN LEGTONE SUDERMANNICA LOCUM CENTURIONIS TENENTI REGII ORD. ENSIFERORUM F.QUITI AURATO
NOBILISSIMO DOMINO
FETRO STENMARK
A VUNCULO OPTIMO -
NEC NON
PRÄPOSITÖ CASTRENSI ECC'LESIIS B LAC IC ST A ET VADSBRO
PASTORI VIGILANTISSIMO
ADMODÜM REVERENDO DOMINO
SACRUM
Hollsten Uualr. Swartling.
DE
STATU HOMIRDH
N A T U R A L I
F. I.
ribus in
difciplinis Status quem vöcant Naturae di-
verfe
defitiitur. In Theologia enim huic opponitur Sta¬
tus Gratias,
in Philofophia Status Juftitiae, in Hiftoria
Status
Civilis. An cum hac disquifitione noftra, qua
ftatum naturae,
Hiftoria duce, illuftrare conabimur, The-
ologica illa diftinctio aliquid commune babeat in medio
primum relinquimus. Philofophi, quorum in Jure Natu-
rse
praevalent de ftatu naturali placita, licet, quod item
Hiftoricis
ufu venit, ftatui civili eundem opponant, in
eo tarnen
ab Hiftorica ratione difcedunt, quod illum non
ut
eft, fed ut esfe debet, hunc non ut eft, fed ut esfe
faltem
poteft, refpiciunt. Itaque fi in ftatu nuturali defi-
niendo
nihil quod
nonfieri posfit ponunt, vel ultra pro-
babilia non
progrediuntur, bene fe res eorum habet, ne-
qae
ulla hiftorica argumentatione refelli posfunt. Pos-
fibilitatis
enim ratio tota in fe ipfa eft & in convenien-
tia. fui
cernitur. Imposfibile eft quod fe ipfum contradi-
ctione
tollit. Probabilitatis itaque omnein regionem,
quantumvis largam, ad notiones quaslibet formandas con-
cedimus,
damus, fint modo hae notiones fibimetipfis con-
fentaneae,
velfaltem non contradictoriae. Sin minus, fub-
jectiva veritate demta, objectiva
Aetiam veritate eas care- re
re per
fe patet. An tale quid de illa,
quaeadhuc
ma- xiine inJure Naturse celebratur flatus naturalis
notio-ne
praedicanduJii fit primum videbimusj
ne p?aecomepcaaliqua, aiiunde petita &
erroneaforte opinione> quod
e- tiam invitis aceiderefölet,
a veradisquifitionis hujus via
deflecti nos
patiamur.
A
posfibilitate fola circa
hane materiamdisputatum
fuisfe docent varise fententiae
Philofophorum,
quorum alii in ftatu naturali bellum omnium in omnesi) alii
pa-cern focordiae
plenam 2) ftatuunt. Recentiores Juris
Na»
i) Causfas quibus homines congregantur & focietate mutua gau- dent, penitius
infpectantibus
facile conftabit, non ideo id fieri quod aliter fieri natura noaposfit,
fed ex accidente — Statuendura k gitur eft originem — — focietatum non a mutua hominum bene- volentia fed mutuo metu exftitisfe — Causfa metus confiftit par¬tim in naturali hominum aequalitate, partim in mutua lsedendi vo-
luntate» — Ad naturalem hominum proelivitatem ad fe rautuo la- cesfendum — fi addas Jus omnium in omnia, quo alter jure in- vadit, alterjure
refiftit,
atque ex quo oriuntur omnium adverfusoimefihominum naturalis,,perpetuae fufpicionesantequam—in foeietatem coiretur, Bellum— negari non poteft, quin flatusfue- rit;neque hoc
fiinpliciter
fed bellum omnium in omnes. Thom.Hobbes Elementa
Philofophica
de Cive. Amftelod. 1660. CaD. LSS.
IL III. X1Ly F
ä) L'Hommefoiblesfe; fa timiditédans l'etatferoitde natureextreme: & fi l'on avoitne fentira d'abordJå desfus be-que fä
foin de
l'experience,
l'on a trouvé dans les förets des hommesfauvages;
tout les fait trembler, tout les fait fuir. Dans cet etat ettaeun fe fentinferieor;
å peine chacun fe fent-il égal. On ne•hercheroit donc a Iattaquer» & la paix feroit la premiere Loi naturelle.
Montesquieu Esprit
des Loix Lfv. I.Cap.
2. — It parottplutot qu'unmanifeftement,
etat de guerrejque l'Etat& quede naturellementnature eft un lesetat homraesde paixNatuise Docfcores has
opinioties fusque deque habentes (ambae enim probabiles funt 3)) dum ftatum naturalem de-
fmiiint ftatum esfe
pißiiia
vacimn eoipfo
tionftatum in*
juftitiae intellectöm esfe volunt. Juftitiam enim in ftatu
naturaü notione arsimis inesfe
largiuntur, facto etiam
forte ades fe vél re vera excerceriposfe non'infitias
eunt.Securitatem folummodo
Juftitiae in hoc ftatu abesfe
con-tendunt Necesfarium
quidem esfe,
utfinguli (uam li-
bertafcem ex übertäte outniutnfa!va, de jure (altem
me*tiantur,
utfacto etiam juftis in limitibus libertatem fu-
am cohibeant, nifi vis
prsevaJida prsefto fit, mininie
ne¬cesfarium, immo niaxime incerturn
esfe; juftitiam itaque impune den^gari posfe. Ex posfibiiitate itaque denegataj absque régresfu juftitiae unice arguunt, dum ftatum
na turaejtiftitia esfe
vacuumdocent, dum binc concludunt
non foium officii Ioco
unicuique injunctum esfe perfua-
dendi, led jusadesfe cogendi homines,
ut exhoc ftatu
quam
primum exeanfc 4).
Hac
font amis les uns des autres, plutut qu'ennemis. Puffendorf
Le Droit de la Nature et des Gens traduit par Barbeyrai.
Am
fl.
i?34. p. ig4.5) Among the various qualities, which mankind
posfefs,
\vefelec^
one or a few particuiars on which to eftabiish a
Theory,
andin frarr.ing an account of what man was in forne
imaginary ßa-
te of nature, we overlook what he has
aiways
appeared withinthe reach of our own obfervation, and in the records of
Hiftory.
Esjay
onthe Hifiory of
civilSociety by
A. Ferguson Lond.i7°8- p■ 3-
4) Es ift nichtetwa die
Erfahrung,
durch die wir von der Maximeder
Gewalttbätigkeit
der Menfcben belehrt werden und ihrer Bösartigkeit, (ich, ehe eine aüsfere machthabendeGefetzgebung
erfcheint, einander zu befehden, alfo nicht etwa ein Factum,welches den öffentlich
gefetzlichen
Zwang nothwendigmacht,
fondern, fiemögen auch fo gutartig
undrechtliebend gedacht
wer.Hoc verofitPacto Sociali
inito, cujus lex efi: cniqueJiiumi
&
qnod tribus iterum pacti.s abfolvi audivimus. Primuni
e- enim necesfe eft: utomnes &finguli de
eaquseftione
conve- niant:quid cuique fuum ?
mutuafub obligatione,
utcuicum-
que,
nifi laefient ipfiealius, illsefa
maneatposlesfio fua (pa¬
ctum
posfesjionis) 5). Deindea
cumhoc pactum prima quali-
bet
den, wie man will, fo liegt es doch a priori in der Vernnnfcidee eines folchen (nicht-rechtlichen) Zuftandes, dafs, bevor ein öf¬
fentlich gesetzlicher Zuftand errichtet worden, vereinzelte IVien- fchen, Volker und Staaten niemals vor
Gewalttätigkeit
gegets einander ficherfeyn
können,. und zwar ausjedes
feinem eigerrem Recht zu than, was ihm recht und gut dünkt, und hierinvon der
Meinung
des anderen nichtabzuhängen;
mithin d^fs Er- fte, was ihm zu befchliesfen obliegt, wenn er nicht allen Rechts-fcegriffen entfagen will, der Grnrdfatz
ffy
: man irusfeaus dem Na- turzuftar.de, in welcher jeder feinemeignem Kopf folgt, herausge¬hen undfich mitallen anderen
(mit
deren in WechfeiWirkung zuge- rathenernicht vermeiden kann) dahinvereinigen, hebeinem öffentlich gefetzlichen äusferen Zwange zu unterwerfen, alfoin einen Zuftand treten, darin jedem das, was für das Seine anerkannt werden foll, gefetzlich befrimt, und durch hinreichende Macht (die nicht die feinige, fondern eine äusfereift)
zu Theil wird, d. i. er folle vorallen Dingen in einer bürgerlichen Zuftand treten. Zwar durfte fein natürlicher Zuftand riebt eben darum ein Zuftand der Unge¬
rechtigkeit
(Injitflus) feyn,
einander nur nach, dem blosfen Maasfe feiner Gewalt zu begegnen; aber es war doch ein Zuftand derRechtlofigkeit
(Statusjußitia
vaeuus) wo wenn das Recht ftreitig (yuscontroverfum)
war, fich kein kompetenterRichter fand, rechtskräftig den Ausspruch zu thun,. aus welchem
nun in einen rechtlichen zu treten , ein jeder den anderen mit Gewalt antreiben darf. Kant, Die
Mttmpkyfek
derSitten
I.Tk. Rechtlelire pp. 162,
63*
5)
Jeder mufs
zu allen gefagt haben* ich will an diefer Stelleim Räu¬me leben, und dies, oder
jenes,
zu eigen befitzen; und alle müsfen darauf geantwortet baben:ja,
du magft hier Üben, und dies befitzen, FichtjeGrundlage des. Natur
rechts Tk. I. p. 182«-5
befc Isefione alias
disfolveretur,
nfc omnes &finguli
inu»tuam etiam operam
poliiceantur fuum cuique
contra quem- cunquetuendi
(pactumtuitionis) 6). At
nefic quidem
.laefioni praecautum
esfe quisque facile videt. Quaenam
enim adeft fecuritas , ut
promisfa ferventur ? praefertirn
cum
pactum etiam tuitionis bypotheticum eft, ita ut
nemo ad tuendum
obligari posfit, nifi aliorum tutelae ipfe
anteafecurus. Oportet igitur, dicunt, pactionem
& traditionern una
fieri, feu
pactumesfe
reinitum. Et quidem tali modo. Ante
quamcafus foederis adveniat 7),
& dum communis adhuc & mutuus timor voluntates fin-
gulae in
unam profecuritate omnium voluntatem
con-jungit voluntas haec
communis inPoteßatem rectricem eri«
genda eft, potentiam cujuscumque iingnli immenfum
ex-fuperans,
qnsefingulorum jura, vi phyfica cedere nefcia
tuebitur(Pactum Unionis) 3). Ita, ab omnibus fingulo cui-
cumque,
Cfr. Tlu IT.
p.?.Jeder
fetzt fein ganzes Eigenthum als Pfand ein, dafs er das Eigenthum allerübrigen nicht verletzen wolle. Ich nen¬ne diefen erften Theil des
Statsbürgervertrags
denEigentkums-
vertrag der Bürger. 1. c. Th. II. pp. 7. g.
6) Es musfte demnach dem
Eigenthumsvertrage
noch ein zweitervereinigt feyn
,in welchem
Jeder allen Einzelnen, die noch im¬mer als Einzelne betrachtet werden, verlpråche, ihnen das aner¬
kannte Eigentham durch feine Kraft fchützen zu helfen, mit der
Bedingung, dafs lie,
vonihrer Seite
, gleichsfalls dasSeinige
ge¬gen Gewalt vertheidigen helfen. Wir nennen diefen
Vertrag
denSclmzvertrag. I.
c. pp. p, 10.7)
Niemand
iftverbunden lieh
desEingrifs
in den Belitz des An¬deren zu enthalten, wenn diefer ihm nicht gleichmäslig Sicherheit giebt — Er darfalfo nicht abwarten, bis er etwa dureh eine trau¬
rige Erfahrung von der entgegengefetzten
Gefmnung
des letze-ren belehrt wird; denn was folite ihn
verbirden,
allererft durch Schaden klug zu werden? — Kant Hb. cit. /. p. j$r.80 In dem blosfen
Vertrage
über den Schuz foll zugleich unmittel¬bar die Leiftung
lelbft
liegen. Wie wäre dies einzurichten 1 Of-cunque, a
fingulo omnibns
cautione repraeftita, posfibilb
taten»
juftitiao impune denegatas fubiatam esfe,
exiisfe homiries a ftatu naturalijuftttia
vacuo in ftatumjuftitiae ordinemque civilem, &
conditam esfe civitatem.Nunc fi hasc omnia
adeuratiori
examinifubjiciantur,
id
primnra offendit, pacifcendo quidem defiisfe ftstum naturalem, in -hoc
veropacto nihil fidei datum esfe, quod etiam indicat Formula
illa fatis ufitata : in ftatu na- tursequilib.et praefumitur malus,
donec cautioneiu dede- rit contrarii9), Problema igitur
civitatis pactafociali
conftituendae erit
inveniendi
ta!e pactum, ut, omni fide mutua inter homines valerejusfa
,firmnm
tarnenvalidumque
maneret.Videamus quid hoc fibi velit.
Ex pro*fenbar fo, dafs,* indem der
Staatsvertrag
gefchlosfen würde, mitihm zugleich und durch ihn eine Schützende Macht zufammen gebracht und gefezt werde, zu der jeder, der in diefen
Vertrag
tritt, feinen Beitrag giebt. — Wir nennen diefenVertrag,
der die beiden erftenVertrage
erft fichert und fchüzt, und alle in ihrerVereinigung
zu einemBürgervertrage
macht, insbesondere denVtreinigungsvertrag.
Fichte lib. c. Th. IL pp. 75. /£. Cui in pacto fociali per tria hsec momenta deducer.do omnino confer- tit Boethius,ForfSk
tili tn Lårobok i Naturrätten pp. 124— 130-
9) Kant 1. c. p. 157. —
Bey jedem
Individuum geht, der Voraus¬setzung
nach, indem keine Moralitet, fondern nurEigenliebe
Stattfindet,
das Wollen der Sicherheit des andern, von dem Wollen feiner eigner Sicherheit aus: das erftere ift dem leztern fubordi*nirt, keinem ift es
Angelegenheit,
dafo der andere vor ihm fi- cherfey,
als nur, inwiefern feine eigne Sicherheit vor dem andern, lediglich unter diefemBedingung,
möglich ift. Wir können dies kurz infolgender
Formel ausdrücken:$eder
ordnet den gemein'fammen
Zweckfeinem
Privatzwecke unter. Darauf ift denn auch«las
Zwangs ;Gefetz
berechnet — Fichte lib. cit. Th. I: p, 179.7
problemate ipfo itra defmito f^cile apparet nulla pactione
#qua
tali, civitateni
condiposfe. Nam absque obligatio-
ne nulluni
pactum cogitari poteft. Convenientia enim voluntatum,
quaepactione exprimitor alias
inerefortu-
ita esfet. Interna vero, quae
fide concipifcur, obJigatione rejecta vel laltem neglecta,
externa opuseft,
utaliqna
tandem
obligatio fit. Haec
vero non irerumpactione
e- nata esfepoteft,
cumpotius
pactumquodiibet vim
quan- damobligatoriam vel obligationem in
generein praemis-
fis
ponit. Externam
vero in genereobligationem fru-
ftraquaefiveris, nifi poteftate rectrici, cui & jus
cornpe- tit & viresfuppetunt cogendi, conftituta
: h. e. eivita- tejamjam condita. Pacto itaque civitas hoc
modo nonconftitui
poteft; fed civitate
opuseft,
utpacta aliqua
esfe
posfint. Quod
verode pactis in
genere,de pacto
etiam
fociali, quod inftar omnium eft,
valet. Hoc quo- dammodopraefenfisfe videntur
,Juris Naturae, qui hane
rationem fecuti
funt, Doctores,
dumpacta illa posfesfi-
onis &
tuitionis, quibns ordini civili prolufum esfe
vo- lunt(per fe
verofpectata omnia,
quaead civitatis finem pertinent, amplectuntur)
antecivitatem conditam
re ve- ra nulla esfelargiuntur 10). Nulla funt;
namobligatio-
ne
lo) De pacto posfesfionis id indicant verba
fequentia
: Nach unfrerTheori kann keiner bei einem
Staatsbürgervertrage
etwas zubrin¬gen, denn er hat nichts vor diefem
Vertrage.
Die erfte Bedin¬gung, das er gebe, ift die, dafs er bekommen habe. Weit ent¬
fernt fonach, dafs dieler
Vertrag
lieh mit Geben anfangen follte,hebt er an mit Erhalten. Fichte /. c. Th. II. p. ig. not. Pa¬
ctum tuitiouis (der
Schuzvertrag)
ein infich felbjl nichtiger Ver¬
trag ei eft. I. c. p. jj. Nam
priusquam
poteftas coercitiva adjura
tütanda conftituta ßt non nififide paeifeentium
inniti poteft.Fide vero valere jusla de pactis in genere ante civitatem condi- tam
fequens
valet formula: EinVertrag iß villig
vernichtet,da das,worauf
erfich
gründete, dasgegenfeitige Vertrauen aufgt»
hoben
iß, Hb.
tit,Th.
I,p.165,
8
ne carent
ii). Hane
vero non nifipoteftate coercitiva
conftituta eis accedere fcimus.Reliquum itaque eft,
ut videamus: an haecipfa,
utvolunt, poteftas
pactoenafci posfit. Id etiam fi coneedimus,
concesfio tamen i(ta,
ut pareft, contradictionem
invoivir. Poteftas enim illa adjura
tutanda inftituta,
fit
licet pacto nata,pactis
tamen nonobligata eft. Poteftas fcilicet
fummeobligatoria eft, &
obligatio ipfa
quopacto iterum obligari poteft ? Si hoc
in campo
omnis obligatio
externaeft & in vi
externa fefeexlerit,
quo pactohaec vis denuo obligetur vel li¬
mitetur? 12) Vi
quadam majori?
—At
nondatur.
—Poteftas eniin
illa,
quaecivitatem conftituit
exhypothe-
fi in civitate etiam fumma eft.
Quaenam igitur adeft
cau- tio, ut non nifi injure civium tutando excerceatur?
13)ne-
ii)
Ideoque formaliter nulla funt. Materialiter
etiam ante civita¬tem conftitutam nulia esfe facili negotio demonftrari poteft. In omni fcilicet pactione voluntas communis exprimitur. In pacto fociali illa voluntas eft:
fuum cuique
tutum.Circa lioc
omnesconfentire absque omni pacto necesfe eft, cum
jus
in res externas omnibus horainibus originarie competit. Ex communi omniumju¬
re jura
fingulorum
limitata esfe aeque beneperfpicitur.
Exindevero non fequitur, ut
jamjam
obfervavimus, quando de limitibusdefiniendis re vera agatur & illae ex. gr.
quseftiones
oriantur,quid? quantum?
quousquequisque posfideat?
—fingulos jura
fuaex
jure
omniumlimitaturos
fore: iramo fi fecerint civitate non o- pusesfet & nulla
eftatu
naturali exeundi occafio. Voluntas ita- queilla communis,
quatenusin ftatu
naturali communem esfe fta- tuunt, generalia folummodorefpicit,
infpecie adhuc
materia ca- ret. Concordia in abftrarto, discordia in concreto eft.12) Unter welches
Zwangsgefez foll
nondiefe
hochfteStaatsge¬
walt felbftgebracht werden, damit es ihr unmöglich
fey,
irgendetwas anders zu bewirken als das Recht ? — Ficht« /. c. Th.
7. p. sot,
13)
In
talicautione exeogitanda inprimis multus eft Fichte
: quovtro faccesfu ex problemate
ipfo eft videre. Huic Kant
in hac9
Neqne, fi hzec adesfet, in meliorem
eo resdeducta
es- iet locum. Namquasvis talis cautio aliam in infinitum requireret. Cautione
vero, neinjuria impune fiat, fub- lata, ftatus naturalis idem reftat; vel fi hunc civitatis ni-
hilo fecius nominefalutant,
necesfeeft profiteantur, flatum juftitias & ftatum juftitia
vacuum unumeundemque esfe,
Poft tot
itaque
eftatu naturali exeundi apparatus in primo
loco omni ftare
pede videntur hujus doctrinae fectatores. Ne-
que
mirum. Via enim ipfa argumentationis circulo laborat,
ex quo non
datur egresfus. Civitatem
expacto fociali in-
ferunt & pactum
fociale iterum
excivitate;
necaliter posfunt, dum juftitias fanctionem
mereexternam & in poteftate <?ogendi vim
omnemcivitatis quaerunt. Hinc
f
actio eis & eoactio identidem fe invicem fibi fupponunt,
B ita
re prorfus contrarius; quia, licet in
univerfum
iisdem innititur principiisjuftitias in civitate
mere externse, pactum tarnen fociale (quod é\originarium eft)
ut pactumJubjectionis ftatim
conftituit.Rechtslehre p. 156.
Hinc
infert: Der urfprung der oberften Ge¬walt ift für das
Volch,
das unter derfelben fteht, in practifcber Abliebtunerforfslich
—Der Herfcher im Staat hat
gegen denUn-
tertban lauter Rechte und keine
(Zwangs)pflichten
— Ja es kann felbft in der Conftitution kein artikel enthaltenfeyn,
deres einer Gewalt im Staat möglioh machte, (ich, im Fall derUe-
bertretung
derConftitutionalGefeze
durch denoberften Befehlsha¬
ber, ihm zu wiederfetzen, mithin ihn einzufchrSnken. Denn der, welcher die StaatsGewalt einfchrånken foll, mufs doch mehr o-
der
wenigftens gleiche Macht haben, als derjenige,
welcher ein- gefchränkt wird, und, als ein Rechtrnäsfiger Gebieter, der det) Unterthanen befehle fich zu wisderfetzen, mufs er (ie auch fchüt-zen können, und ir>
jedem verkommenden Fall rechtskraftig
ur- theilen, mithin öffentlich den wiederftandbefehligen
können. Als¬dann ift aber nicht
jener, fondern diefer
deroberfte Befehlshaber;
welches fich
wiederfpricht. Alfo ift
diefogenanrte
getnäs- figteStaatsverfasfung,
als conftitution desinnernRechts
desStaat*,
ein
Unding, ibid.
pp. ifj,föl
■10
ita ufc unum
idemque esfe pbftremo necesfé habeant ad-
mitteie.
Necesfe fuit nobis
hane,
quammulti forfan
a no- dropropofito longins remotam exidimaverint, caufäni pritiium ingredi. Nam fi illa,
quamin antecedentibus
refellere conati
fumus, doctrina fibi conftaret,
omnemfere de datu hominum naturali
quaefticnem Hilloriae ali-
enam esfe facile nobis
perfuaderemus. Si enim notione ipfa Status naturalis & flatus civilis ita fibi oppofiti es- fent, ut
unaesfe nequeant, & alter alterum necesfario
excludat, flatus,
quem vocant naturae, nunquaminträ
Hilloriae
adfpectum caderet. Si prior omni civitate
nonpoteft
nonesfe, prior etiam omni Hifloria ed, quae ipfa
cum civitate nata non ultra civitatem
profpicit, in ulti¬
ma rerum memoria ordinem inter
homines
civilemjam
dabilitum,
& apud nationes quantumvis incultas prima
tarnen
ejus fetnipa rniratur. Nunc
veroillam doctrinam,
quae
datum naturalem ut juflitia vacuum ita civitati op- ponit,ut bac conflituta ille penitus deleretur, fe ipfam hac
pugna
delere in confesfo efl. Nihil itaque illa moratur, quo-
minus datum naturalem
&
civilem unaesfe,
imajo unum e-umdemque esfe datuamus; quod etiam quibusdam
nequemi¬
nimas notae
viris placuisfe vidimus, qui hac in
reHidoricam magis rationem fecuti funt 14). Nos
noneandem prorfus fo-
vemus fententiam.
At impetrata nobis venia datum
na- turae hidoricetractandi, & media etiam in focietate, quin immo in civitate hominum quaerendi, quid Hidoria
duce de hoc
datu ejusque ad datum civilem habitu fciri posfit in fequentibus nodra disquifitio «rit.
14)